docSprawozdanie IRSS 2016 r. - Instytut Rozwoju Służb Społecznych
download 
Reklamacja Transkrypt
Sprawozdanie IRSS 2016 r. - Instytut Rozwoju Służb Społecznych
Sprawozdanie merytoryczne z działalności Instytutu Rozwoju Służb Społecznych za 2016 r. Warszawa, styczeń 2017 Strona 1 SPIS TREŚCI 1. Ogólna charakterystyka działalności statutowej Instytutu 3 2. Działalność naukowa, badawcza i analityczna 4 2.1 Zlecone projekty badawczo-analityczne 4 2.2. Własne projekty badawczo-analityczne 12 2.3 Oferty projektowe złożone przez IRSS w 2016 r. 17 3. Działalność szkoleniowa 19 4. Działalność wydawnicza i promocja wydawnictw 20 naukowych 5. Współpraca z reprezentacjami środowiskowymi 21 6. Działalność Ośrodka Szkoleniowego w Białobrzegach 23 Warszawa, styczeń 2017 Strona 2 1. Ogólna charakterystyka działalności statutowej Instytutu Instytut Rozwoju Służb Społecznych działa na podstawie Zarządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 lipca 1998 r. w sprawie utworzenia Instytutu Rozwoju Służb Społecznych (Dziennik Urzędowy Ministerstwa Pracy i Polityki Socjalnej nr 1/98) oraz Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dn. 23 września 2010 r. w sprawie reorganizacji Instytutu Rozwoju Służb Społecznych oraz Statutu Instytutu Rozwoju Służb Społecznych (Dziennik Ustaw nr 176 poz. 1189). Celem Instytutu jest wzmocnienie miejsca pomocy społecznej w systemie polityki społecznej oraz tworzenie zaplecza naukowego służącego rozwojowi i innowacyjności w polityce społecznej, szczególnie w odniesieniu do pomocy społecznej i pracy socjalnej. Do zadań Instytutu należy także umacnianie i rozwój służb społecznych. Od 2011 r. działalność Instytutu obejmowała również obszar ustawy z dn. 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym, w tym prowadzenie prac związanych z monitoringiem działalności centrów i klubów integracji społecznej. Instytut realizuje swoje cele, prowadząca działalność statutową, do której należy: działalność naukowa, badawcza i analityczna w zakresie pomocy społecznej, zatrudnienia socjalnego realizowanych przez podmioty administracji publicznej, organizacje pozarządowe, instytucje tworzące centra i kluby integracji społecznej oraz osoby prawne i fizyczne; doradztwo i ekspertyzy dotyczące działalności służb społecznych, w szczególności służb realizujących zadania w zakresie pomocy społecznej i pracy socjalnej, a także jednostek organizacyjnych zatrudnienia socjalnego; szkolenie i doskonalenie zawodowe służb społecznych; opracowanie rozwiązań systemowych w zakresie funkcjonowania służb społecznych, w szczególności organów, instytucji i jednostek realizujących zadania w zakresie pomocy społecznej i pracy socjalnej oraz zatrudnienia socjalnego; działalność promocyjna i wydawnicza poświęcona problemom pracy socjalnej i pomocy społecznej, w tym pomocy rodzinie a także problemom funkcjonowania centrów i klubów integracji społecznej. Instytut dysponuje Ośrodkiem Szkoleniowym w Białobrzegach nad Zalewem Zegrzyńskim. Ośrodek posiada 140 miejsc noclegowych, zaplecze dydaktyczne oraz specjalistyczną bibliotekę z czytelnią (księgozbiór ok. 2000 woluminów). Zbiory biblioteczne posiadają tytuły zalecane przez Centralną Komisję Egzaminacyjną ds. stopni specjalizacji zawodowej pracowników socjalnych. Warszawa, styczeń 2017 Strona 3 2. Działalność naukowa, badawcza i analityczna 2.1 Zlecone projekty badawczo-analityczne 2.1.1 Temat: Schorzenia przewlekłe a rynek pracy. Badanie możliwości i propozycje działań mających na celu utrzymanie zatrudnienia osób niepełnosprawnych ruchowo. Zamawiający: Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych Termin realizacji: lipiec 2015 r. – grudzień 2016 r. Projekt został zrealizowany w okresie od 01 lipca 2015 do 31 grudnia 2016 r., tj. w ciągu 18 miesięcy. PFRON sfinansował działania projektowe w kwocie 507,5 tys. zł, stanowiącej dofinansowanie całościowych kosztów projektu. Celem projektu było określenie warunków pracy wpływających na pogłębianie się niepełnosprawności ruchowej, barier w organizacji stanowisk pracy i sposobów przełamywania ich dla zahamowania niekorzystnych tendencji oraz określenie niezbędnych działań dla osiągnięcia wzrostu możliwości utrzymania zatrudnienia i awansu osób z niepełnosprawnością ruchową. W wyniku realizacji projektu jako efekt końcowy zostały sformułowane rekomendacje o charakterze praktycznych narzędzi, które pozwolą poprzez ich stosowanie na zahamowanie pogłębiania się niepełnosprawności na skutek chorób układu kostno-mięśniowego i narządu ruchu. Projekt był realizowany etapowo, a przebieg zadań w poszczególnych etapach przedstawiał się następująco: Etap I – to przygotowanie bazy wiedzy na temat chorób układu kostno - mięśniowego wśród pracowników będących osobami niepełnosprawnymi, a także stworzenia koncepcji interwencji w tej grupie osób oraz zaproponowania zakresu profilaktyki zdrowotnej do stosowania w przedsiębiorstwach. W tym etapie prace były prowadzone przez specjalistów kierowanych przez prof. R. Gasika. Skorzystano w badaniach z 3 narzędzi badawczych: (a) HAQ Wersja DI (Disablility Index) – narzędzie do badania długofalowego wpływu choroby na życie badanego, (b) ODI – narzędzie służące ocenie stopnia niepełnosprawności spowodowanej bólem kręgosłupa w odcinku piersiowo – lędźwiowym, (c) WPAI – narzędzie służące ocenie wpływu stanu zdrowia na produktywność w pracy i poza nią. W etapie I niezwykle cennym opracowaniem zespołu projektowego okazała się platforma e-leringowa, zawierająca edukacyjne filmy, pouczające do stosowania ćwiczeń praktycznych w miejscu pracy oraz poza nią. Ta platforma edukacyjna to zbiór lekcji w systemie e-leringowym, które po zalogowaniu się do aplikacji były dostępne do użytkowania. Na platformie e-leringowej znajdują się filmy i zdjęcia instruktażowe do zalecanej aktywności ruchowej. Materiały szkoleniowe w formie filmów i zdjęć Warszawa, styczeń 2017 zawierają Strona 4 komentarz lektora, co napisy i prostą graficzną formę instruktarzu. Platforma e-leringowa, jest produktem licencjonowany, dla którego wykupiony został określony czasowo pakiet usług (domenowy certyfikat bezpieczeństwa SSL). Takie rozwiązanie pozwoliło na szyfrowanie danych przesyłanych między użytkownikami a platformą. Specjalny system logowania umożliwił użytkownikom korzystanie z zasobów platformy. Platforma e-leringowa, była udostępniona uczestnikom projektu jako produkt licencjonowany, dla którego wykupiony został określony czasowo pakiet usług (domenowy certyfikat bezpieczeństwa SSL). Takie rozwiązanie pozwoliło na szyfrowanie danych przesyłanych między użytkownikami a platformą. Specjalny system logowania umożliwił użytkownikom korzystanie z zasobów platformy. Etap II - to szereg organizacyjnych działań zwanych o charakterze Zakładami badawczym w Pracy Chronionej. 16 W jednostkach grupie tych przedsiębiorstw przeprowadzono badania efektywności i skuteczności proponowanej interwencji, w dwóch grupach uczestników, a mianowicie: (a) grupa eksperymentalna (poddana interwencji) – planowana liczba 100 osób, (b) grupa kontrolna – planowana liczba 100 osób. Ostateczna liczba respondentów była niższa od planowanej, co spowodowane było przedsiębiorstw wycofaniem z projektu. się Grupę z wcześniejszych Eksperymentalną deklaracji niektórych stanowili pracownicy następujących zakładów pracy: Pokój (Ryn), ABM (Kraków ), Nu Hotel (Łódź), Omego Now Kolt (Dębica), Befaszczot (Bielsko-Biała), Soter (Orońsko), Roka (Kolbuszowa ), Mar-Rom (Piotrków Tryb.), DGP Dozor -Bud (Legnica), Pomorzanka (Starogard Gd.). Grupę Kontrolną pracownicy: Przyjaźń (Słupca), Sp. I Zgoda (Konstantynów Ł.), Jantar (Słupsk), Sp Era (Chorzów), Lespin (Leszno), Gryf (Słupsk). W trakcie prac II etapu przeprowadzono interwencję wyłącznie na Grupie Eksperymentalnej począwszy od przeprowadzonych szkoleń dla osób niepełnosprawnych z praktycznymi ćwiczeniami dla wykazania jak regularna aktywność fizyczna może korzystnie wpływać na redukcję bólu i poprawę samopoczucia. Pracownicy w trakcie szkolenia nauczeni zostali wykonywania ćwiczeń dopasowanych do ich stanu zdrowia oraz potrzeb. Szkolenie zostało przeprowadzone przez zespół wyszkolonych fizjoterapeutów. Grupie eksperymentalnej udostępniono platformę e-learningową. Szkolenie e-learningowe podzielone było na tematy, a każdy temat na lekcje zawierające slajdy i filmy. Program edukacyjny obejmował między innymi następujące zagadnienia: (a) choroby narządu ruchu oraz ich profilaktyka, (b) aktywność fizyczna oraz jej wpływ na stan zdrowia, (c) znaczenie zdrowego odżywiania, (d) ergonomia miejsca pracy, e) ergonomia w domu, oraz (f) prawo pracy. Interwencja trwała 6 miesięcy. Warszawa, styczeń 2017 Strona 5 Interwencja, odbywająca się w ramach projektu została zakończona wraz z pomiarem końcowym (po upływie 6 miesięcy od pomiaru początkowego). Uczestnicy interwencji zachowali możliwość korzystania z platformy e-learningowej oraz wszystkie materiały edukacyjne, co umożliwia im dalsze kontynuowanie profilaktyki po zakończeniu projektu. Końcowy pomiar obejmował osoby zakwalifikowane do Grupy Kontrolnej, której liczebność była niższa, co wynikało z rezygnacji niektórych osób z udziału w projekcie. Należy wskazać, że przyczyną tego stanu była także niska świadomość o pozytywnym wpływie działań profilaktycznych. Ogólne rezultaty badań projektowych były korzystne, w tym m.in.: 1. W Grupie Eksperymentalnej przed podjęciem interwencji (faza I) ponad 68% pracowników deklarowało częste (przynajmniej parę razy w tygodniu) dolegliwości bólowe kręgosłupa w odcinku lędźwiowym. Po upływie 6 miesięcy (faza III) odsetek ten zmniejszył się do poziomu 45%. 2. W Grupie Kontrolnej dolegliwości bólowe ze strony kręgosłupa zgłaszało 51% badanych, a po interwencji poziom zmniejszył się do 47%. 3. W obu grupach zaobserwowano wyraźny wzrost odsetka osób deklarujących, że ból kręgosłupa lędźwiowego jest na tyle słaby i występuję rzadko, że nie wpływa w istotny sposób na życie prywatne i zawodowe. 4. Spadł odsetek osób, dla których jedynym rozwiązaniem na radzenie sobie z bólem jest przyjmowanie leków oraz takich, u których żadna z metod kontroli bólu nie jest skuteczna. 5. Poprawie w obu grupach uległ stan świadomości w zakresie wpływu bólu kręgosłupa lędźwiowego na poziom koncentracji i wykonywane obowiązki zawodowe. 6. Spadek wartości Indeksu Niepełnosprawności Oswestry (ODI) w trakcie 6 miesięcznej obserwacji wystąpił zarówno w grupie eksperymentalnej, jak i kontrolnej. W przypadku grupy eksperymentalnej na początku badania (faza I) średnia wartość indeksu wyniosła 24,4%. Po upływie pół roku było to 16,8%. Oznacza to redukcję o 7,6 punktu procentowego. W przypadku grupy kontrolnej zaobserwowano w tym samym okresie spadek z 20,6% do 17,9%, czyli o 2,7 punktu procentowego. Szczegółowe wyniki i ich omówienie zostało przedstawione w Raporcie Końcowym, który dostępny jest na stronie www.irss.pl. Etap III - to prace analityczne i podsumowujące uzyskane wyniki. Powstał końcowy raport w formie publikacji. Została ona rozpowszechniona oraz udostępniona w formie Warszawa, styczeń 2017 Strona 6 elektronicznej na stronie internetowej Instytutu Rozwoju Służb Społecznych. Rekomendacje projektu potwierdziły: - niski stan wiedzy osób na temat przyczyn występowania bólu, oraz metodach profilaktyki i leczenia, przeświadczeniu o stosowaniu leczenia farmakologicznego, jako jedynej metody walki z bólem, - że zastosowana interwencja pozwala wstrzymać narastającą niepełnosprawność osób, - konieczności prowadzenia edukacji, rozpowszechniania opieki fizjoterapeutycznej a także proponowania indywidualnych schematów postępowania diagnostycznego i terapeutycznego, - konieczność prowadzenia szczególnego nadzoru medycznego w pracach siedzących, co powinno dotyczyć wszystkich pracowników fizycznych wykonujących pracę w pozycji siedzącej. Cel projektu został osiągnięty - udało się określić warunki pracy, w których mogą nastąpić procesy zahamowania pogłębiania się niepełnosprawności ruchowej. Realizacja projektu pozwoliła także na ponowne zwrócenie uwagi pracodawcom na konieczność tworzenia specyficznych warunków pracy (organizacja stanowisk pracy) dla osób niepełnosprawnych celem podtrzymania ich aktywności zawodowej na rynku, uzyskania wzrostu poczucia własnej wartości. 2.1.2 Temat: Monitoring ustawy o zatrudnieniu socjalnym – Informacja o funkcjonowaniu centrów i klubów integracji społecznej dla Sejmu i Senatu RP – III edycja. Zamawiający: Departament Pomocy i Integracji Społecznej, Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Termin realizacji: 2015 r. – 2016 r. Zadania są wykonywane w cyklu dwuletnim, tj. w dwóch etapach prac badawczoanalitycznych. Podstawą tych prac jest zlecenie przez ministra właściwego ds. zabezpieczenia społecznego wykonania całościowego ustawowego zadania, określonego przepisem art. 18c ustawy z dn. 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym, potwierdzane każdego roku oddzielną umową określająca zakres rocznych zadań. Pierwszy etap III edycji monitoringu, który był realizowanych w 2015 r. obejmował następujące merytoryczne obszary: Warszawa, styczeń 2017 Strona 7 1) analiza stanu rejestrów wojewodów prowadzonych na mocy przepisów ustawy o zatrudnieniu socjalnym w podziale na centra i kluby integracji społecznej. 2) analiza zbiorów statystycznych CAS 2014 r. zawierających podstawowe dane o funkcjonowaniu centrów i klubów integracji społecznej, które opracowywane są na podstawie najaktualniejszych sprawozdań rocznych, w tym: a) ocena zmian ilościowych na mapie lokalizacyjnej centrów i klubów integracji społecznej w stosunku do poprzednich okresów statystycznych, b) ocena struktury instytucji założycielskich podmiotów reintegracyjnych, c) ocena zmian efektywności usług reintegracji społecznej i zawodowej. 3) analiza wykorzystania w 2015 r. modeli MLW i RPW w praktyce stosowania usług zatrudnienia socjalnego (modele MLW i RPW – to rezultaty zakończonego w 2014 r. projektu systemowego „Kompleksowe formy reintegracji społecznej i zawodowej w środowisku lokalnym”), 4) prezentacja wyników badań własnych IRSS, dotyczących: a) przydatności zatrudnienia socjalnego dla lokalnej polityki społecznej, b) gotowości samorządu terytorialnego do wykorzystywania doświadczeń zespołów synergii lokalnej oraz regionalnych platform, tj. tworzenie warunków do wielosektorowej współpracy instytucjonalnej wokół zatrudnienia socjalnego, 5) prezentacja działalności nieformalnych platform współpracy podmiotów reintegracyjnych, w tym: Ogólnopolskiego Konwentu Centrów i Klubów Integracji Społecznej oraz Konwentu Klubów i Centrów Integracji Społecznej Lubelszczyzny. W wyniku wykonanych prac został opracowany projekt Informacji, który został przekazany do Departamentu Pomocy i Integracji Społecznej, jako pierwszy etap III edycji monitoringu Drugi etap prac, wykonywany w 2016 r. (do końca czerwca 2016 r.) obejmował aktualizację danych statystycznych działalności centrów i klubów integracji społecznej na podstawie sprawozdań za 2015 r., przekazywanych za pomocą systemu CAS. W etapie tym przeprowadzono również analizę porównawczą w stosunku do stanu za 2014 r. oraz uzupełniono informację z bieżącej działalności platform współpracy podmiotów zatrudnienia socjalnego. Końcowy efekt prac został przekazany Zamawiającemu w formie projektu „Informacji o funkcjonowaniu centrów i klubów Integracji społecznej dla Sejmu i Senatu RP –edycja III”. Warszawa, styczeń 2017 Strona 8 2.1.3 Temat: Badanie ewaluacyjne z realizacji Programu Wieloletniego Senior-Wigor – Edycja 2015 r. Zamawiający: Departament Polityki Senioralnej, Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Termin realizacji: II połowa 2016 r. Prace ewaluacyjne zmierzały do uzyskania odpowiedzi na pytania o trafność, przebieg i efekty Programu wieloletniego „Senior-WIGOR” na lata 2015-2020 – Edycja 2015”, a także wskazanie czy i na ile zachodzi koniczność modyfikacji mechanizmów działania Programu. Przeprowadzone prace ewaluacyjne zostały oparte na warsztatach, badaniach gabinetowych, badaniach ilościowych (CAWI) oraz doborze studium przypadku. W ramach warsztatów badawczych odtworzono logikę interwencji przyjętej w Programie (zdefiniowanie problemu, oczekiwane rezultaty gabinetowych oraz oceniono proponowany wszystkie mechanizm obowiązujące działania). dokumenty W ramach programowe, a badań także pomocniczą role publikacji teoretycznych i empirycznych. Ważnym elementem prac ewaluacyjnych było badanie ilościowe, które zostało przeprowadzone wśród wszystkich jednostek samorządu terytorialnego realizujących Program Senior-Wigor. Z kolei do badań „studium przypadku” wyselekcjonowano gminy, które istotnie różnią się pomiędzy sobą skalą występowania problemu jaki ma zostać rozwiązany dzięki Programowi jak i potencjałem do jego rozwiązania. Próba badawcza objęła: Gmina Miasta Radomia, Miasto Zamość, Miasto Łódź, Gmina Miasto Szczecin, Gmina Miejska Kraków, Gmina Pułtusk Urząd Miejski w Pułtusku, Miasto Zielona Góra oraz Miasto Gdańsk. W ramach rezultatów pracy ewaluacyjnej uzyskano potwierdzenie, że Program SeniorWIGOR jest w znacznej mierze ukierunkowany na infrastrukturę i zaplecze służące realizacji zadań z zakresu polityki senioralnej. Niemniej jednak możliwa jest realizacja także działań ukierunkowanych bezpośrednio na aktywizację społeczna osób starszych. W tym szczególnie należy podkreślić opiekę medyczną, która nie jest realizowana w innych programach. Z danych dotyczących stanu realizacji wiadomo, że ogromna większość projektów dotyczyła utworzenia lub wyposażenia nowej placówki. Wynika to z faktu, że Program jest na wczesnym stadium wdrażania, przez co bardzo mało jest Domów Seniora, która już funkcjonują. Ponadto od zakończenia prac inwestycyjnych, w nowotworzonych Domach, minęło relatywnie niewiele czasu i nadal realizowane są w nich przedsięwzięcia aktywizujące. Ogólnie rzecz biorąc w ramach Programu utworzono 85 nowych Domów Seniora. Każdy z nich spełnia standardy przyjęte w programie a dotyczące najbardziej optymalnego wyposażenia. Warszawa, styczeń 2017 Strona 9 Wniosek Rekomendacja W definicji celów zawarto w wiele działań, które są niezbędne do poprawy sytuacji osób starszych w Polsce. Niemniej połączenie ich w jedna konstrukcję zdecydowanie ograniczania możliwość wskazania tego co de facto jest oczekiwanym celem realizacji Programu. Oznacza to, że nie sposób wskazać jakiego rodzaju konkretna zmiana społeczna powinna się pojawić po realizacji Programu, czyli po roku 2020. W ramach Programu Senior-WIGOR nie opracowano systemu monitorowania i ewaluacji. Przez to bardzo ograniczona jest wiedza o poziomie osiągnięcia celów Programu oraz jego trafności, skuteczności i adekwatności logiki interwencji wobec zdiagnozowanych problemów społecznych Uściślenie struktury celów programu, tak aby możliwe było jednoznaczne wskazanie co jest oczekiwanym rezultatem jego realizacji Program przyczynia się w pierwszym rzędzie do zaspokojenia potrzeb infrastrukturalnych. Ze względu na brak danych monitoringowych trudno oszacować kiedy nastąpić ich zaspokojenie. Niemniej jednak planowana na 2017 rok ewentualna modyfikacja programu zdecydowanie powinna uwzględniać możliwość zmiany struktury potrzeb. Ciężar będzie się sukcesywnie przesuwał na dofinansowanie działalności. Badani przedstawiciele JST zwracają uwagę na brak możliwości organizowania krótkoterminowej opieki całodobowej. Możliwość pobytu 24-godzinnego seniora w placówce potrzebna jest np. w sytuacji, kiedy opiekun przez jakiś czas nie może sprawować opieki lub chce sam wypocząć od ciągłej opieki nad swoim bliskim. Pośrednie oddziaływanie na opiekunów osób starszych to także istotny element rozwiązywania problemów seniorów, szczególnie tych w najbardziej skomplikowanej sytuacji. Oferta z jakiej mogą korzystać seniorzy to następstwo zajęć o bardzo rożnym zakresie i tematyce. Dla przykładu, raz organizowane są zajęcia lub wydarzenia sportowe, potem komputerowe a następnie kulturalne. Chcąc osiągnąć trwałość w aktywności społecznej na różnym polu i jednocześnie przeciwdziałać negatywnym zjawiskom zdrowotnym poprze rehabilitacje i konsultacje, pomoc oferowana musi być stale. Opracowanie systemu wskaźników monitoringowych. Opracowanie planu ewaluacji dla co najmniej takich zagadnień wdrażania jak: (a) selekcji wniosków, (b) poziomu osiągnięcia rezultatów mid-term i ex-post., (c) informacji i promocji. Przeprowadzenie analizy dotyczącej poziomu wywiązywania się JST z obowiązków świadczenia pomocy osobom starszym w tym także dokonanie charakterystyki problemów z jakimi spotykają się te osoby w swoim codziennym życiu. Przeprowadzenie oceny naboru i selekcji projektów do Programu. Dokonanie przeglądu kryteriów selekcji projektów ze względy na zmieniająca się strukturę potrzeb. Na tej podstawie wprowadzenie ewentualnych zmian do kryteriów naboru projektów. Uwzględnienie w kosztach kwalifikowanych projektów także krótkotrwałej opieki całodobowej Rozważenie rezygnacji z finansowania oferty zajęć aktywizujących. Te mogą być realizowane w ramach Programu ASOS. Zaoszczędzone środki można przesunąć na działania infrastrukturalne. Informacje szczegółowe zostały zawarte w końcowym raporcie. 2.1.4 Temat: Badanie ewaluacyjne z realizacji Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych n lata 2014-2020 -Edycja 2014 i Edycja 2015. Zamawiający: Departament Polityki Senioralnej, Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Termin realizacji: II połowa 2016 r. Prace badawcze o charakterze ewaluacyjnym zmierzały do udzielenia odpowiedzi na pytanie dotyczące trafności, przebiegu i efektów Rządowego Programu na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych. Istotnym ich komponentem było także wskazanie czy i na ile Warszawa, styczeń 2017 Strona 10 zachodzi konieczność modyfikacji mechanizmów działania Programu. Przed pracami ewaluacyjnymi postawionych zostało szereg pytań, a wśród nich m.in.: (1) Jak przebiega realizacja Programu?, (2) Jakie rezultaty przynosi Program?, (3) Czy rezultaty odpowiadają zakładanym celom?, (4) Czy Program odpowiada na potrzeby grup docelowych?, (5) Jakie działania realizowane w ramach Programu należy rozwijać, jakie należy zmienić (w zakresie priorytetów tematycznych)?, (6) Jaki był wpływ czynników zewnętrznych i wewnętrznych na stopień realizacji celów Programu?. Przygotowano zestaw kryteriów oceny całego Programu a także wcześniej opracowany został specjalny raport metodologiczny, który został poddany do akceptacji Zamawiającemu. W technikach badawczych użyto takie metody jak: badania gabinetowe, badania ilościowe CAWI oraz studium przypadku. W wyniku prac został opracowany końcowy raport, który zawierał wnioski i rekomendacje. Najważniejsze z nich prezentują się następująco: Wniosek Rekomendacja W programie ASOS słusznie wskazano na zjawiska związane ze starzeniem się społeczeństwa i zmianą struktury wiekowej w Polsce. Jednak część prezentowanych danych była nieaktualna w momencie przyjmowania strategii. Ponadto dla części z nich także opis i analiza danych nie jest wystarczająca dla wskazania, jaki konkretnie problem miałby być rozwiązany dzięki realizacji działań w ramach ASOS. W konsekwencji część diagnozy zawartej w Programie nie stanowi dobrego uzasadnienia dla realizacji konkretnych przedsięwzięć. System monitorowania wymaga szeregu poprawek. Przede wszystkim wskaźniki nie spełniają kluczowego kryterium trafności, gdyż nie odnoszą się do istotnych zjawisk obszaru interwencji. W toku realizacji badań terenowych natknięto się na organizacje pozarządowe, ewidentnie powołane do wyłudzania publicznych pieniędzy. Kontaktując się z osobami wskazanymi jako reprezentanci beneficjenta okazało się, że nigdy nie miały one nic wspólnego z danym stowarzyszeniem, a ich tożsamość została wykorzystana bez ich wiedzy. Równolegle do Programu ASOS realizowany jest Program Senior-WIGOR, również ukierunkowany na problemy i potrzeby osób starszych. Ma on jednak wyraźnie infrastrukturalny charakter. Działania aktywizacyjne są w jego przypadku drugorzędne, a ich realizacja napotyka na problemy z zachowaniem ciągłości i trwałości. Co mogłoby być rozwiązane dzięki umożliwieniu JST realizacji działań w ramach ASOS i wskazanie ich, jako jednej z kategorii beneficjentów. Z kolei preferowanie partnerstw JSTNGO rozwiązałoby problem braku profesjonalnych podmiotów na terenach najbardziej potrzebujących wsparcia. Logika realizacji poszczególnych działań jest nieprzejrzysta. Powiela się wiele kierunków działań, cześć z nich z kolei znajduje się niewłaściwych w Priorytetach powodując, że przypisane im cele nie są możliwe do osiągnięcia. To z kolei oznacza, że podział na Priorytety i cele szczegółowe nie spełnia swojej roli – strategicznego ukierunkowania na rozwiązanie konkretnego problemu społecznego. Rodzi to także 1. Dokonanie diagnozy sytuacji osób starszych w kraju. 2. Uzupełnienie i aktualizacja diagnozy dla Programu ASOS, w tym także selekcja tych obszarów, na które Program ma faktyczne oddziaływanie. Warszawa, styczeń 2017 Dokonanie zmian we wskaźnikach monitoringowych. Konieczny jest wybór nowych wskaźników pozwalających na pomiar stopnia osiągnięcia celów Programu. Wzmocnienie procedur kontrolnych w ramach Programu. Obowiązkowo pełne kontrole powinny być wykonywane na koniec poszczególnych edycji Programu i obejmować około 15-20% beneficjentów, szczególnie tych realizujących projekt po raz pierwszy. Włączenie JST (pojedynczo, a nie jako związki) do katalogu podmiotów mogących ubiegać się o dofinansowanie. Preferowanie przy selekcji projektów partnerstw JST z innym typem beneficjenta (przede wszystkim NGO Dokonanie przeglądu i weryfikacji poszczególnych kierunków działań: a) precyzyjne określenie, jakie działania mogą być realizowane w poszczególnych Priorytetach (przede wszystkim zapisy nie powinny powielać treści celu szczegółowego). b) wykluczenie kierunków działań. powielanych w różnych Priorytetach. Strona 11 problemy z absorbcją środków przez potencjalnych beneficjentów. Przede wszystkim należy dążyć do sytuacji, w której wnioskodawcy lepiej rozpoznają potrzeby seniorów na danym terenie i zaproponują taki sposób ich zaspokojenia, który będzie trafny i trwały. Takie podejście napotyka jednak na istotny problem – brak zdolności beneficjentów do rozpoznania potrzeb seniorów oraz brak dostępu do wiedzy o skutecznych metodach ich rozwiązywania. To z kolei oznacza, że Program powinien także uwzględnić ten deficyt inaczej niż osiągnięcie zamierzonych celów strategicznych, co może być niemożliwe. Warto zatem rozważyć, czy części środków Programu nie przeznaczyć na profesjonalizację planowania działań z zakresu polityki senioralnej. c) opracowanie szczegółowego opisu osi priorytetowych na wzór programów finansowanych ze środków UE. 1. Opracowanie podręcznika wnioskodawcy, w którym wskazane zostaną metody trafnego diagnozowana potrzeb seniorów oraz możliwe skuteczne metody ich zaspokajania. 2. Premiowanie wniosków, w których zawarto rzetelną diagnozę potrzeb oraz wskazano odpowiadające jej i logicznie wynikające działania. Informacje szczegółowe zostały zawarte w końcowym raporcie. 2.2 Własne projekty badawczo-analityczne 2.2.1 Temat: Podmiot zatrudnienia socjalnego partnerem inicjatorów Programu Aktywizacja i Integracja i Programu Specjalnego w latach 2014-2015 Termin realizacji: I połowa 2016 r. Inicjatywa badawcza dotyczyła problematyki współpracy w latach 2014-2015 podmiotów reintegracyjnych z powiatowymi urzędami pracy oraz ośrodkami pomocy społecznej, przy organizacji i realizacji specyficznych programów rynku pracy, jakimi są: Program Aktywizacji i Integracji (dalej: PAI) oraz programy specjalne (dalej: PS). Temat ten został podjęty z uwagi na dopuszczenie przepisami prawnymi do angażowania podmiotów reintegracyjnych (centrów i klubów integracji społecznej) do obu rodzajów programów rynku pracy, co związane było z dodatkowym wykorzystaniem potencjału organizacyjno-merytorycznego CIS-ów i KIS-ów w celu tworzenia programów dla osób bezrobotnych, korzystających ze świadczeń pomocy społecznej, najbardziej oddalonych od rynku pracy (tzw. III profil). Głównym celem badania było uzyskanie wiedzy czy w latach 2014-2015 potencjał organizacyjno-merytoryczny podmiotów reintegracyjnych (CIS i KIS) został wykorzystany w inicjowaniu ww. programów rynku pracy, a jeśli nie to jakie były podstawowe przyczyny nie uwzględniania ich jako partnerów powiatowych urzędów pracy. W badaniu uwzględniono grupę instytucji i podmiotów, które uznano za wiodące w dostarczeniu niezbędnych informacji i opinii. Na liście tej umieszczono: (1) krajowy zbiór powiatowych urzędów pracy w liczbie 442 jednostek organizacyjnych, który stanowił podstawę do dalszego ustalania przydatnych z punktu widzenia tematyki badania respondentów, (2) ośrodki pomocy społecznej, na których obszarze działań w latach 2014-2015 realizowano PAI i PS, ich wykaz powstał po pierwszym etapie badań, oraz (3) podmioty zatrudnienia socjalnego, w tym głównie należące do funkcjonujących platform współpracy o zasięgu ogólnokrajowym, jaki regionalnym (np. Ogólnopolski Konwent Centrów i Klubów Integracji Społecznej, Konwent Warszawa, styczeń 2017 Strona 12 Klubów i Centrów Integracji Społecznej Lubelszczyzny). Prace badawczo-analityczne składały się 3 głównych etapów, a mianowicie: 1. Etap przygotowawczy – ustalenie rodzajowej struktury respondentów oraz ścieżki ich doboru do poszczególnych etapów prac badawczo-analitycznych. Ustalono zbiór inicjatorów programów PAI i PS w latach 2014-2015, a także przyjęty przez nich sposób realizacji przedmiotowych programów. 2. Etap badawczo-analityczny – to kilka badawczych odcinków, w tym m.in.: ustalenie liczby inicjatorów PAI i PS w latach 2014-2015, określenie czy miała miejsce współpraca i były składane propozycje tej współpracy wobec podmiotów zatrudnienia socjalnego oraz uzyskanie opinii środowiska centrów i klubów integracji społecznej o programie PAI i PS. 3. Etap podsumowujący badanie – to końcowe wnioski i opinie, a także prezentacja najciekawszych rekomendacji dotyczących korzystania z PAI i PS. Wyniki prac badawczo-analitycznych zostały zaprezentowany w specjalnym raporcie, który został przekazany do Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej a także został udostępniony na stronie internetowej IRSS. Końcowym rezultatem prac były następujące informacje: 1. W badaniu łącznie wzięło udział 3.318 podmiotów, z tego: (1) powiatowe urzędy pracy - 442 jednostki, (2) podmioty reintegracyjne - 398 jednostek, z tego: CIS – 164 oraz KIS – 234 oraz (3) ośrodki pomocy społecznej - 2.478 jednostek. Zbiór realizatorów obu programów w latach 2014-2015 wyniósł w przypadku: (1) PAI – 171 jednostek realizowało, tj. 63% ogółu powiatowych urzędów pracy, (2) PS – 103 jednostki były organizatorami programów specjalnych, tj. 38% ogółu powiatowych urzędów pracy. 2. W latach 2014-2015 wykorzystanie potencjału usługowego podmiotów zatrudnienia socjalnego przy realizacji obu typów programów uznano za znikome i niewystarczające. Argumenty: (1) tylko 7,5 % ogólnej liczby funkcjonujących w kraju podmiotów zatrudnienia socjalnego uzyskało ze strony PUP propozycje współpracy przy PAI, (2) w przypadku PS nie odnotowano w badanym okresie faktu złożenia propozycji współpracy centrum integracji społecznej, (3) liczba podmiotów zatrudnienia socjalnego jako partnerów OPS-ów w PAI, które realizowały zadanie „integracja społeczna” w ramach zawartych porozumień o współpracy z PUP wyniosła łącznie 47 jednostek, z tego: KIS – 11, CIS – 36, co stanowiło około 11 % łącznego zbioru tych podmiotów w kraju. 3. W opiniach ośrodków pomocy społecznej podmioty zatrudnienia socjalnego są pomocne w rozwiązywaniu indywidualnych problemów osób kierowanych do tych Warszawa, styczeń 2017 Strona 13 programów, co utwierdza w przekonanie o zwiększeniu stopnia wykorzystania potencjału usługowego CIS i KIS. 4. Biorąc pod uwagę cel PS, a szczególnie „szybkie” udzielenie pomocy osobom bezrobotnym i poszukującym pracy lub zagrożonym utratą zatrudnienia warto jest zwiększyć udział CIS-ów jako partnerów Inicjatorów tych programów specjalnych, tym bardziej, że wiele z tych jednostek dysponuje nie tylko własnym zasobem organizacyjno-technicznym umożliwiającym zdobywanie nowych kwalifikacji, ale także w miarę trwałymi relacjami z lokalnymi przedsiębiorcami. 2.2.2 Temat: Podmiot zatrudnienia socjalnego w ocenie zasobów pomocy społecznej Termin realizacji: I połowa 2016 r. Praca analityczna miała charakter przeglądu analitycznego formularzy OZPS sporządzanych jako zadanie ustawowe art.16 a ustawy o pomocy społecznej. Celem przeglądu było uzyskanie informacji m.in. na temat: (1) czy usługi reintegracji społecznej i zawodowej podlegają lokalnej diagnozie i analizie i są ujmowane w corocznych ocenach zasobów pomocy społecznej?, (2) czy istnieje lokalne rozpoznanie wśród jednostek organizacyjnych pomocy społecznej lokalnego zbioru podmiotów zatrudnienia socjalnego nie tylko tych utworzonych przez samorząd terytorialny ale także przez organizacje pozarządowe?, oraz (3) czy jednostki zatrudnienia socjalnego podejmują współpracę z ośrodkami pomocy społecznej dla ujmowania ich w corocznie przygotowywanych ocenach zasobów pomocy społecznej?. Przegląd analityczny został przeprowadzony w czerwcu 2016 r., a więc po terminie sporządzania formularzy OZPS za 2015 r., i ich przekazaniu do regionalnych ośrodków polityki społecznej. Przeglądem zostały objęte informacje zawarte w formularzach OZPS tych ośrodków pomocy społecznej, na terenie których funkcjonują centra i kluby integracji społecznej dysponujące aktualnym wpisem do rejestrów wojewodów (ustawowe upoważnienie), co pozwoliło na dokonanie podziału jednostek organizacyjnych pomocy społecznej na: (1) grupę, która w formularzach OZPS ujmuje podmioty zatrudnienia socjalnego, (2) grupę, która w formularzach OZPS, z różnych przyczyn nie ujmuje tych podmiotów. Prace analityczne podzielone zostały na 4 etapy: 1. Etap przygotowawczy – ustalenie zbioru jednostek organizacyjnych zatrudnienia socjalnego, odpowiadającego liczbie tych jednostek zarejestrowanych przez wojewodów na 31 maja 2016 r. Ustalono, że zbiór ten to łącznie 461 jednostek, z tego: CIS – 181 jednostek oraz KIS – 280. Wykaz ten stanowi Załącznik Nr 1. 4. Etap przeglądu formularzy OZPS – dokonanie przeglądu formularzy OZPS (ich poszczególnych części) pod kątem typu danego podmiotu zatrudnienia socjalnego Warszawa, styczeń 2017 Strona 14 oraz ustalenie wykaz jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, w których nie ujęto w 2015 r. działalności centrów i klubów integracji społecznej. 5. Etap badania powodów nie ujmowania podmiotów zatrudnienia socjalnego w OZPS za 2015 r. – to działania polegające na przekazaniu zapytania do ośrodków pomocy społecznej o powody nie ujęcia w formularzu OZPS za 2015 r. działalności podmiotów zatrudnienia socjalnego. 6. Etap podsumowujący – to wskazanie powodów braku jednostek zatrudnienia socjalnego w dokonanych ocenach zasobów pomocy społecznej wraz z propozycją wniosków końcowych. Prace przeglądowe zostały zakończone specjalnym raportem, który został przekazany do Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej a także został udostępniony na stronie internetowej IRSS. Prace analityczne pozwoliły ustalić główne powody nie ujmowania podmiotów zatrudnienia socjalnego w sporządzanych ocenach zasobów pomocy społecznej, wśród których wymieniono: 1. Brak wiedzy o jednostce zatrudnienia socjalnego, funkcjonującej na obszarze administracyjnym właściwym dla danego ośrodka pomocy społecznej. Przyczyna ta leży w zasadzie po obu stronach procesu sporządzania OZPS. Z jednej strony w opinii przygotowujących corocznie ocenę zasobów pomocy społecznej, podmioty zatrudnienia socjalnego, szczególnie utworzone przez organizacje pozarządowe nie poczuwają się w obowiązku do nawiązania kontaktów z miejscowym ośrodkiem pomocy społecznej. Z drugiej zaś strony występują także przypadki nikłego zainteresowania się pracowników ośrodków pomocy społecznej aktywnością obywatelską, czyli dysponowaniem wiedzą i prowadzeniem rekonesansu o nowych formach instytucjonalnych, działających na rzecz przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu. 2. Stosowanie regionalnych wytycznych i zaleceń do sporządzania OZPS. Zgodnie z istniejącą możliwością stosowania przez regiony dodatkowych zasad sporządzania ocen zasobów pomocy społecznej, niektóre ośrodki pomocy społecznej stosują się do nich, bowiem umożliwia to zachowanie jednorodności i spójności wewnętrznej w zbieraniu danych i informacji a następnie przetwarzaniu ich na poziomie regionu (głównym koordynatorem są ROPSy). 3. Ścisłe stosowanie instrukcji (objaśnień) do formularzy OZPS. Jednostki organizacyjne pomocy społecznej w trakcie procesu przygotowywania formularzy OZPS wykorzystują reguły i objaśnienia instrukcji, jakie są przygotowane i umieszczone w Warszawa, styczeń 2017 Strona 15 systemie CAS. W 2015 r. zabrakło wyjaśnień odnośnie podmiotów reintegracyjnych. Jednakże, mimo takiej treści instrukcji wiele ośrodków pomocy społecznej wykazywało podmioty zatrudnienia socjalnego, prowadzone przez III sektor, ponieważ stosowały zasadę porozumień o współpracy (np. kierowanie do kontraktów socjalnych, przyjmowanie osób kierowanych przez urzędu pracy z powiadamianiem ośrodków pomocy społecznej - art. 50 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy). 4. Traktowanie problematyki zatrudnienia socjalnego jako odrębnej dziedziny polityki społecznej. W przypadku niektórych jednostek sporządzających OZPS nadal utrzymywany jest pogląd o odrębności problematyki zatrudnienia socjalnego od zagadnień pomocy społecznej. 5. Zasada ujmowania podmiotu zatrudnienia socjalnego tylko w przypadku wykonywania przez niego w danym roku usług. To najczęstsza przyczyna braku ujęcia. Wiele ośrodków pomocy społecznej, dysponując wiedzą o działalności jednostki zatrudnienia socjalnego uwzględnia je w swoich analizach tylko wówczas, kiedy prowadzone są zajęcia reintegracji społecznej i zawodowej (są uczestnicy indywidualnych programów zatrudnienia socjalnego, lub skierowania na kontrakty socjalne). 6. Brak współpracy ze strony jednostki zatrudnienia socjalnego. To przyczyna przypisywana powinna być do sfery niewłaściwej polityki promocyjno-informacyjnej prowadzonej przez instytucje tworzące podmioty zatrudnienia socjalnego lub też później do niewłaściwej postawy samej kadry tych podmiotów. Przyczyna ta najczęściej pojawia się w sytuacji prowadzenia centrum lub klubu przez organizację pozarządową. Raport końcowy zawierał także kilka istotnych rekomendacji, które sprowadzały się do następujących tez: 1. Wniosek o korektę instrukcji i objaśnień do formularzy OZPS na rok 2017. Opracowana część formularza OZPS – roz. 5 „Zasoby instytucjoanlne systemu pomocy i wpsarcia” powinna być traktowana przez sporządzających ocenę jako miejsce ujmowania wszystkich podmiotów współdzialających z instytucjami pomocy społecznej, bez względu na zakres przypisanych zadań a także organ je tworzący. 2. Wniosek o odejście od zasady regionalnych wytycznych. Opracowanie wspólnie z ROPSami ujednoliconych zaleceń w kwestiach proceduralnych, tj. sposobu postępowania w przypadku innych podmiotów i jednostek działających i współdziałających w obszarze szeroko pojętego przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu. Warszawa, styczeń 2017 Strona 16 3. Wniosek o wykorzystywanie organów doradczo-konsultacyjnych dzialających przy ministrze własciwym ds. zabezpieczenia spolecznego. Wskazanym byłoby aby takie organy konsultacyjne jak Rada Pomocy Społecznej oraz Rada Zatrudnienia Socjalnego w planach swoich prac ujęły problematykę wspólnego dbania o zasób informacyjny. 2.3 Oferty projektowe złożone przez IRSS w 2016 r. 2.3.1. Temat: Ewaluacja potencjału i barier CIS i KIS w integracji osób niepełnosprawnych”. Zamawiający: PFRON w ramach konkursu na finansowanie badań, Moduł B. Termin realizacji: 2016 r. Przygotowany w 2016 r. wniosek badawczy na realizację projektu, obejmujący trzy etapy: (1) Etap 1 - analiza danych zastanych pochodzących z Centralnej Aplikacji Statystycznej dotyczących CIS i KIS, analiza aktów prawnych w obszarze zatrudnienia socjalnego oraz rehabilitacji społecznej i zawodowej, (2) Etap 2 - badanie dotychczasowego stopnia wykorzystania podmiotów zatrudnienia socjalnego (CIS oraz KIS) w zakresie rehabilitacji społeczno-zawodowej osób niepełnosprawnych oraz ewaluacja działań prowadzonych w latach 2012-2014 i ocena ich wpływu na poprawę sytuacji życiowej osób niepełnosprawnych, (3) Etap 3 – analiza potencjału podmiotów zatrudnienia socjalnego dla zwiększenia stopnia ich oddziaływania na aktywność osób niepełnosprawnych oraz przygotowywania do samodzielności. Celem projektu było dostarczenie kompleksowych danych o efektywności działań interwencyjnych CIS i KIS w zakresie reintegracji społecznozawodowej osób niepełnosprawnych, dostarczenie informacji o czynnikach motywujących i barierach uczestnictwa niepełnosprawnych osób oraz wskazanie potencjalnych możliwości CIS i KIS w zwiększaniu aktywizacji społecznej i zawodowej osób z różnym stopniem niepełnosprawności. Zarząd PFRON na posiedzeniu w dniu 26 sierpnia 2016 r. ocenił pozytywnie propozycję badawczą przyznając kwotę dofinansowania 224.340,00 zł (pismo PFRON z dn. 31.08.2016 r., znak: WAP.DA.413.184.BG.2016). Z uwagi na trudną sytuację ekonomiczną IRSS projekt nie rozpoczął się (nie została zawarta umowa realizacyjna). 2.3.2. Temat: Projekt koncepcyjny POWER „Opracowanie i wdrożenie narzędzia agregowania, analizowania i monitorowania na poziomie krajowym danych pochodzących z oceny zasobów pomocy społecznej, przeprowadzanej na poziomie jednostek samorządu terytorialnego” Zamawiający: MRPIPS – DPS/DWF Termin realizacji: 2016 r. – 2018 r. IRSS przygotował ofertę projektu koncepcyjnego zgodnie z ogłoszeniem Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, będącym beneficjentem realizującym projekt pozakonkursowy ze Warszawa, styczeń 2017 Strona 17 środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój 2014-2020, zgodnie z art. 33 ustawy z dnia 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014–2020. Oferta była odpowiedzią na ogłoszony otwarty nabór partnera w celu wspólnej realizacji projektu z Działania 2.5 Skuteczna pomoc społeczna, typ projektu: Opracowanie i wdrożenie narzędzia agregowania, analizowania i monitorowania na poziomie krajowym danych pochodzących z oceny zasobów pomocy społecznej, przeprowadzanej na poziomie jednostek samorządu następujących zadań: terytorialnego. (1) przegląd Oferta i IRSS analiza zawierała danych, propozycje wniosków i realizacji rekomendacji pozyskiwanych w ramach narzędzia OZPS, (2) opracowanie zakresu danych niezbędnych do pozyskiwania na szczeblu krajowym, w celu planowania polityki krajowej w zakresie włączenia społecznego i przeciwdziałania ubóstwu, (3) opracowanie koncepcji narzędzia, (4) budowa narzędzia informatycznego do agregowania, analizowania i monitorowania danych na poziomie krajowym, (5) opracowanie podręcznika / samouczka dla gmin, powiatów województw i kraju (jak stosować narzędzie), (6) szkolenia z zakresu danych i stosowania narzędzia (MRPiPS, WPS, ROPS), (7) wdrożenie narzędzia do prawa krajowego, (8) rekomendacje w zakresie wykorzystania narzędzia. W dniu 3.08.2016 r. w komunikacie Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej wskazano IRSS jako partnera projektu. Oferta spełniła stawiane wymagania formalne oraz merytoryczne niezbędne do realizacji projektu, a przedstawiona koncepcja realizacji zadań spełniła oczekiwania MRPiPS. 2.3.3. Temat: Projekt koncepcyjny POWER „Krajowa Sieć Reintegracyjna – wzmocnienie instytucji zatrudnienia socjalnego w działaniach polityki społecznej wobec wykluczenia społecznego” Zamawiający: MRPIPS – DPS/DWF Termin realizacji: 2016 r. – 2018 r. IRSS przygotował ofertę projektu koncepcyjnego zgodnie z ogłoszeniem Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, będącym beneficjentem realizującym projekt pozakonkursowy ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój 2014-2020, zgodnie z art. 33 ustawy z dnia 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014–2020. W dn. 12.01.2017 r. w ogłoszeniu MRPIPS wybrano ofertę Instytutu Pracy i Spraw Socjalnych. Oferta IRSS została oceniona formalnie i merytorycznie jako spełniająca kryteria, lecz w końcowej ocenie nie była zgodna z oczekiwaniami Departamentu Pomocy i Integracji Społecznej Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Warszawa, styczeń 2017 Strona 18 3. Działalność szkoleniowa 3.1. Temat: Specjalizacja II stopnia w zawodzie pracownik socjalny - projekt „Specjalistyczne przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu osób i rodzin” Zamawiający: MRPIPS – DPS/DWF Termin realizacji: 2016 r. – 2017 r. Instytut Rozwoju Służb Społecznych w partnerstwie z Grupą Olsztyńska Szkoła Biznesu rozpoczął realizację projektu w ramach POWER 2014-2020, Działanie 2.5 Skuteczna pomoc społeczna, polegającego na przeprowadzeniu specjalistycznego szkolenia – specjalizacji II stopnia dla pracowników socjalnych z terenu województw: warmińsko-mazurskiego, podlaskiego, mazowieckiego i łódzkiego. Szkoleniami objętych jest 200 pracowników socjalnych z obszaru Makroregionu II, tj. województw: (1) warmińsko-mazurskiego – 40 osoby, (2) podlaskiego – 52 osoby, (3) mazowieckiego – 68 osób, oraz (4) łódzkiego – 40 osób. Przewidziano są dwie edycje szkoleń: I edycja: lipiec 2016 – luty 2017 (IRSS – 50 osób, OSB – 50 osób) oraz II edycja: styczeń 2017 – sierpień 2017 (IRSS – 50 osób, OSB – 50 osób) Uczestnicy projektu mają do wyboru następujące specjalizacje: (1) praca socjalna z osobą i rodziną z problemem przemocy, (2) praca socjalna z osobami bezrobotnymi, (3) praca socjalna z osobami starszymi, (4) praca socjalna z osobami niepełnosprawnymi i ich rodzinami, (4) praca socjalna z osobami uzależnionymi. Uczestnicy korzystający ze specjalistycznego kursu muszą spełniać następujące warunki: (1) posiadanie uprawnień do wykonywania zawodu pracownika socjalnego, (2) posiadanie co najmniej 5 letniego stażu w zawodzie pracownika socjalnego, (3) posiadanie I stopnia specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny lub ukończone: studia wyższe na kierunku praca socjalna, lub – studia wyższe o specjalności praca socjalna na jednym z kierunków, o których mowa w art. 5 ust. 3 ustawy z dnia 16 lutego 2007r. o zmianie ustawy o pomocy społecznej, lub – studia wyższe w wyższej szkole zawodowej o specjalności praca socjalna, o której mowa w art. 5 ust.1 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o zmianie ustawy o pomocy społecznej, lub – studia wyższe na jednym z kierunków, o których mowa w art. 116 ust.l pkt3 ustawy o specjalności przygotowującej do wykonywania zawodu pracownika socjalnego, o której mowa w art. 116 ust. 1 pkt 3 i ust.1a ustawy. Celem projektu jest podniesienie kwalifikacji i kompetencji pracowników socjalnych zatrudnionych w instytucjach pomocy społecznej poprzez uzyskanie specjalistycznego wykształcenia i nowych umiejętności w zakresie świadczenia profesjonalnej pracy socjalnej. Planowane efekty zakładają uzyskanie przez 95% uczestników kwalifikacji objętych wsparciem oraz nabycie przez nich kompetencji w zakresie realizacji działań na rzecz osób zagrożonych ubóstwem Warszawa, styczeń 2017 lub wykluczeniem społecznym. Zapewni to obecność Strona 19 wykwalifikowanej kadry świadczącej usługi pomocy społecznej w instytucji kierującej pracownika do uczestnictwa w szkoleniu. Pracownik w wyniku podniesienia kwalifikacji posiądzie wiedzę, umiejętności i kompetencje w zakresie nowych metod i narzędzi pracy socjalnej w tym szczególnie prowadzenia pracy socjalnej metodą projektu socjalnego. Uzyskanie dyplomu w wybranej specjalności sprawi, że pracownik socjalny będzie specjalistą pracy socjalnej w danej dziedzinie. 3.2. Organizacja kursów specjalizacji z organizacji pomocy społecznej W 2016 r. przeprowadzono dwie edycje tych kursów oraz pod koniec grudnia rozpoczęto trzecią edycję, której planowane zakończenie przewiduje się w maju 2017 r. Liczebność grup na poszczególnych edycjach kształtowała się w przedziale 20-30 osób. Uczestnikami tych kursów są pracownicy jednostek organizacyjnych pomocy społecznej oraz niektórych organizacji pozarządowych. 4. Działalność naukowych wydawnicza i promocja wydawnictw Instytut Rozwoju Służb Społecznych wydawał do końca 2016 r. trzy czasopisma naukowe. 4.1. „Praca Socjalna” (dwumiesięcznik) Ukazuje się od 1986 roku. Czasopismo porusza problemy związane z funkcjonowaniem instytucji pomocy społecznej w ujęciu teoretycznym i praktycznym. Prezentuje wyniki najnowszych badań o charakterze monograficznym, przykłady dobrych praktyk i doniesienia z konferencji, seminariów, recenzje publikacji książkowych. Czasopismo uzyskało 8 punktów w ocenie parametrycznej czasopism naukowych Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. W roku 2012 umieszczone zostało w spisie czasopism naukowych Index Copernicus. Nakład: 1500 egz. 4.2. „Niepełnosprawność i Rehabilitacja” (kwartalnik) Ukazuje się od 2001 roku. Specjalistyczne czasopismo poświęcone szeroko rozumianym sprawom rehabilitacji społecznej, zawodowej i medycznej osób niepełnosprawnych we wszystkich rodzajach niepełnosprawności osób i dorosłych dzieci. Prezentuje wyniki najnowszych badań polskich i zagranicznych, dobre praktyki, informuje o sytuacji osób niepełnosprawnych w Unii Europejskiej, zawiera doniesienia z konferencji i seminariów oraz recenzje publikacji książkowych. Czasopismo uzyskało 7 punktów w ocenie parametrycznej czasopism naukowych Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. W roku 2012 umieszczone zostało w spisie czasopism naukowych Index Copernicus. Nakład: 500 egz. Warszawa, styczeń 2017 Strona 20 4.3. „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze” (miesięcznik) Ukazuje się od 1961 roku. Czasopismo poświęcone szeroko rozumianym problemom opieki i wychowania. Kompleksowo przedstawia aktualne problemy opieki, wychowania i wsparcia społecznego, z uwzględnieniem ich aspektów teoretycznych, rezultatów badań i diagnoz, propozycji metodycznych, a szczególnie szeroko zweryfikowanych doświadczeń. Prezentuje nowe – rodzime i zagraniczne – idee, koncepcje oraz rozwiązania opiekuńcze i wychowawcze dotyczące funkcjonowania dzieci i młodzieży we wszystkich środowiskach ich życia. Czasopismo uzyskało 8 punkty w ocenie parametrycznej czasopism naukowych Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Nakład: 1500 egz. Pod koniec 2016 r. IRSS zawarł umowy o odpłatnym przejęciu dwóch czasopism, a mianowicie: „Praca Socjalna” oraz „ Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze”, przez Akademię Pedagogiki Specjalnej w Warszawie, co powinno zapewnić kontynuację ich działalności. W sprawie czasopisma „Niepełnosprawność i Rehabilitacja” prowadzone są działania zmierzającą do utrzymania i kontynuacji jego wydawania przez jeden z ośrodków akademickich. 5. Współpraca z reprezentacjami środowiskowymi 5.1. Współpraca zagraniczna IRSS będą członkiem organizacji zagranicznych współpracował w 2016 r. z: European Social Network - Instytut jest członkiem grupy referencyjnej polityki społecznej ESN, przedstawiciel Instytutu uczestniczy w konferencjach, podczas których omawiane jest projektowanie 10 i świadczenie lokalnych usług publicznych w całej Europie. Dzięki temu ma możliwość zapoznania się oraz dzielenia doświadczeniami, wymiany poglądów i fachowej wiedzy niezbędnych do worzenia efektywnej polityki społecznej. European Centre of Social Welfare Policy and Research - Instytut jest członkiem Centrum, pomocą które zajmuje społeczną. się Centrum różnymi prowadzi aspektami działalność polityki społecznej, informacyjną w tym i naukową, zapewnia wsparcie, np. w formie platformy wymiany myśli (think – net). 5.2. Współpraca krajowa – Spotkanie Metodyków Pracy Socjalnej Planowane w 2016 r. coroczne spotkanie metodyków pracy socjalnej, zwane popularnie „Letnią Szkołą Metodyków” nie odbyło z przyczyn organizacyjnych, uzależnionych od sytuacji ekonomicznej IRSS. Dotychczas odbyły się dwa takie spotkania, a mianowicie: Warszawa, styczeń 2017 Strona 21 1) pierwsze Spotkanie Metodyków Pracy Socjalnej odbyło się w dniach 25-28 czerwca 2014 roku w Kołobrzegu przy współudziale Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej Województwa Zachodniopomorskiego, 2) drugie Spotkanie Metodyków Pracy Socjalnej poświęcone było metodyce środowiskowej pracy socjalnej. Spotkanie odbyło się w terminie 23-27 czerwca 2015 r. w Folwarku Miłkowiec (k. Działdowa) na terenie województwa warmińskomazurskiego. Spotkania te są cyklicznymi przedsięwzięciami mającymi na celu stworzenie możliwości do wymiany doświadczeń dydaktyków z różnych ośrodków akademickich. Grupą docelową są nauczyciele kształcący w zakresie metodyki pracy socjalnej. Organizatorami Spotkania Metodyków Pracy Socjalnej są Instytut Rozwoju Służb Społecznych oraz jeden spośród regionalnych ośrodków polityki społecznej. 5.3. Współpraca krajowa – platformy współpracy podmiotów zatrudnienia socjalnego W 2016. kontynuowano współpracę z przedstawicielami działających platform współpracy podmiotów zatrudnienia socjalnego, w tym z: Ogólnopolskim Konwentem Centrów i Klubów Integracji Społecznej – skupiającym ponad 140 podmiotów reintegracyjnych i działającym jako reprezentacja środowiska wobec przedstawicieli administracji publicznej. IRSS prowadzi obsługę sekretariatu tej platformy współpracy, a także uczestniczy w dyskusjach i spotkaniach konsultacyjno-opiniodawczych dotyczących bieżącej problematyki funkcjonowania centrów i klubów, prowadzi stronę internetową Konwentu CIS/KIS. Konwentem Klubów i Centrów Integracji Społecznej Lubelszczyzny – skupiającym reprezentantów 23 podmiotów reintegracji społecznej i zawodowej, działającym w regionie lubelskim. IRSS jest partnerem tej regionalnej platformy świadczącym nieodpłatnie usługi doradczo-eksperckie a także wspomagającym członków tej regionalnej platformy w realizacji lokalnych i regionalnych projektów aktywizacji społeczno - zawodowej. W 2016 r. nawiązano także współpracę z Zachodniopomorskim Konwentem Centrów Integracji Społecznej (siedziba w CIS Łobez) oraz Pomorskim Konwentem Centrów i Klubów Integracji Społecznej (siedziba w CIS Gdańsk), a także przygotowywano się do nawiązania współpracy ze Śląskim Konwentem Podmiotów Reintegracyjnych (siedziba w ROPS Katowice). Warszawa, styczeń 2017 Strona 22 6. Działalność Ośrodka Szkoleniowego w Białobrzegach – najważniejsze tematy 6.1. Organizacja PIKNIKU SENIORA W dn. 29 września 2016 r. z okazji obchodów Międzynarodowego Dnia Osób Starszych zorganizowano uroczyste spotkanie w Ośrodku w Białobrzegach z osobami uczestniczącymi w zajęciach Dziennych Domów Pobytu „Senior-WIGOR” z całego kraju. W spotkaniu tym uczestniczyła Minister Elżbieta Rafalska i wiceminister Elżbieta Bojanowska. Celem pikniku była przede wszystkim wymiana dobrych praktyk w zakresie organizacji Dziennych Domów. Uczestnicy spotkania mogli również zasięgnąć bezpłatnych, specjalistycznych porad: medycznych, prawnych, z zakresu bezpieczeństwa finansowego oraz organizacji czasu wolnego. 6.2. Organizacja pierwszego posiedzenia Rady Zatrudnienia Socjalnego W dniach 26-27 października 2016 r. zostało zorganizowane spotkanie Platform Współpracy - Konwentów Centrów i Klubów Integracji Regionalnych Społecznej, które jednocześnie było inauguracją powołanego przez Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej organu doradczo-konsultacyjnego pod nazwą Rada Zatrudnienia Socjalnego. W pierwszym posiedzeniu Rady Zatrudnienia Socjalnego uczestniczyła Podsekretarz Stanu Pani Elżbieta Bojanowska, która wręczyła Akty Powołania czternastu członkom Rady. Po zakończeniu obrad Rady, nastąpiło otwarcie Konferencji Członków Regionalnych Platform Współpracy oraz Konwentu Centrów i Klubów Integracji Społecznej. Podczas konferencji omówiono początki powstania Ogólnopolskiego Konwentu Centrów i Klubów Integracji Społecznej oraz istotę ważności działania w partnerstwie i współpracy na rzecz przeciwdziałania zjawisku wykluczenia społecznego. Tematem Konferencji było również przybliżenie działania Regionalnych Platform Współpracy oraz tematyki zatrudnienia socjalnego. 6.3. Organizacja drugiego posiedzenia Rady Zatrudnienia Socjalnego W dniach 30 listopada – 1 grudnia 2016 r. zorganizowano drugie posiedzenie Rady Zatrudnienia Socjalnego, na którym omawiane były m.in. plan działania Rady na najbliższy rok, formy współpracy z innymi organami doradczo-konsultacyjnymi ministra właściwego ds. zabezpieczenia społecznego, a także włączenie się we współpracę z regionalnymi platformami współpracy. Warszawa, styczeń 2017 Strona 23
