DAFA M 1.01.

Transkrypt

DAFA M 1.01.

M 1.01
03
,
Technika mocowan
Wytyczne doboru łączników
do montażu stalowych blach
profilowych dachów i ścian
opracował:
Marian Bober
przy współpracy:
Mariusz Pawlak
Tomasz Petras
Henryk Ziobro
styczeń 2008 r.
04
M 1.01
Spis treści:
1.
2.
3.
4.
4.1.
4.1.1.
4.1.2.
4.1.3.
4.1.4.
4.2.
5.
5.1.
5.1.1.
5.1.2.
5.1.3.
5.1.4.
5.2.
6.
6.1.
6.1.1.
6.1.2.
6.2.
7.
Przedmowa ................................................................ 5
Wprowadzenie; zakres i cel opracowania. ................. 6
Podstawowe definicje oraz oznaczenia i symbole
użyte w opracowaniu. ................................................ 6
Sposoby mocowania łączników wraz z zasadami
ich prawidłowego montażu do różnego typu
konstrukcji. ................................................................. 8
Mocowanie blach na dachach. .................................. 10
Mocowanie blach do podłoży konstrukcyjnych .......... 10
Konstrukcje stalowe cienkościenne ........................... 10
Konstrukcje stalowe gorącowalcowane lub podobne 10
Konstrukcje z drewna klejonego ................................ 11
Konstrukcje betonowe. .............................................. 12
Szycie blach. .............................................................. 13
Mocowanie blach na ścianach. .................................. 14
Konstrukcje stalowe gorącowalcowane lub podobne 15
Konstrukcje z drewna klejonego ................................ 16
Konstrukcje betonowe. .............................................. 16
Szycie blach. .............................................................. 18
Mocowanie blach fasadowych. .................................. 19
Konstrukcje stalowe ................................................... 19
Szycie blach ............................................................... 20
Bibliografia i normy powołane. ................................... 21
Załączniki:
Zał. 1. Przykład oznaczania cechą producenta łączników na
łbach ............................................................................ 22
Wymagania, zalecenia i szkice niniejszych wytycznych stanowią odzwierciedlenie najnowszych osiągnięć
techniki. Mają one stanowić bodziec do fachowego wykonawstwa w codziennych zastosowaniach. W
szczególnych przypadkach mogą być konieczne działania bardziej zaawansowane lub bardziej
ograniczone. Stosowanie się do niniejszych wytycznych nie zwalnia użytkownika z odpowiedzialności za
własne działania. Według dotychczasowych danych ich przestrzeganie zapewnia jednak rzetelne
wykonanie techniczne. Jakiekolwiek roszczenia dochodzone przed sądem w stosunku do DAFA z tytułu
stosowania niniejszej publikacji są wykluczone.
Prawa autorskie zastrzeżone. DAFA 2008.
Wytyczne doboru łączników do montażu stalowych blach profilowych dachów i ścian
M 1.01
05
PRZEDMOWA
Budownictwo w Polsce do lat 90-tych
zostało zdominowane przez hale przemysłowe oraz
budynki administracyjno-usługowe o konstrukcji
szkieletowej z lekką metalową obudową ścian
i dachów. Odpowiadając na takie zapotrzebowanie
rynku, przemysł materiałów i wyrobów budowlanych
oferuje obecnie bogaty asortyment produktów
pokryciowych i osłonowych (krajowych
i importowanych). Poprawnie wykonana lekka
obudowa powinna rozpoczynać się od dokładnie
przemyślanego projektu wykonawczego,
odpowiadającego wymogom inwestora
i uwzględniającego najnowsze osiągnięcia wiedzy
technicznej oraz obowiązujące normy i przepisy.
Montaż prefabrykowanych elementów lekkiej
obudowy powinien być wykonany sumiennie, aby
zostały wykorzystane wszystkie zalety przemysłowo
wykonanych blach fałdowych oraz płyt warstwowych
przy jednoczesnym użyciu odpowiednich
materiałów złącznych i uszczelniających.
Stowarzyszenie Wykonawców Dachów Płaskich
i Fasad DAFA, powstałe w 2006 roku, postawiło
sobie za jeden z głównych celów podniesienie
jakości wykonywanych lekkich obudów budynków
poprzez określenie standardów wykonania. W tym
celu, w końcu 2007 roku DAFA rozpoczęła
wydawanie publikacji technicznych, w których
będziemy przekazywać informacje techniczne,
przykładowe rozwiązania konstrukcyjne oraz stan
wiedzy w krajach o dłuższej tradycji
wykorzystywania w budownictwie elementów lekkiej
obudowy.
Broszura: „Wytyczne doboru łączników do montażu
stalowych blach profilowych dachów i ścian"
rozpoczyna zamierzony cykl publikacji, mający na
celu określenie minimalnych wymagań dotyczących
zastosowania łączników. Opracowanie jest
wynikiem współpracy czterech wiodących firm,
produkujących i dostarczających elementy
mocujące. Trwałość właściwości łączników ma
istotny wpływ na pracę nie tylko obudowy, lecz
w wielu przypadkach całego układu konstrukcyjnego
i innych elementów budynku. Konkurujące ze sobą
firmy: EJOT TM, ESSVE, KOELNER i SFS intec
podjęły się trudnego zadania określenia
minimalnych standardów jakie powinny spełniać
elementy złączne stosowane do montażu lekkich
obudów z blach fałdowych. Opracowanie to nie jest
więc materiałem reklamowym, poradnikiem
projektowym ani katalogiem konkretnych
producentów czy dystrybutorów, lecz ma być
pomocą dla osób zajmujących się projektowaniem,
montażem czy odbiorami obudów z blach. Broszura
ogranicza się do określenia standardów dla
łączników w poszczególnych zastosowaniach, które
powinny zapewnić prawidłową pracę opierzenia.
Standardy te zostały uzgodnione wspólnie przez
doradców technicznych, producentów
i wykonawców. Formuła, jaka towarzyszyła autorom
opracowania ogranicza się tylko do informacji, ale
i też nie wskazuje na konkretnego dystrybutora
łącznika. Pozwoli to na umieszczanie w nim
zawartych wymagań w opisach projektów, gdzie
autor nie chce, lub nie może podać nazwy handlowej
zastosowanego wyrobu. Publikacja ma stanowić
pomoc w doborze łączników dla konkretnych
zastosowań. Publikacja nie określa wymagań
dotyczących nietypowych, rzadko spotykanych
rozwiązań w tym również dla łączników
produkowanych tylko przez pojedyncze firmy.
W tych przypadkach należałoby stosować
wymagania określone w normach, aprobatach
technicznych lub innych dokumentach.
Kolejne planowane publikacje będą dotyczyły
zastosowania łączników do mocowania
hydroizolacji w dachach płaskich oraz mocowania
płyt warstwowych.
DAFA opracowała również tłumaczenia
następujących niemieckich wytycznych
Stowarzyszenia IFBS (Industrieverband für
Bausysteme im Metallleieichtbau):
l
l
l
l
l
l
DAFA ID 1.01. Stalowe blachy trapezowe jako
konstrukcja nośna dachów płaskich
DAFA ID 1.05. Podręcznik oceny jakości
wykonania lekkich metalowych obudów
DAFA ID 1.03. Wytyczne z zakresu
projektowania i wykonania dwupowłokowych,
ocieplanych, niewentylowanych dachów
metalowych.
DAFA ID 4.02. Fizyka budowli - Szczelność w
lekkim budownictwie stalowym.
DAFA ID 5.04. Otwory w dachach z blach
fałdowych.
DAFA ID 4.06. Izolacja akustyczna w lekkim
budownictwie stalowym.
Nasze publikacje są opracowaniami skierowanymi
m. in. do inżynierów i techników, zajmujących się
produkcją, montażem oraz odbiorem i eksploatacją
lekkich obudów ścian i dachów. Liczymy na
informacje zwrotne, dotyczące opinii ww. grup na
temat formy, zakresu dotychczasowych opracowań,
a także oczekiwań, jakie powinny one spełniać, aby
były bardziej przydatne w codziennej pracy. Wszelką
korespondencję prosimy kierować na adres:
Dr inż. Paweł Fiszer
Adres do korespondencji:
Stowarzyszenie DAFA
ul. Cygana 4
45-131 Opole
[email protected]
06
M 1.01
1. Wprowadzenie; zakres i cel opracowania
Niniejsze opracowanie zawiera przykłady
podstawowych wymagań, wytycznych dla
elementów mocujących stosowanych w lekkiej
obudowie dachów i ścian przy montażu blach.
Dla przejrzystości opracowania i łatwiejszego
wyszukania odpowiednich danych w konkretnym
przypadku dokonano podziału według położenia
blachy. Kryterium to wyróżnia trzy główne grupy:
- blachy na dachu,
- blachy na ścianie,
- blachy fasadowe.
- z elementów betonowych.
Stalowe elementy konstrukcyjne cienkościenne
charakteryzują się przede wszystkim niewielką
grubością ścianki profilu stalowego
(najpopularniejszy podział wskazuje granicę dla
grubości ścianki na poziomie ok. 3,0 mm). W tej
grupie krytycznym, z punktu widzenia systemu
mocowania są profile stalowe o grubości ścianki w
zakresie od 0,7 do 2,0 mm. W uzasadnionych
przypadkach możemy mówić także o mocowaniu
blachy do złożenia dwóch blach - np. 2 x 0,88 mm lub
2 x 1,0 mm. Najczęściej przypadek ten występuje dla
obudowy ścian na bazie kaset wzdłużnych.
Zastosowanie blach na dachu to przede wszystkim
jej mocowanie jako warstwy podstawowej,
wewnętrznej w układach dachowych z ociepleniem
i zewnętrznym pokryciem na bazie membran
dachowych, takich jak: bitumiczne (papowe) lub typu
PCV - wariant dla dachów płaskich. Innym
rozwiązaniem dla lekkiej obudowy dachów hal
stalowych jest mocowanie blach zarówno jako
spodnich - wewnętrznych jak i poszyć wierzchnich zewnętrznych (wariant dla układ typu: blacha izolacja - blacha).
Pod pojęciem elementów konstrukcyjnych
gorącowalcowanych należy rozumieć wszelkie
profile stalowe, dla których grubość ścianki
przekracza 5,0 mm. Przede wszystkim należy
zwrócić uwagę na profile o znacznych wymiarach
geometrycznych (typu HEA, HEB jak i specjalne
indywidualnie zaprojektowane blachownice)
zarówno co do przekroju poprzecznego profilu jak
i jego grubości ścianki w miejscu mocowania. Dla
typowych, małogabarytowych wyrobów hutniczych
mamy doczynienia ze zmienną grubością ścianki
profilu (np. dwuteowniki).
Mocowanie blach może być realizowane do różnych
elementów konstrukcyjnych: ramy, dźwigary,
kratownice oraz płatwie lub elementy pośrednie
w przypadku układów warstwowych na dachu
(blacha - izolacja - blacha).
Elementy konstrukcyjne wykonane z drewna
klejonego występują coraz powszechniej i to
zarówno dla układów z blachami dachowymi (np.
dźwigary klejone, kratowe lub płatwie) jak i blachami
w ścianie (np. słupy, belki lub dźwigary).
Grupa związana z mocowanie blach na ścianie
dotyczy bezpośredniego ich mocowania do
elementu konstrukcyjnego i obejmuje również
przypadki lekkiej obudowy na bazie stalowych kaset
wzdłużnych.
Pod pojęciem elementów betonowych należy
rozumieć wszelkiego rodzaju elementy
prefabrykowane, żelbetowe przygotowywane w
zakładzie produkcyjnym oraz wylewane
bezpośrednio na placu budowy. Dotyczy to zarówno
słupów jak i belek betonowych.
W tych przypadkach elementy konstrukcyjne, do
których mocujemy blachę to słupy nośne, pośrednie
a także rygle i belki.
Wyróżnienie blach fasadowych w tym opracowaniu
wynika z faktu, iż stawiane są im inne wymagania, co
wpływa zasadniczo na wytyczne dla elementu
mocującego.
Osobno wyróżniono przypadek szycia blach ze
sobą. Występuje on w różnych przypadkach:
zarówno przy zakładzie pomiędzy nachodzącymi na
siebie blachami dachowymi, szyciu kaset
wzdłużnych między sobą, także zszywaniu blach
elewacyjnych na zakładzie jak i mocowaniu obróbek
blacharskich do blach fasadowych.
Wyróżniamy wtedy takie elementy konstrukcyjne, do
których mocujemy blachę jak: słupy, rygle, profile
pośrednie a także kasety wzdłużne.
2. Podstawowe definicje oraz oznaczenia
i symbole użyte w opracowaniu.
Drugim, zasadniczym kryterium podziału dla
zastosowania, przyjętym w tym opracowaniu, jest
rodzaj elementu konstrukcyjnego, do którego
mocowana jest blacha w danym przypadku. Mówimy
tutaj o następujących typach konstrukcji:
- stalowa cienkościenna,
- stalowa gorącowalcowana,
- z drewna klejonego,
Definicje:
1. Łącznik - łączy ze sobą elementy z tych samych
bądź różnych materiałów. Jest elementem
konstrukcji, który praktycznie nie powinien ulegać
odkształceniom i przemieszczeniom pod wpływem
działania sił pionowych i poziomych. Łącznik może
stanowić połączenie gwintowe, nitowe, zgrzewane,
spawane lub w postaci kształtownika. Łącznik
M 1.01
mocujący powinien być zaprojektowany na
podstawie obliczeń statycznych i zabezpieczony
antykorozyjnie.
2. Łącznik samowiercący - łącznik w połączeniu
gwintowym dociskowym. Łącznik samowiercący
składa się z łba, trzpienia w kształcie walca,
częściowo lub całkowicie gwintowanego
i zintegrowanego wiertła. Zastosowanie jego nie
wymaga wcześniej wykonania otworu wstępnego w
łączonych materiałach.
3. Łącznik samogwintujący - łącznik w połączeniu
gwintowym dociskowym. Łącznik samogwintujący
składa się z łba i trzpienia w kształcie walca,
częściowo lub całkowicie gwintowanego.
Zastosowanie tego elementu wymaga
wcześniejszego wykonania otworu wstępnego o
zalecanej średnicy (mniejszej od średnicy łącznika)
w elemencie, do którego mocujemy.
4. Podkładka - stanowi element pomocniczy przy
połączeniach gwintowych. Umieszcza się ją
pomiędzy łbem łącznika lub nakrętką a elementem
łączonym. Zapewnia równomierny docisk,
a w szczególnych przypadkach szczelność
połączenia. Podkładki powinny mieć wystarczająco
dużą powierzchnię, która ograniczałaby możliwość
zniszczenia łączonego elementu poprzez jego
przeciągnięcie przez łeb łącznika.
Możemy wyróżnić podkładki:
- zwykła stosowana do zabezpieczeń elementów
przed zadrapaniem lub zgnieceniem podczas
dokręcania śruby;
- sprężynowa i odginana
zabezpiecza przed
samoczynnym odkręceniem łącznika;
- wyrównująca wyrównuje pochylenia elementu
łączonego;
- uszczelniająca z dodatkową warstwą materiału
elastycznego uszczelniającego połączenie.
5. Podkładka uszczelniająca - podkładka
z dodatkową warstwą materiału elastycznego,
którego zadaniem jest uszczelnienie miejsca
połączenia.
6. Nit - stanowi element mocujący służący do
nierozłącznego łączenia elementów konstrukcji
wsporczych do podłoża, obróbek blach oraz
łączenia ich na zakład. Zastosowanie jego wymaga
wcześniejszego wykonania otworu w łączonych
materiałach o średnicy większej niż średnica
zewnętrzna tulei nitu.
7. Kołek - specjalnie zaprojektowany element
stalowy do bezpośredniego osadzania w podłożu
betonowym lub tworzywowy element pośredniczący
w połączeniu kołkowym. Kołek stalowy do
07
bezpośredniego mocowania składa się z łba
i specjalnie ukształtowanego trzpienia, który ulega
trwałemu odkształceniu w czasie osadzania
w podłożu lub posiada specjalny gwint do podłoża
betonowego. Zastosowanie kołków wymaga
wcześniejszego wykonania otworu w podłożu o
średnicy zgodnej z wymiarem nominalnym kołka.
8. Kołek wstrzeliwany - element stalowy,
zazwyczaj hartowany, przeznaczony do osadzania
w podłożu metodą wstrzeliwania za pomocą
osadzaków gazowych lub prochowych. W metodzie
tej nie jest konieczne wykonywanie otworu
wstępnego.
9. Stal węglowa - jest to stal, której węgiel jest
pierwiastkiem kształtującym jej charakterystyki. Stal
węglową stosuje się głównie podczas wytwarzania
elementów konstrukcji a także urządzeń
mechanicznych, w elementach, gdzie jej
właściwości są wystarczające. Podwyższona
zawartość węgla w stali może w pływać na jego
nierdzewność, lecz także na kruchość stali.
10. Stal nierdzewna - jest to stal odporna na
działanie różnych czynników atmosferycznych,
roztworów alkalicznych, kwasów i związków
chemicznych. O jej nierdzewności stanowi
podwyższona zawartość chromu. Średnia
zawartość mieści się w granicach 12- 25%
11. Moment dokręcający - jest to iloczyn ramienia
przyłożenia siły i tej siły. Moment dokręcający
doprowadza do uzyskania optymalnej nośności
łącznika. Maksymalna wartość momentu
dokręcającego dla danego łącznika nie powinna
zostać nigdy przekroczona.
12. Nośność niszcząca - wartość siły, która
powoduje zniszczenie łącznika lub jego połączenia.
13. Nośność charakterystyczna - obliczana jest
z przeciętnej wartości średniego obciążenia
niszczącego dla pojedynczego łącznika bez
uwzględniania wpływu rozstawu i odległości
łączników od krawędzi podłoża. Nośność
charakterystyczną określa się jako wartość średnią w ujęciu statystycznym - na podstawie serii prób
wykonanych dla powtarzalnych warunków
mocowania.
14. Nośność obliczeniowa - to wartość stanowiąca
iloczyn wartości nośności charakterystycznej
i współczynnika bezpieczeństwa, uwzględniającego
możliwości wystąpienia nieprzewidzianych
warunków pracy łącznika oraz dokładności
wyznaczenia nośności charakterystycznej.
08
M 1.01
15. Nośność łącznika - stanowi maksymalne
obciążenie o określonym kierunku działania, które
może być przeniesione przez łącznik bez jego
zniszczenia.
16. Nośność połączenia - stanowi maksymalne
obciążenie o określonym kierunku działania, które
może być przeniesione przez łącznik i elementy
łączone, uwzględniając możliwość zniszczenia
łącznika, elementu mocowanego lub podłoża
17. Nośność na wyrwanie - wartość siły działającej
tylko w kierunku zgodnym z osią łącznika.
18. Nośność na ścinanie - wartość siły działającej
tylko w kierunku prostopadłym do osi łącznika.
19. Nośność na przeciągnięcie - wartość siły
działającej w kierunku prostopadłym do osi łącznika
powodująca zniszczenie materiału mocowanego
w obrębie połączenia przy jednoczesnym braku
uszkodzenia łącznika i podłoża.
20. Strefa rozciągana - strefa przekroju podłoża,
w której występują naprężenia rozciągające.
21. Strefa ściskana - strefa przekroju podłoża,
w której występują naprężenia ściskające.
22. Blacha profilowa (fałdowa) - dźwigar
powierzchniowy, wykonany z blach metalowych
przez ich ukształtowanie w taki sposób, aby
zwielokrotnić moment bezwładności przekroju
(sztywność) w stosunku do blachy płaskiej.
Jednocześnie powierzchnia użyteczna
(w technicznym rozumieniu) takiego kształtownika
pozostaje płaska. Blacha profilowana to przede
wszystkim cienka blacha stalowa lub aluminiowa, o
grubości wahającej się w zakresie od 0,4 do
1,25mm1.
23. Korozja - ogólna nazwa procesów niszczących
mikrostrukturę materiału, które prowadzą do jego
rozpadu. Występują dwa podstawowe rodzaje
korozji: atmosferyczna i galwaniczna.
z elementów.
26. Przewiercalność - maksymalna łączna grubość
materiałów, które łącznik samowiercący jest w stanie
przewiercić.
27. Średnica łącznika samowiercącego - średnica
mierzona po pobocznicy gwintu łącznika.
28. Średnica łącznika samogwintującego średnica mierzona po pobocznicy gwintu łącznika.
Symbole
Dmin średnica minimalna
Lmin długość minimalna
ZPmin minimalna zdolność przewiercania łącznika
3. Sposoby mocowania łączników wraz z
zasadami ich prawidłowego montażu do różnego
typu konstrukcji.
Do podstawowych sposobów mocowania zalicza się
takie metody, jak:
- mocowanie w technice samowiercącej przy
pomocy łączników samowiercących;
- mocowanie w technice samogwintującej przy
pomocy łączników samogwintujących;
- innych sposobów takich, jak wstrzeliwanie,
nitowanie i przy pomocy elementów rozprężnych.
Mocowanie elementów elewacyjnych za pomocą
łączników samowiercących odbywa się w jednym
cyklu technologicznym, czyli wierceniem otworu
przez element mocowany, tzw. połączenie
przelotowe. W tej technologii mocowania wiertło
zintegrowane jest z łącznikiem a gwintowanie
zachodzi w podłożu.
Przy metodzie mocowania elementów elewacyjnych
metodą łączników samogwintujących należy
wcześniej wykonać w podłożu otwór wstępny,
a następnie wkręcić łącznik, jednocześnie następuje
nacinanie gwintu w podłożu.
W metodzie wstrzeliwania, łączniki wtłaczane są do
podłoża przy wykorzystaniu sił wybuchu ładunku
prochowego lub chemicznego, poprzez element
pośredniczący (tłok). Metoda ta nie wymaga
wstępnego nawiercania mocowanych elementów
oraz podłoża.
24. Korozja atmosferyczna - powodowana jest
poprzez kontakt materiału z otaczającym
środowiskiem. Korozja atmosferyczna uzależniona
jest od intensywności występowania
poszczególnych związków chemicznych
w powietrzu, głównie zanieczyszczeń
przemysłowych takich jak związki chloru i siarki.
Przy mocowaniu nitami należy na wstępie wykonać
otwór w materiałach łączonych. Metoda ta obecnie
wykorzystywana jest przy montażu wszelkiego
rodzaju obróbek blacharskich w miejscach
widocznych.
25. Korozja galwaniczna - powstaje w miejscu
kontaktu dwóch materiałów o różnych potencjałach.
Tworzy się wówczas ogniwo galwaniczne
powodujące stopniowe niszczenie jednego
Ważnym kryterium prawidłowego doboru łącznika
jest jego nośność na wyrywanie z podłoża, jego
ścinanie oraz przeciąganie przez materiał
mocowany. Parametry te zawarte są w Aprobatach
1
A. Biegus „Stalowe budynki halowe”, Wyd. „Arkady”, Warszawa 2004.
M 1.01
Technicznych producentów łączników oraz
producentów zasadniczych elementów
elewacyjnych blach, płyt warstwowych itp. lub w ich
materiałach technicznych.
Przy doborze łączników mocujących blachy do
konstrukcji należy zwrócić uwagę na następujące
parametry:
- minimalna grubość podłoża dla danego rodzaju
łącznika;
- maksymalna zdolność wiercenia - przewiercalność
(dla łączników samowiercących) czyli łączna
grubość przewiercanych materiałów;
- maksymalna grubość mocowania, szczególnie
przy łączeniu elementów z dodatkowymi warstwami
pomiędzy nimi (np. przekładka izolacyjna);
- rodzaju podłoża do jakiego jest mocowany
element.
Łączniki samowiercące jak i samogwintujące
wykonane są ze stali węglowej, ocynkowane, lub ze
stali nierdzewnej. Dobór łącznika w wersji
ocynkowanej lub nierdzewnej winien być
uzależniony od środowiska w jakim ma być
zastosowany - zgodnie z PN-EN ISO 129442:2001, PN EN 10152 2005. Grubość warstwy
zabezpieczającej (cynkowej oraz dodatkowych
powłok antykorozyjnych) łączników określają
Aprobaty Techniczne producenta łączników oraz
jego materiały techniczne.
Łączenie blach profilowych do konstrukcji nośnych
bardzo często wykorzystywane jest przez
projektantów jako dodatkowe usztywnienie
konstrukcji. Dlatego metody łączenia mogą być
dobierane przez konstruktorów na etapie obliczeń.
W układzie mocowania do konstrukcji nośnych
należy więc ściśle przestrzegać zaleceń
konstrukcyjnych jeżeli takowe znajdują się
w projekcie, a ewentualne zmiany należy
konsultować z projektantem.
09
Ważną kwestią jest prawidłowe zamontowanie
łączników do podłoża. Montaż łączników zawsze
powinien odbywać się prostopadle do podłoża,
urządzeniami (maszynami) dedykowanymi do
danego rodzaju łącznika i podłoża przez producenta
łącznika.
Przy montażu łączników pracujących na zewnątrz
(w bezpośrednim kontakcie z warunkami
atmosferycznymi lub w specjalnych warunkach)
należy szczególną uwagę zwrócić na:
- zabezpieczenie antykorozyjne łącznika dobrane
w zależności od typu atmosfery, w której dany
łącznik pracuje;
- zastosowanie elementów uszczelniających
(podkładek z uszczelniających) zapobiegających
penetracji wilgoci do wewnątrz w miejscu
zainstalowania łącznika; istotne znaczenie ma tutaj
prawidłowe zamontowanie podkładki z elementem
uszczelniającym.
Rys.1. Prawidłowy montaż podkładki
uszczelniającej.
10
M 1.01
4. Mocowanie blach na dachach.
4.1. Mocowanie
konstrukcyjnych.
blach
Poprawny montaż:
do
podłoży
4.1.1. Konstrukcje cienkościenne.
Założenia do połączenia blachy do konstrukcji
stalowej.
Łączenie blach profilowych do konstrukcji stalowych
cienkościennych, zwykle zimnowalcowane
o grubości do 3mm, odbywa się głównie za pomocą
łączników samowiercących lub samogwintujących.
Przykłady zastosowań:
- wykonanie połączenia polega na dokręceniu
łącznikiem blachy w jej dolnej fali do cienkościennej
konstrukcji stalowej;
- łącznik powinien być zawsze osadzany
prostopadle do podłoża;
- mocowanie łączników samowiercących
i samogwintujących powinno odbywać się przy
pomocy wkrętarki wyposażonej
w nastawne/regulowane sprzęgło (odpowiedzialne
za kontrolę momentu dokręcającego) lub
ogranicznik głębokości osadzania.
4.1.2. Konstrukcje stalowe gorącowalcowane
lub podobne.
stalowej.
odbywa się głównie za pomocą łączników
samowiercących lub samogwintujących
w zależności od grubości podłoża, do którego
montowana jest blacha.
Do łączenia blach do konstrukcji stalowej dopuszcza
się również stosowanie połączeń wstrzeliwanych.
Średnica łącznika w takim wypadku nie może być
mniejsza niż 4mm (zaleca się 4,5mm), a średnica
podkładki łącznika nie może być mniejsza niż 14mm.
D
L
D
L
Charakterystyka łączników:
Połączenia gwintowe
D
L
L
D
L
L
D
- łączniki samowiercące lub samogwintujące
z gwintem do profili cieńkościennych;
- minimalne wymiary podstawowe łącznika:
- średnica Dmin= 4,8 mm przy grubości konstrukcji
do 2mm
do 3mm
- długość Lmin= 19 mm
- przewiercalność ZPmin= 3,0 mm dla łączników
samowiercących;
- przy stosowaniu łączników samogwintujących
należy wykonać wcześniej otwór wstępny o średnicy
zgodnej z zaleceniami producenta łącznika dla
danej grubości ścianki profilu;
- należy stosować łączniki z łbem podkładkowym
zintegrowany kołnierz dociskowy lub łączniki wraz
z podkładką o średnicy min. 14mm;
- konieczne zastosowanie łącznika z podkładką
uszczelniającą o średnicy minimalnej 14 mm we
wszystkich przypadkach łączenia blach
zewnętrznych (elewacyjnych);
- każdy łącznik powinien posiadać indywidualną
cechę producenta umieszczoną na łbie łącznika.
D
L
D
D
L
D
D
L
L
M 1.01
- łączniki samowiercące lub samogwintujące;
- średnica Dmin= 5,5 mm
- długość Lmin= 25 mm (dla łącznika
samowiercącego);
samogwintującego);
- przewiercalność ZP = 5,0 - 14,0 mm dla łączników
samowiercących w zależności od grubości
konstrukcji (dobrać wg zaleceń producenta);
z podkładką o średnicy min. 14 mm;
11
Poprawny montaż:
- łączenie polega na wtłoczeniu łącznika do podłoża
poprzez mocowaną blachę w jej dolnej fali;
- mocowanie łączników powinno odbywać się za
pomocą osadzaków prochowych lub gazowych
z tłokiem pośredniczącym;
- głębokość osadzenia łącznika powinna być zawsze
zgodna z zaleceniami producenta, producent może
dostarczyć szablon (wzornik) zawierający tolerancje
z jaką łącznik powinien zostać osadzony w podłożu.
Rys. 2. Przykład wzornika z tolerancją prawidłowego
osadzenia kołka wstrzeliwanego.
Poprawny montaż:
ogranicznik głębokości osadzania;
Połączenia wstrzeliwane
4.1.3. Konstrukcje z drewna klejonego.
Założenia do połączeń blach do konstrukcji
drewnianej:
Łączenie blach profilowych do konstrukcji
drewnianych odbywa się głównie za pomocą
Mocowanie stalowych blach do konstrukcji
drewnianych odbywa się na konstrukcjach
wykonanych jako jednolite lub konstrukcjach
z drewna klejonego.
D
d1
L
D
D
L
L
D
D
- montowanie blachy do konstrukcji stalowej o
grubości min 3 mm (zgodnie z indywidualnymi
zaleceniami producenta);
- minimalna średnica łącznika 4mm (zalecana
średnica łączników 4,5mm);
- regulacja siły wstrzeliwania kołków;
L
L
12
M 1.01
4.1.4. Konstrukcje betonowe.
betonowej.
Mocowanie stalowych blach profilowych do
konstrukcji betonowej powinno być wykonane dla
konstrukcji z betonu klasy minimum C20/25.
Blacha może być zamocowana przy pomocy śrub
kotwiących lub kołków do betonu oraz systemem
wstrzeliwania kołków.
Wytyczne nie dotyczą przypadków wynikających
z innych przepisów np. przeciwpożarowych.
D
L
L
- minimalne wymiary podstawowe:
- średnica Dmin= 6,0mm
- długość Lmin= 25mm;
zintegrowany kołnierz dociskowy lub łączniki wraz z
podkładką o średnicy:
- dla średnicy otworu do 6,5mm średnica podkładki
min 14mm;
- dla średnicy otworu powyżej 6,5mm średnica
podkładki min 16mm;
- należy wykonać otwór wstępny wiertłem o średnicy
zgodnej z zaleceniami producenta łącznika;
uszczelniającą we wszystkich przypadkach łączenia
blach zewnętrznych (elewacyjnych);
Poprawny montaż:
łącznikiem blachy w jej dolnej fali do podłoża
betonowego;
- wiercenie otworu i osadzenie łącznika powinno być
zawsze prostopadle do podłoża;
- mocowanie łączników powinno odbywać się przy
pomocy urządzeń zalecanych przez producenta
łączników z parametrami podanymi w jego
Kołki kotwiące do podłoża betonowego
L
D
- dla łączników samogwintujących należy wykonać
otwór w blasze oraz otwór prowadzący w podłożu
drewnianym o średnicy zalecanej przez producenta
łącznika;
- wykonanie otworu oraz wkręcanie łącznika
powinno odbywać się pod kątem prostym do
podłoża;
Wkręty kotwiące do podłoża betonowego
D
Poprawny montaż:
Charakterystyka łączników do podłoża betonowego:
D
- łączniki samowiercące lub samogwintujący
z gwintem dostosowanym do podłoży drewnianych;
- długość odpowiednia do minimalnego
zakotwienia w podłożu na 35mm;
- łączniki do podłoży drewnianych powinny być
wykonane ze stali nierdzewnej gatunku A2 (nazwa
potoczna) lub wyższego, ze względu na brak
informacji o agresywności środowiska pracy
łącznika (impregnacja drewna, rodzaju kleju, itp.);
L
- minimalne wymiary podstawowe kołka:
- długość Lmin= 32 mm;
- kołki wbijane do betonu powinny być wykonane
jako całkowicie stalowe;
z podkładką o średnicy:
min 14mm;
M 1.01
Poprawny montaż:
- wykonanie połączenia polega na dociśnięciu
betonowego;
- wiercenie otworu i osadzenie łącznika powinno
być zawsze prostopadle do podłoża;
13
4.2. Połączenie styków blach - szycie blach.
Założenia do połączenia blachy z blachą.
Połączenie na zakład (podłużne łączące lub
usztywniające) polega na nałożeniu jednej fali
blachy na drugą i złączeniu ich za pomocą łączników
samowiercących. Podobna sytuacja występuje przy
wykonywaniu wszelkiego rodzaju obróbek
i wykończeń.
Kołki wstrzeliwane do podłoża betonowego
D
D
- minimalne wymiary podstawowe kołka do montażu
bezpośredniego:
- kołki wstrzeliwane do betonu powinny być
wykonane jako całkowicie stalowe;
z podkładką o średnicy min 14mm:
Poprawny montaż:
- wykonanie połączenia polega na wtłoczeniu, przy
pomocy osadzaka prochowego lub gazowego,
łącznika w dolnej fali blachy do podłoża
betonowego;
- osadzenie łącznika powinno być zawsze
materiałach technicznych;
- minimalna głębokość osadzania zależy od klasy
betonu, zgodnie z zaleceniami producenta
łączników.
L
D
D
L
L
L
- łączniki samowiercące ze zredukowaną średnicą
wiertła;
- przewiercalność do ZPmax=2,0 mm (w układzie
dwóch blach do 2 x 1,0 mm);
zewnętrznych (elewacyjnych), a także obróbek
blacharskich do nich;
14
M 1.01
Poprawny montaż :
5. Mocowanie blach na ścianach.
- max łączna grubość łączonych elementów blach
nie powinna przekraczać 2 mm (np. 2 x 1,0 mm).
W przypadku przekroczenia łącznej grubości
elementów stalowych powyżej 2mm należy
uwzględnić parametry techniczne zalecane przez
producentów łączników na tej podstawie dobrać
właściwy łącznik;
- łączenie blach dachowych na zakład odbywa się
w górnych falach blachy profilowej. Dopuszcza się
mocowanie blach na dachu w dolnej fali pod
warunkiem, gdy blachy pokrywane będą dodatkową
warstwą hydroizolacji;
- łączenie blach na zakładzie dla elewacji odbywa się
w miejscach (górna lub dolna fala) zalecanych dla
danego profilu blachy przez jego producenta.
- mocowanie łączników samowiercących powinno
odbywać się przy pomocy wkrętarki wyposażonej
prostopadle do podłoża.
5.1. Mocowanie
konstrukcyjnych.
blach
do
podłoży
5.1.1. Konstrukcje cienkościenne.
stalowej.
cienkościennych, zwykle zimnowalcowane o
grubości do 3mm, odbywa się głównie za pomocą
D
D
Połączenia nitowe
L
- przy stosowaniu łączników nitowych należy
przestrzegać innych wytycznych i materiałów
technicznych producentów łączników;
- przy połączeniach nitowych należy wykonać
wcześniej otwór wstępny o średnicy zgodnej
z zaleceniami producenta łącznika;
- należy stosować nity „szczelne” aluminiowostalowe
D
D
L
L
L
do 2mm
do 3mm
- przewiercalność ZPmin=3,0 mm dla łączników
samowiercących;
M 1.01
Poprawny montaż:
5.1.2. Konstrukcje stalowe gorącowalcowane
lub podobne.
stalowej.
odbywa się głównie za pomocą łączników
montowana jest blacha.
Do łączenia blach do konstrukcji stalowej dopuszcza
się również stosowanie połączeń wstrzeliwanych.
Średnica łącznika w takim wypadku nie może być
mniejsza niż 4mm (zaleca się 4,5mm), a średnica
podkładki łącznika nie może być mniejsza niż 14mm.
15
samowiercącego);
samogwintującego);
- przewiercalność ZP = 5,0 - 14,0 mm dla łączników
z podkładką o średnicy min. 14 mm;
Poprawny montaż:
ogranicznik głębokości osadzania.
Połączenia wstrzeliwane
d1
D
D
D
L
L
D
D
L
L
D
D
L
L
- montowanie blachy do konstrukcji stalowej o
grubości min 3 mm (zgodnie z indywidualnymi
zaleceniami producenta);
- minimalna średnica łącznika 4mm (zalecana
średnica łączników 4,5mm);
- regulacja siły wstrzeliwania kołków.
L
Poprawny montaż:
- łączenie polega na wtłoczeniu łącznika do podłoża
poprzez mocowaną blachę w jej dolnej fali;
16
M 1.01
- mocowanie łączników powinno odbywać się za
pomocą osadzaków prochowych lub gazowych z
tłokiem pośredniczącym;
- głębokość osadzenia łącznika powinna być zawsze
zgodna z zaleceniami producenta, producent może
dostarczyć szablon (wzornik) zawierający tolerancje
z jaką łącznik powinien zostać osadzony w podłożu.
Rys. 2. Przykład wzornika z tolerancją prawidłowego
osadzenia kołka wstrzeliwanego.
5.1.3. Konstrukcje z drewna klejonego.
drewnianej:
Łączenie blach profilowych do konstrukcji
drewnianych odbywa się głównie za pomocą
Mocowanie stalowych blach do konstrukcji
drewnianych odbywa się na konstrukcjach
wykonanych jako jednolite lub konstrukcjach
z drewna klejonego.
- dla łączników samogwintujących należy wykonać
otwór w blasze oraz otwór prowadzący w podłożu
drewnianym o średnicy zalecanej przez producenta
łącznika;
- wykonanie otworu oraz wkręcanie łącznika
powinno odbywać się pod kątem prostym do
podłoża;
betonowej
Mocowanie stalowych blach profilowych do
konstrukcji betonowej powinno być wykonane dla
konstrukcji z betonu klasy minimum C20/25.
Blacha może być zamocowana przy pomocy śrub
kotwiących lub kołków do betonu oraz systemem
wstrzeliwania kołków.
Wytyczne nie dotyczą przypadków wynikających
z innych przepisów np. przeciwpożarowych.
D
D
Poprawny montaż:
5.1.4. Konstrukcje betonowe.
L
L
D
D
- łączniki samowiercące lub samogwintujący
z gwintem dostosowanym do podłoży drewnianych;
- długość odpowiednia do minimalnego
zakotwienia w podłożu na 35mm;
- łączniki do podłoży drewnianych powinny być
wykonane ze stali nierdzewnej gatunku potocznie
zwanego A2 ze względu na brak informacji o
agresywności środowiska pracy łącznika
(impregnacja drewna, rodzaju kleju, itp.);
L
L
M 1.01
Charakterystyka łączników do podłoża betonowego:
D
D
Wkręty kotwiące do podłoża betonowego
L
L
17
jako całkowicie stalowe;
min 14mm;
zgodnej z zaleceniami producenta łącznika.
Poprawny montaż:
- minimalne wymiary podstawowe:
min 14mm;
uszczelniającą we wszystkich przypadkach łączenia
blach zewnętrznych (elewacyjnych);
- wykonanie połączenia polega na dociśnięciu
betonowego;
Kołki wstrzeliwane do podłoża betonowego
Poprawny montaż:
betonowego;
- minimalne wymiary podstawowe kołka do montażu
bezpośredniego:
- kołki wstrzeliwane do betonu powinny być
wykonane jako całkowicie stalowe;
z podkładką o średnicy min 14mm.
Kołki kotwiące do podłoża betonowego
L
D
D
Poprawny montaż:
L
- wstrzeliwanie kołków odbywa się przy pomocy
osadzaków prochowych lub gazowych z tłokiem
pośredniczącym;
- wstrzeliwanie powinno odbywa się pod kątem
prostym do podłoża;
łączników;
- minimalne wymiary podstawowe kołka:
- kołki wbijane do betonu powinny być wykonane
18
M 1.01
Poprawny montaż:
- wykonanie połączenia polega na wtłoczeniu, przy
pomocy osadzaka prochowego lub gazowego,
łącznika w dolnej fali blachy do podłoża
betonowego;
- osadzenie łącznika powinno być zawsze
materiałach technicznych;
łączników;
dwóch blach do 2 x 1,0 mm)
zewnętrznych (elewacyjnych), a także obróbek
blacharskich do nich;
Poprawny montaż:
Założenia do połączenia blachy z blachą
i wykończeń.
nie powinna przekraczać 2 mm (np. 2 x 1,0 mm).
W przypadku przekroczenia łącznej grubości
- łączenie blach dachowych na zakład odbywa się
w górnych falach blachy profilowej. Dopuszcza się
mocowanie blach na dachu w dolnej fali pod
warunkiem, gdy blachy pokrywane będą dodatkową
warstwą hydroizolacji;
danego profilu blachy przez jego producenta;
odbywać się przy pomocy wkrętarki wyposażonej w
nastawne/regulowane sprzęgło (odpowiedzialne za
kontrolę momentu dokręcającego) lub ogranicznik
głębokości osadzania;
D
D
Połączenia nitowe
L
D
D
L
L
L
wiertła;
- należy stosować nity „szczelne” aluminiowostalowe
M 1.01
6. Mocowanie blach fasadowych.
6.1. Mocowanie blach do podłoży
konstrukcyjnych.
6.1.1. Konstrukcje stalowe cienkościenne.
stalowej
Łączenie blach fasadowych do konstrukcji
stalowych cienkościennych, zwykle
zimnowalcowane o grubości do 3mm, odbywa się
głównie za pomocą łączników samowiercących lub
samogwintujących. Wszystkie łączniki muszą być
wyposażone w podkładki uszczelniające.
19
6.1.2. Konstrukcje stalowe.
stalowej
Łączenie blach fasadowych do konstrukcji
stalowych odbywa się głównie za pomocą łączników
montowana jest blacha. Wszystkie łączniki muszą
być wyposażone w podkładki uszczelniające.
D
D
L
D
L
Poprawny montaż:
D
L
L
D
- średnica Dmin= 4,8 mm przy grubości
konstrukcji do 2mm
- średnica Dmin= 5,5 mm przy grubości
konstrukcji do 3mm
- przewiercalność ZPmin=3,0 mm dla łączników
samowiercących;
uszczelniającą o średnicy minimalnej 14 mm;
L
samowiercącego);
20
M 1.01
Charakterystyka łączników
D
L
D
samogwintującego);
- przewiercalność ZP = 5 - 14 mm dla łączników
Poprawny montaż:
L
pomocy wkrętarki wyposażonej w
Założenia do połączenia blachy z blachą.
i wykończeń. Wszystkie łączniki służące do łączenia
blach elewacyjnych muszą być wyposażone
w podkładki uszczelniające.
wiertła;
dwóch blach do 2 x 1,0 mm)
Poprawny montaż:
nie powinna przekraczać 2 mm (np. 2 x 1,0 mm). W
przypadku przekroczenia łącznej grubości
danego profilu blachy przez jego producenta.
odbywać się przy pomocy wkrętarki wyposażonej w
Połączenia nitowe
M 1.01
- należy stosować nity „szczelne” aluminiowostalowe.
21
7. Bibliografia i normy powołane.
- PN-EN ISO 12944-2:2001 Farby i lakiery. Ochrona
przed korozją konstrukcji stalowych za pomocą
ochronnych systemów malarskich. Część 2:
Klasyfikacja środowisk.
- PNEN10152:2005
Wyroby płaskie stalowe
walcowane na zimno ocynkowane elektrolitycznie
do obróbki plastycznej na zimno. Warunki
techniczne dostawy
- PN-EN ISO 10666:2002
Wkręty wiercące,
samogwintujące. Właściwości mechaniczne i
funkcjonalne
- PN-EN ISO 2178:1998 - Powłoki niemagnetyczne
na podłożu magnetycznym. Pomiar grubości
powłok. Metoda magnetyczna
- PN-EN 26157-1:1998 - Części złączne.
Nieciągłości powierzchni. Śruby, wkręty i śruby
dwustronne ogólnego stosowania
- PN-EN 10088-1:2005 Stale odporne na korozję.
Część 1: Wykaz stali odpornych na korozję
- PN-EN ISO 4042:2001 Części złączne. Powłoki
elektrolityczne
- PN-EN 338:2004 Drewno konstrukcyjne. Klasy
wytrzymałości
- PN-EN 1993-1-3 - Eurokod 3 - Projektowanie
konstrukcji stalowych część 1-3
- A. Biegus „Stalowe budynki halowe”, Wyd.
„Arkady”, Warszawa 2004.
- „Projektowanie koncepcyjne
kształtowanie
konstrukcji, konstrukcje z blachy fałdowej” materiały
z sympozjum Nowe osiągnięcia nauki i techniki w
budownictwie, Wyd. Politechniki Rzeszowskiej,
Rzeszów 2000.
- Materiały techniczne firmy EJOT TM
- Materiały techniczne firmy ESSVE
- Materiały techniczne firmy KOELNER
- Materiały techniczne firmy SFS intec
M 1.01
Załącznik 1. Przykład oznaczania cechą producenta łączników na łbach.
Oznaczenia wkrętów firmy EJOT TM
Oznaczenia wkrętów firmy ESSVE
Oznaczenia wkrętów firmy KOELNER
Oznaczenia wkrętów firmy SFS intec
22

DAFA M 1.01.

Transkrypt

Podobne dokumenty

profesjonalne narzędzia kompleksowe usługi

Wstawka montażowa SBJP