NOCNA INSCENIZACJA BITWY POD OLSZEWEM Dnia 13

NOCNA INSCENIZACJA BITWY POD OLSZEWEM
Dnia 13 września zgrupowanie kawalerii dowodzone przez gen. Bryg. Inż. Zygmunta
Podhorskiego znalazło się w okrążeniu w rej. Hodyszewo przez XIX Kpanc. Gen. br.
Panc. Guderiana. Rozpoznanie meldowało wokół oddziały pancerne nieprzyjaciela.
Do rej. Postoju Suwalskiej BK dołączyła Podlaska BK. Po naradzie przed samym
wieczorem tego dnia, obaj dowódcy brygad zdecydowali się marszem nocnym wyjść
z okrążenia i przejść za Narew. Zamiarem gen. Podhorskiego było więc przebicie się
w ciągu nocy okrążonych związków taktycznych i oderwanie się od nieprzyjaciela.
W Straży przedniej lewej kolumny maszerował 3 Pułk Szwoleżerów, zaś szwadron
rtm. Chludzińskiego, jako odział przedni straży przedniej. Zaledwie 2 szwadron
wyruszył ze swojego miejsca postoju, przybyły do dcy szwadronu łącznik przywiózł
rozkaz zatrzymania się, cofnięty po pewnym czasie. Podobne rozkazy zdarzały się
częściej i zabierały dużo czasu, męczyły szwoleżerów i konie. W tek sytuacji rtm.
Chludziński zdecydował aby pluton szpicy i sama szpica maszerowały pieszo.
We wsi panowała dziwna cisza, co wywoływało zrozumiałe zaniepokojenie wśród
szwoleżerów. Napotkane domy były szczelnie zamknięte a na pukanie do drzwi nikt
się z wewnątrz nie odzywał. Ponadto nie było słychać ujadania psów, z czego
wnioskowano, że w pobliżu znajduje się obce wojsko. Wreszcie tunel drzew zaczął
się kończyć i szpica zbliżała się do końca zabudowań wiejskich. Z prawej strony wsi
skończył się rząd chałup, natomiast z lewej pozostał już tylko jeden dom z gankiem
oraz położona na lewo od niego stodoła. Porucznik Malarewicz wraz z kilkoma
szwoleżerami zbliżył się do ganku domu, na którym jak się wkrótce zorientowanospał wartownik niemiecki. Przy użyciu bagnetu żołnierz został zlikwidowany.
W tym czasie, kiedy na ganku odbywało się szamotanie z wartownikiem, na prawo
od domu padł strzał z rakiety wycelowany zza stodoły. Rakieta wznieciła
natychmiastowy pożar, który oświetlił stojące w odległości 20 kroków za plecionym
z gałęzi płotem, 6 motocykli ustawionych w rzędzie w odstępie 20 kroków jeden od
drugiego. W odległości około 10 kroków za motocyklami rozłożyła się zaparkowana
kolumna pancerno – motorowa
nieprzyjaciela (60 wozów pancernych i
transportowych z Dpanc). Zaskoczenie dla obu stron było kompletne. W tej sytuacji
rtm. Chludziński rozkazał spieszyć do walki cały szwadron, zatrzymując chwilowo
koniowodów, aby gwałtownym odwrotem nie wzniecili popłochu w kolumnie
głównej pułku maszerującej przez wieś.
Tak rozpoczęła się trwająca kilka godzin bitwa, w której zginęło ponad 30 polskich
żołnierzy. Po zakończeniu działań bojowych, Niemcy bestialsko mordowali
mieszkańców wsi.
Wstęp
Od wielu lat dzięki staraniom mieszkańców, weteranów i lokalnych władz
pamięć o ofiarach tamtej nocy jest żywa i każdego roku wspominana uroczystościami
pod pomnikiem w Olszewie. Co roku w weekend najbliższy rocznicy bitwy pod
pomnikiem zbierają się tłumy. Choć z roku na rok świadków bitwy jest coraz mniej
to pamięć jest nadal żywa i pielęgnowana. W 2009 roku powstała inicjatywa
Szwadronu Honorowego 3 Pułku Szwoleżerów Mazowieckich, oddziału kawalerii
ochotniczej powstałego za zgodą i inicjatywą weteranów pułku, aby przeprowadzić
nocną inscenizację bitwy. Chcąc dotrzeć z przekazem do młodych ludzi i godnie
uczcić rocznicę, zaraz po zmroku, na olszewskim polu, rozegra się starcie polskich i
niemieckich oddziałów. Chcemy, aby inscenizacja w nowy i atrakcyjny sposób
przypomniała tę wrześniową historię.
Plan inscenizacji
Uroczystości rozpoczną się w już w sobotę rano, będą otwarte stoiska grup
historycznych z całej Polski, gdzie będzie można zobaczyć oryginalne pojazdy i broń,
spotkać się z rekonstruktorami. Odbędą się pokazy kawalerii, piechoty, artylerii,
działać będzie kino polowe, gdzie będzie można obejrzeć historyczne filmy
dokumentalne. Planowany jest pokaz musztry w wykonaniu wojska polskiego a także
koncert orkiestry. Oczywiście będzie można również smacznie zjeść, odpocząć, a tuż
po zmierzchu rozpocznie się główny punkt programy – rekonstrukcja.
Inscenizacje historyczne cieszą się coraz większym zainteresowaniem.
Wystarczy popatrzeć na tę najsłynniejszą „Bzurę”, która od kilku lat coraz bardziej
się rozwija, stając się imprezą rangi międzynarodowej. Chcemy na terenie Olszewa
zorganizować dużą imprezę, która wpisze się w kalendarz rekonstrukcji
historycznych a dzięki wydarzeniom towarzyszącym będzie atrakcyjna dla
mieszkańców i turystów.
W inscenizacji weźmie udział około 100 rekonstruktorów umundurowanych i
wyposażonych zgodnie z prawdą historyczną. Nad wybuchami i płonącymi
budynkami czuwać będą doświadczeni pirotechnicy. Sprowadzone zostaną wozy
pancerne, działo, motory, przyjadą również kawaleryjskie konie. Widzowie będą
mogli wszystkiego dotknąć i z bliska obejrzeć.
Edukacja
Inscenizacja historyczna, żeby nie była tylko spektaklem, musi zostać
właściwie opowiedziana, dlatego profesjonalny narrator będzie komentował cały
przebieg wydarzenia. Pragniemy również aby inscenizacja była zwieńczeniem akcji
edukacyjnej przeprowadzonej w szkołach województwa podlaskiego. Przygotowane
zostaną materiały dydaktyczne wprowadzające do rocznicy i tłumaczące kontekst
historyczny wydarzenia, w tym krótki film dokumentalny opowiadający o
wydarzeniu. Pod adresem internetowym www.olszewo1939.pl umieszczone zostaną
materiały filmowe, zdjęcia, wspomnienia oraz opis planowanych wydarzeń.
Chcemy aby dzięki tym działaniom młodzież z własnej woli chętnie przybyła na
uroczystości i zwiększyła swoją wiedzę na temat historii Polski jak i historii lokalnej.
Ramowy plan uroczystości (roboczy)
10.09.2016 r. (sobota)
14:00 Otwarcie „pikniku historycznego”
 Rozpoczęcie emisji filmów w kinie polowym – pokazy filmów historycznych i
dokumentalnych. Pod wojskowymi namiotami zaprezentujemy historyczne
filmy dokumentalne (w tym film o bitwie pod Olszewem).
 Otwarcie stoisk grup rekonstrukcyjnych – możliwość oglądania
umundurowania, wyposażenia, uzbrojenia
16:00 Pokaz polskiej kawalerii – zaprezentowanie sposobów walki we wrześniu 1939
(ze szczególnym naciskiem na wyjaśnienie na czym polegało spieszenie kawalerii i
obalenie mitów walki konnej), pokaz wyszkolenia koni i jeźdźców, pokaz broni
białej, musztra
17:00 Pokaz Wojska Polskiego – współczesne techniki walki, pokaz sprawności
żołnierzy
18:00 Koncert – Orkiestra Wojskowa, Chór.
19:00 Oficjalne otwarcie rekonstrukcji
sponsorów itd.
oraz przedstawienie organizatorów,
19:30 Rozpoczęcie Nocnej Rekonstrukcji Bitwy pod Olszewem.
Działania będą odbywały się według ścisłe zbudowanego scenariusza, który zawiera
wybrane najważniejsze elementy ze starcia. Podczas bitwy miało miejsce wiele
kluczowych momentów, które chcemy pokazać.
Całość będzie komentował lektor, w tle będzie słychać muzykę, działać ma również
oświetlenie. Dzięki tym zabiegom chcemy wpłynąć na widzów i spowodować, że
rekonstrukcja będzie wiarygodna.
W zależności od możliwości finansowych i technicznych chcemy również umieścić
w widocznym miejscu ekran/telebim, na którym przed samą bitwą wyświetlony
zostanie wstęp historyczny a po starciu zdjęcia portretowe żołnierzy oraz wyjątkowe
niemieckie zdjęcia wykonane po bitwie.
20:30 Apel poległych – odbędzie się przy pomniku w świetle pochodni. Po
zakończeniu żołnierze oddadzą salwy honorowe a trębacz zagra melodię „śpij
kolego”.
10.09.2016 r. (niedziela)
10:00 Msza Św.