prace na drodze.indd - Auto
Transkrypt
prace na drodze.indd - Auto
opinie Rys. 1. Ustawienie pojazdów. Tor ruchu osoby pieszej wskazuje czerwona linia, a linią przerywaną oznaczono wzajemną widoczność osoby pieszej i kierowcy samochodu Fiat Kazimierz Dobrucki, rzeczoznawca, biegły sądowy rekonstrukcji wypadków bezpieczeństwa ruchu drogowego Prace na jezdni a problem wzajemnej widoczności Czy piesza zginęła z własnej winy? Na skrzyżowaniu ulic starsza kobieta wyszła na jezdnię zza oznakowanego pojazdu ekipy remontowej. Przechodząc na drugą stronę ulicy, została potrącona przez samochód dostawczy, który właśnie mijał strefę robót drogowych. Kobieta poniosła śmierć na miejscu. Summary The development of the road infrastructure system is a constant cause of difficulties. One of these is pedestrian safety, something which bears significant influence on the work conducted during road construction. This issue must not be overlooked. The publication presents court experts’ opinions about road accidents, in which three parties have been involved: the pedestrian, the driver and the administrative side which takes responsibility for safety during road-works. The opinions are based on a case that took place in Poland, in which a pedestrian was killed. The author suggests that courts should also take the third party involved in the incident into consideration. 148 Magazyn Autostrady 10/2008 Było słoneczne, czerwcowe przedpołudnie. Ulica o szerokości 7 m była sucha i bardzo ruchliwa. W miejscu wypadku droga przebiegała łagodnym łukiem. Na chodnikach ustawione były bariery łańcuchowe, które uniemożliwiały pieszym przechodzenie przez ulicę. W takiej sytuacji piesi na nieoznakowanym skrzyżowaniu przechodzili na drugą stronę ulicy (fot. 1, 2). W tym miejscu ekipa remontowa prowadziła kilkugodzinne prace konserwacyjne studzienek znajdujących się na ulicy (rys. 1). Niedaleko skrzyżowania, przy krawędzi jezdni stał zaparkowany oznakowany samochód ekipy remontowej, który miał szeroko otwarte tylne drzwi. Ostrzegawczymi słupkami ustawionymi na jezdni wyłączono z ruchu kilkunastometrową strefę, która obejmowała również oznakowany pojazd. Ustawiono je w niewielkiej odległości za samochodem, tuż przy bocznej ulicy. Wprowadzono również nakaz omijania lewym pasem ulicy strefy prowadzonych robót remontowych. Nie wiemy, jakie inne działania zabezpieczające podjęła ekipa remontowa. opinie Kierownik ekipy twierdzi, że przed samochodem ustawił znak ograniczający prędkość do 30 km/h, jak również znak ostrzegawczy o prowadzonych pracach na jezdni. Sporządzone fotogramy miejsca wypadku nie dokumentują umieszczenia dodatkowego oznakowania strefy robót na jezdni. Dlaczego doszło do wypadku drogowego? Było to typowe miejskie, ruchliwe skrzyżowanie ulic, na którym były prowadzone prace konserwacyjne na jezdni. W pewnym momencie, w niewielkiej odległości za samochodem ekipy remontowej, zdarzył się śmiertelny wypadek. Omijający lewym pasem ulicy samochód dostawczy potrącił przechodzącą przez jezdnię kobietę. Jak zawsze w takich sytuacjach pojawia się mnóstwo pytań. Dlaczego doszło do wypadku? Jakie były jego przyczyny? Kto był sprawcą śmierci osoby przechodzącej przez jezdnię? Pytań nasuwa się wiele. Trudniej jest udzielić na nie odpowiedzi. Prowadzone postępowanie prokuratorskie zakończyło się umorzeniem sprawy. Zostało ono wznowione ponownie decyzją sądu, który zlecił analizę, w jakim stopniu kierujący samochodem dostawczym przyczynił się do wypadku. Szczególnie podkreślono aspekt prędkości, czy była ona bezpieczna w miejscu prowadzenia prac na jezdni. Powołano biegłego, eksperta rekonstrukcji i analiz wypadków drogowych. Zakres tematyczny opinii dotyczył głównie zachowań kierującego samochodem oraz poszkodowanej kobiety. Prowadzone rekonstrukcje wypadku uwzględniały wyniki badań stanu technicznego samochodu, który zderzył się z kobietą. Pozostaje jeszcze niewyjaśniona trzecia, nie mniej ważna kwestia dotycząca organizacji ruchu w miejscu wypadku. Wprawdzie policja po wypadku sporządziła dokumentację fotograficzną, zmierzyła szerokość ulicy, na szkicu rozrysowała umieszczenie strefy prowadzonych prac na jezdni, jednak był to niewystarczający materiał dowodowy do oceny prawidłowości postępowania ekipy remontowej. Odnosi się wrażenie, że to trzecie ogniwo triady bezpieczeństwa człowiek – pojazd – droga znalazło się nieco na uboczu zainteresowań osób odpowiedzialnych za prawidłowe dokumentowanie okoliczności zdarzeń drogowych. Zasady wydzielania stref wyłączenia jezdni z ruchu Oznaczenie stref prowadzonych prac na jezdni jest jednym z czynników zapewnienia bezpieczeństwa w ruchu drogowym. Organizację ruchu i zasady bezpieczeństwa stanowi Kodeks drogowy (Ustawa z 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym, Dz.U. z 2003 r. nr 58, poz. 515 z późniejszymi zmianami. Stan prawny na 1 stycznia 2007 r.). Artykuł 54.1 ustawy stanowi, że pojazd wykonujący na drodze prace remontowe powinien wysyłać żółte sygnały błyskowe. Zabrania się używania tego sygnału do innych celów (art. 54.4). Starostowie zarządzają ruchem na drogach powiatowych i gminnych (art. 10.5). Prezydenci miast zarządzają ruchem na drogach publicznych położonych w miastach na prawach powiatu (art. 10.6). Marszałkowie województw zarządzają ruchem na drogach wojewódzkich (art. 10.4). Swoje obowiązki realizują poprzez specjalistyczne firmy i instytucje. Uprawnienia policji do czuwania nad bezpieczeństwem i porządkiem ruchu na drogach określa art. 129.1. ustawy. Natomiast art. 129.2 pkt 7a uprawnia policjanta do wydawania a b Fot.1. Widoczność w rejonie skrzyżowania ulic Czerwona strzałka wskazuje tor ruchu osoby pieszej Kierunek ruchu samochodu Fiat Ducato wskazano żółtą strzałką a b Fot. 2. Skrzyżowanie ulic. Obserwacje ruchu pieszego w miejscu wypadku Czerwone strzałki wyznaczają tory ruchu osób pieszych w miejscu wypadku Miejsce prowadzenia prac na jezdni wskazują białe strzałki www.autostrady.elamed.pl 149 opinie poleceń osobie, która spowodowała przeszkodę utrudniającą ruch drogowy lub zagrażającej bezpieczeństwu. Może to uczynić również wobec osoby odpowiedzialnej za utrzymanie drogi. Wzajemna widoczność uczestników ruchu drogowego Ważnym działaniem na rzecz bezpieczeństwa jest odpowiednio wczesne ostrzeganie przed zagrożeniami w ruchu drogowym. Nie można pomijać lub ograniczać znaczenia jednego z istotniejszych czynników bezpieczeństwa, jakim jest bez wątpienia wzajemna widoczność uczestników ruchu przy zachowaniu odpowiedniej odległości. Prace na drogach należy tak organizować i prowadzić, aby minimalizować strefy ograniczonej widoczności. Jest to trudne na łukach dróg. Najczęściej stosuje się wydzielanie większych stref wyłączenia z ruchu, ograniczanie prędkości pojazdów i spowalnianie ruchu pojazdów. Jednak przede wszystkim nie należy zapominać o ruchu pieszych. Niezbędne jest wyznaczanie dodatkowych przejść dla pieszych w miejscach dostatecznie widocznych dla kierujących pojazdami. Piesi natomiast powinni korzystać ze specjalnie ustanowionych stref bezpieczeństwa, w których mogliby odczekać przejazd pojazdów. Szczególnie podkreślam aspekt wzajemnej widoczności pieszych i kierujących pojazdami. Prowadzone prace na jezdni należy tak organizować, aby w jak najmniejszym stopniu ograniczać widoczność wzajemną uczestników ruchu drogowego. Projektowe kryteria wydzielania stref robót Widoczność wzajemna uczestników ruchu drogowego powinna stanowić motto procedur prowadzenia prac na jezdniach. Maszyny i pojazdy robocze nie powinny ograniczać obserwacji ruchu na drogach. Należy zapewnić niezbędną widoczność wzajemną uczestników ruchu drogowego. Nie wystarczy oznakowanie przeszkody na jezdni! Względy technologiczne, widoczność przeszkody na drodze, ale również odpowiednia widoczność wzajemna uczestników ruchu powinny stanowić zbiór kryteriów wydzielania strefy robót na drodze. Natomiast aspekt widoczności wzajemnej uczestników ruchu powinien być głównym czynnikiem audytu bezpieczeństwa prowadzenia robót na drodze. Audyt bezpieczeństwa procedur prowadzenia prac Faktem jest, że skomplikowana infrastruktura drogowa wymaga prowadzenia prac remontowych. Wszelkie roboty na drodze powodują znaczące utrudnienia w ruchu – utrudnienia te są szczególnie uciążliwe w pobliżu skrzyżowań ruchliwych ulic. Wtedy osoby pracujące na drogach są w większym stopniu narażone na poważne niebezpieczeństwo. Jest zrozumiałe, że takie przeszkody na jezdniach są odpowiednio oznakowane, wydzielane są strefy bezpieczeństwa, wprowadzane zmiany w organizacji ruchu. Ze względu na zaplanowane działania inni użytkownicy ruchu powinni być wcześniej informowani i ostrzegani. Nie ulega żadnym wątpliwościom fakt, że wszelkie prace na jezdniach należy prowadzić zgodnie z profesjonalnie opracowanymi procedurami. Uważam, że powinny one zostać objęte au- 150 Magazyn Autostrady 10/2008 dytem bezpieczeństwa w kontekście dostosowania do organizacji ruchu obowiązującej w każdym miejscu prowadzenia robót na jezdni. Wykonawca powinien w każdym przypadku przedstawiać zarządcy danej drogi odpowiedni plan prac remontowych. Istotną jego część powinien stanowić projekt organizacyjno-techniczny wyłączenia jezdni z ruchu. Zawarte w nim racjonalne dyrektywy dotyczące wymiarów stref robót na drodze, sposobów oznakowania i wydzielania strefy prowadzenia robót na drogach zapewnią oczekiwany poziom bezpieczeństwa. Dodatkowo każdy plan prowadzenia robót na jezdni musi uzyskać akceptację zarządcy drogi. Co więcej, powinna ona być uzależniona od pozytywnej opinii uprawnionego audytora bezpieczeństwa ruchu drogowego. Jest to kwestia ważna w sytuacji, gdy każdy organizator ruchu drogowego może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej za skutki zaistniałego wypadku drogowego. Czy prace na jezdni przyczyniły się do śmierci osoby pieszej? Rozwijająca się infrastruktura drogowa rodzi nowe problemy. Jednym z nich jest bezpieczeństwo pieszych znajdujących się w pobliżu prowadzonych prac na jezdniach. Nie należy o nich zapominać. Ciągle aktualny jest problem, jak skutecznie informować, ostrzegać o zagrożeniach, a w efekcie zapobiegać nieszczęśliwym zdarzeniom w miejscach prowadzonych prac na drogach. Z pozoru wszystko wydało się dobrze zorganizowane. Ekipa remontowa była widoczna dla uczestników ruchu drogowego. W powszechnym mniemaniu to inni powinni zachować szczególną ostrożność i bezpiecznie omijać strefę prowadzonych prac na jezdni. Jeżeli tak jest, a powszechnie uważa się, że jest właściwie, to dlaczego zdarzają się tak tragiczne w skutkach wypadki w pobliżu prowadzonych prac na drogach? Myślę, że jest to jedno z zasadniczych zagadnień wymagających pogłębionych studiów i ocen. Wszelkie konkluzje posłużą ograniczeniu w przyszłości podobnych tragicznych zdarzeń na polskich drogach. Osoby odpowiedzialne za bezpieczeństwo ruchu drogowego w szerszym stopniu powinny skupić uwagę na tych zagadnieniach. Rozważając ten wypadek drogowy, nasuwają się pytania natury bardziej ogólnej. Dlaczego zwiększa się umieralność osób pieszych na polskich drogach, zamiast maleć? Czy dokłada się wszelkich starań, żeby zapewnić bezpieczeństwo nie tylko osobom pracującym na jezdni, ale również przechodniom? Na razie pytania pozostawiam bez odpowiedzi. Warto się jednak nad nimi zastanowić. W szczególności dotyczy to osób nadzorujących i organizujących ruch na ulicach polskich miast. Również obecny stan prawny wymaga odpowiednich postanowień. Chodzi przede wszystkim o wprowadzenie koordynacji działań na rzecz poprawy bezpieczeństwa osób pieszych na drogach. Uważam, że w tym przypadku istotną rolę mogą odegrać Wojewódzkie Rady Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego znajdujące się przy Urzędach Marszałkowskich. Stosowne decyzje powinny usprawnić funkcjonowanie służb remontowych infrastruktury drogowej, a tym samym do poprawy bezpieczeństwa osób pieszych na polskich drogach.