11. listopad

Numer 11
Listopad 2015
NASZ
DOM
SPIS TREŚCI:

NA DOBRY POCZĄTEK
TEMAT MIESIACA: Futro, suknia w kwiaty i wielka literatura
URODZINY MIESIĄCA
CIEKAWOSTKI
GADKA „JAPISOWEGO DZIADKA”
z
z
Redagują:
I. Fedorek
M. Pakuła
A. Rzodkiewicz
1
Na DOBRY POCZĄTEK
„Nie chciałbym się wyrażać ani na temat nieba, ani piekła:
w obu miejscach mam przyjaciół”
Jean Cocteau
TEMAT MIESIĄCA
Futro, suknia w kwiaty i wielka literatura
Guru dzisiejszych feministek. Pierwsza w historii Polka uprawiająca zawodowe
pisarstwo. Zniewalająco piękna skandalistka o uwodzicielskim spojrzeniu,
której poglądy sprowadzano do kaprysów nadętej damy, a twórczość
porównywano do makulaturowych romansów w stylu Marii Rodziewiczówny.
Życie Zofii Nałkowskiej to materiał na sensacyjną powieść.
Czerwiec 1907 roku. W Warszawie z okazji 40-lecia pracy twórczej Elizy
Orzeszkowej zorganizowano Zjazd Kobiet. Uczestniczyły w nim działaczki
związane z rodzącym się wówczas w Polsce ruchem feministycznym. Od 1863
roku, czyli od momentu upadku powstania styczniowego, coraz więcej mówiło
się o idei zrównania praw kobiet i mężczyzn. Na Litwie powstała pierwsza tajna
2
organizacja kobieca "Koło Kobiet Korony i Litwy". Należały do niej m.in.
Maria Konopnicka i Eliza Orzeszkowa, autorka głośnego tekstu "Kilka słów o
kobietach", który zainicjował w Polsce publiczną dyskusję o emancypacji.
Kiedy na mównicę wkroczyła 22-letnia, prawie nikomu nieznana dziewczyna,
nie spodziewano się, że jej wystąpienie wywoła prawdziwy skandal. W swoim
referacie "Uwagi o etycznych zadaniach ruchu kobiecego" namawiała "porządne
kobiety", by zaczęły w końcu mówić własnym głosem. Krytykowała też
cechujące jej zdaniem ruch kobiecy uśpienie i brak gotowości do działania.
Prosiła o "prawo do rozkoszy". Twierdziła, że seks to nie tylko prokreacja, ale i
przyjemność. Sformułowany przez nią postulat "Chcemy całego życia" był
kluczowym hasłem polskiej emancypacji. Podczas jej wystąpienia na sali
panowało poruszenie — pojawiły się oskarżenia o propagowanie rozwiązłości
seksualnej. Oburzona tezami koleżanki Maria Konopnicka ostentacyjnie
opuściła audytorium.
Suknia w kwiaty
Kim była sprawczyni tego zamieszania? To Zofia Nałkowska — guru
dzisiejszych feministek, jedna z pierwszych kobiet w historii polskiej literatury
uprawiająca zawodowe pisarstwo, autorka wielu znakomitych powieści —
"Romans Teresy Hennert", "Granica", "Dom nad łąkami". Zniewalająco piękna
skandalistka o uwodzicielskim spojrzeniu. Miłośniczka zbytku, której zdjęcia,
gdyby żyła, kilka razy w tygodniu trafiałyby na rozkładówki plotkarskich
magazynów. Wizerunek Nałkowskiej — elegantki wizytującej dom sierot
ocalałych z Holocaustu w pięknej kwiecistej sukni, otoczonej sznurem dużo
młodszych kochanków — nie pasował do tego, kim była naprawdę. Sprawił, że
przez lata jej poglądy sprowadzano do kaprysów nadętej damy. W obiegowej
opinii równie nisko oceniano jej twórczość, porównując powieści autorki
"Niecierpliwych" do makulaturowych romansów w stylu Marii
Rodziewiczówny. "Pani jest zbyt piękna, żeby zajmować się literaturą",
stwierdził kiedyś w rozmowie z nią Stefan Żeromski. Tymczasem Nałkowska
była jedną z największych polskich pisarek, wielką diarystką (kilka tomów
"Dzienników" dorównujących artyzmem wspomnieniom Gombrowicza czy
Dąbrowskiej), prekursorką literatury poholocaustowej ("Medaliony"),
psychologizmu ("Granica"), feminizmu (w wieku 17 lat debiutowała
"Lodowymi polami", pierwszą częścią wydanej później powieści "Kobiety") i
inicjatorką nurtu powieści politycznej.
Wszystko gotowe
Dorastała w domu, w którym panował duch intelektualnego współzawodnictwa.
Rodzice pisarki — Wacław Nałkowski, znany krytyk, współtwórca "Głosu" i
manifestu modernistycznego "Forpoczty", oraz Anna Nałkowska, autorka wielu
prac z zakresu geografii — należeli do elity intelektualnej końca XIX wieku.
3
Przyjaźnili się m.in. z Marią Komornicką, Stanisławem Brzozowskim, Stefanią
Sempołowską, Janem Władysławem Dawidem. To oni wykształcili literacką
wrażliwość Nałkowskiej. "Od początku mego życia otaczały mnie książki,
dorośli naokoło mnie mówili o nauce, znajomi, którzy przychodzili — to byli
uczeni i pisarze […]. Ojciec rozmawiał ze mną jak z kimś dorosłym, o
wszystkim, o czym chciałam" — pisała w "Dzienniku", który prowadziła przez
kilkadziesiąt lat.Wacław Nałkowski był entuzjastą przełomu
antypozytywistycznego. Głosił hasła społecznego i narodowego wyzwolenia.
Jego córka należała do drugiego pokolenia modernistów. "Dzięki ojcu zastałam
wszystko gotowe i nie miałam przeciw czemu buntować się moją młodością. To
było załatwione bez mego udziału i nie wymagało żadnych wysiłków. Z tej
platformy mogłam już łatwo iść swoją własną drogą". Szybko się
usamodzielniła. W wieku 18 lat wyszła za Leona Rygiera — starszego od niej o
dziewięć lat poetę i powieściopisarza. Rygier, typ casanovy-erotomana, uwodził
młodsze od siebie kobiety. "Rysiek", jak go nazywała, pokazał jej świat, do
którego zawsze chciała należeć. W pamiętnikach opisała ich pierwszą wspólną
noc: "Przez mózg leciało mi tysiące myśli; byłam świadoma, że to po raz
pierwszy w życiu — (…) widziałam się naturalnie z zewnątrz, obiektywnie —
oddawałam sobie sprawiedliwość, że utrzymuję się w stylu, że wyglądam
estetycznie, spokojnie, że oryginalna jestem w tym połączeniu dziewczęcego
zalęknienia, samiczej bierności i marmurowego chłodu. Natężenie myśli zabiło
we mnie zupełnie wszelką bezpośredniość uczucia". Młodzieńcze zauroczenie
zamieniło się w pełen melodramatycznych zwrotów akcji związek. Nałkowska
źle znosiła zdrady męża. "Przychodził nad ranem, roztkliwiony, mówił, że
jestem atłasowa, że pachnę konwalią i wiosną, a tamta sprzed godziny… Ileż
było takich zestawień. Okrutne i niepotrzebne". Bała się odrzucenia i
samotności. Uważała, że to ona jest odpowiedzialna za całą tę sytuację. Pisanie
stało się dla niej formą terapii. W tym czasie powstało opowiadanie
"Małżeństwo". Nałkowska opisała w nim zdradę z perspektywy mężczyzny,
który pada ofiarą romansu żony. Utożsamiała się ze swoim bohaterem —
podobnie jak on bardzo przeżyła rozpad małżeństwa.
Olśnienie obcą jakością
Uwielbiała silnych i zdecydowanych mężczyzn w stylu macho. "Marzę o kimś
silniejszym, przy kim mogłabym zamknąć oczy, chociaż na chwilę", pisała w
"Dzienniku". Oni jednak nie najlepiej czuli się towarzystwie aspirującej pisarki
— intelektualistki. "Musiałam się uprościć, żeby być zrozumianą", mówiła. W
1922 roku związała się z Janem Jurem-Gorzechowskim dowódcą żandarmerii.
"Początek Gorzechowskiego — olśnienie jego obcą jakością". Porzuciła dla
niego karierę literacką i przeprowadziła się do Grodna, gdzie pracowała
społecznie w Towarzystwie Opieki nad Więźniami. Tęskniła za dawnym życiem
— pisaniem i ludźmi, dzięki którym mogła się rozwijać intelektualnie.
4
W 1929 roku Nałkowska podjęła decyzję o rozwodzie z Gorzechowskim.
Przytłoczona wszystkim tym, czego wymagał od niej stały związek, uznała, że
od tej pory poprzestanie tylko na przelotnych relacjach. "Jestem damą
swawolną, bliską trzydziestki, radą wiosennej rozrywce. Nic więcej" –
twierdziła. Miała ogromne powodzenie i kilkanaście romansów na koncie —
m.in. z młodym dziennikarzem Jakubem Appenszalkiem, krytykiem Ignacym
Matuszewskim, pisarzami Brunonem Schulzem — epizod jednej nocy — czy
Jerzym Zawieyskim. Padła też ofiarą matrymonialnej intrygi. O jej romansie z
Karolem Szymanowskim mówiła cała Warszawa. Nałkowska nie dawała wiary
plotkom o homoseksualizmie znanego pianisty. "Wiem niby, ale nie umiem
sobie tego wyobrazić, więc po prostu nie dość wierzę", pisała. Zakochała się po
uszy. Wycinała z magazynów zdjęcia Szymanowskiego i godzinami wpatrywała
się w jego podobiznę. "Zakochanie wszystkich kobiet! A jeszcze legendy o jego
chłodzie, którego nie przełamie żadna". On z kolei chciał związku, który
pomógłby mu ukryć przed innymi prawdę o swojej orientacji. "Mnie instynkt
pcha. Ja tego nie tłumaczę". Nałkowska późno zorientowała się, jakie są
prawdziwe intencje Szymanowskiego. Bardzo cierpiała — długo zmagała się z
"kompleksem" Szymanowskiego — uważała, że mężczyzna porzucił ją dlatego,
że "jest gruba, brzydka i stara". Tymczasem, mimo upływających lat, wciąż
wyglądała wspaniale, młodzieńczo.
Umieranie. Pisanie
Mimo wrodzonego egocentryzmu pozostawała wrażliwa na sprawy społeczne.
Działała w organizacjach na rzecz kobiet, należała do belgijskiej Akademii
Kobiecej, promowała młodych twórców — to dzięki niej "Sklepy cynamonowe"
Brunona Schulza były tak szeroko dyskutowane — i organizowała salony
literackie. Stosunek do otaczającej ją rzeczywistości celnie opisała w pierwszym
rozdziale książki o ojcu, której, niestety, nie dokończyła: "Moja przenikliwość
działa na małych odcinkach, usiłuje sięgnąć w dół, nie umie sięgnąć w dal. Nie
widzę dość wyraźnie jutra i wczoraj. Jestem skupiona na dziś, jestem cała
zaszyta w teraźniejszości jak w matni".
We wrześniu 1939 roku Nałkowska przebywała w Warszawie. W "Dziennikach
czasów wojny" pisała: "(...) Nie ma świec ani zapałek, ani karbidu. Ciemność
zapada o czwartej i trwa bez przerwy do godziny siódmej rano. Teraz jest
czwarta. Można chcieć lekarstwa. Nie ma co jeść, od tylu dni tylko kartofle i
trochę mleka. Kończy się cukier. Głód. Marzenie o mięsie. Hania chora na ucho,
ja mam zapalenie oskrzeli. Umieranie. Pisanie. Te pieniądze — takim
szczęśliwym zdobyte cudem — są jak perły w worku Araba na pustyni. Bez
wartości. (...)".
Wojna odebrała jej łatwość pisania. Podobnie jak inni twórcy, przytłoczona
dramatycznymi wydarzeniami, nie mogła się odnaleźć w nowej rzeczywistości.
5
"Moja choroba – to niemożność pisania, niemożność powzięcia decyzji, brak
jakichkolwiek zamiarów. Wykonywam to, co muszę i czego zarazem nie
powinnam. Listy w cudzych sprawach, trudne jak artykuły. Kilkadziesiąt
najważniejszych listów własnych leży bez odpowiedzi. W tym dwa listy od
Bogusława i śliczny list od J(erzego)". W latach 40. prowadziła sklep z tytoniem
na Dolnym Mokotowie. Była wycieńczona pracą fizyczną. Czuła się stara i
zniszczona. "Żyjąc — węszyłam w sobie starość, nie mając jeszcze lat
trzydziestu. Nie miałam wieku dojrzałego jak święty Augustyn —
teraźniejszości. (…) W mej starości jestem waleczna, jestem mężna. Nie
popuszczam sobie cugli. Nawet teraz, w chorobie — dokładam starań, aby być
gładka, czysta, wyświeżona. Mój maquillage nie jest przesadny, ale nie pokazuję
się ludziom nigdy w stanie naturę. Maquillage nie aktorski, nawet nie
dyplomatyczny. Daje się dostrzec, oczywiście, ale jest powściągliwy. (…) nie
doznałam, jak należy, wieku dojrzałego: spokoju, osiągnięcia, utwierdzenia się
w swej jakości". Po wojnie angażowała się w działalność politycznopropagandową. Zasiadała w Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich,
brała udział w posiedzeniach Krajowej Rady Narodowej i była posłanką na
Sejm Ustawodawczy. Współpracowała także z redakcją tygodnika "Kuźnica" i
Komitetem Obrońców Pokoju. Wciąż jednak literatura pozostawała dla niej
priorytetem. Dorabiała, pisząc wstępy do książek i teksty dziennikarskie.
"(...) pan Eile, pamiętny mi sprzed wojny dowcipny ilustrator »Wiadomości
Literackich«, obecnie redaktor popularnego »Przekroju«, magazynu o 250 000
egzemplarzy tirage'u. Od razu przystąpił do rzeczy. Że dwukrotnie już zwracał
się do mnie z prośbą o współpracownictwo, że dotąd mnie nie ma między
współpracownikami, że mówił z Gałczyńskim, że chciałby coś stałego.
Usposobiona dobrze tym psim wstępem, na ogół też lepiej się czująca, doznałam
jakby natchnienia i spytałam: »A nie chciałby pan drukować na przykład nowej
serii »Charakterów« mówiła przez radio".
W ostatnich latach życia towarzyszyła jej służąca Genowefa Goryszewska. Co
tak naprawdę łączyło kobiety? Fascynacja? Miłość? Przywiązanie? Nie
wiadomo, Nałkowska bowiem pytanie, kim jest dla niej Goryszewska, zbywała
milczeniem. Pisarka zmarła nagle 17 grudnia 1954 o godzinie 18:00 na skutek
wylewu krwi do mózgu.
Kult rzeczywistości
Nałkowska bez wątpienia pozostaje najważniejszą XX-wieczną polską pisarką.
"W jej twórczości odbijają się procesy historyczne, lecz również namysł nad
sposobami prowadzenia narracji. Przełomy pisarskie Nałkowskiej to zarazem
przełomy prozy XX-wiecznej. Modernistyczna symbolika, realistyczna
lapidarność, psychologizm, ironia, dziennikowa konfesja, proza dokumentalna,
dialogiczność powieści — rezygnacja z jednej wersji zdarzeń i autorskiego
6
prawa do podsumowań — pytania o namiętności, o zbrodnie, o państwo, o
władzę, o przyrodę. Niekończący się katalog problemów świata i pytań o formę
artystyczną. Może najważniejszą jego cechą jest otwartość, ewolucja, bo
Nałkowska była pisarką poszukującą", pisze Inga Iwasiów. Interesował ją
przede wszystkim obraz ludzkich charakterów, dlatego ponad wszystko ceniła
twórczość Dostojewskiego i Prousta. Autobiograficzny charakter jej książek
potwierdzał pielęgnowany przez pisarkę "kult rzeczywistości żytej". Autorka
"Niecpierpliwych" przez pryzmat osobistych doświadczeń swoich bohaterów
opowiadała o przemianach społecznych — "Hrabia Emil", "Romans Teresy
Hennert". "Pisząc — byłam zawsze niezadowolona swą teraźniejszością,
zbierałam się do następnej książki jak do skoku" — mówiła.
Za swoją twórczość była dwukrotnie uhonorowana Państwową Nagrodą
Literacką (1936, 1953), Nagrodą Literacką miasta Łodzi (1929), Złotym
Wawrzynem Polskiej Akademii Literatury (1936). Jej "Romans Teresy Hennert"
nazwany był "Lalką" dwudziestolecia międzywojennego, a "Granica" do dziś
widnieje w spisie szkolnych lektur obowiązkowych. "Osoba Nałkowskiej
zapowiadała wejście na widownię całkiem nowego pokolenia najwybitniejszych
prozaików" — wspominał Kazimierz Wyka. Początkowo autorka "Domu nad
łąkami" opisywała indywidualne doświadczenie, później zuniwersalizowała
charakter swoich powieści. Bohaterki jej książek, tak jak ona, walczą o wolność.
Jako przedstawicielka "buntu modernistycznego" wierzyła, że literatura może
kreować rzeczywistość i wpływać na ludzi.
Cudowanie ocalona
Po latach ten postulat wydaje się już mało wiarygodny. Na szczęście postać
Nałkowskiej, cudownie odczarowanej przez współczesne badaczki literatury,
m.in. Hannę Kirchner, powraca. Szkoda jednak, że wielu z nas interesuje ona
przede wszystkim jako działaczka feministyczna, a nie doskonała pisarka. "Ta
pisarka, która tworzyła tyle postaci w swych powieściach, sama była postacią z
literatury, szukającą jak gdyby swego autora, którego nie znalazła" —
wspominał Nałkowską Jerzy Zawieyski. Rzeczywiście, poplątane losy autorki
"Niecierpliwych" mogłyby być materiałem na sensacyjną powieść, a
zamieszanie wokół jej osoby na pewno by ją ucieszyło.
Z portalu Onet.pl skopiowała Iwona
7
Urodziny solenizantów miesiąca listopada
Krakowski Jerzy
Paszkowski Stanisław
Grądziel Emilia
Maciuga Gertruda
Wszystkim Solenizantom,
długich lat życia w zdrowiu,
pogody ducha i spełnienia marzeń
życzą
Dyrektor, personel oraz mieszkańcy
8
CIEKAWOSTKI PODRÓŻNICZE
Zapraszamy do Czeskiej Republiki!
O Czechach
Republika Czeska to niewielki kraj położony w środkowej Europie. Graniczy od
zachodu z Niemcami, od południa z Austrią, od wschodu ze Słowacją i od
północy z Polską. Większość granic tworzą pasma górskie.
W kraju o powierzchni 79 tys km² mieszka niewiele ponad 10 mln ludzi. Ponad
90 proc. z nich to Czesi. Poza tym żyją tu Morawianie (3,7%), Słowacy (ok.
2%) oraz niewielkie grupy Polaków, Węgrów, Ukraińców, Cyganów.
Dzisiejsza Republika Czeska powstała 1 stycznia 1993 na skutek pokojowego
rozdziału Czechosłowacji na Czechy i Słowację.
Geografia
Większość terytorium Republiki Czeskiej zajmują tereny wyżynno-górskie
Masywu Czeskiego. Jest on otoczony z trzech stron górami: Sudetami
(najwyższy szczyt Śnieżka, 1602 m n.p.m.), Rudawami (Klinovec 1244 m
n.p.m.), Lasem Czeskim (1042 m n.p.m.), Lasem Bawarskim oraz Szumawą. W
środkowej części Masywu Czeskiego jest dolina Łaby, zaś na południu znajdują
się kotliny Trzebońska i Budziejowicka.
Od wschodu Masyw Czeski ogranicza Wyżyna Czesko-Morawska. Są tu
łagodne wzniesienia (od 600 do ponad 800 m n.p.m.) porozcinane dolinami
rzecznymi. Granica ze Słowacją przebiega wzdłuż łańcuchów górskich Małych
oraz Białych Karpat.
Obszar Czech należy do zlewiska trzech mórz: Czarnego (Morava, Dyje wraz z
dopływami), Północnego (Łaba, Wełtawa wraz z dopływami) i Bałtyckiego
(Odra, Opava).
Republika Czeska składa się z trzech historycznych części. Są to: Czechy
właściwe (cz. Čechy), Morawy (cz. Morava) i Śląsk Czeski (cz. České
Slezsko). Ten podział nadal jest ważny dla tożsamości mieszkańców Republiki.
Czechy właściwe zajmują zachodnią część Masywu Czeskiego. Od północy
graniczą ze Śląskiem, od zachodu z Bawarią, od wschodu z Morawami. Czechy
właściwe inaczej nazywane są Bohemią (od łacińskiego określenia celtyckiego
ludu Bojów zamieszkującego te tereny ok. V w p. n. e.).
Český Šternberk - hrad zrcadlení
W języku polskim skrócona nazwa państwa czeskiego i jednego z tworzących je
krajów są jednakowe (Czechy), co może być mylące. Język czeski rozróżnia
9
Česko - państwo i Čechy - kraj.
Morawy - kraina położona w dorzeczu rzeki Morawy, ma powierzchnię ponad
26 tys km² i zamieszkuje ją 4,2 mln osób. Główne miasta Moraw to Brno (ok.
400 tys.), Ostrawa (330 tys.), Ołomuniec (ponad 100 tys.). Mieszkańcy Moraw mimo, że swoją narodowość określają jako czeską - starają się zawsze
podkreślać, że pochodzą z Moraw.
Na przełomie VIII i IX w. było tu Państwo Wielkomorawskie. Od XII do XVI
w. tzw. Marchia Morawska była zależna od królestwa czeskiego. W okresie
monarchii austro-węgierskiej Morawy były osobnym krajem koronnym ze
stolicą w Brnie.
C.D.N.................................
10
GADKA „JASPISOWEGO DZIADKA”
Nota informacyjna „Jaspisowego dziadka” – o wynikach wyborów
parlamentarnych w październiku 2015r.
Według reprezentatywnego sondażu przeprowadzonego tuż po
zamknięciu lokali wyborczych w dniu 25.10.2015 podano miarodajne wyniki
głosowania na posłów i senatorów.
Obwieszczone zostało walne zwycięstwo Prawa i Sprawiedliwości, które
uzyskało 37,7% głosów. Platforma Obywatelska zajęła II miejsce osiągając
23,6% głosów.
Od razu trzeba stwierdzić, że wg Państwowej Komisji Wyborczej
ostateczne wyniki wyborów ogłoszone dnia 27.10.2015 opiewały na jak
najbardziej podobne (prawie identyczne) wyniki, a mianowicie: na PIS
głosowało 37,6% wyborców, a na PO 24,1%.
Zaokrąglając w obu przypadkach do pełnych procentów PIS uzyskało
38% głosów, a PO 24%. (Różnica na korzyść PIS wynosi 14%).
Niespodzianką stało się osiągnięcie przez ruch Kukiz 15 trzeciego miejsca
w rankingu i ostatecznym wyniku 15%, a przez ruch Nowoczesna 7% oddanych
głosów - IV miejsce z wynikiem 5% osiągnęło PSL.
Do Sejmu nie weszły takie ugrupowania jak Zjednoczenie Lewicy (7%
poparcie, poniżej wymaganego progu 8%), Korwina Mikke 4% oraz kilka
pozostałych nowo założonych partyjek (ruchów).
Walne zwycięstwo Pis-u w wyborach do Sejmu powtórzyło się w
wynikach głosowania do Senatu. PiS uzyskał tu 61 senatorów a Po 34 (PSL 1
senator).
Frekwencja w całych wyborach parlamentarnych (wyniosła 50,9,
zaokrąglając 51%), co wyraźnie zadziałało na korzyść PiS.
Prawo i Sprawiedliwość uzyskało przewagę posłów i senatorów niezbędną do
samodzielnego rządzenia krajem.
Do zamierzonej (lansowanej w kampanii przedwyborczej, zmiany konstytucji
zmuszony będzie PiS do zawiązania koalicji (może tylko doraźnego
porozumienia) z innym ugrupowaniem (może KUKIZ 15?).
„Jaspis90” nie spodziewał się tak wielkiego zwycięstwa PiS nad
dotychczasowym dominującym przez 8 lat PO. Oddał swój głos na
parlamentarzystów PiS, gdy komisja przyszła do niego z urną.
11
Należy stwierdzić, że zmęczona mało efektywną polityką młodzież
(głównie z internautów) doprowadziła swoim większym uczestnictwem w
wyborach do odmłodzenia kadry parlamentarnej.
O następstwach zaistniałej sytuacji trudno jest obecnie mówić, można
tylko zauważyć, że mimo tendencji „odmładzającej” do gabinetu
nowopowołanej premier B. Szydło dostało się kilku starych polityków PiS-u
(m.in. Macierewicz, i Ziobro oraz Gowin, który przed opuszczeniem PO był
ministrem sprawiedliwości w rządzie Tuska).
Na tych informacjach ogólnych kończę wypowiedzi na temat skutków
październikowych wyborów, gdyż będzie można o tym mówić, kiedy rozpoczną
się rządy PiS i jak będą realizowane zapowiedzi i obietnice przedwyborcze
zarówno B. Szydło jak i A. Dudy wybranego poprzednio na prezydenta RP.
„Jaspis 90”
12