gapminder world, czyli dane, które mówią ludzkim głosem

AGNIESZKA KMAK-OBRĘBSKA, MILENA PAWELEC
GAPMINDER WORLD, CZYLI DANE,
KTÓRE MÓWIĄ LUDZKIM GŁOSEM
- sprawozdanie z warsztatów metodycznych z edukacji globalnej
dla nauczycieli szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych
pod honorowym patronatem JM Rektora UP
prof. dr. hab. Michała Śliwy
W dniu 7 listopada 2014 roku zostały zorganizowane przez Centrum Języków
Obcych UP oraz Peace and Development Studies Community warsztaty metodyczne z
zakresu edukacji globalnej dla nauczycieli szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych pt.
GAPMINDER WORLD, CZYLI DANE, KTÓRE MÓWIĄ LUDZKIM GŁOSEM. Warsztaty te były
wydarzeniem towarzyszącym Międzynarodowemu Festiwalowi Filmów Dokumentalnych
Human DOC, edycja krakowska (7-9 listopada), podczas którego po pokazach filmów
odbyły się dyskusje z ekspertami.
Program warsztatów obejmował następujące zagadnienia:
- edukacja globalna,
- Hans Rosling i aplikacja Gapminder World,
- przykładowe zastosowania aplikacji Gapminder World:
• Czy wyspy rajskie to wyspy szczęśliwe?,
• Afryka to nie państwo.
Edukacja globalna to obowiązkowa część programu nauczania zarówno w
gimnazjum jak i w szkole ponadgimnazjalnej. Definiuje się ją jako część kształcenia
obywatelskiego i wychowania, stąd w warsztatach wzięli udział nauczyciele języków
obcych, matematycy, geografowie, nauczyciele wychowawcy. Biorąc pod uwagę fakt, że
funkcjonujemy w świecie coraz bardziej globalnym, edukacja globalna pozwala nam
uświadomić sobie istnienie zjawisk i współzależności, które łączą ludzi i miejsca. Jej celem
jest przygotowanie odbiorców do stawiania czoła wyzwaniom dotyczącym całej
ludzkości. Dzięki edukacji globalnej młodzież ma nie tylko możliwość poznania i
zrozumienia współczesnego świata, ale również świadomego w nim działania.
Osobą, która w bardzo interesujący sposób przedstawia zagadnienia składające się
na edukację globalną jest Hans Rosling. Ten szwedzkiego pochodzenia badacz,
naukowiec, doradca w kwestiach zdrowotnych, założyciel organizacji Lekarze bez Granic
w Szwecji, jest „człowiekiem który sprawia, że dane mówią ludzkim głosem”. Jego
badania i analizy dotyczą nie tylko medycyny, ale przede wszystkim rozwoju
gospodarczo-społecznego, a ściślej rzecz biorąc zależności pomiędzy zdrowiem a
ubóstwem i rolnictwem w Europie, Azji, Afryce, na Bliskim Wschodzie i w Ameryce
Łacińskiej.
Hans Rosling jest jednym z założycieli fundacji o nazwie Gapminder, której
wynikiem działania jest program komputerowy Trendalyser ukazujący obraz świata nie na
podstawie stereotypów, lecz faktów i danych statystycznych. Z kolei sama fundacja
Gapminder jest odpowiedzialna za projekt serwisu internetowego Gapminder World,
którego celem jest, w sposób bezpłatny i powszechny, udostępnianie danych w postaci
zestawień w arkuszach kalkulacyjnych oraz wykresów.
Podczas warsztatów uczestnicy mieli możliwość zapoznania się z zastosowaniem
aplikacji Gapminder World na przykładach wysp rajskich i kontynentu afrykańskiego.
W pierwszej części Czy wyspy rajskie to wyspy szczęśliwe zadaniem uczestników
było wyobrażenie sobie i krótkie opisanie jak wyglądałoby ich życie gdyby urodzili się na
wyspie na Pacyfiku. Stymulacją do wykonania zadania było przedstawienie bajecznych
zdjęć archipelagu wysp Seszeli i Malediwów, które celowo przedstawiały jedynie rajską
stronę życia w państwach wyspiarskich. Następnie poprzez wykorzystanie aplikacji
Gapminder World nastąpiła konfrontacja skojarzeń z rzeczywistością. Okazało się, że
ludzie mieszkający na wyspach, które na pierwszy rzut oka przypominają biblijny Eden lub
mityczną Arkadię, borykają się w wieloma problemami, a ich życie wcale nie jest takie
sielskie. Część ta miała na celu ukazać jak błędne jest nasze stereotypowe myślenie.
Część Afryka to nie państwo miała zwrócić uwagę uczestników na fakt, że
kontynent afrykański stanowi rzeczywistość bardzo różnorodną i dynamicznie
zmieniającą się. W tym celu wykorzystano wykres przedstawiający długość życia w
wybranych krajach afrykańskich oraz dochód na jednego mieszkańca. Kolejną aplikacją,
którą wykorzystano na warsztatach było wybranie dla osi pionowej w Gapminderze
telefonów komórkowych na 100 mieszkańców, co z kolei kładło nacisk na odpowiedzialną
konsumpcję. Wnioskami podsumowującymi było to, że państwa afrykańskie borykają się
nie tylko z biedą, chorobami, katastrofami naturalnymi czy wojnami, ale można w nich
również odnaleźć pozytywne aspekty, takie jak różnorodność kultur i języków, surowce
naturalne, bogactwo.
Założeniem organizatorów i prowadzących było zapoznanie nauczycieli ze szkół
gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych z narzędziem jakim jest Gapminder w celu jego
wykorzystania na lekcjach czy też języka obcego czy np. wychowawczych. Warsztaty
cieszyły się dużym zainteresowaniem i pokazały, że warto wiedzieć coś o świecie i
posługiwać się zastosowaniami Gapminder World. Zakładany cel został w dużym stopniu
osiągnięty. Na koniec wszyscy nauczyciele otrzymali certyfikaty uczestnictwa. Ponadto
otrzymali również zestaw materiałów przed i po-warsztatowych, aby móc dzielić się
zdobytą wiedzą ze swoimi uczniami i wykorzystywać aplikację Gapminder World w
praktyce.
W przygotowaniu artykułu korzystano z informacji zawartych na stronach:
http://www.ceo.org.pl/pl/globalna
http://www.pdsc.pl/pl/baza-publikacji/artykuy/147-hans-rosling-czyli-czowiek-ktorysprawia-e-dane-mowi-ludzkim-gosem