Budowa i funkcje układu pokarmowego Układ pokarmowy

Budowa i funkcje układu pokarmowego
Układ pokarmowy człowieka ma łączną długość około 8 metrów. Powierzchnia kosmków
jelitowych to około 200m2 w zdrowym organizmie. W jelitach znajduje się około 2
kilogramy bakterii pomagających nam wykorzystać strawione poŜywienie. śeby zrozumieć
jak działa układ pokarmowy, trzeba najpierw poznać jego budowę i funkcję poszczególnych
narządów.
Jama ustna i ślinianki
W jamie ustnej rozpoczyna się długa droga pokarmu. Na początek 32 zęby (po 16) miaŜdŜą
pokarm i mieszają go ze śliną. Ta zawiera pierwszy enzym trawienny w układzie
pokarmowym. jakim jest amylaza ślinowa wytwarzana przez śliniankę przyuszną,
podŜuchwową i podjęzykową. Jest to bardzo waŜny moment dlatego zawsze powinniśmy
skupić się na powolnym i solidnym przeŜuciu pokarmu. Ułatwia ono niezmiernie pracę
dalszym partiom układu pokarmowego. Dobrze pogryziony pokarm jest wstępnie strawiony
przez amylazę a samo miaŜdŜenie zwiększa jego powierzchnię, tym samym ułatwiając pracę
sokom trawiennym w Ŝołądku.
Przełyk
Następnie język przekazuje przygotowany kęs pokarmu do gardła i dalej do przełyku. Ta
część układu pokarmowego ma około 25 centymetrów długości. Nie posiada ona Ŝadnych
funkcji we wchłanianiu lub trawieniu pokarmu. Jej działanie jako mięśnia ogranicza się do
przekazania pokarmu do Ŝołądka. Samo przesuwanie pokarmu odbywa się ruchem
robaczkowym (perystaltycznym), który pcha pokarm w kierunku Ŝołądka. Na końcu przełyku
pokarm trafia na zwieracz, który otwiera się kiedy pokarm wpada do Ŝołądka i następnie
zamyka, Ŝeby uniemoŜliwić dostanie się do przełyku Ŝrących płynów Ŝołądkowych.
śołądek
W tej części posiadającej pojemność od 1 litra do trzech litrów, odbywa się właściwy proces
trawienia i dalszego miaŜdŜenia pokarmu. śołądek to mięsień, stanowi on niejako
przedłuŜenie przełyku. Składa się z trzonu i odźwiernika, który przekazuje pokarm dalej do
dwunastnicy. Ściana Ŝołądka jest silnie pofałdowana poprzecznie i zawiera gruczoły
produkujące pepsynę, kwas solny i w przypadku dzieci – podpuszczkę.
Kwas solny tworzy w Ŝołądku środowisko kwaśne umoŜliwiając tym samym przebieganie
wielu procesów. Przede wszystkim aktywuje on pepsynogen zamieniając go w pepsyną, która
umoŜliwia trawienie białek. Środowisko PH Ŝołądka ma teŜ wpływ na otwieranie się
zwieracza dwunastnicy. Kwaśne PH zapobiega rozwojowi drobnoustrojów jak równieŜ
spulchnia tkankę łączną trawionego mięsa. Dodatkowo ułatwia wchłanianie i ochrania
niektóre witaminy i minerały.
Jelito cienkie
Jest to najdłuŜsza część układu pokarmowego, której łączna długość wynosi nawet do 7
metrów (!). Składa się z trzech głównych części jakimi są dwunastnica połączona z
Ŝołądkiem, jelito czcze i jelito kręte. Do dwunastnicy dochodzą kanaliki przewodzące sok
trzustkowy i Ŝółć.
Trzustka produkuje sok składający się z enzymów trawiennych, elektrolitów, wody i
wodorowęglanów. Posiada on PH zasadowe, neutralizuje soki Ŝołądkowe i trawi dalej pokarm
przygotowując go do wchłaniania w dalszej części jelita. Narząd ten produkuje dziennie
nawet do 2 litrów soku trzustkowego.
śółć natomiast jest wytwarzana przez wątrobę i magazynowana w pęcherzyku Ŝółciowym.
Stamtąd dopiero jest wydalana do dwunastnicy. Jej głównym zadaniem jest emulgowanie
czyli rozbijanie tłuszczów.
Ścianki jelita cienkiego są pofałdowane i składają się z około 10 milionów kosmków
jelitowych tworzących powierzchnie łączną około 200m2. Składniki pokarmowe z jelita
przedostają się do Ŝyły wrotnej jelita skąd następnie do krwiobiegu.
Jelito grube
W jelicie grubym ma miejsce odzyskiwanie z resztek pokarmowych soli mineralnych, wody
oraz elektrolitów. Jego pofałdowana budowa przypomina jelito cienkie ale nie zawiera juŜ
kosmków. Tutaj odbywa się formowanie kału. Jelito grube jest połączone z jelitem cienkim
zastawką krętniczo-kątniczą.
Pierwsza część jelita grubego to jelito ślepe z wyrostkiem robaczkowym. Dalej znajduje się
okręŜnica wstępująca, poprzeczna i zstępująca, która przechodzi w okręŜnicę esowatą i
odbytnicę. W ostatniej części następuje wydalanie kału kończące cały proces trawienia.