Bułgaria

Przewodnik po rynku
Republiki Bułgarii
Spis treści
1.
WSPÓŁPRACA GOSPODARCZA POLSKI Z REPUBLIKĄ BUŁGARII............. 2
1.1. SPECYFIKA RYNKU ....................................................................................................... 2
1.2. WYMIANA HANDLOWA ............................................................................................... 2
1.3. MOŻLIWOŚCI EKSPORTOWE BRANŻ I TOWARÓW (W RAMACH
JEDNOLITEGO RYNKU EUROPEJSKIEGO) ............................................................... 4
2.
KWESTIE PRAWNE ...................................................................................................... 6
2.1. SYSTEM PODATKOWY ................................................................................................. 6
2.2. ZAMÓWIENIA PUBLICZNE .......................................................................................... 7
2.3. OCHRONA WŁASNOŚCI PRZEMYSŁOWEJ ............................................................... 7
2.4. ROZSTRZYGANIE SPORÓW, WINDYKACJA NALEŻNOŚCI .................................. 8
2.5. DOSTĘP DO RYNKU ....................................................................................................... 8
3.
PRZEDSIĘWZIĘCIA TARGOWO – WYSTAWIENNICZE .................................... 9
4.
WAŻNE ADRESY I LINKI .......................................................................................... 11
4.1. AMBASADA RP I POZOSTAŁE PLACÓWKI DYPLOMATYCZNE ........................ 11
4.2. PODMIOTY LOKALNE ................................................................................................. 12
1
1.
WSPÓŁPRACA GOSPODARCZA POLSKI Z REPUBLIKĄ BUŁGARII
1.1.
SPECYFIKA RYNKU
Republika Bułgarii (bg. България, Република България) – państwo położone w południowowschodniej Europie, na Bałkanach. Graniczy z Serbią oraz Macedonią od zachodu, Grecją
i Turcją od południa, Morzem Czarnym od wschodu i Rumunią od północy. Kraj zamieszkuje
7,3 mln mieszkańców. Reformy 1989 zniosły centralne planowanie bułgarskiej gospodarki,
umożliwiając istniejącym zakładom przekształcenie się w niezależne przedsiębiorstwa z
prawem do wypuszczania akcji. W okresie socjalistycznym rolnictwo i produkcja żywności
były centralnie zarządzane, ale ściśle ze sobą powiązane. Głównymi uprawami są tu zboża
(pszenica, kukurydza), rośliny przemysłowe (słonecznik, tytoń, bawełna) i warzywa
(pomidor, ogórek, papryka). Duże znaczenie ma uprawa winorośli i drzew owocowych
(jabłonie, brzoskwinie, śliwy). Bułgaria jest największym na świecie eksporterem olejku
różanego. Poza lokalnymi łowiskami na Morzu Czarnym i wodach śródlądowych, bułgarskie
trawlery łowią na Morzu Śródziemnym i Oceanie Atlantyckim. W kraju występują złoża
miedzi i niewielkie rud żelaza oraz surowce energetyczne: węgiel brunatny (głównie lignit),
ropa naftowa, gaz ziemny. W latach rządów komunistycznych poczyniono znaczne
inwestycje w przemyśle przetwórczym. W ramach przemysłu ważną rolę odgrywa przemysł
metalurgiczny. Duży dział i rosnącą dynamikę wykazuje przemysł spożywczy. Ważnymi
podsektorami są również przemysł tekstylny i odzieżowy oraz produkcja wyrobów z gumy i
plastiku oraz z innych niż metale surowców mineralnych. Dużą rolę odgrywa w Bułgarii
sektor usług turystycznych. Walutą bułgarską jest lew (skrót BGN, 1 lew=100 stotinek).
W Bułgarii przyjęty jest systemu kasy emisyjnej, tzw. izba walutowa (currency board), co
oznacza obowiązywanie sztywnego kursu wymiany BGN na EUR (1EUR=1,95583BGN).
Bułgaria jest członkiem następujących organizacji międzynarodowych: Organizacji Narodów
Zjednoczonych (od 1955), Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego – NATO (od 2004),
Unii Europejskiej (od 2007).
1.2.
WYMIANA HANDLOWA
Polskę i Bułgarię łączą stabilnie rozwijające się stosunki gospodarcze. Tempo wzrostu
wymiany handlowej w ostatnich latach było wysokie, jej saldo jest korzystne dla Polski, lecz
wielkość nadal nie odpowiada potencjałowi obu krajów.
Wejście Bułgarii do Unii Europejskiej w 2007 r. stworzyło szanse do jeszcze szybszego
rozwoju dwustronnych relacji ekonomicznych, lecz do tej pory „efekt unijny” w tej sferze jest
słabo odczuwalny. Dwustronna współpraca gospodarcza realizowana jest głównie przez małe
i średnie firmy, które z reguły stosują strategię sprzedaży i zakupów od kontraktu do
kontraktu, bez podejmowania szerszych działań służących utrwaleniu swojej pozycji
rynkowej. Do wyrobów cenionych i rozpoznawalnych jako produkt polski, obecnie można
zaliczyć meble i polską żywność.
W ostatnim okresie współpracę gospodarczą charakteryzuje:
 dobre miejsce wśród kierunków bułgarskiego importu, wg danych Bułgarskiego Banku
Narodowego w 2010 roku w imporcie bułgarskim Polska zajmowała 6 pozycję spośród
krajów Unii Europejskiej;
 wzrost polskiego eksportu do Bułgarii w 2010r. i w 2011r. mimo zmniejszania się w tym
kraju popytu wewnętrznego i akumulacji;
 znaczący udział w polskim eksporcie na rynek bułgarski produktów rolno-spożywczych;
 ułatwiony dostęp dla polskich towarów do rynku bułgarskiego związany z akcesją
Bułgarii do Unii Europejskiej z dniem 1.01.2007 r.
2

coraz większe zainteresowanie polskich eksporterów i inwestorów bułgarskim rynkiem
będącym częścią rynku UE.
W latach 2005-2008 wymiana handlowa rozwijała się w tempie od 30 do prawie 50 %
rocznie. W 2009 związku z odczuwalnym globalnym kryzysem i ogólnoświatową tendencją
nastąpił spadek obrotów. W 2010 i 2011 roku obserwujemy odbudowywanie obrotów mimo
dalej odczuwanego w Bułgarii kryzysu i zmniejszania się popytu wewnętrznego. W 2010
roku odnotowaliśmy wzrost polskiego eksportu do Bułgarii. Według danych Ministerstwa
Gospodarki wartość eksportu polskich towarów wyniosła 409,4 mln EUR, co stanowi 118%
wartości polskiego eksportu w 2009r. Import z Bułgarii do Polski w 2010r. zwiększył się o
41% w stosunku do 2009r., a jego wartość wyniosła 261,0 mln EUR. Obroty handlowe w
2010r. wyniosły 670,4 mln EUR, co oznacza, iż zwiększyły się o 26% w stosunku do 2009r.,
w którym to wynosiły 532,2 mln EUR. Polska, tak jak i w poprzednich latach odnotowała
dodatnie saldo obrotów handlowych z Bułgarią wynoszące 161,7 mln EUR.
W 2011r. odnotowujemy wzrost polskiego eksportu do Bułgarii. Według wstępnych danych
wartość eksportu polskich towarów wyniosła 431,9 mln EUR, co stanowi 105% wartości
polskiego eksportu w 2010r. Wśród dziesięciu grup towarów, które mają największy udział w
polskim eksporcie, znaczący wzrost polskiego eksportu w 2011r. odnotowany został w
ramach gotowych artykułów spożywczych, eksport towarów z Polski należących do tej grupy
wzrósł o 34% w stosunku do 2010r. Znaczące wzrosty wystąpiły również w ramach grupy
zwierzęta żywe i produkty pochodzenia zwierzęcego – 25%, pojazdy, wyrobów z metali
nieszlachetnych – 22% i tworzyw sztucznych i wyrobów z nich – 18%.
Import z Bułgarii do Polski w 2011r. zwiększył się o 24% w stosunku do 2010r., a jego
wartość wyniosła 323 mln EUR. Wzrost importu z Bułgarii wynika przede wszystkim ze
znaczącego wzrostu w ramach czterech grup towarowych: pojazdy, statki powietrzne,
jednostki pływające i części do nich; wyroby nieszlachetne i wyroby z metali
nieszlachetnych; tworzywa sztuczne i wyroby z nich oraz produkty przemysłu chemicznego,
dynamika wśród tych czterech grup towarowych wyniosła odpowiednio 179%, 162%,158% i
145%.
Obroty handlowe w 2011r. wyniosły 755 mln EUR, co oznacza, iż zwiększyły się o 13% w
stosunku do 2010r., w którym to wynosiły 670,4 mln EUR. Polska, tak jak i w poprzednich
latach, utrzymuje dodatnie saldo obrotów handlowych z Bułgarią wynoszące w tym okresie
108,9 mln EUR.
W eksporcie z Polski do Bułgarii w 2011 r. dominowały produkty przemysłu chemicznego i
przemysłów pokrewnych 39,2 mln EUR (udział 15,17 %,), Inne istotne grupy towarowe
będące przedmiotem polskiego eksportu do Bułgarii to przede wszystkim:
 urządzenia mechaniczne i elektryczne o wartości 73,3 mln EUR (udział 16,97%),
 gotowe artykuły spożywcze 69,3 mln EUR (udział 16,05 %,),
 zwierzęta żywe i produkty pochodzenia zwierzęcego 62,1 mln EUR (udział 14,37%),
 produkty przemysłu chemicznego i przemysłów pokrewnych 56,4 (udział 13,05),
 wyroby nieszlachetne i wyroby z metali nieszlachetnych 48,7 mln EUR (udział 11,28 %),
 tworzywa sztuczne i wyroby z nich 33,1 mln EUR (udział 7,66 %),
 papier i tektura 18,1 mln EUR (udział 4,19%),
 pojazdy, statki powietrzne, jednostki pływające i części do nich 16,1 mln EUR (udział
3,84 %).
W eksporcie dominowały wyroby o wysokim stopniu przetworzenia, co wskazuje na dobrą
jakość większości produktów polskiego przemysłu oferowanych na rynek bułgarski. Wśród
eksportowanych towarów dominowały: leki, aparatura odbiorcza TV, mleko i śmietana
(zagęszczone lub zawierające dodatek cukru), miedź rafinowana i stopy miedzi, mięso z
drobiu, wyroby czekoladowe, aparatura nadawcza do radiotelefonii, radiofonii, telewizji i
kamery rejestrujące, meble, opony, wyroby piekarnicze i cukiernicze, przetwory spożywcze,
3
pociski, akumulatory, kawa i herbata, napoje, rudy i koncentraty ołowiu, konstrukcje i części
konstrukcji dla budownictwa, mięso z bydła, polimery styrenu i in.
W imporcie do Polski z Bułgarii, jak w poprzednich latach, dominowały te same grupy
towarowe. Wyjątek stanowią pojazdy, statki powietrzne, jednostki pływające i części do nich,
które znalazły się w gronie 8 grup towarowych z największym udziale w imporcie z Bułgarii.
Główne pozycje w 2011r. zajmowały:
 wyroby nieszlachetne i wyroby z metali nieszlachetnych 109 mln EUR ( 33,74 %),
 gotowe artykuły spożywcze (w tym wina), których wartość importu wyniosła 40,7 mln
EUR (udział 12,61 %).
 materiały i wyroby włókiennicze 34,3 mln EUR (udział 10,6 %),
 urządzenia mechaniczne i elektryczne 34,2 mln EUR (udział 10,59 %),
 tworzywa sztuczne i wyroby z nich 28,7 mln EUR (udział 8,88 %),
 produkty przemysłu chemicznego i przemysłów pokrewnych 15,5 (udział 4,795),
 wyroby różne 11,5 mln EUR (udział 3,56 %),
 pojazdy, statki powietrzne, jednostki pływające i części do nich 11,1 mln EUR (udział
3,34 %).
Do dominujących towarów w imporcie z Bułgarii należą: miedź nierafinowana i anody
miedziane do rafinacji, sztaby, pręty i kształtowniki z miedzi, wino, przędza syntetyczna,
arkusze, folie i taśmy z tworzyw sztucznych, wyroby walcowane płaskie z żeliwa, artykuły z
gumy, leki, folia aluminiowa, wyroby piekarnicze i cukiernicze, blachy i taśmy z aluminium,
akumulatory, ołów nieobrobiony plastycznie, koszulki trykotowe, zestawy ubraniowe.
Współpraca inwestycyjna. Według danych Bułgarskiego banku narodowego (www.bnb.bg)
inwestycje w okresie od 1996 r. do końca 2010 r. wyniosły 122,8 mln EUR. Za trzy kwartały
2011 r. odnotowano polskie inwestycje bezpośrednie w Bułgarii netto były ujemne na
poziomie 0,9 mln EUR. W porównaniu do wielkości bezpośrednich inwestycji innych krajów
z Europy Środkowej, takich jak Czechy czy Węgry, wielkość polskich inwestycji jest jeszcze
niewielka. Jednak te statystyki nie odzwierciedlają całości obrazu, ponieważ część firm
inwestuje poprzez spółki córki założone w innych krajach, w szczególności Holandii,
Luksemburgu, Austrii etc. i w takich przypadkach bezpośrednie inwestycje w statystykach
przyporządkowywane są tym krajom. Najwięksi polscy inwestorzy w Bułgarii to: Glob Trade
Center – GTC Polska, MASPEX, AmRest – Polska oraz Malborskie Zakłady Chemiczne
(Organika Bułgaria - EOOD). W okresie przed kryzysem Polacy kupowali w Bułgarii
apartamenty nad Morzem Czarnym. Według nieoficjalnych szacunków ich liczba mogła
przekroczyć 1000. Zakupy dokonywane były na firmy rejestrowane w Bułgarii. W efekcie
wzrasta ilość firm z kapitałem polskim zarejestrowanych w Bułgarii.
Od 1999 r. do końca 2010 r. Bułgarzy zainwestowali w Polsce 1,6 mln EUR. Bułgarskie
inwestycje, to głównie inwestycje w dystrybucję bułgarskich win, takich firm jak: DOMAINE
MENADA, VINEX Slavyantsi Polska oraz w dystrybucję części do wózków widłowych
przez firmę POLCAR i sprzedaż maszyn oraz narzędzi do obróbki metalu przez firmę
BULMACH. Natomiast w pierwszych trzech kwartałach 2011 r. bułgarskie firmy
zainwestowały w Polsce 0,1 mln EUR. Ogólna wartość inwestycji zagranicznych Bułgarii w
2010 r. na całym świecie wyniosła zaledwie 1 186 mln EUR. W pierwszych trzech kwartałach
2011 r. Bułgarzy zainwestowali na świecie 97 mln EUR.
1.3.
MOŻLIWOŚCI EKSPORTOWE BRANŻ I TOWARÓW (W RAMACH
JEDNOLITEGO RYNKU EUROPEJSKIEGO)
Polski eksport do Bułgarii charakteryzuje duża różnorodność towarów. Znajdują się wśród
nich żywność i wyroby spożywcze, wyroby związane z szeroko rozumianym budownictwem
4
i wyposażeniem mieszkań, maszyny i urządzenia, wyroby chemiczne i wyroby z tworzyw
sztucznych oraz surowce.
Do sekcji towarowych z punktu widzenia największych możliwości zainicjowania lub
wzrostu wartości polskiego eksportu należą:
 Zwierzęta żywe i produkty pochodzenia zwierzęcego, w tym w szczególności:
- mięso - spożycie w Bułgarii mięsa i artykułów mięsnych z roku na rok wzrasta. Tendencja
rosnąca konsumpcji mięsa, jak również fakt, iż jest ona jednak dalej znacznie poniżej
średniej europejskiej wskazuje, iż rynek ten dalej będzie się powiększał. Równocześnie
produkcja mięsa wołowego i wieprzowego ledwo pokrywa wewnętrzne zapotrzebowanie
konsumpcji mięsa świeżego w sieciach handlowych i nie wystarcza na pokrycie
zapotrzebowania sektora przetwórstwa mięsnego. Rok 2011 był dobrym rokiem dla
polskich dostawców mięsa drobiowego (z kurczaków) i ta tendencja zwiększania
polskiego eksportu powinna się utrzymać. Jednak również przed eksportem wołowiny
oraz wieprzowiny istnieje w dalszej perspektywie potencjał rozszerzania się
zapotrzebowania, opłacalność uzależniona jest od cen światowych i poziomu produkcji w
Polsce. Należy zauważyć, iż w Bułgarii bardzo mało jest rozpracowany rynek mięsa
indyczego, wydaje się, iż istnieje potencjał w rozwoju dostaw tego produktu na rynek
bułgarski, jednak wymagałoby to przeprowadzenia kampanii reklamowej oraz
edukacyjnej, uświadamiającej zalety tego rodzaju mięsa.
- przetwory mleczne - w Bułgarii produkcja mleka, a co za tym idzie przetwórstwa jest na
bardzo niskim poziomie. Mała produkcja mleka częściowo kompensowana jest importem
mleka w proszku, który to import w ostatnich latach zwiększał się. Ceny produktów
mleczarskich są na bardzo wysokim poziomie. Wszystkie te czynniki wpływają na wzrost
importu takich towarów. W polskim eksporcie na rynek bułgarski produktów
mleczarskich największy udział ma zagęszczone mleko i śmietana. Poza tym produktem
w opinii WPHI potencjał stopniowego zwiększenia się polskiego eksportu na ten rynek
jest przed serami żółtymi i różnego rodzaju serkami do smarowania. Potencjał
zwiększenia się polskiego eksportu występuje również w przypadku masła.
 Gotowe artykuły spożywcze - bułgarska produkcja żywności nie zaspakaja bułgarskiego
rynku. Konsument bułgarski poszukuje coraz to nowych towarów spożywczych. Wejście
Bułgarii do UE i zniesienie wielu barier, spowodowało wzrost importu artykułów
żywnościowych. Artykuły żywnościowe na rynku bułgarskim obecnie są jednak dalej
relatywnie drogie, a jednocześnie konsument bułgarski poszukuje towarów tanich.
Dlatego też charakteryzujące się wysoką jakością, a jednocześnie niedrogie towary
polskie cieszą się popularnością, popyt na nie powinien się zwiększać. Należy zauważyć,
iż mimo nie najlepszej sytuacji gospodarczej w Bułgarii, wspomnianego wcześniej spadku
dochodów ludności, import artykułów żywnościowych z Polski wzrasta. W związku z
powyższym w miarę wychodzenia Bułgarii z kryzysu i zwiększania się zamożności
społeczeństwa eksport artykułów spożywczych do Bułgarii powinna dalej się zwiększać.
 Urządzenia mechaniczne i elektryczne, w tym w szczególności:
- sprzęt RTV i AGD - Rynek sprzętu AGD i RTV w Bułgarii do czasu kryzysu szybko się
powiększał. W związku z kryzysem popyt na tego typu produkty został drastycznie
ograniczony, jednak wydaje się, iż w miarę poprawy sytuacji ekonomicznej po okresie
wstrzemięźliwości zakupowej w odniesieniu do droższego wyposażenia gospodarstw
domowych, powinien nastąpić wzrost popytu na tego typu towary. Sprzęt RTV i AGD
pochodzący z Polski na rynku bułgarskim to przede wszystkim produkowane w Polsce
urządzenia zagranicznych marek takich jak Toshiba, Indesit. Znane i dobrze odbierane w
Bułgarii są jednak również polskie marki takie jak AMICA, POLAR, ZELMER etc.
- maszyny rolnicze - po okresie stagnacji w bułgarskim rolnictwie, obecnie w związku z
objęciem Bułgarii Wspólną Polityką Rolną, a co za tym idzie unijnymi dopłatami
obszarowymi, a także Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich odczuwalne jest
5
-
poprawienie się koniunktury tej gałęzi oraz wzrost potrzeb inwestycyjnych i polepszenie
się możliwości ich finansowania.
specjalistyczne kable i przewody elektryczne - Polska od wielu lat jest jednym z
ważniejszych dostawców kabli na rynek bułgarski.
maszyny i urządzenia dla przemysłu - z uwagi na podnoszący się po kryzysie przemysł
należy się spodziewać, że będzie narastać zapotrzebowanie na tego typu produkty.
Tworzywa sztuczne i wyroby z nich, w szczególności:
formy podstawowe tworzyw sztucznych, włókna syntetyczne etc. - prognoza rozwoju
przemysłu stanowi przesłankę, iż można się spodziewać, że będzie narastać
zapotrzebowania na włókna syntetyczne.
opony pneumatyczne, nowe, gumowe - po okresie wstrzymania dokonywania zakupów
droższych rzeczy, w momencie polepszania się sytuacji finansowej gospodarstw
domowych, powinien nastąpić wzrost popytu na tego typu towary.
Produkty przemysłu chemicznego i przemysłów pokrewnych w tym:
leki - odnotowywany jest znaczny wzrost wydatków ludności na farmaceutyki. Od kilku
lat obserwowane jest stałe zwiększanie dostaw leków z Polski.
kosmetyki i chemia gospodarstwa domowego - popyt w Bułgarii na kosmetyki i chemię
gospodarstwa domowego powinien się zwiększać. Polskie kosmetyki znajdują są tu
dobrze znane i postrzegane.
Wyroby z metali nieszlachetnych, w szczególności:
różnego rodzaje konstrukcje i części konstrukcji budowlanych, blachy grube, cienkie,
taśmy, sztaby, pręty i kształtowniki z aluminium - w związku z załamaniem się branży
budowlanej import tych towarów znacznie się zmniejszył. W przyszłości jednak należy
oczekiwać, iż sytuacja w tym sektorze będzie się stopniowo poprawić. Nie należy
spodziewać się powrotu do poziomu z lat 2007 i 2008, jednak stopniowa polepszenie
sytuacji, otwiera szansę na zwiększenie eksportu wykorzystywanych w budownictwie
materiałów.
różnego rodzaju odlewane artykuły z żeliwa, stali, ołowiu lub aluminium, kształtowniki,
profile etc. - z uwagi na rozwijający się przemysł należy się spodziewać, że będzie
narastać zapotrzebowanie na tego typu produkty.
Wyroby różne, w szczególności meble - w związku z kryzysem i z drastycznym
zmniejszeniem popytu na produkty o większej wartości przeznaczone do wieloletniego
użytkowania bułgarski import mebli znacznie się zmniejszył. Jednocześnie Polska ma
wiodącą pozycję na bułgarskim rynku mebli. W związku z dobrą relacją ceny do jakości,
polskie meble będą dalej cieszyć się popularnością. Jeżeli sytuacja gospodarstw
domowych poprawi się zarówno pod względem finansowym, jak i bezpieczeństwa (obawa
przed utratą pracy), należy oczekiwać, iż popyt na meble będzie stopniowo się zwiększał,
przez co zwiększy się również polski eksport tego typu produktów na rynek bułgarski.

-


-

2.
KWESTIE PRAWNE
2.1.
SYSTEM PODATKOWY
Bułgaria zaliczana jest do krajów o najniższych podatkach w Europie. Na system podatkowy
składają się: podatki ogólnokrajowe i podatki miejscowe.
Podatki ogólnokrajowe obejmują: podatki bezpośrednie - od osób fizycznych i od
przedsiębiorstw oraz podatki pośrednie – VAT i akcyzę. Natomiast podatki miejscowe
obejmują: podatki od nieruchomości, podatki od spadków, podatki od darowizn, podatki od
środków transportu, podatek drogowy.
Stawki podatkowe:
6



PIT liniowy 10%. Podatek od zysku firm CIT wynosi 10%, a w wielu rejonach
o wysokim bezrobociu nawet 0%, co przy stosunkowo małej, jak na warunki europejskie
średniej płacy na poziomie ca 370 EUR, wpływa na niskie koszty siły roboczej. Niska
stawka podatku CIT ma zachęcić kapitał zagraniczny do inwestowania w Bułgarii. Nie ma
podatku od odsetek z lokat,
Podatek od dywidendy – 5%,
VAT 20%, na usługi turystyczne 9%,
2.2.
ZAMÓWIENIA PUBLICZNE
Podstawę funkcjonowania systemu zamówień publicznych w Bułgarii stanowi ustawa
z dnia 1 października 2004 r. o zamówieniach publicznych (bg. Закон за обществените
поръчки) - Dz. U. z 2004 r. nr 24 z 23 marca 2004 r. Politykę państwa, w zakresie zamówień
publicznych, realizuje Ministerstwo Gospodarki, Energetyki i T. Również w roku 2004, na
mocy postanowienia Rady Ministrów nr 56 /2004, powstała Agencja Zamówień Publicznych
(bg. Агенцията по обществени поръчки). Działalność Agencji polega przede wszystkim
na realizacji przedsięwzięć w zakresie:
 przygotowywania projektów aktów prawnych dotyczących zamówień publicznych oraz
opiniowania projektów aktów prawnych w ramach uzgodnień międzyresortowych,
 wykonywania uprawnień kontrolnych,
 analizy funkcjonowania systemu zamówień publicznych w Bułgarii,
 upowszechniania wiedzy z zakresu zamówień publicznych poprzez inspirowanie
i organizowanie szkoleń, opracowywanie programów szkoleniowych oraz działalność
wydawniczą,
 publikowania w Rejestrze Zamówień Publicznych ogłoszeń przewidzianych ustawą,
 zapewnienia warunków organizacyjnych funkcjonowania środków ochrony prawnej
w ramach procedury odwoławczej,
 prowadzenia współpracy międzynarodowej w zakresie zamówień publicznych.
Udzielający zamówienia publicznego wysyła informację na elektroniczną stronę Dziennika
Ustaw (bg. "Държавен вестник") i do agencji w celu wpisania do Rejestru Zamówień
Publicznych www.aop.bg, a także może opublikować informację o zamówieniu publicznym
w jednej z lokalnych lub krajowych gazet. W publikacji wskazuje przedmiot zamówienia
publicznego, datę publikacji w Dz. U. Nie może zawierać innych informacji, niż podane w
ogłoszeniu.
2.3.
OCHRONA WŁASNOŚCI PRZEMYSŁOWEJ
Urząd Patentowy Republiki Bułgarii (bg. Патентното ведомство на Република
България) został ustanowiony Ustawą o patentach i rejestracji modeli użytkowych z dnia
1.06.1993 r. Podstawowym zadaniem Urzędu Patentowego RB jest udzielanie praw
wyłącznych na przedmioty ochrony własności przemysłowej.
 przyjmowanie i badanie zgłoszeń przedmiotów własności przemysłowej: wynalazków,
wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych, oznaczeń
geograficznych, topografii układów scalonych, dokonywanych w celu uzyskania ochrony,
w tym również zgłoszeń dokonywanych w szczególnym trybie normowanym umowami
międzynarodowymi, których stroną jest Republika Bułgarii,
 orzekanie w sprawach przyznawania podmiotom krajowym i zagranicznym patentów,
praw ochronnych i praw z rejestracji oraz wydawanie dowodów dokonania zgłoszenia i
dokumentów stwierdzających udzielenie tych praw,
7

wydawanie decyzji, w trybie postępowania spornego, w sprawach określonych
w przepisach ustawy patentowej,
 prowadzenie rejestrów udzielonych patentów, praw ochronnych i praw z rejestracji oraz
wydawanie osobom zainteresowanym wyciągów z tych rejestrów.
Więcej informacji na stronie internetowej Urzędu Patentowego Republiki Bułgarii dostępnej
również po angielsku: http://www1.bpo.bg/
2.4.
ROZSTRZYGANIE SPORÓW, WINDYKACJA NALEŻNOŚCI
Dochodzenie należności może nastąpić:
 w drodze polubownej korzystając z pomocy WPHI. W tym przypadku nasz wydział
posiadając kopie dokumentów sprawy interweniuje telefonicznie i na piśmie, lub
 zgodnie z zapisami zawartej między firmami umowy przed określonym w umowie sądem,
 windykacja wierzytelności przed sądem cywilnym.
Sprawy odzyskania długów prowadzą firmy windykacyjne m.in.:
 Creditreform Bulgaria OOD Zh. K. Ilinden, Bl. 129, VH. B, 1309 Sofia
tel. +35929293993, fax: +359 2 920 40 93-98, www.credittreform.bg/
 EOS
Matrix
Ltd.,
ul.
Racho
Petkov
Kazandzhiyata,
1715
Sofia
tel. +359 2 9760800, fax: +359 2 4899468, www.eos-matrix.bg
Wykaz prywatnych komorników w różnych miastach Bułgarii:
http://www.sadebenizpalnitel.com/
2.5.
DOSTĘP DO RYNKU
Od dnia 1 stycznia 2007 r., kiedy Bułgaria przystąpiła do Unii Europejskiej (UE) i stała się
częścią jednolitego rynku europejskiego, co oznacza, że między Polską a Bułgarią
obowiązuje swobodny przepływ towarów i nie istnieją formalne bariery dostępu do rynku dla
polskich towarów. Polscy obywatele uzyskali także dostęp do bułgarskiego rynku pracy.
W zasadzie w Bułgarii uznawane są certyfikaty przyznane w innych krajach Unii
Europejskiej. Niezależnie od powyższego w konkretnych przypadkach należy się zwrócić do
jednostki certyfikującej, jaką m.in. jest SGS Bulgaria Departament „Oceny Zgodności”,
tel. +3592/ 91015, fax. 9818143 e-mail: [email protected], [email protected].
W jednostce tej należy złożyć pełną dokumentację techniczną w języku bułgarskim i na tej
podstawie można uzyskać znak CE (wg standardów bułgarskich CO) dopuszczający produkty
do obrotu w Bułgarii. W trakcie dokonywanej w ww. jednostce oceny przedstawionych
dokumentów stosowane są kryteria wynikające z Dyrektyw UE.
Zwyczaje handlowe
 Bułgarzy są generalnie przyjaźnie nastawieni wobec obcokrajowców;
 Podstawowym językiem w handlu międzynarodowym w Bułgarii jest język angielski.
Rosyjski jest dobrze rozumiany, ale ma niewielkie zastosowanie w handlu;
 Na rynku bułgarskim ważne są bezpośrednie kontakty między partnerami handlowymi.
Często stosowana jest praktyka polecania partnera handlowego przez znajomych, często
nawet przypadkowych;
 W przypadku nawiązania kontaktu z partnerem Bułgarzy często szybko przechodzą na
„TY”;
 Bułgarzy niekiedy w ostatniej chwili rezygnują z przyjętych ustaleń, za wystarczające
uznając ustalenia ustne;
8
 Rozmowy handlowe często prowadzone są w trakcie obiadów lub kolacji biznesowych,
odgrywają one dużą rolę w życiu społecznym Bułgarów;
 Przywiązują wagę do tradycji i świąt ludowych, które są również okazją do spotkań,
również biznesowych np. Trifon Zarezan, Martenici
Problemy, ew. ryzyka
1. Bułgarzy odwrotnie kiwają głową na „Tak” i „Nie”, co często bywa powodem
nieporozumień, choć coraz częściej zwracają uwagę, żeby przytakiwać i zaprzeczać
zrozumiale dla cudzoziemców;
2. Bułgarzy są coraz bardziej zdyscyplinowani i punktualni. Zdarzają się jednak przypadki
spóźnień na spotkania biznesowe, które należy przyjmować z wyrozumiałością.
3.
PRZEDSIĘWZIĘCIA TARGOWO – WYSTAWIENNICZE
Targi i wystawy organizowane w Bułgarii w 2012r.
Nazwa Targów
Data
Miasto
Żywność, Napoje, Przetwórstwo
15.03 – 18.03
VINARIA www.fair.bg
Plovdiv
15.03 – 18.03
FOODTECH www.fair.bg
Plovdiv
18.10 – 21.10
BIO & ECO EXPO www.bcci.bg
Sofia
07.11 – 10.11
BULPEK www.bulgarreklama.com
Sofia
07.11 – 10.11
INTERFOOD & DRINK www.bulgarreklama.com
Sofia
07.11 – 10.11
MEATMANIA www.bulgarreklama.com
Sofia
07.11 – 10.11
SALON DE VIN www.bulgarreklama.com
Sofia
07.11 – 10.11
THE WORLD OF MILK www.bulgarreklama.com
Sofia
21.03 - 27.03
STROIKO 2000 www.stroiko2000.com/en
Sofia
09.05 – 13.05
HOME, GARDREN, HOBBY www.bcci.bg
Sofia
17.10 - 23.10
STROIKO 2000 www.stroiko2000.com/en
Sofia
23.04 – 27.04
WORLD OF FURNITURE www.bulgarreklama.com
Sofia
Meble, oświetlenie, wyposażenie wnętrz
Rolnictwo
06.03 – 10.03
AGRA www.fair.bg
Plovdiv
08.05 – 12.05
BATA AGRO http://bata-agro.org
Stara Zagora
28.08 – 01.09
THE AGRICULTURE AND EVERYTHING FOR IT www.dobrich-fair.com
Dobrich
Budownictwo i Architektura
14.03 - 17.03
BBW (BULGARIA BUILDING WEEK) www.bulgarreklama.com
Sofia
14.03 – 17.03
AQUATHERM www.bulgarreklama.com
Sofia
21.03 - 27.03
STROIKO 2000 www.stroiko2000.com/en
Sofia
05.04 – 09.04
3 KLIUCHA www.expos.bg
Varna
24.09 - 29.09
STROYTECH www.fair.bg
Plovdiv
17.10 - 23.10
STROIKO 2000 www.stroiko2000.com/en
Sofia
24.09 - 29.09
INTERNATIONAL FAIR POSTER COMPETITION www.fair.bg
28.02 - 02.03
SAFETY & SECURITY www.bulgarreklama.com
Sztuka i Rzemiosło
Plovdiv
Banki, Sprzęt Bankowy, Ubezpieczenia, Obrona
9
Sofia
Samochody, Motocykle i Akcesoria
06.04 - 08.04
INTERNATIONAL FAIR MOTOR BIKE SHOW www.fair.bg
Plovdiv
15.06 - 26.06
SOFIA MOTOR SHOW www.bulgarrekla.com
Sofia
24.09 - 29.09
AUTOTECH www.fair.bg
Plovdiv
24.09 - 29.09
MOTOR SHOW PLOVDIV www.fair.bg
Plovdiv
Chemia
28.02 – 02.03
PLAST www.bulgarreklama.com
Sofia
24.09 - 29.09
CHEMICAL INDUSTRY www.fair.bg
Plovdiv
14.03 – 17.03
AQUATHERM www.bulgarreklama.com
Sofia
28.03 - 30.03
WATER SOFIA 2011 www.bulgarreklama.com
Sofia
28.03 - 30.03
ENERGY EFFICIANCY AND RENEWABLE ENERGY SOURCES
www.viaexpo.com
Sofia
28.03 - 30.03
SAVE THE PLANET www.viaexpo.com
Sofia
24.09 - 29.09
AQUATECH www.fair.bg
Plovdiv
24.09 - 29.09
ЕNЕКО www.fair.bg
Plovdiv
18.10 - 21.10
BIO & ECO EXPO www.bcci.bg
Sofia
28.02 – 02.03
INTRONICA www.bulgarreklama.com
Sofia
28.03 - 30.03
ENERGY EFFICIANCY AND RENEWABLE ENERGY SOURCES
www.viaexpo.com
Sofia
24.09 - 29.09
ELTECH www.fair.bg
Plovdiv
24.09 - 29.09
ENECO www.fair.bg
Plovdiv
Ekologia, Energia Wodna, Leśnictwo
Elektronika, Elektrotechnika, Energetyka
Moda, Tekstylia, Swetry
12.09 - 16.09
TEXTILE, LEATHER, CLOTHES 2012 www.bcci.bg
Sofia
Kwiaty, Nasiona, Ogrodnictwo
06.03 - 10.03
AGRA www.fair.bg
Plovdiv
28.03 - 01.04
FLOWER SPRING www.fair.bg
Plovdiv
24.10 - 28.10
FLOWER AUTUMN www.fair.bg
Plovdiv
Hobby, Rozrywka, Sport
(w tym polowanie, wędkarstwo, kolekcjonerstwo, etc.)
28.03 – 01.04
NATURE, HUNTING, FISHING www.fair.bg
Plovdiv
28.03 – 01.04
C.A.C. & C.A.C.I.B. www.fair.bg
Plovdiv
05.04 – 08.04
Adventure & Extreme Expo www.bulgarreklama.com
Sofia
06.04 – 08.04
INTERNATIONAL FAIR MOTOR BIKE SHOW www.fair.bg
Plovdiv
05.04 – 08.04
HUNTING, FISHING, SPORT www.bulgarreklama.com
Sofia
09.05 – 13.05
HOME, GARDREN, HOBBY www.bcci.bg
Sofia
15.06 - 26.06
SOFIA MOTOR SHOW www.bulgarrekla.com
Sofia
16.10 – 18.10
BEGE EXPO www.balkangamingexpo.com
Sofia
26.10 – 28.10
BULCOLECTO www.fair.bg
Plovdiv
26.10 – 28.10
ZOO REVUE www.fair.bg
Plovdiv
27.10 – 28.10
C.A.C. & C.A.C.I.B. www.fair.bg
Plovdiv
26.10 – 28.10
BULCOLLECTO www.fair.bg
Plovdiv
24.09 – 29.09
INFOTECH www.fair.bg
Technologie Informacyjne
Plovdiv
Inwestycje
10
28.03 – 01.04
EXHIBITION OF THE MUNICIPALITIES www.fair.bg
Plovdiv
Biżuteria
12.09 - 16.09
TEXTILE, LEATHER, CLOTHES 2012 www.bcci.bg
Sofia
Medycyna, Farmacja, Stomatologia
15.05 – 18.05
BULMEDICA/BULDENTAL www.bulgarreklama.com
Sofia
17.10 – 20.10
MEDICUS, DENTO, GALENIA www.fair.bg
Plovdiv
16.10 – 18.10
PRINT IMAGING & SIGN EXPO www.bulgarreklama.com
11.05 – 13.05
ARENA OF BEAUTY www.arenaofbeauty.bg
Sofia
17.11 – 19.11
ARENA OF BEAUTY www.arenaofbeauty.bg
Sofia
Optyka, Fotografia
Sofia
Perfumeria, Kosmetyki, Fryzjerstwo
Usługi
28.02 – 02.03
Transport & Logistics www.bulgarreklama.com
Sofia
19.04 – 20.04
TF- Fest www.fair.bg
Plovdiv
28.02 – 01.03
MACHTECH/METAL www.bulgarreklama.com
Sofia
28.02 – 01.03
IFAM www.bulgarreklama.com
Sofia
28.02 – 02.03
INTRONICA www.bulgarreklama.com
Sofia
28.02 – 02.03
PLAST www.bulgarreklama.com
Sofia
28.03 – 30.03
BULCONTROLA www.bulgarreklama.com
Sofia
23.04 – 27.04
TECHNOMEBEL www.bulgarreklama.com
Sofia
24.09 – 29.09
INTERNATIONAL TECHNICAL FAIR www.fair.bg
Plovdiv
24.09 – 29.09
MACHINE BUILDING www.fair.bg
Plovdiv
24.09 – 29.09
INTERMIN EXPO www.fair.bg
Plovdiv
30.05 – 02.06
HEMUS www.fair.bg
16.02 - 18.02
HOLIDAY/SPA EXPO www.bulgarreklama.com
Sofia
15.03 - 18.03
HORECA PLOVDIV www.fair.bg
Plovdiv
07.11 - 10.11
SIHRE www.bulgarreklama.com
Sofia
Techniczne Targi i Wystawy
Obronne, wojskowe
Plovdiv
Turystyka, wyposażenie hoteli
4.
WAŻNE ADRESY I LINKI
4.1.
AMBASADA RP I POZOSTAŁE PLACÓWKI DYPLOMATYCZNE
Wydział Promocji Handlu i Inwestycji
Ambasady RP w Sofii
ul. Bitola
61680 Sofia
Bułgaria
Tel. 003592/ 869 11 25 , 869 11 50
http://www.sofia.trade.gov.pl
Fax. 003592/ 869 11 29
e-mail : [email protected]
11
Ambasada Rzeczpospolitej Polskiej w Republice Bułgarii
ul. Han Krum 46
1000 SOFIA
Tel.: 003592/ 987 26 10
Fax. 003592/ 987 2939
www.sofia.poemb.net www.polamba-bg.org e-mail: [email protected]
Wydział Konsularny Ambasady RP w Sofi
ul. Han Krum 46
1000 Sofia
Tel./fax. 003592/ 981 85 45
www.polamba-bg.org/pl/text/konsul.htm
4.2. PODMIOTY LOKALNE
Zgromadzenie parlamentarne - www.parliament.bg,
Gabinet Prezydenta Republiki Bułgarii - www.president.bg,
Gabinet Premiera Republiki Bułgarii, rząd - www.government.bg/English,
Ministerstwo Rolnictwa i Leśnictwa - www.mzgar.government.bg,
Ministerstwo Gospodarki i Energii - www.mi.government.bg, www.doe.bg,
Ministerstwo Środowiska i Zasobów wodnych - www.moew.government.bg,
Ministerstwo Rozwoju Regionalnego i Robót Publicznych - www.mrrb.government.bg
Ministerstwo Transportu i Komunikacji - www.mtc.government.bg
Bułgarska Agencja Małych i Średnich Przedsiębiorstw - www.sme.government.bg
Agencja INVESTBULGARIA - http://investbg.government.bg,
Agencja celna - www.customs.government.bg,
Bułgarski Główny Urząd Statystyczny - www.nsi.bg,
Agencja Standaryzacji - www.sasm.government.bg
12