Bezpieczeństwo dzieci jako uczestników ruchu drogowego

Bezpieczeństwo dzieci jako uczestników ruchu drogowego
Wnioski z konferencji Polskiego Kongresu Drogowego
W dniach 26-27 stycznia 2012 r. w Krasnobrodzie (woj. lubelskie) odbyła się
krajowa konferencja Stowarzyszenia Polski Kongres Drogowy nt. „Bezpieczeństwo
dzieci jako uczestników ruchu drogowego”, pod honorowym patronatem Ministra
Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej - Sławomira Nowaka, Marszałka
Województwa Lubelskiego - Krzysztofa Hetmana oraz Przewodniczącej
Parlamentarnego Zespołu ds. Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego - Beaty Bublewicz.
Patronat merytoryczny nad konferencją objął Instytut Transportu Samochodowego.
Wzięło w niej udział przeszło 90 uczestników reprezentujących: środowiska
naukowe, Krajową Radę BRD, Bank Światowy, zarządców dróg wszystkich szczebli,
administrację oświatową, Policję, Wojewódzkie Ośrodki Ruchu Drogowego,
organizacje pozarządowe oraz instytucje biznesowe aktywnie wspierające
działalność na rzecz poprawy bezpieczeństwa na drogach. Podczas konferencji
wygłoszono 21 referatów.
Wprowadzenie do problemu
Codziennie odbieramy informacje o wypadkach drogowych i ich ofiarach, więc
po pewnym czasie powszednieją nam one na tyle, że po prostu już ich nie
zauważamy. Trwa to do chwili, gdy nagle, kolejny wypadek dotknie nas, lub kogoś z
bliskich nam osób. Dopiero wówczas zaczynamy naprawdę zdawać sobie sprawę z
tego, co się stało i co może być dalej. Dorośli są po wypadku zazwyczaj skruszeni i
szukają wyjaśnienia jego przyczyn rozważając jego okoliczności w kategoriach
„przyczyna-skutek”. Dzieci, niestety nie mają jeszcze tej umiejętności, by zrozumieć
zależność między przyczyną a skutkiem. Mają fałszywe wyobrażenie o przyjazności
drogi i samochodu i wyciągają błędne wnioski z zachowania dorosłych. Dlatego
bezpieczeństwo dzieci w ruchu drogowym jest obowiązkiem nas, dorosłych.
1
W krajach Unii Europejskiej rocznie ginie około tysiąca dzieci, z tego 10%
przypada na Polskę, mimo że stanowimy niecałe 8% populacji Unii. Oznacza to, że
także i w tym obszarze rozważań zajmujemy jedno z ostatnich miejsc w UE. Zatem
najwyższy czas, by podjąć metodyczne starania o wzmożenie działań na rzecz
poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego i nadrobić opóźnienia Polski w stosunku
do innych członków UE.
Straty ekonomiczne i społeczne powodowane wypadkami drogowymi stały się
już tak wielkie, że nawet organizacje o światowym zasięgu postanowiły zaangażować
swój autorytet w działania prewencyjne. Na przykład ONZ, WHO, Bank Światowy,
Parlament i Komisja Europejska znacząco rozwinęły zasięg swoich działań na rzecz
poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego.
W dniu 11 maja 2011 z inicjatywy Parlamentarnego Zespołu BRD Sejm
oficjalnie przystąpił do udziału w realizacji inicjatywy Sekretarza Generalnego ONZ
pod nazwą „Dekada BRD 2011-2020”. Są to działania całkowicie spójne z dwoma
ważnymi dokumentami unijnymi; „Polityką Transportową UE na lata 2011-2020” oraz
„IV Programem BRD UE”. Faktyczny udział Polski w realizacji tych zamierzeń w
obecnej dekadzie wymaga stworzenia realnego planu działań, czyli Krajowego
Programu BRD, będącego kontynuacją programu „GAMBIT 2005 – Polska Wizja
Zero”, przyjętego przez Radę Ministrów jako program dla Polski na lata 2005-2013.
Mamy nadzieję, że konferencja „Bezpieczeństwo dzieci jako uczestników
ruchu drogowego” będzie uznana za wkład Polskiego Kongresu Drogowego i jego
Partnerów w tworzenie założeń do nowej strategii działania, a Krajowa Rada BRD
właściwie wykorzysta niżej przedstawione wnioski. Zostały one opracowane przez
Komisję Wnioskową w składzie: Ryszard Krystek – przewodniczący oraz Władysław
Rawski, Andrzej Springer i Janusz Wojtowicz. Z powodu rozległości obszaru dyskusji
wnioski zebrano w trzy grupy tematyczne.
I. W zakresie regulacji prawnych
1. Regulacje prawne dotyczące bezpieczeństwa ruchu drogowego (brd) powinny
zmierzać ku precyzyjnemu określeniu podmiotu (instytucji) odpowiedzialnego
na szczeblu krajowym za opracowanie, realizację i aktualizację programów
poprawy bezpieczeństwa w ruchu drogowym.
2. Niezbędnym jest ustalenie jednolitego i stabilnego źródła finansowania działań
na rzecz brd na drogach krajowych i samorządowych, np. poprzez Krajowy
Fundusz Drogowy.
3. W przepisach Ustawy o Ruchu Drogowym bezwzględnie należy rozszerzyć
obowiązek używania elementów odblaskowych na wszystkich niechronionych
uczestników ruchu drogowego, niezależnie od ich wieku .
2
4. Wyniki badań zawarte w atlasie ryzyk EURORAP wskazują na pilną potrzebę
powołania Forum brd w województwach Polski Wschodniej. Forum powinno
uwzględnić w swoim składzie szeroką reprezentację instytucji, jednostek
naukowych i oświatowych oraz organizacji i ruchów społecznych dla działań
integracyjnych na rzecz poprawy brd.
II. W zakresie edukacji społecznej
1. Za istotny element edukacji na rzecz brd uznać należy konieczność
zbudowania, opartego na doświadczeniach krajowych i zagranicznych,
zintegrowanego programu edukacyjnego dla dzieci i młodzieży od poziomu
przedszkolnego poprzez szkołę podstawową do gimnazjum.
2. Niezbędnym jest wyposażenie placówek szkolno-wychowawczych w
materialne możliwości praktycznej realizacji założeń programowych, z
uwzględnieniem poszczególnych grup wiekowych dzieci i młodzieży.
3. Pożądana jest szeroka promocja dobrych praktyk w zakresie edukacji dzieci i
młodzieży z uwzględnieniem doświadczeń z krajów o wysokim poziomie
bezpieczeństwa w ruchu drogowym.
4. W celu szybszego uzyskania efektów w zakresie skuteczności edukacji na
rzecz brd należy wykształcić dobrze przygotowaną kadrę edukatorów brd; w
procesie kształcenia powinny wziąć udział uczelnie wyższe i jednostki
naukowe różnych kierunków np. pedagogiczne, techniczne itp.
5. Szansą na spełnienie powszechnych oczekiwań wobec programów
edukacyjnych brd jest pozyskanie i wykorzystanie potencjału pozarządowych
organizacji działających na rzecz brd i lokalnych ruchów społecznych.
III. W zakresie infrastruktury drogowej i transportu
1. Audyt brd winien być zapewniony na wszystkich etapach planowania i
projektowania systemów transportu lądowego, nie wyłączając Planów
Zagospodarowania Przestrzennego.
2. „Warunki techniczne jakim powinny odpowiadać drogi i ich usytuowanie”
muszą uwzględniać bezpieczeństwo niechronionych uczestników ruchu jak
również psychologiczne uwarunkowania ich zachowań w ruchu drogowym,
szczególnie zaś dzieci, osób w podeszłym wieku oraz osób
niepełnosprawnych.
3. Pożądana jest szeroka promocja dobrych praktyk w zakresie rozwiązań
poprawy brd w infrastrukturze drogowej z uwzględnieniem doświadczeń z
krajów o wysokim poziomie bezpieczeństwa w ruchu drogowym.
4. Budżety wszystkich zarządców dróg publicznych powinny uwzględniać
wydzielone środki finansowe na rzecz poprawy brd, a efektywność ich
wydatkowania należy poddawać okresowej ocenie audytu brd.
3
* * *
Uczestnicy konferencji zadeklarowali gotowość podjęcia dalszych prac na rzecz
poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego w Polsce, pod kierownictwem Krajowej
Rady BRD oraz organów administracji rządowej, zaplanowanych w nowej strategii
brd na lata 2013-2020. Oznacza to, że specjaliści brd z niecierpliwością oczekują
wytycznych Krajowego Programu BRD, jako podstawy do tworzenia własnych
programów wdrożeniowych na poziomie regionalnym i lokalnym. Powinny one
obejmować zagadnienia szczegółowe, specyficzne dla obszarów, w których
zarządzają bezpieczeństwem ruchu drogowego realizując konkretne zadania
wynikające z profesjonalnie wykonanej diagnozy obecnego stanu brd oraz
długofalowych prognoz wynikających z Polityki Transportowej Państwa.
Krasnobród, 27 stycznia 2012
4