biuletyn wdroeń - Główny Instytut Górnictwa

BIULETYN WDROŻEŃ
Egzemplarz bezpłatny
4/2009 (28)
CZYSTSZEJ PRODUKCJI
Motto: Ziemi nie odziedziczyliśmy po naszych przodkach, Ziemię wypożyczyliśmy od naszych wnuków
Zasady handlu uprawnieniami do emisji gazów
cieplarnianych w Unii Europejskiej
SPIS TREŚCI
1. Zasady handlu uprawnieniami do emisji
gazów cieplarnianych w Unii
Załóżmy, że dwa przedsiębiorstwa: elektrociepłownia
Europejskiej
i cementownia emitują po 500 000 ton CO2 na rok. Rząd 2. Przed szczytem klimatycznym w
przydzielił
każdemu
przedsiębiorstwu
480 000
Kopenhadze
uprawnień do emisji CO2. Jedno uprawnienie oznacza
możliwość wyemitowania do powietrza 1 tony CO2. A więc w obu przypadkach przydziały nie pokrywają
całkowitej liczby emisji. Pod koniec każdego roku, wspomniane przedsiębiorstwa muszą umorzyć pewną
liczbę uprawnień, odpowiadającą liczbie emisji wygenerowanych w trakcie danego roku. Jeżeli nie mogą
tego zrobić, zmuszone są zapłacić karę w wysokości 100 EUR za każde brakujące uprawnienie. Zarówno
elektrociepłownia jak i cementownia nie chcą płacić kar i wobec tego muszą podjąć odpowiednie działania.
Opisaną sytuację przedstawiono w postaci tabeli zamieszczonej poniżej.
Tabela 1. Sytuacja przed handlem uprawnieniami do emisji
Przydział
Rzeczywista
uprawnień
Lp
Rodzaj instalacji
wielkość emisji
na rok 2009
[ton CO2]
[ton CO2]
1.
Elektrociepłownia
480 000
500 000
2.
Cementownia
480 000
500 000
Nadwyżka
emisji nad
uprawnieniami
[ton CO2]
20 000
Koszt
zakupu
uprawnień
[EUR]
300 000
20 000
300 000
Zatem, elektrociepłownia i cementownia muszą pokryć po 20 000 ton wyemitowanego CO2. i mogą to
zrobić w dwojaki sposób. Mogą albo obniżyć swoje emisje o 20 000 ton, albo nabyć 20 000 uprawnień na
rynku. Aby podjąć stosowną decyzję, przedsiębiorstwa te porównają koszty redukcji swych emisji o 20 000
ton z ceną rynkową uprawnień do emisji.
Przyjmijmy, dla przykładu, że rynkowa cena uprawnienia wynosi 15 EUR za tonę wyemitowanego CO2.
Koszty redukcji emisji dla elektrociepłowni wynoszą 5 EUR za tonę (tzn. są niższe od ceny rynkowej
uprawnienia). Wobec tego, elektrociepłownia zredukuje swoją emisję, ponieważ jest to tańsze niż zakup
uprawnień. Elektrociepłownia może nawet obniżyć swoje emisje o więcej niż 20 000 ton CO2 - załóżmy, że
o 30 000 ton. Natomiast cementownia może znajdować się w odwrotnej sytuacji: w jej przypadku koszty
redukcji wynoszą 20 EUR za tonę (tzn. są wyższe od ceny rynkowej uprawnienia), a więc będzie ona
wolała nabyć brakujące uprawnienia zamiast obniżyć emisje.
Elektrociepłownia wyda 150 000 EUR na redukcję 30 000 ton CO2 przy koszcie 5 EUR za tonę,
a otrzyma 150 000 EUR ze sprzedaży 10 000 ton po cenie 15 EUR za tonę. Tak więc elektrociepłownia
w pełni zrekompensuje swoje koszty redukcji emisji poprzez sprzedaż przydziałów, podczas gdy bez
wspólnotowego systemu handlu uprawnieniami do emisji (European Union Emission Trading Scheme EU ETS), przedsiębiorstwo to poniosłoby koszt redukcji emisji netto w wysokości 100 000 EUR.
Cementownia wyda 300 000 EUR na zakup 20 000 ton w cenie 15 EUR /tonę. Cementownia może kupić
10 000 uprawnień od elektrociepłowni i pozostałe, brakujące 10 000 uprawnień do emisji od innego
uczestnika wspólnotowego systemu handlu uprawnieniami do emisji.
GŁÓWNY INSTYTUT GÓRNICTWA – Zakład Oszczędności Energii i Ochrony Powietrza
Krajowe Centrum Wdrożeń Czystszej Produkcji
Plac Gwarków 1, 40-166 Katowice
tel.: (032) 259 21 38 e-mail: [email protected] http://cp.gig.katowice.pl
Opracowanie biuletynu: Jacek Boba, Aleksandra Saratowicz Redakcja i skład: Jacek Boba
Biuletyn dofinansowano ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
W przypadku braku elastyczności zapewnionej przez wspólnotowy system handlu uprawnieniami do emisji
(EU ETS), cementownia musiałaby wydać 400 000 EUR, aby odpowiednio zredukować swoje emisje.
Sytuację po podjęciu działań przez elektrociepłownię i cementownię przedstawiono w poniższej tabeli.
Tabela 2. Sytuacja po handlu uprawnieniami do emisji
Przydział
Rzeczywista
uprawnień
wielkość
Lp
Instalacja
na rok 2009
emisji
[ton CO2]
[ton CO2]
1. Elektrociepłownia
480 000
470 000
2.
Cementownia
480 000
500 000
Koszt
redukcji
emisji
[EUR]
150 000
400 000
Sprzedaż
uprawnień
[EUR]
Zakup
uprawnień
[EUR]
150 000
-
-
300 000
Ponieważ tylko przedsiębiorstwo, które ma niskie koszty redukcji i w związku z tym decyduje się na
obniżenie swych emisji, tak jak elektrociepłownia, jest w stanie sprzedać swoje uprawnienia. Uprawnienia
nabyte przez cementownię oznaczają obniżkę emisji, nawet, jeśli sama cementownia nie przeprowadza
działań redukujących jej emisje.
Fakt ten ma istotne znaczenie i należy o nim pamiętać. Mechanizm ten zapewnia, że w pierwszym rzędzie
dokonywane są najtańsze redukcje. Ponieważ system obejmuje swym zasięgiem całą Unię Europejską,
przedsiębiorstwa będą wybierać najtańsze redukcje na terytorium całej Unii i będą dążyły do
przeprowadzenia tych transakcji w pierwszej kolejności. Ta elastyczność systemu sprawia, że handel
emisjami jest najbardziej efektywnym pod względem kosztów sposobem osiągania danego celu
w dziedzinie środowiska. Całkowity koszt poniesiony przez przemysł byłby wyższy gdyby cementownia
była zmuszona zredukować emisje we własnym zakresie, po wyższych kosztach.
Ramy prawne systemu handlu emisjami nie regulują sposobu i miejsca funkcjonowania rynku handlu
uprawnieniami. Przedsiębiorstwa, które zaciągnęły stosowne zobowiązania, mogą handlować
uprawnieniami bezpośrednio między sobą, lub też mogą nabywać lub sprzedawać uprawnienia poprzez
maklera giełdowego, bank lub innego pośrednika działającego na rynku uprawnień. Może się również
zdarzyć, że przedsiębiorstwu nabywającemu paliwo kopalne (węgiel lub gaz) zaoferuje się uprawnienia
w połączeniu z paliwem. Wreszcie, mogą rozwinąć się zorganizowane rynki (giełdy uprawnień).
Istnieje również elektroniczny system rejestrów, który monitoruje losy uprawnień na rynku. System ten jest
niezależny od działalności handlowej – nie każda działalność handlowa prowadzi do zmian
własnościowych uprawnień, ale gdy działalność ta zwieńczona jest zmianą własności, następuje
przeniesienie uprawnień pomiędzy rachunkami w systemie rejestrów.
Pod tym względem, system rejestrów jest podobny do systemu bankowego, który monitoruje własność
pieniądza ulokowanego na kontach, ale nie rejestruje transakcji dokonywanych na rynkach towarów i usług,
za przyczyną których pieniądz ten zmienił właściciela. System rejestrów nie jest więc rynkiem, a decyzja co
do sposobu handlowania uprawnieniami należy do uczestników rynku.
System ten jest w całości elektroniczny, tak więc uprawnienia nie są drukowane w formie papierowej
a jedynie rejestrowane on-line na koncie w rejestrze. Każde przedsiębiorstwo, które zaciągnęło stosowne
zobowiązanie oraz każda osoba zainteresowana kupnem lub sprzedażą uprawnień, musi posiadać konto.
System rejestrów składa się z części krajowej zlokalizowanej w każdym państwie członkowskim,
w którym wydawane są uprawnienia oraz z centrali działającej na szczeblu unijnym, która przeprowadza
zautomatyzowane kontrole każdego przeniesienia uprawnień, by zapewnić zgodność z przepisami
dyrektywy w sprawie handlu emisjami. Niektóre dane przechowywane w rejestrze są okresowo
udostępniane zgodnie z zasadami ONZ oraz przepisami rozporządzenia w sprawie rejestrów
elektronicznych (Rozporządzenie Komisji z dnia 21 grudnia 2004 r. dotyczące znormalizowanego i
zabezpieczonego systemu rejestrów stosownie do dyrektywy 2003/87/EC oraz decyzji 280/2004/EC).
Dąży się do osiągnięcia równowagi pomiędzy wymogami przejrzystości w dziedzinie środowiska a
zasadami tajemnicy handlowej. (JB)
Materiały źródłowe:
• Andrzej Błachowicz, Stanislav Kolar, Matt Kittell, Ellina Levina, Eric Williams, Przewodnik po handlu emisjami dla
przedsiębiorstw, lipiec 2003, Broszura 2/3 (wyd. II)
• Broszura: „Działania UE przeciw zmianom klimatu. Europejski System Handlu Emisjami (ETS)”. Komisja
Europejska, Wyd. 2008
2
Przed szczytem klimatycznym w Kopenhadze
Rok 2009 jest rokiem intensywnych międzynarodowych negocjacji klimatycznych. Ich ukoronowaniem
będzie grudniowy szczyt klimatyczny w Kopenhadze, w czasie którego ma zostać podpisane nowe
światowe porozumienie na rzecz ochrony klimatu.
Najważniejsze spotkania, które odbyły się w 2009 r. to:
Międzynarodowy Kongres Naukowy na temat
Zmian Klimatu pt. „Globalne zagrożenie,
wyzwania i decyzje”, 10-12 marca, Kopenhaga,
Dania,
Spotkanie nr 5 AWG-LCA (Ad Hoc Working
Group on Long-term Cooperative Action) oraz nr
7 AWG-KP (Ad Hoc Working Group on Further
Commitments for Annex I Parties under Kyoto
Protocol), 30 marca – 9 kwietnia, Bonn, Niemcy,
Globalny Szczyt Ludności Tubylczej na temat
Zmian Klimatu, 20-24 kwietnia, Anchorage,
Alaska, USA,
30. Sesja Ciał Doradczych Konwencji oraz
spotkanie nr 6 AWG-LCA i nr 8 AWG-KP, 1-12
czerwca, Bonn, Niemcy,
Spotkanie nr 7 AWG-LCA i nr 9 AWG-KP,
sierpień, Bonn, Niemcy.
III Światowa Konferencja na temat Klimatu, 31 sierpnia – 4 września, Genewa, Szwajcaria.
Od 7 do 18 grudnia w Kopenhadze odbywać się będzie doroczna konferencja dotycząca zmian klimatu:
United Nations Climate Change Conference - COP15. Będzie to, zorganizowany przez ONZ,
międzynarodowy szczyt w sprawie zmian klimatycznych, zwany też szczytem klimatycznym. Obecnie
obowiązujące zapisy Protokołu z Kioto stracą moc prawną już 1 stycznia 2012 roku i dlatego niezbędne
jest podpisanie w Kopenhadze nowej umowy o ochronie klimatu.
Głównym tematem konferencji będzie nowe porozumienie dotyczące dalszej redukcji emisji CO2 w skali
globalnej. Światowi przywódcy mają uzgodnić globalne porozumienie dotyczące redukcji emisji gazów
cieplarnianych i zdecydować, w jaki sposób chcą pomagać krajom Trzeciego Świata w ich walce ze
zmianami klimatycznymi.
Podstawy przyszłego porozumienia powinny zawierać ustalenia, co do:
• pułapu dopuszczalnej globalnej emisji, czyli stabilizacji koncentracji CO2 na odpowiednim
poziomie,
• rozdziału odpowiedzialności poszczególnych krajów w zakresie wspólnej odpowiedzialności
i zróżnicowanych zobowiązań,
• skutecznych mechanizmów osiągnięcia przyjętych zobowiązań dotyczących transferu technologii,
adaptacji i mechanizmów finansowych.
Celem Unii Europejskiej jest zagwarantowanie, że średnia temperatura globalna nie wzrośnie o więcej niż
2°C w stosunku do poziomu sprzed rewolucji przemysłowej. Aby to uzyskać, globalna emisja gazów
cieplarnianych musi osiągnąć swój szczyt do roku 2020 a następnie zmniejszyć się drastycznie do roku
2050. Obecnie, wciąż jeszcze brak jest zdecydowanych deklaracji ze strony przywódców państw.
Dlatego też uważa się, że droga do nowego, ambitnego porozumienia po 2012 roku może okazać się
trudniejsza niż sądzono.
Najważniejsze postulaty, jakie wobec przyszłego porozumienia przedstawia międzynarodowa organizacja
Greenpeace są następujące:
• redukcja emisji gazów cieplarnianych przez kraje rozwinięte, o co najmniej, 40% do roku 2020, w
stosunku do roku 1990,
• stopniowe zwiększanie udziału krajów rozwijających się w działaniach na rzecz ochrony klimatu,
• zwiększenie i właściwe ukierunkowanie funduszy na rozwój czystych technologii, ochronę lasów
i adaptację do zmian klimatu,
• reforma elastycznych mechanizmów redukcji emisji zapisanych w protokole z Kioto,
3
•
•
•
•
wyłączenie niezrównoważonych technologii z mechanizmów redukcji emisji,
ograniczenie emisji gazów cieplarnianych, pochodzących z międzynarodowego transportu
lotniczego i morskiego,
ustanowienie nowych rozwiązań instytucjonalnych, które ułatwią działania na rzecz adaptacji do
zmian klimatu, redukcji emisji gazów cieplarnianych, rozwoju technologii wykorzystania
alternatywnych energii i ochrony lasów,
wycofanie gazów cieplarnianych, zawierających fluor.
Zwraca się uwagę na konieczność silnego przywództwa politycznego, którego wciąż brakuje
w działaniach na rzecz ochrony globalnego klimatu.
W połowie listopada 2009 r. odbyło się w Singapurze, dwudniowe spotkanie państw Współpracy
Gospodarczej Azji i Pacyfiku (Asia-Pacific Economic Cooperation - APEC). Grupa APEC liczy 21
członków: Australia, Brunei Darussalam, Chile, Chiny, Filipiny, Hong Kong, Indonezja, Japonia,
Kanada, Korea Południowa, Malezja, Meksyk, Nowa Zelandia, Papua-Nowa Gwinea, Peru, Republika
Chińska (Tajwan), Rosja, Singapur, Stany Zjednoczone, Tajlandia i Wietnam. Przywódcy tych państw
zaproponowali przyjęcie międzynarodowego paktu przynajmniej o rok później, przy wyraźnym poparciu
prezydenta USA Baracka Obamy. Obecny na spotkaniu w Singapurze duński premier Lars Lykke
Rasmussen przedstawił propozycję dwustopniowej realizacji porozumienia. W Kopenhadze ma być
zrealizowany jedynie wstępny etap, dotyczący wypracowania politycznej umowy i otwarcia drogi dla
dalszych negocjacji prawnych.
Po konferencji miałyby nastąpić dalsze negocjacje zmierzające do wypracowania ostatecznego
stanowiska odnośnie do:
celów redukcyjnych,
pomocy finansowej,
transferu technologii.
Takie podejście praktycznie uniemożliwia
podpisanie w Kopenhadze ambitnego i prawnie
wiążącego porozumienia na rzecz ochrony
klimatu.
Zasadniczym
powodem,
utrudniającym
osiągnięcie
sukcesu
podczas
szczytu
klimatycznego w Kopenhadze, jest ciągły brak
porozumienia miedzy państwami rozwiniętymi,
a krajami rozwijającymi się. Istnieją ogromne
trudności w nakłonieniu krajów rozwiniętych
do
podjęcia
znaczących
zobowiązań
dotyczących ograniczenia emisji gazów
cieplarnianych. Bardzo ważnym czynnikiem
hamującym
postęp
w
„negocjacjach
klimatycznych” jest bierne stanowisko Stanów Zjednoczonych, największego emitera gazów
cieplarnianych.
Obecnie należy już tylko czekać z nadzieją na ustalenia grudniowej Konferencji Klimatycznej w
Kopenhadze. (AS)
Materiału źródłowe:
http://dlaklimatu.pl/Konferencja-Klimatyczna-w
http://www.play4climate.eu/index.php?option=com_content&view=article&id=32%3Athe-eu-cop15-united-nations-climatechange-conference-copenhagen-2009&catid=9%3Anews&Itemid=5&lang=pl
http://www.chronmyklimat.pl/lang/pl/page/przed_kopenhaga/id/85/stronicowanie/1/view/porozumienie_dla_klimatu_postulaty
_greenpeace/
http://www.chronmyklimat.pl/lang/pl/page/przed_kopenhaga/id/85/stronicowanie/1/view/porozumienie_w_kopenhadze_juz_ni
emozliwe_/
http://www.psz.pl/12-Unia-Europejska/52323-OPolska-zablokuje-unijne-stanowisko-na-konferencje-klimatyczna-wKopenhadze
http://www.wnp.pl/foto/n33238.html
4