NOWA MATURA – PRÓBA JĘZYK POLSKI z ACI

NOWA MATURA – PRÓBA
JĘZYK POLSKI z ACI
Arkusz I
(dla poziomu podstawowego)
ARKUSZ I
Czas pracy 120 minut
Instrukcja dla zdającego
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Proszę sprawdzić, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 6 stron.
Ewentualny brak należy zgłosić przewodniczącemu zespołu
nadzorującego egzamin.
Część 2 arkusza zawiera dwa tematy wypracowania. Do opracowania
trzeba wybrać jeden z nich i podkreślić.
Proszę zaplanować czynności tak, aby było możliwe rozwiązanie
zadań z obu części arkusza w ciągu 120 minut.
Należy pisać czytelnie, tylko w kolorze niebieskim lub czarnym, nie
pisać ołówkiem.
Oceniany jest czystopis pracy. Błędne zapisy należy wyraźnie
przekreślić. Nie wolno używać korektora.
Wszelkie notatki należy sporządzać tylko w brudnopisie, który nie
będzie oceniany.
Podczas egzaminu można korzystać ze słownika poprawnej
polszczyzny i słownika ortograficznego.
Życzymy powodzenia!
imię i nazwisko:................................................................................................................
adres:...............................................................................................................................
kod:................................
poczta:...................................................................................
e-mail:......................................................... tel.:...............................................................
Za rozwiązanie
wszystkich zadań można
otrzymać łącznie
52 punkty
Arkusz I
Część I - Rozumienie czytanego tekstu
Przeczytaj uważnie tekst, a następnie odpowiedz na pytania. Odpowiadaj tylko na
podstawie tekstu. Udzielaj tylu odpowiedzi, o ile jesteś proszony.
PRZEZWYCIĘŻANIE SAMEGO SIEBIE, CZYLI RADOŚĆ DOSKONAŁA
1. Alfred Adler w książce pod tytułem „Znajomość człowieka” zalicza radość do grupy
afektów łączących i tak o tym pisze: „W afekcie radości widzimy wyraźnie czynnik
łączący. Radość nie znosi odosobnienia. W jej przejawach... dochodzi do głosu
skłonność współdziałania, do współobcowania i współradowania się. Sama już
postawa jest łącząca, jest jakby wyciągnięciem ręki, ciepłem, które promieniuje na
innych i podnosi ich na duchu. Wszystkie czynniki łączące zawarte są w tym afekcie.”
Tyle Alfred Adler. Twórca „psychologii indywidualnej” zmarł w roku 1937, nie był więc
świadkiem piekielnego apogeum, jakie świat osiągnął w XX wieku, a tym samym
dalekosiężnych skutków wywołanych wojennymi, politycznymi, społecznymi,
ekonomicznymi i moralnymi wstrząsami, które po dziś dzień boleśnie odczuwamy i
przeżywamy. Katastrofa narastała z początku powoli – dzieciństwo naszego wieku
upłynęło nieomal w sielankowym klimacie spokoju - ale wypadki wkrótce poczęły
przybierać na przerażającej szybkości, by w końcu przeobrazić się w tajfun zmiatający
z ziemi całe narody. I wtedy zrozumieliśmy, że wiek XX odebrał nam radość.
2. Nasz wiek jest smutny. Homo faber1 nie umie się radować. Jego wiedza o radości jest
bardzo skąpa. Raduje się zaszczytami, bogactwem, nowym samochodem, nową willą,
materialnym sukcesem, który mierzy każdy sukces moralny, pochwałami, nagrodami,
tym wszystkim, co go w oczach ludzi – na chwilę – jawnie wywyższa, poszerza,
utrwala, podczas gdy wszystko, co mogłoby go pogłębić i zbliżyć do transcendencji,
wzbudza w nim paniczny lęk, jakby wstępowanie we własne wnętrze było
uszczupleniem posiadanej własności i narażeniem osobistej egzystencji na utratę
zdobytych dóbr materialnych.
3. Radość przeżywania przez człowieka ery konsumpcyjnej jest radością egoistyczną,
samotną, odosabniającą go od otoczenia, do którego nie ma zaufania i z którym nie
chce się dzielić swoim radosnym wzruszeniem, albowiem usiłuje je zachować
wyłącznie dla siebie. Radość stała się osobistą własnością homo faber i jest jeszcze
jedynym kształtem jego egoistycznego instynktu posiadania. Spaczeniu również uległa
wszelka radość zbiorowa, która już przestała być znakiem wspólnoty łączącej
wszystkich ze wszystkimi, a stała się orgią, konwulsyjnym transem, rozpaczliwym
szamotaniem się w sieci, manifestacją jeszcze jednej tragicznej samotności.
4. Zbiorowość jest równie smutna jak jednostka. Śmiało zatem można określić radość
dwudziestowiecznego golema2 jako demoniczną odmianę smutku, dzielącą i zaczepną
jak gniew, jak nienawiść, jak nieczułość i obojętność.
5. Czym była radość dla świętego Franciszka? Była obok uczestnictwa w modlitwie i
Mszy najważniejszym obowiązkiem człowieka, który za pomocą podniosłego
wzruszenia broni się przed natarciem demonów smutku, rozkładającego jego duchową
spoistość. Było kilka źródeł radości franciszkańskiego człowieka, a wśród nich
cierpliwie znoszenie „hańby i obelgi dla miłości Chrystusa”, odrzucenie zaszczytów i
1
Człowiek, rzemieślnik, wytwórca.
a) istota ulepiona z mułu i gliny, nie posiadająca umiejętności mowy; b) przenośnie – ktoś ogromny, ociężały,
bezmyślny
2
pochwał doczesnego świata, miłość, pokora, współczucie, a przede wszystkim
nieustanne przezwyciężanie samego siebie i wyrzeczenie się wartości, które w
jakikolwiek sposób zamykają drogę do Boga. Franciszek poczytywał umiejętność
samoujarzmiania się za dar i łaskę Ducha Świętego i dlatego zwycięstwo nad samym
sobą nazwał radością doskonałą.
6. Znajomy lekarz wiedeński opowiadał mi o pewnym pacjencie, milionerze,
współakcjonariuszu wielkich zakładów produkujących samochody, który zjawił się
u niego w prośbą o pomoc. Stracił cel życia. Wszystko posiadł. Wszystko przeżył.
Zwiedził cały świat. Nie wie co z sobą począć. U szczytu materialnego dobrobytu
zrozumiał, że nie znalazł ani szczęścia, ani radości; że jest niczym. Mój znajomy dał
mu taką radę:
- Niech Pan wszystko rozda ludziom, ograniczy swoje potrzeby życiowe do
najniezbędniejszych i powoli, powoli zacznie od początku w pocie czoła zarabiać
na chleb codzienny. Ale po raz drugi niech Pan już nie gromadzi wielkich
bogactw. Nie radzę... Pacjent nie wiedząc, czy lekarz mówi poważnie, czy kpi,
spojrzał na niego niedowierzająco i powiedział z uśmiechem:
- Wie pan, ja już gdzieś o takich radach czytałem... Tylko nie pamiętam, gdzie...
- W Ewangelii, drogi panie, w Ewangelii...
7. Syty Baal, bóg konsumpcji, znów się uśmiechnął, zapalił papierosa, założył nogę na
nogę i rzekł:
- A teraz niech mi pan już poważnie powie, drogi panie doktorze, co ja właściwie
mam z sobą począć, aby znaleźć radość życia?
(Tekst opracowany na podstawie: Roman Brandstaetter, Inne kwiatki Świętego Franciszka z Asyżu, Warszawa 1976)
Zadanie 1. (2 pkt)
Określ w przybliżeniu czas powstania tekstu R. Brandstaettera. Odpowiedź poprzyj
odpowiednimi cytatami.
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
Zadanie 2. (2 pkt)
Jakimi doświadczeniami człowiek współczesny próbuje osiągać radość życia (akapit 2)?
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
Zadanie 3. (3 pkt)
Dlaczego wiek XX przyniósł karykaturę radości definiowanej przez Alfreda Adlera
(akapit 3)?
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
Zadanie 4. (4 pkt)
Podaj znaczenie czterech wskazanych wyrazów:
a) apogeum ............................................................................................................................
b) afekt ...................................................................................................................................
c) transcendencja ...................................................................................................................
d) egoistyczny ........................................................................................................................
Zadanie 5. (1 pkt)
Jaką funkcję pełni w planie całej wypowiedzi fragment końcowy (akapity 6,7)?
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
Zadanie 6. (4 pkt)
W kilku zdaniach wyjaśnij, dlaczego określenia „golem” i „homo faber” trafnie
charakteryzują osobę wiedeńskiego pacjenta?
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
Zadanie 7. (1 pkt)
Jakiego znaczenia nabierają w kontekście sceny opisanej w akapicie 6 zdania: „Wszystko
posiadł. Wszystko przeżył”?
................................................................................................................................................
Zadanie 8. (2 pkt)
Wyszukaj w tekście określenia, które w sposób dosadny obrazują zagubienie ideału
radości.
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
Zadanie 9. (2 pkt)
Podaj źródła prawdziwej radości, które zawierają się w postawie franciszkańskiego
człowieka?
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
Zadanie 10. (1 pkt)
Czym jest radość doskonała?
................................................................................................................................................
Część II – pisanie własnego tekstu (można uzyskać 30 pkt)
Temat 1: Napisz dialog między „człowiekiem franciszkańskim” a ofiarą XX-wiecznego
konsumpcjonizmu (1-2 strony). W dyskusji winny pojawić się co najmniej trzy argumenty
literackie.
Temat 2: Czy Ewangelia może czegoś nauczyć człowieka XXI wieku? W odpowiedzi
musisz wykazać się znajomością tekstu biblijnego i zwrócić uwagę na przesłanie zawarte
w przypowieściach.
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................