Wymiana instalacji elektrycznej

fot. Philips
Energia
z dobrego ěródïa
Wymiana instalacji elektrycznej
Wymiana instalacji elektrycznej to nie tylko
poprowadzenie nowych przewodów
i dodanie zabezpieczeñ przed poraĝeniem.
Przy tej okazji moĝna wprowadziÊ do domu
rozwiÈzania zwiÚkszajÈce komfort
korzystania z energii elektrycznej
i zmniejszajÈce jej zuĝycie.
W poprzednim numerze opisywaliĂmy typowe problemy, które wymuszajÈ przeprowadzenie zmian w instalacji elektrycznej.
W tym pokazujemy, na co zwróciÊ uwagÚ,
gdy wymiana okaĝe siÚ konieczna. Powiemy
takĝe o nowoczesnych metodach wspomagajÈcych dziaïanie instalacji elektrycznej,
a takĝe o tym, jak zaoszczÚdziÊ na rachunkach za energiÚ – czyli o przydomowych
ěródïach energii.
Wedïug prawa
JeĂli mamy obawy, ĝe nasza instalacja jest
przestarzaïa albo nie mamy pewnoĂci, ĝe
dziaïa poprawnie, powinniĂmy zleciÊ fachowcom kontrolÚ jej stanu technicznego,
która wykaĝe, czy wymiana albo modernizacja sÈ konieczne. OglÚdzin i pomiarów,
zgodnie z prawem budowlanym, mogÈ dokonywaÊ wyïÈcznie elektrycy z uprawnieniami.
WymianÚ instalacji elektrycznej trzeba
wykonaÊ zgodnie z obowiÈzujÈcymi przepisami. JeĂli jest stara, prawdopodobnie nie
odpowiada obecnym przepisom, choÊ nie
ma koniecznoĂci wymieniaÊ jej na nowÈ
tylko z tego powodu, prawo bowiem nie
dziaïa wstecz: instalacja musi speïniaÊ wy-
mogi tylko tych przepisów, które obowiÈzywaïy, kiedy jÈ ukïadano.
Gdy jednak zdecydujemy siÚ na wymianÚ czy modernizacjÚ, musimy zapewniÊ, aby
nasza instalacja po zakoñczeniu prac byïa
zgodna z przepisami obecnie obowiÈzujÈcymi. Nie jesteĂmy do tego zobligowani, jeĂli
warunki techniczne nie pozwalajÈ na przeprojektowanie instalacji wg aktualnych przepisów. NajczÚĂciej sytuacja taka ma miejsce,
gdy chcemy zamieniÊ instalacjÚ typu TN-C
na TN-S (róĝnica miÚdzy instalacjÈ starego
typu – TN-C, a instalacjÈ wspóïczeĂnie stosowanÈ TN-S polega na tym, ĝe ta pierwsza ma
cztery przewody dla ukïadów trójfazowych
i dwa dla jednofazowych, druga zaĂ dla tych
samych ukïadów ma o jeden przewód wiÚcej). Aby wszystko odbyïo siÚ zgodnie z normami, miejsce rozdzielenia trzeba uziemiÊ.
Nierzadko jednak okazuje siÚ, ĝe np. warunki glebowe (kamieniste podïoĝe) wokóï domu
nie pozwalajÈ na wykonanie uziemienia
o odpowiednich parametrach.
Nowa instalacja, ale jaka?
Przewody bez osïon. W pomieszczeniach
mieszkalnych nie moĝna stosowaÊ przewodów natynkowych – bez korytek, rurek, li-
’ukasz Rosïaniec
stew i pancerza. Taki sposób prowadzenia
instalacji byï szczególnie popularny w domach, w których instalacje elektryczne zakïadano dopiero po otynkowaniu Ăcian.
NieosïoniÚte przewody prowadzone na Ăcianach nie byïy chronione przed mechanicznym zdarciem izolacji, co czÚsto powodowaïo, ĝe przewodzÈce ĝyïy przewodu
znajdowaïy siÚ na wierzchu.
Przewody bez osïon moĝna jednak ukïadaÊ
np. w garaĝach, poddaszach nieuĝytkowych
i piwnicach. Jeĝeli sÈ to miejsca, w których
korzystamy z urzÈdzeñ elektromechanicznych (elektronarzÚdzia, silniki elektryczne),
które mogïyby uszkodziÊ izolacjÚ przewodów
zasilajÈcych, to jako osïony przewodów moĝna uĝyÊ rurek stalowych (mogÈ to byÊ zwykïe
rurki wodociÈgowe). Takie rozwiÈzanie nie
jest ïadne, jednak zwiÚksza bezpieczeñstwo.
Po uïoĝeniu instalacji naleĝy wykonaÊ poïÈczenia wyrównawcze (poïÈczenia te tworzy
siÚ przy uĝyciu szyny uziemiajÈcej (zacisku)
umieszczanej w najniĝszej (przyziemnej) kondygnacji budynku; poïÈczenia te dïugotrwale
ograniczajÈ do wartoĂci dopuszczalnych napiÚcia powstaïe miÚdzy róĝnymi czÚĂciami
przewodzÈcymi, tj. wyrównujÈ potencjaïy
w caïym obiekcie w przypadku wystÈpienia
stanów awaryjnych) z tymi rurkami.
Trasy przewodów. Nowe przewody
najlepiej uïoĝyÊ wzdïuĝ tras, jakimi przebiegaïy stare. Najïatwiej (bo bez niszczenia tynku) wymienia siÚ przewody uïoĝone w kanaïach, korytkach lub rurkach kablowych:
wystarczy do koñca starego przewodu przyczepiÊ nowy i przeciÈgnÈÊ go przez kanaï.
Uwaga! Remontowana obecnie instalacja
teĝ kiedyĂ bÚdzie musiaïa byÊ wymieniona,
dlatego rozszerzajÈc liczbÚ obwodów instalacji, warto umieĂciÊ je w wymienionych
wyĝej osïonach.
BUDUJEMY DOM
BD 1_2_09_ELEKTRYKA.indd 115
1–2/2009
115
2008-12-19 12:36:41
Remont i modernizacja
Zalecana minimalna liczba obwodów
elektrycznych w pomieszczeniach domu
Pomieszczenia Liczba gniazd
wtyczkowych
Sypialnia
i pokój dzienny
powierzchnia
< 12 m2
< 20 m2
> 20 m2
Kuchnia
Pracownia
Pokój
wypoczynkowy
Liczba punktów
oĂwietleniowych
3
4
5
1
1
2
7
4
3
2
1
1
’azienka
3
2
WC
Przedpokój do
2,5 m dïugoĂci
1
1
1
1
Balkon
i loggia do 3 m
szerokoĂci
1
1
1
1
Liczba obwodów odbiorników
o mocy >2kW
Kuchenka
elektryczna
1
Zmywarka
Pralka
Suszarka
bielizny
Podgrzewacz
wody
Piekarnik
Inne
1
1
1
1
–
–
Przekroje przewodów. Nowe przewody nie mogÈ mieÊ mniejszego przekroju niĝ
uïoĝone poprzednio (chyba ĝe projekt remontu wykonany przez uprawnionego projektanta na to pozwala). PostÚpowanie
wbrew tej zasadzie moĝe doprowadziÊ do
niewïaĂciwej pracy instalacji, w tym poĝaru lub poraĝenia. JeĂli trzeba znacznie zwiÚkszyÊ dïugoĂÊ jakiegoĂ przewodu zasilajÈcego, warto siÚ upewniÊ, czy nie
jest wymagane zwiÚkszenie w nim przekroju ĝyï miedzianych. Bezpieczniej jest
uĝyÊ wiÚkszego przekroju (co tylko nieco zwiÚkszy koszt przewodów) – niĝ zbyt
maïego (to bowiem ma negatywny wpïyw
na bezpieczeñstwo). O dïugoĂci przewodów, ich rodzaju i przekroju zawsze decyduje elektryk.
Punkty Ăwietlne. W nowej instalacji
warto uzupeïniÊ liczbÚ punktów Ăwietlnych oraz gniazd wtykowych, których
w starej zwykle jest za maïo. Wspóïczesne
normy w tym wzglÚdzie podane sÈ w tabeli, ale z punktu widzenia konkretnej rodziny sÈ to jedynie minima; na wïasne potrzeby moĝna to wyposaĝenie poszerzyÊ.
116
BUDUJEMY DOM
BD 1_2_09_ELEKTRYKA.indd 116
Zalecane strefy ukïadania przewodów instalacyjnych w pomieszczeniach mieszkalnych (wymiary w cm)
Odpowiednia liczba odbiorników.
Wprawdzie nie ma limitów liczby punktów
wyposaĝenia obwodów, ale warto pamiÚtaÊ, ĝe zbyt duĝa liczba odbiorników moĝe
nie tylko wymusiÊ kosztowne zmiany instalacji, ale takĝe spowodowaÊ zmianÚ przyïÈcza, jeĂli okaĝe siÚ, ĝe te, które
zakïad energetyczny zamontowaï nam
w przeszïoĂci, nie sÈ w stanie zasilaÊ odbiorników o zwiÚkszonej mocy. Zostaniemy
wtedy obciÈĝeni przynajmniej czÚĂciowo
kosztami budowy nowego przyïÈcza.
NiewystarczajÈca liczba obwodów.
Charakterystyczna sytuacja dla starych instalacji, takĝe jest niekorzystna: liczne
gniazda i ïÈczniki przynaleĝaïy w nich do
jednego obwodu (czyli odcinka majÈcego na
poczÈtku wïasne zabezpieczenie przed przeciÈĝeniami i zwarciem). W zwiÈzku z tym
caïa instalacja byïa wspóïzaleĝna – drobna awaria elektronarzÚdzia w pracowni mogïa spowodowaÊ wyïÈczenie zasilania lamp
oĂwietleniowych, a wiÚc stworzyÊ zagroĝenie dla bezpieczeñstwa.
Dla odbiorników duĝej mocy, takich jak
kuchenka elektryczna, podgrzewacz wody,
pralka, pompa hydroforowa, warto utworzyÊ oddzielny obwód zasilajÈcy – zwiÚkszy to bezpieczeñstwo i poprawi komfort
uĝytkowania innych urzÈdzeñ.
fot. Bosch
Piwnica
UrzÈdzenia
UrzÈdzenie lokalizujÈce m.in. metale i przewody
elektryczne. NaciskajÈc odpowiedni przycisk,
uĝytkownik decyduje o tym, czego urzÈdzenie
powinno szukaÊ. Wskaěnik zoom uïatwia
precyzyjnÈ lokalizacjÚ obiektów. UrzÈdzenie
lokalizuje elementy miedziane na maksymalnÈ
gïÚbokoĂÊ 8 cm. Wykrywacz eliminuje ryzyko
uszkodzenia przewodu elektrycznego podczas
wiercenia
1–2/2009
2008-12-19 12:36:57
transformator
obniĝajÈcy
napiÚcie na
potrzeby
urzÈdzenia PELV
transformator obniĝajÈcy
napiÚcie na potrzeby
urzÈdzenia PELV
obudowy transformatora
i odbiorników PELV sÈ
uziemione
bezpieczniki
lub
wyïÈczniki
brak bezpieczników
i wyïÈczników
w sieci SELV
obudowy transformatora
i odbiorników nieuziemione
SieÊ SELV (a) nie jest wyposaĝona w uziemienia, dlatego poïÈczenia wyrównawcze w pomieszczeniach,
w których stosuje siÚ SELV nie sÈ uziemiane. SieÊ PELV (b) wyposaĝona jest w uziemienia lub wzmocnionÈ izolacjÚ
Sposoby ukïadania
przewodów
W domach jednorodzinnych przewody moĝna poprowadziÊ w tynku lub na nim.
Pïaskie przewody podtynkowe. Ukïada
siÚ bezpoĂrednio w pïytkich bruzdach
Ăciennych, dbajÈc o to, by przewody byïy
przykryte przynajmniej piÚciomilimetrowÈ
warstwÈ tynku.
Przewody o dowolnym przekroju, ukïada
siÚ w tzw. peszlach – karbowanych rurkach
osïonowych.
Pïaskie przewody wtynkowe. Mocuje siÚ
do surowych Ăcian. Do tej technologii przystosowany jest specjalny osprzÚt elektrotechniczny (puszki, gniazda wtyczkowe, ïÈczniki
itp.) o obniĝonej wysokoĂci, zbliĝonej do gruboĂci warstwy tynku. Jest to najtañszy sposób
ukïadania instalacji. Rurki osïonowe i puszki takĝe umieszcza siÚ na surowych Ăcianach,
przewaĝnie w naturalnych rowkach i zagïÚbieniach na styku cegieï lub bloczków. Po uïoĝeniu instalacji i osïoniÚciu puszek na czas
robót, Ăciany tynkuje siÚ i tym sposobem zakrywa sieÊ przewodów elektrycznych.
Przewody w kanaïach lub listwach instalacyjnych. W ten sposób przewody elektryczne moĝna ukïadaÊ juĝ po wykoñczeniu Ăcian. Jest to rozwiÈzanie umoĝliwiajÈce
przerobienie fragmentu instalacji lub podïÈczenie nowego urzÈdzenia bez kucia Ăcian.
W listwach i kanaïach moĝna teĝ instalowaÊ
gniazda wtyczkowe, ïÈczniki, oĂwietlenie
miejscowe itp. Prowadzi siÚ je przy podïodze
oraz wokóï oĂcieĝnic drzwi i okien.
Niezaleĝnie od sposobu prowadzenia przewodów: na- czy podtynkowo trzeba przestrzegaÊ zasad ochrony przeciwporaĝeniowej.
Ochrona przeciwporaĝeniowa
Elementy ochrony przeciwporaĝeniowej
mogÈ chroniÊ przed dotykiem bezpoĂrednim elementu pod napiÚciem oraz przed do-
tykiem poĂrednim – elementu, który
w normalnych warunkach pracy nie jest
pod napiÚciem, ale moĝe siÚ pod nim znaleěÊ w trakcie awarii np. obudowa pralki.
Jednym z elementów ochrony przeciwporaĝeniowej jest takie prowadzenie instalacji, by uniemoĝliwiaïo dotkniÚcie przewodów lub tych czÚĂci urzÈdzeñ, które
znajdujÈ siÚ pod napiÚciem. W tym celu
stosuje siÚ Ărodki ochrony przed dotykiem
bezpoĂrednim – izolacjÚ elektrycznÈ. Przed
dotykiem poĂrednim natomiast chroniÈ
wszelkiego rodzaju ïÈczniki, które odïÈczajÈ napiÚcie w momencie awarii w instalacji
lub w urzÈdzeniu. Do urzÈdzeñ takich zalicza siÚ: wyïÈczniki nadmiarowoprÈdowe, bezpieczniki topikowe oraz wyïÈczniki róĝnicowoprÈdowe (wiÚcej o nich
w numerze 11–12/2008). Wszystkie wykry-
”
Po uïoĝeniu instalacji
elektrycznej warto zrobiÊ
zdjÚcia przebiegu tras
przewodów – to uïatwi ich
póěniejszÈ lokalizacjÚ
”
wajÈ zwarcia lub przepïyw prÈdu, który
moĝe ĂwiadczyÊ o tym, ĝe w instalacji napiÚcie pojawiïo siÚ w miejscu, w którym
pojawiÊ siÚ nie powinno.
ELV – systemy obniĝonego napiÚcia
Jak wiadomo, im napiÚcie jest niĝsze, tym
bardziej bezpieczne, dlatego nie moĝna ulec
poraĝeniu prÈdem z baterii kupionej w kiosku. ELV – sieÊ o obniĝonym napiÚciu to
rozwiÈzanie, które chroni zarówno przed
dotykiem poĂrednim, jak i bezpoĂrednim.
Polega ono na zastosowaniu w pomieszczeniach wilgotnych, na otwartej przestrzeni,
a takĝe wszÚdzie tam, gdzie istnieje moĝliwoĂÊ dotkniÚcia przewodów sieciowych lub
odbiornika pod napiÚciem – napiÚcia nieprzekraczajÈcego:
25 V – w instalacjach prÈdu zmiennego lub
60 V – w instalacjach prÈdu staïego.
W budownictwie jednorodzinnym stosowane sÈ gïównie dwa rodzaje sieci ELV –
SELV i PELV. Zaleca siÚ je w kuchni, ïazience, saunie, w pomieszczeniach z basenem
i wszÚdzie tam, gdzie wskazane jest zwiÚkszenie bezpieczeñstwa uĝytkowania instalacji elektrycznej. Sieci te skïadajÈ siÚ ze specjalnego ěródïa zasilania, które pozwala na
zasilanie odbiorników za pomocÈ niskiego
napiÚcia, ale ěródïo takie musi mieÊ wyĝszy
stopieñ ochrony przed awariÈ mogÈcÈ skutkowaÊ podwyĝszeniem napiÚcia zasilajÈcego.
W wiÚkszoĂci przypadków odbiorniki
w takiej instalacji przyïÈczone sÈ na staïe do
ěródïa zasilania, jednak zdarzajÈ siÚ przypadki instalowania specjalnych gniazd, które uniemoĝliwiajÈ przyïÈczenie do sieci ELV
odbiorników o innym napiÚciu znamionowym niĝ to, które stosujemy w instalacji ELV.
PamiÚtaÊ bowiem naleĝy, ĝe zasilanie urzÈdzeñ uĝywanych w tradycyjnej instalacji
energiÈ elektrycznÈ z sieci ELV jest niemoĝliwe. Ma ona po prostu za niskie napiÚcie.
Sieci SELV – nie majÈ uziemienia, dlatego poïÈczenia wyrównawcze w pomieszczeniach, w których stosuje siÚ SELV, takĝe nie
sÈ uziemiane.
Sieci PELV – wyposaĝone sÈ w uziemienia
lub wzmocnionÈ izolacjÚ.
½ródïem prÈdu w sieciach ELV mogÈ byÊ:
transformatory bezpieczeñstwa speïniajÈce wymagania II klasy ochronnoĂci (najczÚĂciej stosowane);
przetwornice napiÚcia;
urzÈdzenia elektroniczne;
agregaty prÈdotwórcze;
baterie i akumulatory.
RozwaĝajÈc, czy warto zastosowaÊ
w domu sieci ELV, powinniĂmy pamiÚtaÊ, ĝe:
BUDUJEMY DOM
BD 1_2_09_ELEKTRYKA.indd 117
1–2/2009
117
2008-12-19 12:37:10
fot. Osram
Typowy przykïad instalacji niskiego napiÚcia:
oĂwietlenie z ĝarówkÈ halogenowÈ zasilanÈ
prÈdem elektrycznym o niskim napiÚciu
wilgoÊ zwiÚksza niebezpieczeñstwo poraĝenia, sprawia teĝ, ĝe jego skutki mogÈ byÊ
bardziej dotkliwe (dotyczy to takĝe potu na
ciele czïowieka – „odpornoĂÊ” naskórka na
prÈd elektryczny jest u spoconego czïowieka
kilka razy mniejsza);
dzieci sÈ bardziej naraĝone na poraĝenia,
poniewaĝ nie tylko nie majÈ ĂwiadomoĂci
niebezpieczeñstwa, ale takĝe ich ciaïo jest
mniej odporne na przepïyw prÈdu;
kaĝde kolejne poraĝenie zmniejsza odpornoĂÊ czïowieka na prÈd elektryczny.
Sieci te majÈ specjalne ěródïo zasilania,
które pozwala na zasilanie odbiorników za
pomocÈ niskiego napiÚcia, przy czym ěródïo
to musi mieÊ podwyĝszony stopieñ ochrony
przed awariÈ mogÈcÈ skutkowaÊ podwyĝszeniem siÚ napiÚcia zasilajÈcego.
UPS
Nie moĝna mówiÊ o wygodzie uĝytkowania
instalacji, jeĂli w zasilaniu wystÚpujÈ czÚste
przerwy. Zwykle sÈ one skutkiem zakïóceñ
w sieci zasilajÈcej, na co nie mamy wpïywu,
ale mogÈ teĝ wynikaÊ z niewïaĂciwego zaprojektowania instalacji domowej albo z przyïÈczenia do niej wadliwych urzÈdzeñ.
Jeĝeli w domu czÚsto zanika napiÚcie,
wskutek czego tracimy waĝne dane z pamiÚci komputera, wyïÈcza siÚ instalacja
alarmowa czy nastÚpuje przerwa w pracy
przydomowego warsztatu, warto zastanowiÊ
siÚ nad zainstalowaniem bezobsïugowego
urzÈdzenia UPS. Moĝe ono stanowiÊ rezerwowe ěródïo energii podczas awarii w sieci
zakïadu energetycznego.
UPS-y to urzÈdzenia, które po zaniku napiÚcia w sieci podejmujÈ zasilanie odbiorników z baterii akumulatorów i utrzymujÈ
to zasilanie z okreĂlonÈ mocÈ przez pewien
czas. Podczas awarii bateria jest rozïadowywana i ponownie ïaduje siÚ, kiedy napiÚcie
wraca do normalnego poziomu.
A oto dostÚpne warianty urzÈdzeñ UPS:
do 5 kW; na ogóï jednofazowe, przyïÈczane
do gniazdka za pomocÈ zwykïej wtyczki
i wyposaĝone w kilka gniazdek wyjĂciowych;
powyĝej 5 kW; na ogóï trójfazowe, przyïÈczane do caïej rozdzielnicy lub grupy przyïÈczonych do niej odbiorników.
Pierwszy typ urzÈdzeñ umoĝliwia zasilanie jednego lub kilku urzÈdzeñ niewielkiej
mocy i nie wymaga przeprojektowywania
instalacji elektrycznej. UPS-y te sÈ wzglÚdnie tanie i ïatwo dostÚpne.
Drugi typ czÚsto wymaga uïoĝenia nowych obwodów w instalacji lub przynajmniej zmian w rozdzielnicy. Taki UPS moĝna zastosowaÊ do zasilania wiÚkszej grupy
odbiorników duĝej mocy. NajczÚĂciej ustawia siÚ go wtedy w pobliĝu rozdzielnicy
i podïÈcza bezpoĂrednio do niej.
DecydujÈc siÚ na zakup UPS, naleĝy wybraÊ urzÈdzenia domowe, które bÚdÈ przez
niego zasilane lub zdecydowaÊ siÚ na wyposaĝenie caïej instalacji w awaryjne ěródïo zasilania.
UPS-y dobiera siÚ teĝ do:
instalacji, która moĝe byÊ jedno- lub trójfazowa,
rodzaju i mocy odbiorników.
Wybór urzÈdzenia najlepiej skonsultowaÊ
z fachowcem (warto dodaÊ, ĝe niektóre
UPS-y (np. firmy Ever) mogÈ zabezpieczaÊ
przed zanikiem napiÚcia takĝe pracÚ pieców
c.o. - dziÚki czemu unikamy ryzyka utraty komfortu cieplnego w naszych domach).
Naleĝy pamiÚtaÊ, ĝe im wyĝsza moc sumaryczna urzÈdzeñ przyïÈczonych do UPS
tym wyĝszy bÚdzie jego koszt, który wzrasta teĝ, jeĂli urzÈdzenie musi byÊ trójfazowe. Dodatkowo zapïacimy teĝ za wydïuĝanie
czasu awaryjnego zasilania, w trakcie którego urzÈdzenie moĝe zasilaÊ odbiorniki.
Warto wiedzieÊ, ĝe urzÈdzenie UPS
w stanie oczekiwania (tryb stand-by) stale
pobiera nieznacznÈ iloĂÊ energii, monitoruje sieÊ i oczekuje na ewentualne zakïócenie
wartoĂci napiÚcia.
Przydomowe ěródïa energii
CzekajÈ nas nieuchronne podwyĝki cen energii. Moĝe zatem zainwestowaÊ w przydomowe odnawialne ěródïa energii elektrycznej?
Ogniwa fotowoltaiczne, zwane potocznie
bateriami sïonecznymi, umoĝliwiajÈ wykorzystanie energii promieniowania sïonecznego do wytwarzania energii elektrycznej.
CzÚsto mylone z, podobnymi do nich, kolektorami sïonecznym, które sïuĝÈ nie do wytwarzania prÈdu, lecz do ogrzewania wody.
Baterie sïoneczne naleĝÈ do najczystszych
ěródeï energii, bo nie emitujÈ ĝadnych spalin
i nie haïasujÈ. Niestety sÈ drogie, co sprawia,
ĝe taka inwestycja zwraca siÚ dopiero po kilku latach. Ogniwa produkujÈ energiÚ tylko
w sïoneczne dni. W nocy, w dni pochmurne,
118
BUDUJEMY DOM
BD 1_2_09_ELEKTRYKA.indd 118
a
fot. Ever
kup energooszczÚdny sprzÚt RTV/AGD, najlepiej klasy AA+
zmieñ codzienne przyzwyczajenia:
– nie wïÈczaj pralki, gdy nie jest caïkowicie wypeïniona;
– gotuj w czajniku elektrycznym tyle wody ile naprawdÚ potrzebujesz;
– odstaw lodówkÚ od Ăciany na odlegïoĂÊ 10 cm (odpowiednia cyrkulacja powietrza moĝe zmniejszyÊ zuĝycie energii do 15%)
– wyïÈczaj z gniazdka urzÈdzenia RTV, gdy z nich nie korzystasz (urzÈdzenia te caïy czas pobierajÈ prÈd – tj. stand-by);
– kupuj energooszczÚdne Ăwietlówki (zuĝywajÈ nawet o 80% mniej
energii niĝ zwykïe ĝarówki i sÈ 6–10 razy trwalsze).
WiÚcej o racjonalizacji zuĝycia energii przeczytasz na stronach:
Krajowej Agencji Poszanowania Energii S.A.– www.kape.gov.pl oraz
www.oszczedzaj-energie.pl, Fundacji Poszanowania Energii – www.fpe.
org.pl, Narodowej Agencji Poszanowania Energii S.A – www.nape.pl
fot. Merawex
Jak oszczÚdzaÊ prÈd
b
UPS-y przeznaczone do zabezpieczania sieci komputerowych, serwerów oraz
zaawansowanych stacji roboczych z moĝliwoĂciÈ podïÈczenia dodatkowego
zewnÚtrznego moduïu bateryjnego (a i b) oraz zwiÚkszania mocy. Ponadto
w UPS-ie (b) moc moĝna dostosowaÊ w zakresie od 2200VA do 5000VA.
W miarÚ zwiÚkszania iloĂci odbiorów – obciÈĝenia – moĝna zwiÚkszyÊ moc
samego UPS-a do 3kVA, 4kVA lub 5kVA w zaleĝnoĂci od potrzeby
1–2/2009
2008-12-19 12:37:23
Niektóre turbiny wiatrowe mogÈ bezpoĂrednio ïadowaÊ
akumulatory (wówczas windy-boy nie jest konieczny)
ogniwa
fotowoltaiczne
ogniwa
fotowoltaiczne
turbina
wiatrowa
akumulatory podtrzymujÈce zasilanie
w czasie braku energii z ogniw
fotowoltaicznych i turbiny wiatrowej
generator z silnikiem
tïokowym (agregat
prÈdotwórczy)
falownik kontrolujÈcy
rozïadowywanie
akumulatorów; moĝe
on stanowiÊ
awaryjne ěródïo
zasilania napiÚcia
w sieci energetycznej
Jeĝeli wybudowanie linii zasilajÈcej budynku nie jest moĝliwe,
alternatywnym ěródïem prÈdu moĝe byÊ agregat prÈdotwórczy
poïÈczony z zaproponowanymi ěródïami energii
deszczowe lub gdy same sÈ pokryte Ăniegiem,
produkcja energii znacznie siÚ zmniejsza.
Do tego, by mieÊ wïasnÈ sïonecznÈ elektrowniÚ, potrzebne sÈ nastÚpujÈce elementy:
ogniwa fotowoltaiczne zainstalowane na
dachu;
falownik fotowoltaiczny (inaczej inwerter fotowoltaiczny), który umoĝliwia podïÈczenie ogniw do instalacji (bez niego jest
to niemoĝliwe, poniewaĝ ogniwa sïoneczne
produkujÈ prÈd staïy, a w gniazdach pïynie
prÈd zmienny);
wyïÈczniki nadmiarowo-prÈdowe;
okablowanie.
Falowniki fotowoltaiczne wydajÈ děwiÚk,
który moĝe staÊ siÚ uciÈĝliwy, dlatego falownik powinno siÚ zainstalowaÊ w takim miejscu, by nie przeszkadzaï, lub wybraÊ model,
który moĝna zainstalowaÊ na zewnÈtrz.
Pomimo wysokiej ceny ogniwa sïoneczne
coraz czÚĂciej pojawiajÈ siÚ na dachach róĝnych instytucji oraz domów mieszkalnych.
RosnÈce ceny energii sprawiajÈ, ĝe w przyszïoĂci inwestycja w ogniwa stanie siÚ jeszcze bardziej opïacalna, a one same przestanÈ
byÊ jedynie wkïadem w ochronÚ Ărodowiska.
Elektrownie wiatrowe. ZamieniajÈ energiÚ wiatru na energiÚ elektrycznÈ. SÈ to
urzÈdzenia zdecydowanie tañsze od ogniw
sïonecznych i – podobnie jak one – sÈ czystym ěródïem energii, chociaĝ ich wadÈ jest
haïaĂliwa praca. Energia elektryczna jest
w nich produkowana przez wiÚkszÈ czÚĂÊ
INFO RYNEK
falownik
sunny-boy
falownik
windy-boy
przyïÈczenie do sieci
zasilajÈcej
roku niĝ w bateriach sïonecznych, bo ich
dziaïanie nie jest zaleĝne od sïoñca.
Przed decyzjÈ o budowie przydomowej
elektrowni wiatrowej naleĝy sprawdziÊ, czy
w przewidzianym na niÈ miejscu wiatr swobodnie przepïywa we wszystkich kierunkach.
Oto elementy przydomowej elektrowni wiatrowej:
turbina wiatrowa,
przeksztaïtnik elektryczny o podobnej
funkcji jak falownik fotowoltaiczny (takĝe
i on moĝe wytwarzaÊ haïas);
konstrukcja wsporcza;
okablowanie.
Maïe elektrociepïownie. SÈ to urzÈdzenia produkujÈce na potrzeby domu energiÚ
cieplnÈ, a dodatkowo – energiÚ elektrycznÈ – z wykorzystaniem turbin gazowych,
silników Sterlinga i silników tïokowych.
Zjawiska wykorzystywane w takich urzÈdzeniach moĝna w prosty sposób wytïumaczyÊ – w samochodzie silnik produkuje moc
mechanicznÈ, która uĝywana jest do napÚdzania kóï, w elektrociepïowni zaĂ napÚdza
ona generator elektryczny. Dodatkowo silnik samochodowy grzeje siÚ, a ciepïo odprowadzane jest przez ukïad chïodniczy, w opisywanym urzÈdzeniu natomiast ciepïo to
wykorzystane jest do ogrzania wody w ukïadzie centralnego ogrzewania. Jednoczesna
produkcja energii elektrycznej i cieplnej
zmniejsza koszt ogrzewania domu. Dzieje
siÚ tak, poniewaĝ iloĂÊ zuĝywanego pali-
fot. AC Prim
sieÊ zakïadu
energetycznego
zasilanie budynku
Przykïad
podïÈczenia
proponowanych
ěródeï odnawialnych
na potrzeby domu
jednorodzinnego
wa nieznacznie wzrasta (a co za tym idzie
– wydatki na nie) w porównaniu do samego
ogrzewania, lecz w zamian zapïacimy mniej
za energiÚ elektrycznÈ. Kupno takiego urzÈdzenia moĝe byÊ opïacalne dla osób, które decydujÈ siÚ na wymianÚ lub kupno pieca
gazowego lub olejowego.
Powyĝsze urzÈdzenia sÈ promowane
przez UniÚ EuropejskÈ, poniewaĝ czerpiÈ
energiÚ ze ěródeï ekologicznych, nie powodujÈ emisji szkodliwych spalin do atmosfery lub znacznie jÈ zmniejszajÈ; ponadto
zmniejszajÈ zuĝycie paliw kopalnych.
PamiÚtaÊ jednak naleĝy, ĝe aby przyïÈczyÊ
minielektrowniÚ do naszej instalacji, musimy posiadaÊ koncesjÚ na wytwarzanie energii.
Wydanie koncesji wiÈĝe siÚ nie tylko z formalnoĂciami, ale takĝe z dodatkowymi kosztami
(szczegóïowe informacje na ten temat przedstawione sÈ na stronach URE – UrzÚdu Regulacji
Energetyki – www.ure.gov.pl). Naleĝy przy
tym dodaÊ, ĝe wyposaĝenie instalacji w ěródïa opisane powyĝej wymaga zmiany projektu instalacji elektrycznej oraz zmian w
samej instalacji. Dodatkowym kosztem jest
koniecznoĂÊ zainstalowania dodatkowych
urzÈdzeñ zabezpieczajÈcych.
Nie naleĝy siÚ jednak szybko zniechÚcaÊ do tych ěródeï, Unia Europejska bowiem
wywiera nacisk na kraje czïonkowskie, aby
przyïÈczanie ěródeï energii elektrycznej maïych mocy nie wywoïywaïo koniecznoĂci
ubiegania siÚ o koncesjÚ.
Ile kosztuje wymiana instalacji elektrycznej oraz jej rozbudowa?*
* ceny przedstawione w info rynku dotyczÈ jedynie opisywanych elementów remontu i modernizacji instalacji elektrycznej
Przewody elektryczne:
(ok. 500 m dla powierzchni 150m2) – 600–1000 zï
WyïÈczniki nadmiarowoprÈdowe: 10–30 zï
WyïÈczniki róĝnicowoprÈdowe: 120–180 zï
Bezpieczniki topikowe: ok. 2 zï
Transformator do instalacji SELV (1 kVA) – ok. 200 zï
Ogniwa fotowoltaiczne (1,3 kW): 20 000–30 000 zï
Falowniki fotowoltaiczne (1 kW): 2800–3500 zï
pl
BD 1_2_09_ELEKTRYKA.indd 119
UPS–y:
jednofazowe (1 kVA): 700–1200 zï
trójfazowe (10 kVA): 10 000–15 000 zï
Turbiny wiatrowe (1 kW): 10 000–15 000 zï
Przeksztaïtniki elektryczne do turbin
wiatrowych: 2800–3500 zï
– c e ny b r u t to –
PRZYDATNE ADRESY
AC PRIM 022 548 76 50
BOSCH
0 801 100 900
EVER
061 650 04 00
MERAWEX 032 239 94 00
MOELLER ELECTRIC
OSRAM
022 651 7869
PHILIPS
067 351 30 00
www.acprim.pl
www.bosch-pt.com/pl/pl/start/index.htm
www.ever.com.pl
www.merawex.com.pl
022 320 50 50
www.moeller.pl
www.osram.com.pl
www.lighting.philips.com.pl
W i Ú c e j . . . c e n y, f i r m y, p r o d u k t y, k a l k u l a t o r y, a r t y k u ï y. K l i k n i j n a w w w . b u d u j e m y d o m . p l
Jako jedyni publikujemy aktualne RANKINGI PRODUKTÓW!
2008-12-19 12:37:36