Nowe wcielenie

Ekwipunek: prezentacja kokpitów szosowych
Nowe wcielenie
„barana”
To najbardziej charakterystyczny i rozpoznawalny nawet dla kompletnych laików komponent
roweru szosowego. Od przeszło stu lat niezmiennie stanowi oręż herosów dwóch kółek.
B
głębokość
ardzo pomylą się jednak Ci, którzy zwiedzeni pozornym podobieństwem będą wnioskować, że przez
cały ten czas kierownica szosowa nie zmieniała się.
Podobnie jak wszystkie pozostałe
sze
g
rok
elementy roweru, także ona uległa ewolucji
zasię
ość
i współczesne modele nie mają praktyczgó
ry
nie nic wspólnego z tymi sprzed choćby
kie
row
20 lat, o wcześniejszych nie wspominanic
y
jąc. Wbrew pozorom „baranek” to jeden
z bardziej skomplikowanych komponentów
w rowerze, który ma bardzo duży wpływ
na styl i sposób jazdy, jej efektywność
i komfort. Nie każdy uświadamia sobie, że
kierownica szosowa, jak żadna inna, daje
możliwość jazdy w czterech zasadniczo
sze
rok
różnych pozycjach. W tzw. górnym chwyość
cie możemy trzymać kierownicę za prosty
kie
row
odcinek przy mostku, na zagięciu ramion
nic
yo
oraz na obudowach klamko-manetek, tzw.
ś-o
łuki
ś
łapach. Do tego pozostaje jeszcze, najbardziej
ramiona
aerodynamiczny dolny chwyt, kiedy ręce opieramy
na dole łuków. Takie bogactwo dostępnych pozycji nie
jest fanaberią, tylko koniecznością wykorzystywaną podczas
jazdy. Trzeba pamiętać, że przeciętny wyścig szosowy to
dystanse rzędu 200 i więcej kilometrów, dla pokonania
Podczas opracowywania tego artykułu okazało się, że
których zawodnicy spędzają na rowerach 5-7 godzin. To
nie istnieje ugruntowane nazewnictwo zarówno pomnóstwo czasu, w czasie którego niezbędna jest możliwość
szczególnych części kierownicy szosowej jak i jej chazmian pozycji zarówno dla odpoczynku, jak i dopasowania
rakterystycznych parametrów. Dlatego posłużyliśmy
się do zmieniających warunków wyścigu. Ze względu na
się terminami pochodzącymi z języka angielskiego
ilość czynników, na jakie ma wpływ kierownica i ilość parai postanowiliśmy znaleźć możliwie najbardziej trafne
chwyty
metrów, jakie trzeba uwzględnić, jej wybór to nie jest łatwa
polskie określenia. Mamy nadzieje, że sie przyjmą i na
sprawa. Anatomia ciała kolarza, pozycja na rowerze jaką
stałe wejdą do polskiego języka kolarskiego. Jeśli macie
chce uzyskać, styl jazdy oraz geometria i wyposażenie roinne obowiązujące lokalnie propozycje które pasowałyby
weru - o tym wszystkim trzeba pamiętać i brać pod uwagę.
lepiej, nadsyłajcie je na adres redakcji. Wspólnie utworzymy aktualny słownik.
Dlatego nie da się jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie
„jaka kierownica jest najlepsza?” To, co dla jednych będzie
i bardziej skuteczne w tej pozycji hamulce wpłynęły na spadek „popularności”
ergonomicznym niebem, dla innych okaże się piekłem. My
jazdy w dolnym chwycie względem „jazdy na łapach”. Konsekwencją okazało się
w tym artykule chcemy przybliżyć Wam, jakie parametry
przesunięcie sylwetki kolarza do przodu w stosunku do chwytu za łuki ramion.
są istotne, jak należy je odczytywać, ale ostateczny dobór
W efekcie użytkownicy klasycznych kierownic i nowych manetek, aby zachować
kierownicy niestety trzeba przeprowadzać empirycznie.
taką samą pozycję jazdy musieli obniżać położenie kierownicy względem siodła.
Producenci widząc problem odpowiedzieli wypuszczeniem na rynek bardzo płytkich kierownic z krótkim zasięgiem, który niejako cofnął położenie „łap” wstecz.
Zacieśniony został promień gięcia między ramionami a prostym odcinkiem, dzięki
Kupując nową szosówkę jest bardzo prawdopodobne,
czemu na górze zwiększyła się ilość miejsca między ramionami także wykorzystyże będzie w niej zamontowana kierownica o specyficznej
wanego do trzymania kierownicy. Wprawdzie odbyło się to kosztem zmniejszenia
geometrii przez niektóre firmy nazywaną kompaktową.
ilości miejsca na „zgięciu” jednak w nowych kierownicach nie ma to takiego znaTa tendencja ma też swoje odbicie w naszej prezentacji,
czenia, ponieważ kolarze i tak jadą chwytając za „łapy” manetek a ważniejsza jest
gdzie ponad połowę modeli można określić w ten sposób,
większa długość prostego odcinka. Tak przekonstruowane kierownice ze względu
np.: kierownice Ritchey Superlogic Evolution, Deda Prese,
na ich niewielkie (w porównaniu z klasycznymi) wymiary zaczęto nazywać komControlltech Razer Edge czy Easton EA50. Ta nowa generacja
paktowymi. Ponieważ jednak świat szosowy należy do najbardziej konserwatywkierownic pojawiła się na rynku wraz z wprowadzeniem
nych i wszelkie nowinki przyjmują się bardzo trudno, dlatego wielu producentów,
klamko-manetek o konstrukcji umożliwiającej wygodne trzynp. FSA, Deda czy 3T ma w swojej ofercie zarówno kierownice „klasyczne”, jak
manie na nich rąk i przyjęcie aerodynamicznej pozycji także
i „kompaktowe”: wersje najbardziej popularnych modeli.
w górnym chwycie. Wygodniejsze uchwyty klamkomanetek
Nowa Era
bi ke Boa r d # 8 s i er p i eń 2 0 0 9
81
Pro
3T Rotundo Team
Bontrager Race X Lite Blade
Controltech Razer Edge
Deda Elementi Presa
KIEROWNICA
Marka i model
Materiał
Dostępne szerokości*
[mm]
Szerokość (ośoś)** [mm]
Głębokość
[mm]
Zasięg [mm]
Szerokość górnego
chwytu [mm]
Średnice
[mm]
Masa** [g] Cena [zł]
3T Rotundo Team
Carbon
400, 420, 440
443
139
82
325
31.8
207
792
Bontrager Race X Lite Blade
Carbon
380, 400 ,420, 440, 460 420
135
85
280
31.8
233
859
Controltech Razer Edge
3K carbon monocoque
440
440
130
75
355
31.8
218
899
Deda Presa
Carbon
420, 440, 460
440
128
75
320
31.7
239
1151
Look EDH
Carbon monoblock
420, 440, 460
438
146
62
390
31.8
269
999
Oval R910
Carbon
400, 420, 440
445
130
74
380
26, 31.8
279
1069
RDX X-HB03
Ritchey Superlogic Carbon
Evolution
Carbon
400, 420, 440
443
145
87
315
31.8
235
390
Carbon LCT
420, 440
444
132
75
300
31.8
190
1050
Szerokość
To jeden z podstawowych parametrów, na podstawie którego następuje dobór
kierownicy. Odmiennie niż ma to miejsce w MTB, każdy model kierownicy produkowany jest w kilku (najczęściej w trzech) rozmiarach. Najpopularniejsze to 40,
42, 44 cm. Rzadziej spotyka się rozmiary skrajne zarówno małe 38, jak i bardzo
szerokie 46 cm. Dlaczego producenci tak utrudniają sobie życie? Ponieważ szerokość kierownicy dobiera się do budowy ciała i indywidualnych preferencji kolarza.
Klasyczny sposób polegał na pomiarze odległości pomiędzy końcami barkowymi obojczyków (to te fragmenty kości wystające lekko do przodu z ramienia)
i dobraniu kierownicy o najbardziej zbliżonej szerokości. Sposób ten nadal jest
dobry i na poziomie nawet zaawansowanego amatora na pewno się sprawdzi.
W zawodowym peletonie szerokość kierownicy zaczęła zależeć także od stylu
jazdy. Sprinterzy wybierają kierownice węższe, aby móc łatwiej manewrować
i „przeciskać” się w peletonie. Jeszcze węższe królują na torze
(np. 40 cm), gdyż na wirażach jest jeszcze ciaśniej. Kolarze
preferujący walkę w górach częściej decydują się na modele
szersze, ponieważ pozwalają one na szerszy chwyt, a co za
tym idzie - swobodniejsze oddychanie.
Niestety producenci kierownic nie wypracowali jednego
standardu pomiaru szerokości, dlatego funkcjonują co najmniej trzy. Pomiar pomiędzy ramionami stosowany np. przez
Ritcheya, pomiędzy zewnętrznymi powierzchniami chwytów
np. w Deda Elementi czy Look oraz pomiędzy osiami symetrii chwytów, jaki m.in. stosuje 3T. Aby umożliwić porównanie kierownic między sobą, dla wszystkich modeli w naszej
prezentacji wykonaliśmy pomiary szerokości pomiędzy osiami symetrii chwytów a wyniki zgromadziliśmy w tabelkach,
które znajdziecie na tej i kolejnych stronach.
Głębokość i zasięg
Dwa kolejne parametry, mające decydujący wpływ na
geometrię, a co za tym idzie - kształt i własności kierownicy
szosowej. Głębokość to odległość, o jaką chwyty znajdują
się poniżej osi mostka. Zasięg to maksymalna odległość pomiędzy łukami ramion względem osi mocowania kierownicy
do mostka (obie wartości pokazane są na rysunku na stronie
wcześniej). Niestety nie ma jednoznacznej recepty, jak te
dwa parametry powinny być dobierane. Pewne wskazówki
można wyciągnąć obserwując poczynania zawodowców.
Sprinterzy raczej wybierają kierownice głębokie, ze względu
82
bi ke Bo ar d # 8 si e r pień 2009
Look EDH
WSPORNIK KIEROWNICY
Masa zestawu [g]
kierownica+wspornik Marka i model
Oval R910
RDX X-HB03
Materiał
Dostępne długości [mm]
Ritchey Superlogic Carbon Evolution
Wznos [°]
Masa [g]
Cena [zł]
335
3T ARX Team
Aluminium 7075 T6
70, 80, 90, 100, 110, 120, 130, 140
+/- 6
128
237
373
Bontrager Race X Lite
Aluminium 7050 T6
60, 70, 75, 80, 90, 100, 105, 110, 120
+/- 7, 17
140
239
372
Controltech Unit
Carbon monocoque
110, 120, 130
+/- 5
154
799
359
Deda Zero 100 Servizio Corse
Aluminium CNC
80, 90, 100, 110, 120, 130, 140
+/- 8
120
559
447
Look HSD
Carbon monoblock
90, 100, 110, 120, 130
+/- 8
178
919
422
Oval R900
Carbon Matrix/aluminium
50, 60, 70, 80, 90, 100, 110, 120, 130, 140
+/- 6
143
399
402
RDX X-ST03
Carbon
90, 100, 110
+/- 7
167
290
305
Ritchey UD Carbon 4Axis
Carbon Matrix
90, 100, 110, 120, 130
+/- 6
115
529
* wg sposobu mierzenia stosowanego przez producenta ** parametr mierzony dla rozmiaru oznaczonego pogrubioną czcionką
na mocne pochylenie sylwetki (aerodynamika). Wśród klasycznych modeli parametr ten dochodził nawet do 158 mm,
a kierownice takie zwane są „głębokimi” lub też belgijskimi.
To dlatego, że na terenie tego państwa organizowanych jest
dużo wyścigów wiosennych, przy których często spotyka
się mocne podmuchy wiatru i kolarze większość czasu jadą
w dolnym chwycie, minimalizując opory powietrza. Kierownice takie mają też więcej miejsca na dobre ułożenie dłoni
i porządny chwyt, co jest bardzo ważne przy siłowej jeździe.
Góralom nie jest potrzebna głęboka kierownica, ponieważ
podjeżdża się głównie trzymając ręce „w górnym” chwycie.
Ważniejsze będzie szersze rozstawienie rąk, o czym wspominaliśmy już wcześniej, i niższa masa kierownicy. Chociaż
wśród gwiazd peletonu wyjątek stanowił śp. Marco Pantani,
który lubował się w podjeżdżaniu z dolnego chwytu. Jednak
według prawideł sztuki, nie jest to korzystne, ponieważ uciska się wtedy przeponę utrudniając swobodne oddychanie.
Wielkość zasięgu kierownicy powinna być dobierana zależnie od geometrii ramy (m.in. długości górnej rury), długości
wspornika i rodzaju manetek, jakich używamy (w innym
miejscu ramion będą posadowione Ergopowery Campy a w
innym manetki Shimano czy SRAM-a). Wszystkie te elementy
zsumowane razem dają faktyczną odległość, jaka dzieli
miejsce oparcia rąk od siodła, czyli - de facto - jaką pozycję
przyjmujemy na rowerze. Niebagatelne znaczenie ma też
sylwetka kolarza, przede wszystkim długość ramion oraz
jego upodobania dotyczące techniki jazdy. Na przykład część
kolarzy stosuje technikę pedałowania używaną przez triat-
hlonistów - silnie przesuwając się do przodu na siodle, naciska na pedały bardziej
do tyłu niż z góry. Technika ta wymaga jednak miejsca na kierownicy, czyli jest
potrzebny większy zasięg albo dłuższy mostek. Znowu kolarze o krótkich rękach
będą potrzebować krótszego kokpitu, co można uzyskać na kilka sposobów itd.
Istotne jest, że zmiana któregokolwiek z wymienionych wyżej elementów na inny
wymaga powtórnego dopasowania wszystkich pozostałych. Z tego względu niektóre firmy stosują praktykę oferowania modeli kierownic z różnymi wartościami
głębokości i zasięgów, a np. Deda Elementi niektóre kierownice oferuje w trzech
wersjach: płytkiej, głębokiej i anatomicznej.
Anatomiczna?
To trend w konstrukcji kierownic. Mówiąc obrazowo chodzi o prosty (lub wręcz
lekko wypukły) odcinek znajdujący się w dolnej części łuków kierownicy. Dzięki
temu w dolnym chwycie nadgarstek kolarza ustawiony jest (anatomicznie poprawnie i ergonomicznie) na wprost, bez zgięcia typowego dla klasycznej, wygiętej w łuk kierownicy. Także profilowanie eliminuje też pustą przestrzeń, jaka
zostaje między dłonią a łukiem kierownicy i sprawia, że chwyt jest wygodniejszy
i pewniejszy. W naszej prezentacji, prócz kierownic 3T, Bontragera, Controlltecha i Dedy wszystkie pozostałe mają anatomiczne gięcie.
26 czy 31,8 mm?
Moda na powiększoną średnicę kokpitu zaczęła się w ekstremalnych odmianach
MTB, stamtąd „powędrowała” do lżejszych „górali” oraz do rowerów szosowych.
Podstawową zaletą rozwiązania był wzrost sztywności przy stosunkowo niewielkim wzroście masy (sztywność i wytrzymałość rury na zginanie zdecydowanie
bardziej wzrasta wraz ze wzrostem średnicy niż poprzez zwiększanie grubości
bi ke Boa r d # 8 s i er p i eń 2 0 0 9
83
Econo
Deda Elementi Fluida
Easton EA30 RB DG
Oval R300
PRO Vibe 7S Anatomic
KIEROWNICA
Marka i model
Materiał
Dostępne szerokości*
[mm]
Szerokość (ośoś)** [mm]
Głębokość
[mm]
Zasięg [mm]
Szerokość górnego
chwytu [mm]
Średnice
[mm]
Masa** [g] Cena [zł]
Deda Fluida
Aluminium 6061 T6
420, 440, 460
438
128
76
350
31.7
353
202
Easton EA30 RB DG
Carbon
440
445
137
73
290
31.8
297
129,91
Oval R300
Aluminium 6061 T6
400, 420, 440
445
142
83
305
26, 31.8
276
119
PRO Vibe 7S Anatomic OS
Aluminium 7075
400, 420, 440
440
134
82
285
31.8
275
246
PRO XLT Anatomic OS
Aluminium 6061
400, 420, 440
440
147
80
320
31.8
256
104
Ritchey Comp
Aluminium 6061 T6
420, 440, 460
444
142
84
350
25.8, 31.8 262
130
ZOOM DR-AL-75 FOV
Aluminium 6061 T7
440
445
146
90
345
31.8
250
150
ZOOM DR-AL-58E FOV
Aluminium 6061 T8
440
447
154
87
345
31.8
354
90
jej ścianek). Jednak odbywa się to kosztem zdolności
tłumienia drgań przez kokpit. Własność ta nie gra takiej roli
w rowerach górskich, wyposażonych z reguły w sprawne
amortyzatory, jednak w szosówkach drgania przenoszone
na ręce są mocniej odczuwalne. Masa kokpitu nie wzrasta
znacząco, przykładowo: zestaw Oval R300 w standardzie
31,8 mm waży 431 g, a ten sam zestaw o średnicy 26 mm
o 15 g mniej. Jaki więc standard jest lepszy do rowerów
szosowych? Za odpowiedź powinien wystarczyć fakt, że
sporo firm produkujących kokpity szosowe nadal mają
w swoich kolekcjach kierownice o średnicy 26 mm i nie
są to tylko modele z dolnych półek. Niektóre firmy, jak np.
Oval, wręcz dublują całe kolekcje włącznie z kierownicami
triathlonowymi i do jazdy na czas. Standard średnicy kokpitu
może także wiązać się z materiałem, z jakiego jest wykonany. Kokpity carbonowe lepiej sobie radzą z tłumieniem
drgań, ale ich sztywność jest lepsza, jeżeli budowane są w standardzie 31,8 mm.
Śledzenie tego, co dzieje się w zawodowym peletonie, też daje pole do czynienia
ciekawych obserwacji. Przykładowo Carlos Sastre, zawodnik teamu Cervelo, miał
na zeszłorocznym Tour de France założony carbonowy zestaw 3T LTD. Lekkiemu
zawodnikowi mogło to pomóc na bardzo długich podjazdach. W tym samym
momencie inny zawodnik teamu, Thor Hushovd jechał na aluminiowym kokpicie z dolnej półki - zdecydowanie cięższym. Czy dlatego, że jest sztywniejszy?
Tak naprawdę nie wiemy, czy tylko te czynniki decydowały o takim, a nie innym
doborze. W grę mogły też wchodzić względy marketingowe, bo Sastre to leader
teamu często pokazywany i fotografowany. Ale może dała o sobie znać po prostu
ekonomia. Z nieoficjalnych rozmów z jednym z producentów wiemy, że teamy
często decydują się na używanie zestawów aluminiowych, bo są zdecydowanie
tańsze. Gdy grupa liczy kilkunastu zawodników, a każdy z nich ma po 3-4 rowery
(zestawione odpowiednio do charakteru zawodów, inny rower wykorzystywany jest na wiosennych wyścigach po brukach Belgii a zupełnie inny na Tour De
France) to wyposażenie ich wszystkich w topowe kokpity z carbonu jest bardzo
drogie, a kierownica, mimo iż bardzo ważna, to przecież stanowi tylko jeden
z elementów roweru.
Jak prawidłowo ustawić kierownicę
fot. Specialized
Niestety po raz kolejny w tym artykule musimy użyć zwrotu, że nie ma jednego
schematu sprawdzającego się w każdych okolicznościach. Znowu jest to zależne
od conajmniej kilku czynników, w tym przede wszystkim od indywidualnych
upodobań użytkownika. W sieci można spotkać wiele sposobów na ustawianie
i większość z nich jest poprawna, ale tylko dla konkretnego grona użytkowników. Jeżeli jest to nasz pierwszy rower szosowy, proponujemy ustawić kierownicę w sposób pokazany na zdjęciu obok, gdzie górne powierzchnie ramion są
prawie równoległe do linii horyzontu. W takim ustawieniu uzyskujemy pewne
oparcie na „łapach”, nawet jeżeli będziemy mieli siodło ustawione z nosem
84
bi ke Bo ar d # 8 si e r pień 2009
PRO XLT Anatomic OS
WSPORNIK KIEROWNICY
Masa zestawu [g]
kierownica+wspornik Marka i model
Ritchey Comp
ZOOM DR-AL-75 FOV
ZOOM DR-AL-58E FOV
Materiał
Dostępne długości [mm]
Wznos [°]
Masa [g]
Cena [zł]
Aluminium 6061
90, 100, 110, 120, 130
+/- 8
194**
279
547
Deda Quattro White
471
Easton EA50
Aluminium 2014 3D
80, 110, 130
+/- 6
174
139,90
431
Oval R300
Aluminium 6061 3-Axis
90, 100, 110, 120
+/- 6
155
99
238
406
PRO Vibe 7S
Aluminium 7075
80, 90, 100, 110, 120, 130
+/- 10
131
394
PRO XLT
Aluminium 2014
80, 90, 100, 110, 120, 130
+/- 10
138
114
431
Ritchey Comp
Aluminium 6061 T6
90, 100, 110, 120, 130
+/- 6
169
109
406
Zoom TDS-D345 FOV AH
Aluminium 3D
100, 110
+/- 7
156**
70
528
Zoom TDS-RD-197A-8 FOV
Aluminium 3D
110
+/- 9
174
60
* wg sposobu mierzenia stosowanego przez producenta ** parametr mierzony dla rozmiaru oznaczonego pogrubioną czcionką
lekko do dołu, jak z wiadomych przyczyn stosuje część zawodników. Jeżeli
także w pozostałych chwytach okaże się, że możemy wygodnie i efektywnie
prowadzić rower, to znaczy, że znaleźliśmy właściwie ustawienie. Ważne jest
aby pozycja na rowerze nie była skulona czy zgarbiona a kręgosłup był wyprostowany. Można też poeksperymentować jeszcze z kątem nachylenia tak, żeby
górne powierzchnie ramion lekko opadały, a co za tym idzie - zmieniło się także
nachylenie dolnych chwytów. Szczególnie należy zwrócić na to uwagę w kie-
rownicach anatomicznych, gdzie ważnym jest, aby odcinek
kierownicy, za który trzymamy w dolnej pozycji, był ustawiony najwygodniej dla nas. Za miesiąc napiszemy więcej
i bardziej szczegółowo o prawidłowym doborze pozycji na
rowerze.
Tekst: Paweł Kisielewski, konsultacje: Konrad
Zdjęcia detali kokpitów znajdziecie na
Korzeniowski
www.bikeBoard.pl.