Clustery w Norwegii

Clustery w Norwegii
2011-09-29 11:34:42
2
Formuła rozwoju innowacyjnej gospodarki i wsparcia dla innowacyjnych przedsiębiorstw
Clustery w Norwegii:
formuła rozwoju innowacyjnej gospodarki i wsparcia dla innowacyjnych przedsiębiorstw.
1.
W gospodarce norweskiej forma clusteru, czyli dobrowolnego porozumienia firm
o współpracy w realizacji wspólnych działań (projektów) ukierunkowanych na rozwój lub wykorzystanie
innowacyjnych technologii w realizacji celów gospodarczych jest dość powszechnie spotykaną praktyką.
2.
Podstawowe obszary aktywności w tworzeniu clusterów obejmują np. takie takie dziedziny jak:
·
gospodarka morska
·
ochrona środowiska,
·
energia odnawialna,
·
ICT
3.
W tworzenie clusterów uczestniczą podmioty zarówno z sektora publicznego jak
i prywatnego, często współpracując w formule PPP.
4.
Z zasady stosowane jest podejście regionalne do poszukiwania (identyfikacji) potencjalnych członków.
Nie mniej jednak z uwagi na ukształtowanie geograficzne kraju oraz rozkład aktywności gospodarczej i
potencjału R+D (dominacja w obszarze Norwegii południowej) jest akceptowane uczestnictwo podmiotów,
których siedziba znajduje się poza właściwym regionem formowania clusterów.
5.
Podmioty tworzące cluster zachowują odrębność prawną, realizują własne strategie rozwojowe i cele
gospodarcze, wykorzystując dorobek wspólnego działania czy to w postacie zrealizowanych wspólnych
projektów (często R+D), czy to korzystając z efektu synergii lub komplementarności potencjałów gospodarczych
członków clusteru. Jest także możliwe ustanowienie formalnego zarządu clusteru, koordynującego jego
działalność
w obszarze działań wspólnych.
6.
Tworzenie clusterów w Norwegii odbywa się w następujących okolicznościach:
a)
firma posiada zdefiniowane potrzeby w zakresie innowacyjności. Poszukuje partnerów dysponujących
innowacyjnym rozwiązaniem bądź poszukujących podobnego rozwiązania. W obu przypadkach cluster tworzony
jest z perspektywą rozwijania poszukiwanego rozwiązania w dłuższej perspektywie.
b)
firma posiada innowacyjne rozwiązanie i poszukuje partnerów dla jego wykorzystania (komecjalizacji),
gotowych wykorzystać istniejące rozwiązanie i ponosić koszty dalszego jego rozwijania.
c)
wykonana analiza potencjału regionu i tworzona w oparciu o nią polityka rozwoju regionalnego wykazują
możliwość oparcia rozwoju o potencjał (zapotrzebowanie) innowacyjny drzemiący (rozproszony) w wielu firmach
i którego aktywacja możliwa jest przy wspólnym działaniu zainteresowanych podmiotów. W takich przypadkach
inicjatywa tworzenia clasteru (ów) podejmowana jest z wykorzystaniem działających
w regionie instytucji publicznych, np. stowarzyszenia, uczelnie, samorząd gospodarczy, agendy rządowe w
rodzaju (państwowej) Korporacji Rozwoju Przemysłu SIVA, rządowej agencji promocji gospodarczej Innovation
Norway.
7.
Istotnym czynnikiem umożliwiającym rozwój gospodarki opartej na innowacjach jest dostęp
3
do finansowania projektów rozwojowych. Z tego względu jest mocno rekomendowane jest włącznie do
struktur clusterów instytucji z sektora finansowego działających w regionie (banki, firmy ubezpieczeniowe,
fundusze inwestycyjne), zainteresowanych rozwojem swoich usług w regionie i w sektorze przedsiębiorstw, także
sektorze użyteczności publicznej.
8.
Finansowanie rozwoju innowacyjnej gospodarki jest także realizowane środkami publicznymi,
poprzez system dotacji i pożyczek udzielanych ze środków publicznych. Głównymi gestorami środków
publicznych dostępnych dla konsorcjów są Norweska Rada Badań Naukowych, Korporacja Rozwoju Przemysłu
SIVA oraz Innovation Norway. Finansowanie dotyczy zaakceptowanych projektów rozwojowo-badawczych lub
wdrożeniowych, a nie samych konsorcjów.
9.
Ciekawym przypadkiem tworzenia clusteru jest Cluster Morski Regionu Oslo. Podstawą podjęcia
decyzji jego utworzenia były fakty stanowiące, iż:
·
norweskie firmy ubezpieczeniowe działające w sektorze morskim (np. P & I Clubs, Skuld, Gard) posiadły
znaczący (20%) udział w globalnym rynku ubezpieczeń morskich,
·
norweskie firmy brokerskie (działające w obszarach przewozów, zamówień/ sprzedaży statków, kompletacji
dostaw, prac rozbiórkowych) takie jak Fearnleys,
R.S Platou wraz ze 180 mniejszymi, ale rozpoznawalnymi firmami, obsługują znaczną część rynku globalnego w
powyższym zakresie,
·
norweski rejestr statków posiada 16% udziału w światowym rynku usług klasyfikacyjnych,
·
firmy norweskie są uznanym dostawca wyposażenia statków dla stoczni na całym świecie.
Aby zachować (lub nawet zwiększyć) osiągnięty udział w rynku uznano za konieczne:
a)
pogłębianie poziomu wiedzy nt. światowej gospodarki morskiej,
b)
badanie trendów jej rozwoju,
c)
antycypowania oczekiwanego poziomu dostosowania oferty do potrzeb odbiorcy.
Stało się to podstawą procesu analizy pozycji konkurencyjnej firm norweskich, w efekcie którego uznano za
konieczne utworzenie clusteru morskiego The Oslo Region Maritime. Skupia on w swojej strukturze ww. firmy
bezpośrednio związane z gospodarka morską, ośrodki naukowe jak i badawczo-rozwojowe o uznawanej
międzynarodowo pozycji,
a celem jego jest podnoszenie poziomu wiedzy o rynku i kwalifikacji zawodowych pracowników, co w połączeniu
z zapleczem R+D porowdzić powinno do podnoszenie potencjału konkurencyjności poszczególnych uczestników
clusteru.
Do członków clusteru o statusie naukowo-badawczym należą m. in.:
·
Norweski Uniwersytet Naukowy i Technologiczny z Trondheim,
·
Wydział Prawa Morskiego Uniwersytetu w Oslo,
·
Norweska Szkoła Zarządzania,
·
Norweska Szkoła Gospodarki i Zarządzania.
Jednostki o statusie badawczo-rozwojowym reprezentowane są m. in. przez:
·
Marintek, część badawczo-rozwojowa SINTEF Group,
4
·
Konsberg Maritime,
·
Telenor Maritime,
·
Norwegian Defence Establishment.
10. Innym przykładem clusteru jest Oslo ITC Network, powołany w roku 2009 dla upowszechnienia
tzw. gospodarki elektronicznej zarówno w sektorze przedsiębiorstw jak i sektorze publicznym.
Zgodnie z przyjęta definicją cluster działa jako organizator
i promotor projektów prowadzących do praktycznego upowszechnienia tzw. mobilnego stylu pracy i życia.
Cluster posiada status prawny i formalny zarząd.
Istota podejmowanych działań jest wymiana informacji pomiędzy uczestnikami clusteru poprzez utworzona
informacyjną strukturę sieciową i jego otoczeniem gospodarczym prowadząca do identyfikacji potrzeb w
zakresie rozwoju zastosowań ITC zarówno
w obszarze przedsiębiorczości jak i usług publicznych. Przybiera to formy komunikacji elektronicznej jak i postać
seminariów i konferencji temetyczno-problemowych
(komunikacji wewnątrz clusteru i z jego otoczeniem wykorzystywane są m.in. tzw. media socjalne w postaci
Facebook i Twitter).
Do znaczących projektów realizowanych przez członków clusteru należą:
a)
system opieki domowej na chorymi i opieki nad osobami starszymi wykorzystujący technologie ITC (np.
informacje o przepisanych lekach, ich dawkach i podawaniu przekazywane są bezpośrednio do opiekunów
społecznych/pielęgniarek),
b)
system informacji pogodowej skierowany do pacjentów podatnych na oddziaływanie warunków
pogodowych,
c)
system informacji o kierunkach rozwoju ICT skierowany do firm IT umożliwiający im przygotowanie
odpowiedniej oferty oprogramowania dla sektora ITC.
11. Kolejnym ciekawym przypadkiem utworzenia clustera łączącego efektywnie naukę z R+D
i praktycznym wykorzystaniem wyników jest założony w roku 2006 Oslo Cancer Cluster (OCC). Cluster ma na
celu poprawę komfortu pacjentów chorych na raka poprzez rozwój nowoczesnych metod diagnostyki i leków. Już
w roku 2007 uzyskał nadany przez rząd Norwegii status Norweskiego Centrum Eksperckości w zakresie chorób
nowotworowych. Do roku 2010 firmy biotechnologiczne skupione w OCC prowadziły kliniczne badania rozwojowe
ponad 50 leków. Jednym z najznaczniejszych osiągnięć o komercyjnym znaczeniu (ca 800 mln USD) jest umowa z
Bayer (USA) dotycząca rozwoju i produkcji leku o nazwie Alfaradin , zapobiegającego tzw. przerzutom na raka z
innych organów na tkanki kostne. Cluster jest otwarty dla firm zagranicznych Cluster skupia 60: firm
publicznych, prywatnych, badawczo-rozwojowych, szpitali i instytucji odpowiedzialnych za poprawę warunków
życia. Cluster rozwinął bliską współpracę ze znanymi ośrodkami naukowo-nadawczymi za granicą: w Lund
(Szwecja), Haidelbergu/Niemcy, Tuluza/Francja, Uniwesytew Północna Karolina/USA.
12. Norwegia jako członek EOG posiada dostęp do funduszy europejskich. W odniesieniu do funkcjonowania
clusterów pozyskiwane są środki dostępne z programów InterReg III C. Między innymi zlokalizowany w Oslo
cluster Teknopol aktywnie zaangażowany jest
w projekt STRANTIC realizowany przez partnerów pochodzących z Francji, Północnej Nadreni Westfali, Hiszpanii,
Macedonii.
13. Teknopol Oslo jest także członkiem międzynarodowego konsorcjum realizującego w ramach InterReg III C
projekt JOSEFIN, celem którego jest udzielanie gwarancji (poręczeń) dla przedsiębiorstw z sektora MSP z
państw regionu Morza Bałtyckiego, poszukujących finansowania w sektorze finansowym dla realizacji projektów
rozwoju innowacji. Zmniejszenie ryzyka po stronie kredytodawcy osiągane poprzez udzielanie gwarancji
5
i poręczeń umożliwia się instytucja finansowym większe zaangażowanie ich portfolio w finansowanie rozwoju
technologii, innowacje produktowe i procesowe, urynkowienie oraz internacjonalizację firm sektora MSP.
Polskim partnerem w projekcie JOSEFIN jest Dolnośląski Urząd Marszałkowski. Pozostałymi partnerami są:
·
Investition Bank z Berlina,
·
Fundusz Kredytowy i Gwarancji Eksportowych z Estonii,
·
Agencja Inwestycji i Rozwoju z Łotwy
·
Litweskie Centrum Innowacji
·
Teknikdalen Fundation ze Szwecji.
Podsumowując można stwierdzić, że w kraju wielkości Norwegii, przeznaczającym na postęp
naukowo-techniczny znaczące acz ograniczone środki (niecałe 2% PKB, tj 1,85% w 2007 r. a
docelowo 3%, podczas gdy Polska mniej niż 1%, tj. 0,61% wg. danych za rok 2008) jako jedną z dróg
zapewnienia efektywnego ich wykorzystania jest organizacyjna forma clusteru, prowadząca do
zastosowania formuły partnerstwa publiczno-prywatnego.
6