CENTRUM DIALOGU IM. MARKA EDELMANA W ŁODZI

CENTRUM DIALOGU IM. MARKA EDELMANA W ŁODZI

CENTRUM DIALOGU IM. MARKA EDELMANA W ŁODZI
RAPORT
2012
spis treści
O Centrum Dialogu
Kalendarium
Wydarzenia rocznicowe
Projekty cykliczne
Projekty edukacyjne
Wykłady, spotkania, projekcje
Produkcje
Wydawnictwa
Wydarzenia współorganizowane przez Centrum Dialogu
Promocja
Finanse
wstęp
Rok 2012 był drugim rokiem działalności Centrum Dialogu
im. Marka Edelmana w Łodzi, ale pierwszym, gdy funkcjonowaliśmy przez 12 miesięcy. Podobnie jednak jak
przed rokiem, dysponowaliśmy tylko biurem przy placu
Wolności. Nadal siedziba przy ul. Wojska Polskiego w Parku
Ocalałych jest w budowie i nie została nam przekazana.
Mimo to udało nam się we współpracy z partnerami i różnymi instytucjami w Łodzi i poza nią zorganizować
27 imprez, na które złożyło się 146 wydarzeń.
Najważniejszym i znaczącym działaniem w roku 2012 był
całoroczny międzynarodowy projekt kulturalno-edukacyjny „Szpera ‘42”, na który złożyła się wielomiesięczna
praca z młodzieżą pod hasłem „Oddajcie mi wasze dzieci”,
cykl spotkań, wykładów, projekcji i wystaw mówiących
o wydarzeniach z 1942 w łódzkim getcie, a także projekt
teatralny w przestrzeni miejskiej Bałut realizowany wspólnie z Teatrem Chorea i izraelskimi artystami pod kierunkiem Ruthie Osterman.
Ze względu na rozmach wydarzenia (9 dni), a także specjalną miejską dotację, bardzo istotnym przedsięwzięciem
był również organizowany przez Centrum Dialogu po raz
drugi festiwal Łódź Czterech Kultur – Generacje 2012. Byliśmy też obecni za granicą: w USA, Izraelu, we Francji, na
Litwie i Ukrainie: w Wilnie i we Lwowie oraz w Krakowie
i Warszawie prezentowaliśmy wystawę „Artur Szyk - człowiek dialogu”.
Wiele z przedsięwzięć rozpoczętych w roku 2012 będziemy
kontynuować w roku 2013, w tym m.in. stworzony przez
nas Kwartet Czterech Kultur złożony z muzyków z Polski,
Rosji, Niemiec i Izraela.
W tym raporcie podsumowujemy nasze działania w 2012 r.
Joanna Podolska-Płocka
dyrektor Centrum Dialogu m. Marka Edelmana
kalendarium
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
70. RoCZNiCA likwiDACJi oboZu CYgAńskiEgo w liTZMANNsTADT gETTo
11 – 13 stycznia 2012, Łódź
wYkłAD RAbiNA sAChY PECARiCA
Księga Psalmów – dialog chrześcijaństwa i judaizmu. Co nas łączy, co nas dzieli?
24 stycznia 2012, Łódź
DZiEń PAMięCi o ofiARACh holoCAusTu
(Centrum Dialogu im. Marka Edelmana było partnerem wydarzenia)
27 stycznia, Łódź
wARsZTATY wiElokulTuRowE, 15 lutego, Łódź
DNi kulTuRY PolskiEJ – kulTuRAliA 2012, 18 – 21 lutego, Łódź
wYsTAwA „ARTuR sZYk – CZłowiEk DiAlogu” w Krakowie
Pałac Sztuk Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie, 8 marca, Kraków
DNi kulTuRY RosYJskiEJ – kulTuRAliA 2012, 17 – 20 marca, Łódź
koloRowA TolERANCJA, 21 – 27 marca, Łódź
DZiEń MARkA EDElMANA, 18 kwietnia, Łódź
JoM hAshoAh, 19 kwietnia, Łódź
sETNA RoCZNiCA ŚMiERCi NACZElNEgo RAbiNA łoDZi ElJAhu ChAiMA MAJZlA
19 kwietnia, Łódź
MięDZYNARoDowA koNfERENCJA „ŻYDZi w PowoJENNEJ PolsCE
i PowoJENNEJ łoDZi 1945-1950”, 24 maja, Łódź
wYsTAwA „ARTuR sZYk – CZłowiEk DiAlogu” we Lwowie, Gary Bowman Gallery
21 czerwca – 15 lipca, Lwów, Ukraina
DNi kulTuRY ŻYDowskiEJ – kulTuRAliA 2012, 10 – 17 czerwca, Łódź
wYsTAwA DZiECi Z łÓDZkiEgo gETTA, lipiec - wrzesień, Łódź
wYsTAwA „ARTuR sZYk – CZłowiEk DiAlogu” w Warszawie, Teatr Żydowski w Łodzi
25 sierpnia-20 września, Warszawa
70. RoCZNiCA wiElkiEJ sZPERY i 68. RoCZNiCA likwiDACJi liTZMANNsTADT gETTo
29 sierpnia, Łódź
obChoDY RoCZNiCowE sZPERA ’42, 24 sierpnia – 6 września, Łódź
fEsTiwAl łÓDŹ CZTERECh kulTuR – gENERACJE 2012, 14 – 22 września, Łódź
„MoJA lubow” w wYkoNANiu lENY lEDoff NA ZAMku ksiąŻ, 29 września,
Wałbrzych - Książ
wYkłAD w PARYŻu, 18 października, Paryż, Francja
DNi kulTuRY NiEMiECkiEJ – kulTuRAliA 2012, 19 – 21 października, Łódź
wYsTAwA „ARTuR sZYk – CZłowiEk DiAlogu” w Wilnie
25 października – 20 listopada Wilno, Litwa
wYkłAD NA TEMAT wiElkiEJ sZPERY w sTowARZYsZENiu PRZYJACiÓł sTAREgo MiAsTA
9 listopada, Łódź
DYskusJA o wiElkiEJ sZPERZE w MÉMORIAL DE LA SHOAH w PARYŻu
22 listopada, Paryż, Francja
70. RoCZNiCA uTwoRZENiA oboZu DlA DZiECi i MłoDZiEŻY PolskiEJ
PRZY ul. PRZEMYsłowEJ w łoDZi
1 – 7 grudnia, Łódź
liTERACkiE obRAZY łoDZi - blok spotkań Centrum Dialogu im. M. Edelmana
Salon Ciekawej Książki, 8 grudnia, Łódź
3
wydarzenia
rocznicowe
Jednym z głównych zadań Centrum
Dialogu im. Marka Edelmana jest
organizacja wydarzeń upamiętniających
historię Łodzi, w szczególności związanych
z Litzmannstadt Getto i łódzką
społecznością żydowską.
do dawnego ośrodka zagłady w Chełmnie nad Nerem połączony
z poznawaniem historii tego miejsca. Uczestnikami byli głównie
przewodnicy po Łodzi i regionie, nauczyciele i dziennikarze.
DZiEń MARkA EDElMANA
Odsłonięcie tablicy poświęconej Romom i Sinti fot. K. Cytacki
70. RoCZNiCA oboZu
CYgAńskiEgo
W listopadzie 1941 roku na terenie łódzkiego getta wyodrębniono tzw. obóz cygański. Na obszarze 0,019 km2 Niemcy zamknęli ponad 5 tysięcy Cyganów – Roma i Sinti – przywiezionych z Burgenlandu w Austrii. 5 stycznia 1942 roku naziści
rozpoczęli wywózki do ośrodka zagłady w Chełmnie nad Nerem.
W ciągu tygodnia obóz cygański został zlikwidowany. Nie ocalała ani jedna osoba.
W związku z 70. rocznicą tych wydarzeń Centrum Dialogu im.
Marka Edelmana zorganizowało dwudniowe obchody, w których
uczestniczyli przedstawiciele Ambasady Austrii, Austriackiego
Forum Kultury, Urzędu Miasta Łodzi oraz Gminy Wyznaniowej
Żydowskiej w Łodzi.
Na murze Cmentarza przy bramie wejściowej odsłonięta została
tablica ufundowana przez Ambasadę Austrii. Tablica upamiętnia
Romów i Sinti przywiezionych jesienią 1941 roku do Litzmannstadt Getto i zgładzonych pięć miesięcy później, w styczniu
1942 roku w ośrodku zagłady w Chełmnie nad Nerem.
Z okazji przypadającej w 2012 roku 69. rocznicy powstania
w getcie warszawskim Centrum Dialogu im. Marka Edelmana
zorganizowało w Sali Lustrzanej Muzeum Miasta Łodzi spotkanie z Violettą Ozminkowski i Magdaleną Olczak, autorkami wydanej nakładem wydawnictwa Czerwone i Czarne biografii
Edelmana, „Pan doktor i Bóg”.
W XXVI LO i XIII LO odbyły się lekcje przybliżające postać Marka
Edelmana; prowadzili je Katarzyna Gucio i Szymon Pawlak z Centrum Dialogu im. Marka Edelmana.
JoM hAshoAh
W rocznicę wybuchu powstania w getcie warszawskim Centrum
Dialogu im. Marka Edelmana, Teatr Chorea i artyści z Izraela zorganizowali Dzień Pamięci o Zagładzie (Jom HaShoah). W obchodach uczestniczyli uczniowie łódzkich szkół biorący udział
DZiEń PAMięCi o ofiARACh holoCAusTu
Z okazji Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu
Centrum Dialogu im. Marka Edelmana zorganizowało wyjazd
Jom haShoah
fot. Agata Zubrzycka
5
w naszym rocznym projekcie edukacyjnym „Oddajcie mi wasze
dzieci”.
To część polsko-izraelskiego projektu „Szpera ‘42”, który w całości
został zaprezentowany w sierpniu i we wrześniu.
RoCZNiCA ŚMiERCi ElJAhu ChAiMA MAJZlA
W ramach obchodów rocznicy śmierci Eljachu Chaima Majzla,
wielkiego rabina Łodzi, który przez 40 lat (1872-1912) kierował
społecznością żydowską miasta, Centrum Dialogu im. Marka
Edelmana wraz z Gminą Wyznaniową Żydowską i Urzędem
Miasta Łodzi zorganizowało koncert kantorów. Tradycyjne chasydzkie pieśni wykonali kantorzy: Yechezkel Klang oraz David
Weinbach.
68. rocznica likwidacji getta fot. K. Bogulewska
podkreślał wagę pamięci pielęgnowanej między innymi przez
organizatorów. List został złożony przez minister Irenę Wóycicką
na ręce dyrektor Centrum Dialogu im. Marka Edelmana. Ostatnim etapem uroczystości było otwarcie wystawy „Wielka Szpera”
w Parku Ocalałych przygotowanej we współpracy Archiwum
Państwowego w Łodzi, Centrum Dialogu im. Marka Edelmana
i Uniwersytetu Łódzkiego, przybliżającej losy dzieci z Litzmannstadt getto. Z otwarciem wystawy zbiegło się nadanie Paniom
Hanie Svirski i Sarze Parzęczewskiej drzewek w Parku Ocalałych.
obChoDY RoCZNiCowE sZPERA ‘42
Rocznica śmierci Rabina Majzla fot. K. Cytacki
David Weinbach jest jednym z największych kantorów na świecie. Nauki pobierał w Brisk Yeshiva w Jerozolimie. Był głównym
kantorem w Ramat Gan i Petach Tikva w Izraelu oraz w Young
Israel Synagogue w Nowym Jorku.
Yechezkel Klang pochodzi z Nowego Jorku, ukończył Tel-Aviv
Cantorial Institute, koncertował na całym świecie.
Uroczystości zorganizowaliśmy we współpracy z Gminą
Wyznaniową Żydowską w Łodzi.
68. rocznica likwidacji getta fot. K Bogulewska
70. RoCZNiCA wiElkiEJ sZPERY i 68. RoCZNiCA
likwiDACJi liTZMANNsTADT gETTo
29 sierpnia minęła 68. rocznica likwidacji Litzmannstadt Getto.
Na Cmentarzu Żydowskim w Łodzi oraz na stacji Radegast miały
miejsce uroczystości upamiętniające to wydarzenie. Podczas obchodów uczczono także pamięć ofiar akcji Wielkiej Szpery, od
której zakończenia minęło w 2012 r. 70 lat.
Na uroczystościach pojawili się, między innymi: minister Irena
Wóycicka z kancelarii Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego, prezydent Łodzi Hanna Zdanowska, wojewoda łódzki
Jolanta Chełmińska, marszałek województwa łódzkiego Witold
Stępień, przewodniczący Rady Miasta Łodzi Tomasz Kacprzak,
ambasador Izraela Zwi Rav Ner, ambasador Austrii dr Herbert
Krauss, przedstawiciele ambasady Czech, Niemiec i USA oraz naczelny rabin Polski Michael Schudrich. Prezydent RP Bronisław
Komorowski napisał list do uczestników uroczystości, w którym
6
We wrześniu 2012 roku przypadła 70. rocznica tzw. Wielkiej
Szpery, akcji przeprowadzonej przez Niemców na terenie łódzkiego getta. W jej wyniku z getta wywieziono ponad 15 tysięcy
osób, w tym niemal wszystkie dzieci poniżej 10 roku życia. Tym
samym zakończyła się trwająca od stycznia do września akcja
wywożenia Żydów do ośrodka zagłady w Chełmnie nad Nerem
(Kulmhof).
W ramach obchodów rocznicowych zrealizowaliśmy wystawę
„Wielka Szpera – wrzesień 1942” (we współpracy z Archiwum
Państwowym w Łodzi i UŁ), spektakl „Szpera ‘42” – polsko-izraelski projekt teatralny w przestrzeni miejskiej, którego współorganizatorem było Stowarzyszenie Teatr Chorea oraz Marsz
Pamięci – symboliczny marsz łódzkiej młodzieży na stację
Spektakl „Szpera '42” fot. K. Bogulewska
Radegast. Były też projekcje filmowe, prezentacje książek, m.in.
Moniki Polit o Chaimie M. Rumkowskim, lekcje w szkołach, wykłady i warsztaty oraz wyjazdy do ośrodka zagłady w Chełmnie
nad Nerem.
70. RoCZNiCA uTwoRZENiA oboZu
DlA DZiECi i MłoDZiEŻY PolskiEJ
PRZY ul. PRZEMYsłowEJ w łoDZi
Centrum Dialogu im. Marka Edelmana oraz Oddział Instytutu
Pamięci Narodowej w Łodzi we współpracy z Muzeum Tradycji
Niepodległościowych i Muzeum Miasta Łodzi zorganizowały cykl
wydarzeń mających na celu przypomnienie 70. rocznicy utworzenia obozu dla dzieci i młodzieży polskiej przy ul. Przemysłowej w Łodzi.
Na program wydarzeń złożyły się między innymi: pokaz filmu
„Twarz anioła” w reż. Zbigniewa Chmielewskiego, wykład
Adama Sitarka z łódzkiego oddziału IPN: „Historia obozu dla
dzieci i młodzieży polskiej przy ul. Przemysłowej w Łodzi”,
a także zajęcia edukacyjne w szkołach ponadgimnazjalnych
o obozie dla dzieci i młodzieży polskiej przy ul. Przemysłowej.
Wspólnie ze stowarzyszeniem „Na co dzień i od święta” odsłoniliśmy na bałuckich kamienicach cykl murali z wizerunkami
dzieci z archiwalnych fotografii. Tworzą one swoisty szlak „Dzieci
Bałut”.
Pomnik Martyrologii Dzieci, tzw. Pęknięte Serce
fot. N. Żurowska
70. rocznica utworzenia obozu dla dzieci i młodzieży polskiej
fot. N. Żurowska
7
projekty
cykliczne
Centrum Dialogu im. Marka Edelmana nie
skupia się jedynie na organizacji wydarzeń
rocznicowych i projektach edukacyjnych.
Instytucja realizuje także wydarzenia związane z wieloetnicznym i wielonarodowym
dziedzictwem Łodzi, szerząc idee tolerancji i wzajemnego szacunku. W roku 2012
zorganizowaliśmy Kulturalia – dni kultury
promujące dorobek kultur współtworzących Łódź. W tym roku skupiliśmy się
na czterech najważniejszych nacjach.
kulTuRAliA 2012
DNi kulTuRY PolskiEJ
Cykl „Kulturalia 2012” poświęcony wielokulturowej przeszłości
Łodzi rozpoczęły Dni Kultury Polskiej w dniach 18 - 21 lutego
2012 r. Odbył się maraton filmowy „Va bank” i „Va bank II”, spacer
szlakiem polskim, warsztaty kulinarne w restauracji Art Deco,
debata o łódzkiej gwarze z udziałem znawców Łodzi: Ryszarda
Bonisławskiego, Michała Jagiełły i prof. Marka Cybulskiego.
W Ostatki zorganizowaliśmy „Pograjkę łódzką”, którą poprowadzili artyści z zespołu Gęsty Kożuch Kurzu, poprzedzona została
wykładem etnografa o tradycjach ostatkowych.
Kurier Kulturalia
fot. K. Cytacki
DNi kulTuRY RosYJskiEJ
Debata o gwarze łódzkiej fot. K. Cytacki
Odbyły się w dniach 17 - 20 marca 2012 r. Była to druga impreza
z cyklu Kulturalia 2012. W ciągu czterech dni zaplanowaliśmy
maraton filmowy serialu znanego doskonale nieco starszej publiczności pt. „17 mgnień wiosny”. Zorganizowaliśmy również
debatę o opozycji rosyjskiej z udziałem Lecha Dyblika i Zdzisława
Jaskuły, przedstawienie „Aleksander Galicz – ludzie, nie trzeba
bać się” w reżyserii Lecha Dyblika zrealizowane przy współpracy
z Teatrem Nowym, wykład prof. Andrzeja de Lazari o polsko-rosyjskich stereotypach w karykaturze oraz spacer szlakiem rosyjskim, w którym wzięło udział ponad 400 osób.
9
#
,
!"
$
*.
&
#(& #
)"
&
"
Ży
do
ws
ki
li
2
yb
od
3
uk
sz
,
tet
ś w cz
la
ia yli
ta m
do
m ię
kib
i dz
u
y
sz B
m tetl ryn
ub ożn , m icy,
og ego ies m
is
M
tu kup zkaj aleń
S e ło d
de ca ą ki
la nd zi
nt
L m
m Sen ea, kr
i n ty o e r ł z a k
iej de
Zr neg jcu ami och
sco ra cór esow
di ozp o, Ch e p ują
we i C ka ym
na abłu acz bo one rzys si
j j ho za
es
bł da , b on ga na ięg ę
ziw nen iP
cz aga rem y o y C tsze i z ę z w
y. ,
ws o d
jeg yny ny. N nie dzy hon go najd łożo sobi
z o
ro y lu
dz pol usły . To
a a
s
y
iw o
C a – ska en
n uje ną e,
z n stę dus hon wieś Sen ć u zap arze dla prz ale
k r
z
W
'&)
,+ /
$
-
,
Dn
ebata
D
ton
i
Mara
statk
O
t
.
k
t
ol,wP
awału u do
i karn czwartk ielie dn
o
w
ostatn od tłusteg ielec. Po
to
i
rzetk
op
Osta chodzone jącego P czas wst ym
za
b
w
sce o poprzed rzychodzi m końco na
u
p
y
ty
wtork zpuście łaśnie w praszam ają
w
n
ro
i. My okresie za rozpoczy
kiej
iwośc
z
mięźl wałowym kiej, które ”.
2
ls
a
91="4/& wnież bogac .
karn ultury Po ralia 201
ńsko
78%"/*& #&
ó
ch
ci
ła
u
cie. R bankieta
za
od
Dni K kl „Kult
i ucz
o
h
oznac
odzi
cy
ńcach ystawnyc iedy rozp
poch le, caro wiony”
ta
nasz
a
ał
n
k
naw carnava pozdro ania
ocy,
niej,
i na w półn
a
o kar
n
&2
towal 2("
o 12"307o8wa. Daw dek
Słow iego słow – „bądź as pożeg kimi
chła / pielc
o
<:%A ,40#
cz
wa ci d425
Po *"-0(5 na śr
I:
włosk ”, a vale , jest to ze wszyst Na
ro&/ a . noszo"no m Wielk
so
i.
DNIK
w
się Ś p"rzy%&
"/ jący
„mię ym słowemsem, ale zabawam azy-.
SKŁA emniakó ych
o na
n
ię
nie"2, mbolizu
dn
ii
*.
m
zi
an
u
n
zi
je
o
w
g
d
ał
z
9*
am
–
y
a
y
sz
<0%
p
z sy 7
naw
lko
traw
zsy
tłust
100 d ybów su
a ju
nie ty stnymi po dzień kar ras (fr:
dzban , który ro
możn ą
grz
ru
ii osG
tu
i
o
d
m
n
i
p
n
m
en
łe
at
ie
la
2 dag 1/4 l żu dy
rd
y
m
n
a
o
pio
e ost
iemnii i Ir
to M
go m
potraw ch k
l wo
świeci jest częs iej Bryta day, a w N
Od te zie, żur,
ja
1 i 1/2 ietany oniny)
yc
lk
es
y
u
ie
ed
ad
T
g śm
j sł
h tr
wan ). W W Shrove
i
ść śl
a, p
yc
je
sk
n
am
ń
k
k
12 da (najlepie
in
ci
są
i
re
lu
ostat kowto azywane
li
czu
O tych Aldona P icznego
zana
e
n
tłusz dag cebu yzny
ie
g
tatki Fasnacht. wość zwią : kolorow rze8
5 dag
opow Archeolo
ech obrzędo olskich
łoszcz
icy p rć
cz
w
tn
m
g
.
p
es
u
a
ie
o
cz
ze
na
dzi
25 d
sól
Hucz asów star ńców (u diabła, śm sta.
w Ło
Przera
cz
ia
nego
bów.
sięga y przebie nie, kozły, wsie i m wały
i grzy e w paski
d
zyw
on
niaki.
rowo się za ko ierzały ach upły
z war
okroj
em arczm
li
ywar wane, p stkę ziem kkie.
rz
w
ra
p
ie
b
ko
wać
goto
mię
ioła)
ywk
Ugoto Dodać u rojone w ki będą ść zagoczy an skie zabaw
ia
k
ć.
o
p
cedzi oraz po aż ziemn i żur. Cał lić. PoChło
,
so
ę
by
2
"
,
$' +
/!
&*(+% !
$% & , 1'
!% (#
!
$ '$&'2
10 3
$
$
+ '%
+% ! $'
!+(' &*( ! $' + '%
+%
,,, &*(
opus
i
Śledz
Z
ce iem
po . M niak
k a
i
.
(&
" %(!,
.
'+),& %(!, (&
"
",)(
'+),&
---
1, SK
5 k ŁA
gz D
N
3 j iem IK
ol sól 20 2 ce ajk niak I:
iw i p d b a
ów
k
a
i s d o i ep g m u l e
r
m
a sm z d ac
%
1
ej
i
k
s
l
o
P
y
r
ówka
u
c
t
ń
l
a
t
Po
i Ku
0
%
2
/
" %(!, ' - 2( 0"
'+),&
%&
)$
"&
'(3 "
% (%
21 4
Mięs
Warsztaty kulinarne fot. K. Cytacki
() !
D
St
ar
ei
D
ni
%
%
.
",
-- )(
'+)
'+) ,&
,& "
" %( %(!
!, , (
(& &
%
/
"& '+),
&
)
(%' $ " %(!
,
(3
21 " %&
'
4
-2
(
&
0"
Ku
no
l
we tu
, c ry
z
0
.
.-
1
,&
*
ej
DNi kulTuRY ŻYDowskiEJ
Druga edycja Dni Kultury Żydowskiej (a pierwsza pod szyldem
Kulturaliów) odbywała się pod hasłem „Stare i nowe – od sztetl
do kibucu”. Program obejmował wykłady poświęcone ważnym
postaciom współczesnego Izraela i najnowszej historii tego państwa. Wykład o literaturze izraelskiej wygłosił rzecznik ambasady Izraela i tłumacz, Michał Sobelman. Spotkanie poświęcone
pisarstwu Jehudy Elberga, pisarza ze Zgierza tworzącego w języku jidysz, zorganizowaliśmy w księgarni Litera. Uczestnicy
warsztatów kulinarnych zapoznali się z zasadami kuchni koszernej oraz mieli okazję spróbować potraw przygotowanych wg
tradycyjnych przepisów żydowskich. Wykład i szkolenie poświęcone izraelskiemu systemowi walki Krav Maga przeprowadzili
trenerzy z ośrodka Skills Training Center. W ramach projektu filmowego widzowie mogli obejrzeć dwie wersje klasycznego
dramatu Szymona An-skiego: „Dybuk” z 1937 r. w reż. M. Waszyńskiego, jeden z pierwszych pełnometrażowych filmów
w jęz. jidysz oraz rejestrację głośnego spektaklu Krzysztofa Warlikowskiego z 2005 r., „Dybuk. Między światami”. Dni Kultury
Żydowskiej zakończył koncert grupy Klezmafour, jednego z najbardziej uznanych zespołów grających muzykę inspirowaną żydowską tradycją. W trakcie spaceru szlakiem Łodzi Żydowskiej
uczestnicy poznali miejsca związane z historią i kulturą dawnych
mieszkańców miasta. W spacerze wzięło udział ponad 150 osób.
'$ #
z
ium impre
kalen,39da0@>r78%"29&G 0#07*C95+&48
grzy ać całość śmietan bulę. Po
w
ce
!!
Goto nie dodać ażoną
EGO
p
sm
CZN
Nastę , dodać u em. SMA
< !
tować z pieczyw?
ać
aw
d
! B
E
ej
i
k
c
e
i
m
e
i
i Kultury N
Dn
ej
iemiecki
ltury N rię nieDni Ku
sto
Podczas przybliżymy hi ramach
w
i
wa
pi
w Łodz
a
zez Wiel
o święt
mieckieg owadzonego pr Piwnego
pr
ponad
wykładu istrza Bractwa e okazja,
iątek)
(p
od
0.
.1
ik
kż
– 19
kiego M ligę. Będzie ta znanych
aździern jest w Niemdzień I godz. 20.00
Su
y
lat
onia Groz
– Marka wać najbardziej
wa.
dwustu
u – Symf
bo
siącem pi
Nosferat b DOM
aby spró emieckich piw. azły się
ech mie ktoberfest
klu
p 10 PLN)
cz
ni
stę
al
w
(w
8/140
y O
rodzajó
ramie zn filmow
owska 13
Pier wsz
e,
mach
ym prog
ul. Piotrk
W nasz rzenia muzyczn e do sze
ę w ra
ota)
an
odbył si esela, którewyda
.10. (sob
ow
e
20
ier
kż
–
ta
sk
II
w
dzień godz. 11.00
edialne,
cigi
ycznego
w piwa”
i multim ona odbiorców.
ystokrat rakcją były wyś gatunkó
ar
00
trument
75
gr
aj
ns
o
– kr
multii
rokieg
lat im
ną at
a
„Niemcy Prowadzenie:
lskim z
emiecki
lejnych
go głów
arek Sulig
Zagra ni Mob razem z po ball
ciągu ko
nego – M
lniczy
actwa Piw lipse
uchy
konne. W rodziła się w ro najzącym
To
ta
łąc
Ec
lis
Mistrz Br
la,
b
N)
pu
się
prze
m, tr
isko Po
te
ać
a
stęp 5 PL
Bl
st
en
ez
(w
e
bi
pr
80
ci
łem
am
po
owska
y wresz
iętem
, jazz z
.00
ul. Piotrk
godz. 13 gartnera – cz. I
festyn, ab na świecie św
z rockiem
mu
.
a Wein
kszym
bluesem też do klasyki fil z
ów Hans (106 min.)
ię
z
w
film
z
ka
y
m
po
prze
Biały szu ltury Prexer-UŁ
Nawiążem ezentowanego
paźpiwa.
sjon
nie w
pr
re
aś
Punkt Ku stęp wolny)
re
sp
wł
o,
ek
eg
ry
du
Miejski
m
powo
rska 39 (w
ni Kultu
ieckiego
Mur
ul. Pomo dz. 15.00
Nie bez
my na D
trza niem ha Wilhelma
ony
go
zaprasza
n.)
nia
ric
98
jednej str cia
r (138 mi
dzierniku
– Fried sferatu – Symfo od
38.'0/*" (20
które z
pi
Free Raine ltury Prexer-UŁ
03'&2"45
ieckiej,
tradycję iej
ło No
)
nowej
7*%07*3,"
iem
ną
nkt Ku
zie
lny
ie
,"4
N
cz
Pu
D
łn
wo
1-"
i
dy
p
sk
pe
lu
stę
Miej
my w zu ultimedialne
ją się w
a z drug
że
rska 39 (w
isu
ka
u,
mo
wp
po
nk
Po
e.30
ul.
A
wisko m
godz. 17 9 min.)
kiego tru wać będą najci
jako wido zez zespół CINEM
niemiec
Wald (10 exer-UŁ
prezento emieckich młopr
zK
Hütte im
ltury Pr
żowane
strony –
RAKAH
ia ni
Punkt Ku stęp wolny)
i Teatr BA y z nowośc
wydarzen
Miejski
ze
SO
39 (w
a
DI
ws
ka
rsk
m
e
zderzy
ul. Pomo dz. 21.00
12 paźstów.
go
Klasykę amy okazję zapr
hy Mob
dych arty ktoberfest sięga
był
la + Touc
m
O
edy to od
Blisko Po M
pierwsi film jednego z cie
Historia
koncert
roku, ki
nu
y
ł
klub DO (wstęp 5 PLN)
nika 1810 ego następcy tro n
najnowsz ch reżyserów m
40
ier
dz
8/1
13
ki
vo
ki
rtn
owska
bawars
niemiec
ką Teresą
ul. Piotrk
sa Weinga
się ślub
księżnicz . Piątego dnia
dziela)
ia – Han
yc
z
ie
I
uz
len
(n
a
m
ko
ik
0.
Ludw
i
hausen
I – 21.1
wydarzeń y tak
wki. A jed
Hildburg
ie wyścig
dzień II godz. 12.00 po Łodzi
Oprócz
m
le i huśta e stanęły
Sachsen- anizował wielk
zaprasza
i śladami
i, karuze
000 osób
rg
mowych, lakami niem
mieckim nna Podolska)
dziełam ze namioty piwn o moksiążę zo óre przybyło 40
spacer nie
więzi
dzi sz
teg
ws
kt
ie
Ło
er
tam
zenie – Joa 1 (wstęp wolny)
pi
na
yzu
d
ian
po
ad
k
e,
O
śn
.
ow
na
(pr
konn
e to
a. Zacie
dyskusyjn
96 roku
bi
l
ok
rii
ycięstwa
18
so
ne
m
w
wa
Zw
pa
o
de
Ba
zić
Pl.
na
.00
wców,
obra
start:
dopier
z naro
z całej
godz. 17 ie niemieckim
filmozna
żko wy
fli piwa,
prezę
ewskiej
kim.
łowych
entu cię
wych ku lnych
iny król
em, a im
iec
m
odym kin ad Klejsa)
ro
es
dz
em
lit
mł
kc
ro
o
z
ni
su
ie be
loka
dyskusja zenie – Konr
wielkim
co roku.
się filmem
er-UŁ
wydarzen kiełbas i innych
zało się
z
wtarzać
(prowad
ltury Prex
h
wiono po em nabierał cora
Punkt Ku stęp wolny)
smażonyc .
Miejski
postano
as
39 (w
za
a
cz
–
z
ów
rsk
u
ter
fest
ul. Pomo dz. 19.00
przysmak
cz. II
Oktober
go charak
go
rtnera –
ludyczne stragany z ręko
a Weinga Filme
bardziej
ów Hans
rze
jawiać się
pokaz film chland 09 – 13 ku 1 min.)
częły po
Deuts
tion (15
=& #*-&
" 7*F
/" 109034" :7
*-&4
734F1 70-/8
*> 7 42&'*&
.0D/" ,51
/" (0%9*/F
3," -5#
5- *042,07 .*&+3$5 78%"29&/*"
2&9C 7
129&% *.1
P
'&2"45
9*&=0 03 098
8.'0/*" (2 =/*&
7 951&
10,"D&.8 3=0/*&
/07&+ 0%
Spacer szlakiem żydowskim fot. K. Cytacki
10
der Na
er-UŁ
zur Lage
ltury Prex
Punkt Ku stęp wolny)
Miejski
rska 39 (w
ul. Pomo
'
$!
& #
#
!(
"
# # "#
#
k. Bocz
ę, czosne
my cebul osnek i bocz
cz
łki. Sieka
na kawa dajemy cebulę,
kilka
y
ze
zc
oim
kr
jes
y
yi
ło, do
i, smażym
i obieram
imy mas
aki pow
Ziemniak . W garnku top dajemy ziemniak czasie (ziemni
jeszc
kę
Do
iny. Po tym ujemy zupę raz
w kostecz zrumienienia.
dz
go
ł
y pó
do
do got
gotow
wszystko
y. Gotujem
ankę. Za rki w wrzucić je
przypraw dodajemy śmiet
.
ła
bulion i
i
ić w plaste
zie
len
da
riu
mi
mp
re
z
j
uc
u
y
ka
n
n
ar m do cy
ę
tu kro ac i o
Pr an a, k sz w
H nią pu za en ść o der koc rze ecz a có zed
ow aż
cą dze ić ę n bra
w apr ia d tór ał o łaśn
an eni sma
ka isto jak je w nie pa zar po han daje one rki
do . Żó niu i us am ć i
ia a c ku
w 19 em ybu y m cad ie
A nw ria o d ci mo da ęcz zos ą, du go.
fo eb
pr da łtk wy ma ocz zetr
W ie. 20 w iera ków iał yku tam
dw n-sk ę „le dw ybu ało że ma yna taje jedn szę
rm u
as Ki
k… Le za rtw ch n a
.
M awi ć, c a do mie żyć yć i zeć
po S po
l
d
o
g
i
ó
i
c
z
y
e
l T
e
j
r
k
s
w c
i, zn y dz ieu
g n g
no zm ra
i p asę ć s ało da sza na od na
pi am yńs kan eat pe
M
by ać , j ie dz ej h św o D dy a k
ć m ue z p
DA IE Spa
N iec ro olą ść d ć do ć z oli cis dro
w erw atu ki z aśc rze ktak
l
po sp edn wAn ieł l welt iat yb dra och
TA JSC cer
o c u z ier
i p astę w 1 złoż i pie elik m ziem wie, nąć bne
łąc o k a k
do języ szy . Je rea ie l Eliz lu
to iter n), ów uk, ma an
w
: 1 E: ży
a
p
.
g
i
wy Mi l
p
y
8
a
t
j
e
a
n
s
w
s
z
a
bi ec ni 0 ć
sz sk ku po o izo t
0 c Al d o
um o d
yć oju
W
wa pó i S atu jed (De czy ycz ków
er ko e z st n rzem tnie y, bi niak po Ceb tarp
t
D
j
l
p
w
y
Ł
b
u
ze . K ws
ł
n
ł
i
s
r
l
ę
się
ny k ie d k y
ze le w op a
kł ód
a
a ó
z ch cz on y j neg r d i n ej
u
w y
rw oś ki
s
ad z
zło jn ięk ni du . wym łka ami prze lę
Sz ch t ę A j kin ysz i i pe buk ł we źnie W ła
ca ciu mi
ch mag zab esna ims idys o z ibek a p ” Szy tano
i p k ie
M
ub i m sur w n- em za łn z rs j
(n sz śl
a
s
teg e 10 szy ach żej
o
k
y
i
i
k
r
I
r
z
D
w
o
m
i
n
e
ied ki ad
m ch cz b sz i p . T a od gr
ez ko
u m órc sk
sz ić i aAT EJS
o k -1 ć te C pł
on i
ato raz om rok ję fi Mic sza- ę
a
e
a
o
j
r
t
p
i
i
m
zie /u am
n
e
i
u
c
a
n
k
ó
C
u
e
e
n
t
s
n
5
f
a
r
r
A: E b ta zen
e e
ć, też
a
ol em ar ej
a ż i
ol m mp ok sk
la) l. Z i
ud cj
:
W a ś emi j i A w te go s gra m a traż u 19 lmo hał
kl
t T cz u, c ka, ł: „ po ekaw cwi iczu
or in e oł ie
do
1
i
P
z
, g ie
,
a
2 c ał ow o e T
m or An al ar ze op Jes pr s sz
u. u rat o 4 j b
od lo
z t arlik wia erę ndr atra ięg fii. rcy ow 37 wą
ac
e
z
j
u
a
m
a
t, a ur 0
ł
n
z
r
a
e
n
e
z. na
a
t
rw Bi li I odz l-A
ki ter i -sk u ej pią rt to m yc
M
11
op eks ow tam mi zej lny ało Po w dzi y fi to
ż w ę d m l as z
e
d
e
a
W
i
t
h
z
c
i
i
I
d
e
e
i
.00
c
p
r
a
c
D
K
s
r
a
a ( er ae n wiw
pr ałó ad cz u”.
ny ow tem kie i w ł D Wa h, wie oj ło lm
AT EJS ykł Lite
ab a s na ięk rze
ier o 2 inu e
a
w
m
o
u
l
m
P
ż
w
n
e
y
C
i
g
c
m
a
l
t
o
j
wa z cj rp ra ał
eś H o,
to an
m n
A: E d rat
h,
sz
zc 00 .
Sm
re ybu da. .in u w ie p yre n
c
:P M u
p
a
k
hn C
ł
dz ba i m ał cu y n ki r oty a,
a
1
i
ą
r
.
w
ż
k
t
W s ze ą o nn cz y k. W Sz yb o
3 c ał ic ra
ór
), a, s
ac
ił w da is z ż jąc iż acz ac ha Iz
s
az
ą
k
M
a
z
g
z
y
y
i
r
e
y
A
c
2
d
t
l
t
zn
i
o
m d
i
0 m K y r
z a
dz a 2
W erw Bie ła S rae
sz ń et ycz ydo nad z su ej
eg
D ie mac ge uch mer ra dra ii K ędz 03 on
. 1 02
ST ca de ob la
tet n ne w d DA
o!
7.0
ĘP (śr rm elm
lac og j, sk ra
Ku
or ybu mo h D tci a b yk ll – mat rzy y dw ro0
T
W od ann an
h n rafi a t ieg c
w az r ka: żna ni e. rata anin wsp An szt oZ A:
M W h
OL a), a, a
re eje film o Ku
zm ie ó -sk ofa
a W czn akż o
ko apis 14 IE arsz nia
go sal
N
ży st
ł
b
i
y
l
c
n
e
t
ż
c
J
e
y
s
ar aw ze go
Y dz a 2
zt: : w zer SC aty yd
oł ch
se ra W ejr tur
Pr
ł
e
.
0
yn ,
a
r
s
o
y
E
a
z
w
c
2
k
i
g
17 2
ii K ję sz eć Ż
0 z rsz ca : A ul ws
o g oje
o w ed ną
iu
.
y
y
t
i
0
J
s
k
z
n
a
k
R
ł
e
ń
(
d
p
r
0
(M od cj
h
(il ty@ cz T ar a
zy ek sk dw ow
wa aoś c wa D ne
sz ta ieg ie
M P ud
rpl uz z. 1 a od
ć m en rt EC
to kl o a ski
DA IE reze a E
. Z eu 6
fa u
d e
iej trum ek), O
TA JSC nta lber
wy m w bę d
W TR z 19 apt j bę
sc d go
: 1 E: cja g i
ar W 37 ac cię Ki kin zie
og ial dz
5c M o K
lik a ro je
o
stw ne ie się
r
.
li a
an gu 17
z a
ow rsz ku
icz .co .0
W erw ła L tera lma
a 1 mat Kin 16
sk aw
ST ca ite tu n
M
on m 0
). og em cz
ieg a
IE
ĘP (p ra, rze Ka
a!)
M
W ra at er
o.
JS
ię
ST fii og wc
W iąte ul. jid lek
CE
OL k), Na ysz a
ĘP ,
ra a,
Po dzy
:
M
w
g
f
NY o
DA
W
uz kaz Dyb
dz rot
g
o
O
.1 7
dz go TA Zw eum film uk
LN
8
. 1 dz : 1 y
a
.
o
00
7.3 . 1 6 cię Kin wy mi
Y
6
c
Kolorowa Tolerancja
fot. R. Lisiecki
Przegląd filmów niemieckich
Kolorowa Tolerancja
fot. R. Lisiecki
0 „ .0 ze stw em
W Dy 0 „D rwc a 1 ato
ST bu yb a (
gr
afi
ĘP k. M uk so
M
i, p
IE
W ię ” ( bot
JS Wy Kr
l.
OL dz 19 a)
Za DAT
CE kł av
NY y św 37)
ko pisy A: 1 u : Sk ad i ma
iat
sz : w 6 c l. L ill wa ga
a
t:
s
m
20 arsz zerw ipo Tr rsz
i”
t
a
w
a
t
zł at ca a in ty
(il y@ (s 15 ing
M
oś c ob /1 C
DA IE
ć m en ot 7
en
T JS
ter
Kl
iej trum a), g
Bi Bile A: 1 CE:
o
,
ez
sc
let ty 7 K
og dial dz. 1
ów w cz lub Ko ma
ra og 3.0
(u cen erw LU nce Fou
n
u
icz .c 0
l. P ie ca K rt r
on om
io 10 (n A,
trk z ie ul
a!) ;
ł
d
.
ow do zi Z
sk n ela gie
a 5 ab ), rs
9, yci god ka
tel a w z. 26
.4
2 A
2 6 Str 0.0
32 efie 0
02
80
)
Projektcja + koncert „Nosferatu” fot. K. Cytacki
*#- &!
%"()
$ ! #$ " '
!&$'
!
$
*
( ,"
j
a
ez
m imprta)
o
dariu
kalenlutego 2012N(soFbILMOWY
O
RAT
nk II
– MA nk i Vaba a”
Vaba od śledzi
N
o
ch
ERIO
„U
: ART 5 nr 82
E
C
0
9)
JS
MIE olucji 19 orskiej 6
m
ew
ul. R ulicy Po
od
)
a
ie
el
śc
zi
(wej
(nied
ER
2012 OSPAC .
T
zi
tego
19 lu 3:00 – FO i po Łod
am
-1
ek”
11:00 imi ścieżk owy Ryn licka
o
k
N
„Pols Rynek – y Łódź kat ji
Stary wystaw r i Tradyc
ie
ultu
dzan
zwie Oddział K iowych, Łodzi,
a
an
–
st
Wyzn um Mia ka”
Muze ału „Dęt znoze ucz
ic
dział
an
– Od uzeum K rcheolog
aA
. Zab
M
m
u
ego ARNE
a
n
nał
ficz
Muze
oczy ooraz -Etnogra Y KULIN j
g
T
A
kie
T
Z
o tej y
RS
i pols logu.com
czm
– WA
ia
uchn
k kar po19:00 specjały k centrumd na!
st
taty@ graniczo nów 81
ki Po dze.
sz
ar
Y: w
ło
Legio
jsc o
a pod tylko
ZAPIS Ilość mie ECO, ul.
ło
TD
k)
uż by z jaj.
E: AR
C
działe
JS
i
ie
e
MIE
(pon łódzku.
ączn owych
o
E
2012
ał
tego polsku, p GWARZ ,
lu
karnaw nik Mu0
2
w
KIEJ
– Po
odnik
praco graficz18:00 O ŁÓDZ i (przew
o
A
,
sk
tn
T
j)
w
A
o i E
DEB d Bonisła y Polskie arz),
w
ar
ennik
z Mo
Rysz
Mistr giełło (dzi ki (UŁ)
ał Ja
,
ybuls
Mich Marek C TERION 2
prof. JSCE: AR 5 r. nr 8 9)
MIE olucji 190 orskiej 6
om
ew
P
R
l.
cy
u
uli
ie od
rek)
(wejśc
A
(wto
2012 IMPREZ
tego
–
21 lu STATKI WA
j,
–O
MO
ńskie
19:00 KOSTIU ony Pluci icznego
g
d Ald
heolo
wykła um Arc Łodzi
i
tk
uze
Kró
o w apeli
k
ga z M ficzneg
etnolo i Etnogra i koncert u
h
urz
atkac
ny)
ch K
o Ost ty Kożu nieformal
Gęs
strój AFA,
je
: SZ
10
wiązu
(obo MIEJSCE 905 r. nr
cji 1
ewolu
ul. R
18
fot. K. Cytacki
13:00
ę
we
e-
tazesadę
rans
u niez misnizmu
rnaua.
a grozy
dsłonie,
e zaaranA PARA
Krakowa.
o
jak
–
cią
ć
ezentowa
h
ekawszyc
łodego po
.
ra
ne
filcznych i
acer
kże na sp az
i or
mieckim
czoudziałem
ących
, zajmuj
.
y
zek kroim ażamy
sm
zek, prze dajemy
Do
a minut. miękkie)
ć
winny by jest ugoze
cze. Dobr Szczypta
py.
towej zu
etit!
pp
Guten A
DNi kulTuRY NiEMiECkiEJ
koloRowA TolERANCJA
Cykl tegorocznych Kulturaliów zakończyły Dni Kultury Niemieckiej. Zaprezentowaliśmy przegląd filmów Hansa Weigartnera,
takich jak „Biały szum” z Danielem Brühlem czy „Free Reiner”
z Moritzem Bleibtreu. Przegląd uzupełniła dyskusja o młodym
kinie niemieckim. Teatr BARA-KAH wraz zespołem CINEMA PARADISO zaprezentował „Nosferatu – symfonię grozy”, multimedialne widowisko z muzyką na żywo, dzięki której kultowy film
Friedricha Wilhelma Murnaua zyskał nową jakość. W klubie DOM
wystąpił łódzki zespół Blisko Pola oraz niemiecki multiinstrumentalista Touchy Mob. Dla miłośników piwa przygotowany został wykład o piwie pt.: „Niemcy – kraj 7500 gatunków piwa”
połączony z degustacją złotego trunku. Dni Kultury Niemieckiej
zakończył spacer niemieckimi śladami po Łodzi, który odbył się
na terenie należącym dawniej do największego niemieckiego
fabrykanta Karola Wilhelma Scheiblera. W spacerze, a także innych wydarzeniach promujących kulturę niemiecką uczestniczył
m.in. Dieter Reinl, attache kulturalny Ambasady Niemiec w Polsce. Dni Kultury Niemieckiej zostały dofinansowane przez Fundację Współpracy Polsko-Niemieckiej.
12. edycja corocznej akcji Kolorowa Tolerancja rozpoczęła się tradycyjnie w pierwszy dzień wiosny, 21 marca. W 2012 roku większość wydarzeń skupiła się na Księżym Młynie. W Muzeum
Kinematografii rozstrzygnięty został konkurs plastyczny MOJE
PRAWA PRAWAMI CZŁOWIEKA oraz pokaz filmów o tolerancji
i prawach człowieka. W ramach zamalowywania obraźliwych
napisów na murach dzieci ze szkoły podstawowej nr 54 wraz
z przedstawicielami władz Łodzi zamalowały napisy na beczkach
Grohmana przy ulicy Targowej.
27 marca w ramach Kolorowej Tolerancji w Poleskim Ośrodku
Sztuki odbyły się warsztaty „POLSKA WIELOKULTUROWA? Czy
jesteśmy gotowi ponownie stać się społeczeństwem wielokulturowym?” współorganizowane przez SIETAR POLSKA.
Kolorowa Tolerancja, będąca sprzeciwem na nietolerancję, ksenofobię i wandalizm, narodziła się w roku 2000. Początkowo
w zamalowywanie obraźliwych napisów na murach łódzkich
ulic zaangażowane były dzieci i młodzież ze szkól podstawowych
i ponadpodstawowych. Aktualnie staramy się by w Kolorowej
Tolerancji brali udział także mieszkańcy, włodarze miasta, dziennikarze. W roku 2012 tradycyjne zamalowywanie uzupełniły zajęcia edukacyjne w szkołach, których tematem była tolerancja.
Centrum Dialogu im. Marka Edelmana jest organizatorem wydarzenia od 2011 roku. Staramy się, aby Kolorowa Tolerancja
była dniem szerzenia wiedzy o różnych kulturach, stąd wycieczki
z przewodnikami po wielowyznaniowych cmentarzach, otwarte
kościoły i świątynie, wykłady i projekcje filmowe.
Dniom Kultury – Kulturalia 2012 towarzyszyła seria magnesów
przedstawiających znane łódzkie budowle związane z czterema
kulturami: Synagoga przy Alei Spacerowej oraz pałac Anny
Hertz-Poznańskiej, Nowy Rynek, Fabryka Karola Scheiblera oraz
Cerkiew imienia Aleksego Newskiego przy ulicy Kilinskiego.
11
Wystawa „Dekonstrukcja utopii” fot. K. Bogulewska
rech
r
Kultu
lu Łó
stiwa
y fe
dżet
zte
dź C
a
ewsk
misz
. Zie
fot. A
Ga
Wystawa „Ekspres wschód”
fot. K. Bogulewska
Koncert Miki Urbaniak i Urszuli Dudziak
fot. K. Bogulewska
łÓDŹ CZTERECh kulTuR 2012
Druga edycja festiwalu Łódź Czterech Kultur, którą organizowało
Centrum Dialogu, miało hasło „Generacje”. Wraz z kilkoma kuratorami odpowiedzialnymi za różne dziedziny sztuki (Józef Robakowski za sztuki wizualne, Lech Dzierżanowski za wydarzenia
muzyczne, Tomasz Majewski za film, a Bogdan Tosza za literaturę
i teatr), staraliśmy się w zakamarkach miasta odnaleźć i pokazać
mieszkańcom miejsca z fascynującą historią, jak tzw. kamienica
Pinkusa na rogu al. Kościuszki i Zielonej, gdzie kiedyś skupiała
się artystyczna bohema żydowskiej Łodzi, czy podziemna katedra – zbiorniki wody pitnej na Stokach, gdzie po raz pierwszy
zabrzmiała muzyka grana na żywo.
Stykając ze sobą odmienne dziedziny sztuki i twórców różnych
generacji, staraliśmy się sprawić, by Łódź znów stała się wielokulturowa, wielonarodowa i wielopokoleniowa. Wchodziliśmy
do piwnic i na dachy. Spotykaliśmy się w 100-letnim hotelu,
w 80-letnich zbiornikach wody, ale i w miejscach, które powstały
12
Spektakl „Hotel Savoy” fot. K. Cytacki
Zwiedzanie kamienicy Pinkusa fot. K. Bogulewska
Mit habsburski Józefa Rotha
fot. K. Bogulewska
znacznie później, jak Łódzkie Centrum Filmowe czy Klub DOM.
Jedną z przypomnianych w 2012 r., a znaczących dla Łodzi postaci, był Józef Roth, mówiący po polsku pisarz żydowskiego pochodzenia urodzony na wschodnich rubieżach monarchii
austro-węgierskiej, który debiutancką powieść, opublikowaną
we frankfurckim dzienniku, napisał o międzywojennej Łodzi.
W ramach projektu „Józef Roth” we współpracy z Teatrem
Nowym przygotowaliśmy przedstawienie na podstawie powieści „Hotel Savoy” (zaprezentowane w budynku łódzkiego hotelu
Savoy, który w 2012 roku świętował swoje setne urodziny).
W zabytkowym gmachu zorganizowaliśmy również projekcje
filmów na podstawie powieści Rotha, spotkania literackie dotyczące jego twórczości, wykłady, wystawy.
W ramach festiwalu Łódź Czterech Kultur Generacje 2012 zorganizowaliśmy trzy duże wystawy. Ich kuratorami byli znakomici artyści trzech pokoleń. „Front wschodni” w galerii Atlas
Sztuki przygotował Józef Robakowski, kuratorem „Dekonstrukcji
utopii” w Miejskiej Galerii Sztuki był Wojciech Leder, a wystawę
Warsztaty dla dzieci
fot. K. Cytacki
Audioperformance Remix Ophüls
Zwiedzanie budynku NBP
fot. K. Olszak
fot. K. Cytacki
„Ekspres wschód” w kamienicy Pinkusa zaplanował Artur Chrzanowski. To zderzenie pozwoliło nam zobaczyć, jak przyjazd rosyjskich awangardowych artystów wpłynął na Łódź lat 20. XX
wieku oraz jaki wpływ miał ten nurt na współczesną sztukę różnych pokoleń.
W ramach festiwalu zaprosiliśmy też łodzian na filmy Maxa
i Marcela Ophülsów – ojca i syna, których twórczość jest miejscem dialogu kultury żydowskiej, niemieckiej, francuskiej, amerykańskiej i rosyjskiej. Niektóre z tych obrazów pokazywaliśmy
po raz pierwszy w Polsce.
Jednym ze sztandarowych produkcji muzycznych festiwalu był
Kwartet Czterech Kultur, w skład którego weszli muzycy z Polski,
Niemiec, Izraela i Rosji. Kwartet zagrał m.in. w opróżnionych
zbiornikach wody pitnej na Stokach i stał się ważnym wydarzeniem medialnym na skalę ogólnopolską. Choć samego koncertu
na żywo mogli posłuchać tylko goście specjalni, relację na żywo
w internecie obejrzało ponad 2,5 tys. osób! W 2013 r. kwartet
ma zagrać w Berlinie, Tel Awiwie i Sankt Petersburgu.
13
projekty
edukacyjne
Centrum Dialogu im. Marka Edelmana
kładzie ogromny nacisk na edukację.
Tematyka poruszana podczas zajęć
edukacyjnych prowadzonych przez
pracowników instytucji jest bardzo szeroka
i dotyka zarówno tematyki lokalnej, jak
i ponadlokalnej.
Lekcje w LO Centrum Szkół Mundurowych
fot. N. Żurowska
hisToRiA w DiAlogu
hisToRiA oboZu DlA RoMA i siNTi NA TERENiE
liTZMANNsTADT gETTo
W ramach zajęć lekcyjnych dla drugich klas liceum przybliżyliśmy uczniom historię obozu cygańskiego utworzonego przez
Niemców w getcie Litzmannstadt. Zwieńczeniem projektu było
zwiedzanie terenu „Kuźni” przy ul. Wojska Polskiego (filia
Muzeum Tradycji Niepodległościowych) oraz udział młodzieży
w uroczystościach rocznicowych. W wyjeździe na teren obozu
śmierci w Chełmnie nad Nerem i złożeniu wiązanek kwiatów
wraz z delegacją stowarzyszenia Romów z Austrii i Ambasady
Austrii w Polsce wzięła udział 30 osobowa grupa młodzieży.
MAREk EDElMAN
W ramach obchodów Dnia Marka Edelmana uczniowie zapoznali
się z postacią patrona Centrum Dialogu, jego działalnością w
czasie wojny, rolą w powstaniu w getcie warszawskim, a także
znaczeniem w budowaniu demokratycznej Polski. Młodzież
obejrzała film dokumentalny o Marku Edelmanie, odwiedziła
także jego gabinet w Muzeum Miasta Łodzi.
hisToRiA oboZu DlA DZiECi i MłoDZiEŻY
PolskiEJ PRZY ul. PRZEMYsłowEJ w łoDZi
W ramach zajęć zorganizowanych z okazji upamiętnienia
70. rocznicy utworzenia obozu dla dzieci i młodzieży uczniowie
wysłuchali wykładu na temat obozu i odwiedziła wystawę stałą
Muzeum Tradycji Niepodległościowych – oddział Radogoszcz
pt.: „Łódź i ziemia łódzka w latach wojny i okupacji”.
sZPERA ‘42
Projekt edukacyjny „Szpera ‘42” trwał od lutego do maja 2012.
W ramach projektu skierowanego do młodzieży ponadgimnazjalnej w kilkunastu szkołach pokazaliśmy wystawę„Dzieci z łódzkiego getta”, przygotowaliśmy dla uczniów wykłady, projekcję
multimedialną i emisję filmu „Z głębokości wołam…” w reżyserii Wojciecha Gierłowskiego. Uczniowie mieli okazję odbyć
z nami wycieczkę po terenie getta, uczestniczyli też w wyjeździe
do ośrodka zagłady w Chełmnie nad Nerem, gdzie poznali historię tego potwornego i zapomnianego miejsca.
15
wykłady
spotkania
warsztaty
W ramach organizowanych przez Centrum
Dialogu im. Marka Edelmana wykładów,
spotkań i warsztatów, staraliśmy się
przybliżać łodzianom (i nie tylko)
historię wielokulturowej Łodzi.
wYkłAD RAbiNA sAChY PECARiCA
o DiAlogu ChRZEŚCiJAńsTwA
i JuDAiZMu
Rabin Sacha Pecaric, z wykształcenia filolog i teolog, ukończył
studia rabiniczne w Nowym Jorku i filozofię na Columbia University. Studiował także w Pradze. W latach 1997-2004 kierował
oddziałem krakowskim Fundacji Ronalda S. Laudera, w tym czasie założył Stowarzyszenie Pardes publikujące książki o tematyce
religijnej. Jest współautorem przekładu i redaktorem pierwszego po wojnie żydowskiego przekładu Tory na język polski.
Pracuje nad przekładem Księgi Psalmów. Mieszka pod Nowym
Jorkiem.
wYsTAwA DZiECi Z łÓDZkiEgo gETTA
Ekspozycja przygotowana została na 60. rocznicę likwidacji Litzmannstadt Getto w 2004 r. przez Instytut Tolerancji w Łodzi.
Została odnowiona przez Centrum Dialogu i pokazywana
w Łodzi przez cały rok 2012. Wystawa składa się ze zdjęć autorstwa Mendla Grosmana i Henryka Rossa zachowanych w Archiwum Państwowym w Łodzi. Tematem tych poruszających,
czarno-białych fotografii jest życie dzieci w łódzkim getcie. Uzupełniają je fragmenty tekstów pisanych przez młodych autorów
– mieszkańców getta: Dawida Sierakowiaka, Abramka Cytryna
i Abramka Koplowicza, którzy zginęli w czasie wojny oraz pamiętnika napisanego przez Sarę Zyskind po wojnie.
W 2012 r. wystawa była pokazywana w łódzkich szkołach,
a potem w Domu Przedpogrzebowym na terenie cmentarza żydowskiego w Łodzi. Była również częścią obchodów 68. rocznicy
likwidacji Litzmannstadt Getto i 70. rocznicy Wielkiej Szpery.
Szczególnie drugie z tych wydarzeń związane było z tragicznymi
losami najmłodszych więźniów Litzmannstadt Getto.
wARsZTATY wiElokulTuRowE
Uczestnicy spotkania mieli okazję porozmawiać z ekspertami
zajmującymi się wielokulturowością w regionach innych niż Polska (Niemcy, Francja, Norwegia, Holandia czy Kaukaz). Wzięli
też udział w darmowych warsztatach kompetencji międzykulturowej. Warsztaty skierowane były do profesjonalistów i praktyków komunikacji międzykulturowej: przedstawicieli organizacji pozarządowych, mediów, biznesu oraz samorządu lokalnego, studentów i młodzieży.
Współorganizatorzy: SIETAR Polska, Fundacja Rozwoju Systemu
Edukacji, Muzeum Sztuki w Łodzi, Centrum Dialogu im. Marka
Edelmana w Łodzi.
MięDZYNARoDowA koNfERENCJA
NAukowA „ŻYDZi w PowoJENNEJ
PolsCE i PowoJENNEJ łoDZi
1945-1950”
Uczestniczyli w niej m.in. goście z, University of Virginia i Uniwersytetu Ben Guriona w Izraelu.
Tematem konferencji było życie społeczności żydowskiej w Łodzi
po 1945 r. O organizacjach i instytucjach żydowskich, życiu kulturalnym, powojennej kinematografii mówili naukowcy z różnych ośrodków w Polsce i za granicą. Seminarium połączone
było z prezentacją filmu „Undzere Kinder – nasze dzieci” oraz
promocją książki prof. Shimona Redlicha (Ben Gurion University,
Izrael). Konferencja współorganizowana była przez Instytut Pamięci Narodowej, Centrum Badań Żydowskich Uniwersytetu
Łódzkiego i Centrum Dialogu im. Marka Edelmana.
17
Wykład „Szpera '42”
fot. K. Bogulewska
wYkłAD JoANNY PoDolskiEJ,
DYREkToR CENTRuM DiAlogu
iM. M. EDElMANA w PARYŻu,
NA koNfERENCJi "MillE ANs
DEs Juifs EN PologNE. DEs
MéMoiREs PARTAgéEs?"
NA ZAPRosZENiE iNsTYTuTu
PolskiEgo w PARYŻu
Marka Edelmana w Łodzi, wzięli udział w dyskusji na temat
Wielkiej Szpery, która odbyła się w Mémorial de la Shoah w Paryżu. Spotkanie na temat losów dzieci wywiezionych z łódzkiego
getta poprowadził Georges Bensoussan, historyk, szef redakcji
Mémorial de la Shoah.
Wydarzenie towarzyszyło wystawie „Dzieci w czasie
Shoah”.
Wykład „Polonia – Paradisus Iudaeorum: prawda czy mit?”
(fr. Polonia – Paradisus Iudaeorum: mythe ou réalité?) wygłoszony został w paryskim Collège des Bernardins w ramach konferencji „Tysiąc lat historii Żydów w Polsce: wspólna pamięć?”
zorganizowanej z okazji zbliżającego się otwarcia Muzeum
Historii Żydów Polskich.
DYskusJA o wiElkiEJ sZPERZE
i gETCiE łÓDZkiM w MéMoRiAl
DE lA shoAh
22 listopada 2012 r. Gordon Horowitz, profesor Illinois Wesleyan
University i Joanna Podolska, dyrektor Centrum Dialogu im.
18
„Dzieci w czasie Shoah” fot. Mémorial de la Shoah
wYkłAD PT. „wiElkA sZPERA”
ZoRgANiZowANY
PRZEZ sTowARZYsZENiE
PRZYJACiÓł sTAREgo MiAsTA
DlA PRZEwoDNikÓw PTTk
i MiłoŚNikÓw łoDZi
W siedzibie Stowarzyszenia Przyjaciół Starego Miasta na Stary
Rynku w Łodzi odbyło się spotkanie dla miłośników Łodzi oraz
przewodników Łódzkiego oddziału Polskiego Towarzystwa
Turystyczno-Krajoznawczego. Uczestnicy wysłuchali wykładu
Joanny Podolskiej na temat tzw. „Wielkiej Szpery”. Zaprezentowany został także pokaz zdjęć z getta łódzkiego oraz z przedstawienia „Szpera ‘42”, które było głównym punktem obchodów
70. rocznicy tego tragicznego w historii Łodzi wydarzenia.
wydarzenia
pod patronatem
Centrum Dialogu
sAloN CiEkAwEJ ksiąŻki , 7 - 9 grudnia 2012
P.g.R
JANusZ koRCZAk w MuZEuM
kiNEMATogRAfii w łoDZi , 6.08.2012 – 7.10. 2012
PlAC wolNoŚCi oTwARTY NA kulTuRę
– uRoDZiNY łoDZi ,29.07.2012
koNfERENCJA NAukowA „ŻYDZi w PowoJENNEJ PolsCE i łoDZi 1945-1950”, 24. 05
liTERACkiE obRAZY łoDZi
– blok sPoTkAń DoTYCZąCYCh
ksiąŻEk o łoDZi
ZoRgANiZowANY PRZEZ
CENTRuM DiAlogu
iM. M. EDElMANA w RAMACh
sAloNu CiEkAwEJ ksiąŻki MTł
fEsTYN Z okAZJi DNiA DZiECkA
„wiElE kulTuR – JEDNo MiAsTo” , 2. 06
Spotkanie poświęcone książce pt.: „Patroni łódzkich ulic”
Jarosława Kity i Marii Nortonowicz-Kot (wyd. Księży Młyn 2012)
Rozmowa o powieści Josepha Rotha pt. „Hotel Savoy” z Jarosławem Skowrońskim, tłumaczem, znawcą twórczości Josepha
Rotha, autorem przedmowy do "Hotelu Savoy"
Dyskusja z Lidią Ostałowską, autorką zbioru reportaży „Bolało
jeszcze bardziej”, w których autorka opisała trudną rzeczywistość
współczesnej rzeczywistości polskiej, w tym łódzkie Bałuty.
sPoTkANiE PRoMuJąCE DiAlog
ChRZEŚCiJAńsTwA i JuDAiZMu – oDDZiAł
kulTuR i TRADYCJi wYZNANiowYCh MuZEuM
MiAsTA łoDZi , 17.04
70. RoCZNiCA likwiDACJi gETTA
w PAbiANiCACh , 16-18.05
sZÓsTA EDYCJA MARkETiNgowEJ
gRY MiEJskiEJ – MARkETiNg
ChAllENgE , 21.04
„wiEDZiEĆ, PAMięTAĆ – DlA lEPsZEgo
ŚwiATA. w słuŻbiE CZłowiEkA” – Warsztaty
dla uczniów XXIII Liceum Ogólnokształcącym
im. ks. prof. Józefa Tischnera, 18.04
'whAT is ThE fuTuRE
of MulTiCulTuRAlisM?', SIETAR, 27.03
CYkl MuRAli „DZiECi bAłuT” sTwoRZoNYCh
PRZEZ sTowARZYsZENiE „NA Co DZiEń
i oD ŚwięTA”
PATRoNAT NAD ksiąŻką DlA DZiECi
PT. „bEZsENNoŚĆ JuTki”
JAN kARski – PowRÓT bohATERA, PRoJEkT
EDukACYJNY MuZEuM MiAsTA łoDZi
19
produkcje
Centrum Dialogu im. Marka Edelmana jest
producentem koncertów, wystaw, przedstawień teatralnych – wydarzeń, które często
wyłamują się z tradycyjnych podziałów.
W 2012 r. produkcje Centrum Dialogu
prezentowane były w Polsce i za granicą.
Wystawa „Artur Szyk – człowiek dialogu” w Krakowie
fot. J. Podolska
wYsTAwA „ARTuR sZYk – CZłowiEk DiAlogu”
Wystawa „Artur Szyk – człowiek dialogu” , produkcja Centrum
Dialogu, która miała swoją premierę w roku 2011, podczas festiwalu Łódź Czterech Kultur, w roku 2012 odwiedziła następujące miasta: Kraków, Lwów, Warszawę i Wilno.
kRAkÓw
W marcu 2012 r. wystawa „Artur Szyk – człowiek dialogu” gościła w krakowskim Pałacu Sztuki Towarzystwa Przyjaciół Sztuk
Pięknych.
Współorganizator: Stradomskie Centrum Dialogu w Krakowie.
Wystawa „Artur Szyk” w Wilnie
fot. K. Gucio
21
wARsZAwA
25 sierpnia 2012 r. otwarto wystawę „Artur Szyk - człowiek
dialogu" w ramach IX Festiwalu Kultury Żydowskiej „Warszawa
Singera”.
Wystawę można było oglądać we foyer Teatru Żydowskiego przy
placu Grzybowskim 12/16 przez cały czas trwania festiwalu.
Współorganizator: Fundacja Shalom.
wana była w Bibliotece im. Wróblewskich Litewskiej Akademii
Nauk w Wilnie. W wernisażu uczestniczyli m.in. członkowie korpusu dyplomatycznego, w tym ambasador RP na Litwie, Janusz
Skolimowski oraz sekretarz wydziału konsularnego RP, Piotr
Wdowiak.
Współorganizator: Instytut Polski w Wilnie.
Prezentację wystawy we Lwowie i Wilnie dofinansowano ze
środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach
programu „Promocja kultury polskiej za granicą.”
„gAliCZ – luDZiE! NiE TRZEbA bAĆ się!”
Wystawa „Artur Szyk” we Lwowie
fot. K. Gucio
Prapremiera: Łódź - 19 marca 2011 r. (w ramach Dni Kultury
Rosyjskiej – Kulturalia 2012).
Na spektakl składają się wiersze i piosenki Aleksandra Galicza
w rosyjskim oryginale oraz w polskim przekładzie Michała
Jagiełły. Pierwsza część oparta jest na „Poemacie o Stalinie” dotykającym tematu strachu i obojętności, którą ten strach rodzi.
Druga część oparta na „Kadiszu”, opowiada o zagładzie Żydów
w czasie II wojny światowej, o Januszu Korczaku i dzieciach wywiezionych do Treblinki w 1942 r., ale też o łódzkim getcie.
lwÓw i wilNo
Od 21 czerwca do 15 lipca 2012 r. wystawa „Artur Szyk – człowiek dialogu” gościła w Gary Bowman Gallery we Lwowie w ramach festiwalu kultury żydowskiej LvivKlezFest.
Współorganizator: Gary Bowman Gallery.
Od 25 października do 20 listopada 2012 r. wystawa prezento-
Spektakl o Aleksandrze Galiczu fot. K. Bogulewska
Aleksander Galicz (Aleksander Aronowicz Ginzburg, 19 października 1918 - 15 grudnia 1977), rosyjski dysydent, poeta, bard,
dramaturg i scenarzysta żydowskiego pochodzenia, jeden
z trójki najważniejszych rosyjskich bardów, wymieniany obok
Okudżawy i Wysockiego.
Scenariusz: Lech Dyblik, Aleksiej Siemieniszczew
Reżyseria : Lech Dyblik
Wykonawcy:
Aleksiej Sieminiszczew (Odessa), aktor, pieśniarz
Lech Dyblik (Łódź), polski aktor filmowy i telewizyjny
Ilia Zmiejew (Rosjanin mieszkający w Warszawie)
Hanka Kossowska (Warszawa), aktorka, malarka
sPEkTAkl „sZPERA ‘42”
„Szpera '42” to projekt międzynarodowy i multidyscyplinarny,
który połączył w sobie różnorodność sztuk: muzykę, taniec,
fotografię, sztukę video i teatr. Jest podróżą do autentycznych
22
przez Centrum Dialogu specjalnie na festiwal Łódź Czterech Kultur Generacje 2012. W 2013 roku planowane są dalsze koncerty
w Niemczech, Izraelu i Rosji. Kolejnym etapem projektu ma być
Orkiestra Czterech Kultur.
Spektakl „Szpera '42”
fot. K. Bogulewska
miejsc i historii z łódzkiego getta, jest spotkaniem z mieszkającymi tam ludźmi i opowieścią o ich życiu. Spektakl „Szpera ‘42”
to próba podjęcia szczerego, żywego dialogu z pamięcią getta
i skonfrontowaniem jej ze współczesnym, codziennym życiem
przestrzeni miasta.
Wydarzenie zorganizowane we współpracy z Teatrem Chorea
oraz Ruthie Osterman i grupą artystów z Izraela.
kwARTET CZTERECh kulTuR
Artyści z czterech krajów – Yuval Gotlibovich z Izraela, Maciej
Łabecki z Polski, Konstantin Manayev z Rosji oraz Max Simon
„Kwartet Czterech Kultur” fot. K. Cytacki
z Niemiec – wykonali utwory autorstwa czworga kompozytorów: Grażyny Bacewicz, Erwina Schulhoffa, Aleksandra
Tansmana i Mieczysława Weinberga.
To 4 kompozytorów związanych z 4 kulturami. Zaproponowany
zestaw reprezentuje czwórkę bardzo interesujących kompozytorów XX wieku, których losy wzajemnie się uzupełniają i pokazują w szerokim planie zagrożenia XX wieku (nazizm, komunizm) na tle problemu żydowskiego. Rodzina Tansmana pochodziła z Rosji, przybyła do Łodzi, gdzie urodził się przyszły
kompozytor. Weinberg całe dorosłe życie spędził w Moskwie,
ale uważał się za Polaka. Schulhoff był Żydem pochodzenia niemieckiego, urodził się jednak w Pradze. Bacewicz to Polka urodzona w wielokulturowej Łodzi.
Kwartet Czterech Kultur to projekt, który został wyprodukowany
„Kwartet Czterech Kultur” fot. K. Bogulewska
MoJA lubow. RosYJskA MuZYkA filMowA
Projekt muzyczno-filmowy realizowany przez Lenę Ledoff, rosyjską artystkę mieszkającą w Łodzi, specjalnie na festiwal Łódź
Czterech Kultur – GENERACJE 2012. Został wykonany po raz
pierwszy w siedzibie dawnego Rosyjskiego Banku Państwa,
obecnie siedzibie NBP w Łodzi.
„Moja lubow” to ukłon w stronę „złotego wieku” radzieckiego
kina. Podczas koncertu zaprezentowane zostały utwory ze
ścieżki dźwiękowej ze „Stalkera” i „Solaris” autorstwa Aleksandra
Zacepina, genialnego autora muzyczno-filmowych przebojów
(„Brylantowa ręka” i inne komedie Leonida Gajdaja) oraz Wiaczesława Butusowa (ur. 1961), autora muzyki do„Brata” Aleksieja
Balabanowa i lidera Nautilusa Pompiliusa – kultowego rockowego zespołu lat 90. Oprócz Leny Ledoff (fortepian) w projekcie
udział wzięli: Przemysław Dąbrowski, aktor Teatru Nowego im.
K. Dejmka w Łodzi i Patryk Wagner, odpowiedzialny za brzmienia
elektroniczne student łódzkiej Akademii Muzycznej.
Koncert „Moja lubow”
fot. K. Bogulewska
23
wydawnictwa
Wydarzeniom organizowanym przez
Centrum Dialogu im. Marka Edelmana
towarzyszą różnego rodzaju wydawnictwa,
albumy, katalogi, płyty DVD.
„ARTuR sZYk – ThE MAN of DiAloguE”.
ANgiElskA wERsJA kATAlogu
Angielska wersja katalogu wystawy „Artur Szyk – człowiek dialogu” została wydana w związku z prezentacją wystawy we Lwowie i Wilnie (projekt dofinansowany ze środków Ministra Kultury
i Dziedzictwa Narodowego). Polska wersja katalogu powstała rok
wcześniej w związku z prezentacją wystawy w ramach festiwalu
Łódź Czterech Kultur 2011 – MISTRZOWIE.
ISBN 978-83-63182-02-1
DEkoNsTRukCJA uToPii. kATAlog wYsTAwY
Ekspozycja „Dekonstrukcja utopii” w Miejskiej Galerii Sztuki, której
kuratorem był Wojciech Leder, otworzyła festiwal Łódź
Czterech Kultur – Generacje 2012. W związku z wystawą
Centrum Dialogu im. Marka Edelmana i Miejska Galeria Sztuki
wydały katalog wystawy.
ISBN 978-83-63182-04-5
25
Święty mąż Boży,
Przywódca wygnania, lew Boży, rydwan Izraela, książę Tory.
Rozświetlał spojrzenia mędrców wygnania swymi objaśnieniami
pełnymi pobożności i prawdy.
Dobroć i prawość zawarł w nauce i pokorze ów mędrzec wybitny,
Pasł trzodę Izraela w zaufaniu, sprawiedliwy i pobożny, geniusz prawdziwy
Rabin wszystkich synów wygnania, nasz Pan, Mistrz i Nauczyciel
ELIAHU CHAIM
Pamięć Sprawiedliwego niech będzie błogosławiona do życia w przyszłym świecie.
MAJZEL
bRosZuRA Z okAZJi 100.
RoCZNiCY ŚMiERCi
ElJAhu ChAiMA MAJZlA
Rabin Świętej Gminy Łódź,
Syn wielkiego rabina, wybitnego i wyjątkowego naszego Mistrza, Pana Mosze,
Pamięć Sprawiedliwego niech będzie błogosławiona.
Z rodu geniuszy Izraela, jego najwyższego nauczyciela pana Eliezera Aszkenazi,
autora Księgi Czynów Pańskich,
Zwanego MaHarSZA, naszego nauczyciela z Lublina, umysłu głębokiego, niech pamięć
Sprawiedliwego będzie błogosławiona, a jego zasługi nas chronią.
Całe swe serce, duszę i świętą naukę poświęcił swemu ludowi i swej świętej Torze,
Sądząc Izrael miarą słuszną i sądem pokoju przez ponad siedemdziesiąt lat.
W duchu Pańskim znosił cierpienia ludu swego, jednostek i ogółu, tocząc wojny rozległe,
By zło gęstniejące oddalić i przed wrogami go obronić, mury Tory wzmacniając.
Założył więc fundusz dla jej nauczania, który wielu tysiącom pomógł, szerząc Torę wśród mas.
Trzy razy próbie był poddany i odwrócił Pan śmierć, a zaraza się zatrzymała.
W swej sprawiedliwości sieroty i wdowy wspierał, dla ubogich zawsze był podporą.
Wszystkie szkoły talmudyczne i instytucje dobroczynne w naszej gminie jego ręka zakładała,
Dostojność jego oblicza nas oświetlała, był człekiem pełnym życia, bardzo pracowitym.
Wszyscy widzieli, że zasłużył na miano niewolnika Pańskiego.
Jego słońce wzeszło w dzień świętego Szabatu dnia 9. siwan [5]581 i zaszło w środę, 14. ijar 5672.
Niósł koronę Tory i rabinatu w świętych gminach Gródek, Dereczyn, Prużany, Łomża.
Oraz przez czterdzieści lat sądził naszą wspólnotę.
Niech jego zasługi nas bronią w niebiosach najwyższych.
tł. z hebrajskiego Dariusz Dekiert
Prezentuje biografię Wielkiego Rabina Łodzi, Łódź jego czasów
(przełom XIX i XX wieku) oraz opowieści i anegdoty związane
z tą postacią.
ISBN 978-83-63182-03-8
„hoTEl sAvoY” JÓZEfA RoThA. NowE wYDANiE
Publikacja przygotowana wraz z wydawnictwem WIST na festiwal
Łódź Czterech Kultur – GENERACJE 2012, w związku z premierą
spektaklu „Hotel Savoy” w reżyserii Michała Zadary, który realizowany był we współpracy z Teatrem Nowym im. K. Dejmka.
ISBN 978-83-63182-05-2
26
DvD Z NAgRANiEM sPEkTAklu „sZPERA ‘42”
Spektakl „Szpera ‘42” prezentowany był w przestrzeni miejskiej
Bałut dwa razy – 29 sierpnia i 4 września 2012 r. Oba wydarzenia
zostały zarejestrowane, a materiał posłużył za podstawę do realizacji filmu „Szpera ‘42” przygotowanego przez Grupę Filmową
Media Kontakt. Został on umieszczony w internecie,
wydana została też odrębna płyta DVD.
Wydawnictwo zostało sfinansowane przez Muzeum Historii
Polski w ramach z programu „Patriotyzm jutra”.
NAgRANiEM koNCERTu kwARTET
CZTERECh kulTuR w PoDZiEMNEJ kATEDRZE
Koncert został zarejestrowany przez telewizję internetową
Lodman. Był pokazywany w internecie na żywo podczas trwania
koncertu i pozostał w sieci.
Video dostępne jest na koncie Youtube Centrum Dialogu.
27
drzewka
w Parku
Ocalałych
W 2012 r. Centrum Dialogu było patronem
posadzenia w Parku Ocalałych kolejnych
drzewek symbolizujących osoby ocalałe
z Holocaustu i ich rodziny. Do poprzednich
543 osób doszły kolejne.
Nadanie drzewka w Parku Ocalałych Pani Hanie Svirski
fot. K. Bogulewska
lista osób, którym w roku 2012
nadano drzewka
1. Dvora Dorca Erster, Eva
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Jehuda Widawski na ławeczce Karskiego
fot. K. Bogulewska
Chava Erster i Hana Erster
Sara Parzęczewska - Silow
Sara i Jechiel Libermann
Marian Turski
Helena Trau
Hana Svirsky
Anna Skorecky
Efraim Fridlich
29
30
List Pani Hany Svirski do pracownika Centrum Dialogu
Szymona Pawlaka z podziękowaniem za pomoc.
31
reklama
promocja
W działalności Centrum Dialogu im. Marka
Edelmana bardzo ważne miejsce zajmuje
promocja. Dbamy o jakość naszych
materiałów reklamowych jak i o obecność
w mediach. Nasze gadżety cieszą się dużą
popularnością, nie tylko wśród mieszkańców Łodzi.
iDENTYfikACJA
Identyfikacja wizualna Centrum Dialogu im. Marka Edelmana
w 2012 r. oparta została o zdjęcie Placu Wolności, ponieważ pod
tym adresem aktualnie mieści się tymczasowe biuro instytucji.
W ciągu roku przeszliśmy od identyfikacji przedstawiającej
widok placu Wolności do identyfikacji ogólnej, która sprawdzi
się zarówno w okresie przejściowym (czyli w siedzibie na Placu
Wolności 5), jak i po przeprowadzce do nowej siedziby przy
ul. Wojska Polskiego.
W oparciu o wybrane modele identyfikacji przygotowane
zostały następujące materiały: torby, notesy, teczki na dokumenty, wizytówki, strona internetowa wraz z newsletterem,
gadżet w postaci zakładki do książki (2 rodzaje) oraz piny.
Autorem identyfikacji Centrum Dialogu jest Adam Sikorski
(Ag positivo).
Piny z Markiem Edelmanem
Postać patrona Centrum Dialogu wzbudza wielkie zainteresowanie, zwłasza młodzieży uczestniczącej w naszych projektach.
Ale piny spodobały się także dorosłym uczestnikom uroczystości
z okazji 69. rocznicy wybuchu powstania w getcie warszawskim.
Reklama Centrum Dialogu pojawiła się w następujących czasopismach:
• Tygodnik Powszechny nr 9/12
• Newsweek nr 36/2012
Gadżety Centrum Dialogu im. Marka Edelmana
33
www + soCiAl MEDiA
Strona internetowa Centrum Dialogu znajduje się pod adresem
www.centrumdialogu.com
W roku 2012 odwiedziło ją 33 594 unikalnych użytkowników.
Odwiedziny: 51 164
Unikalni użytkownicy: 33 594
Odsłony: 144 617
Strony/odwiedziny: 2,83
Średni czas trwania odwiedzin: 00:02:38
Współczynnik odrzuceń: 55,20%
% nowych odwiedzin: 64,50%
Konto facebook Centrum Dialogu im. Marka Edelmana lubi już
1114 osób. Za pośrednictwem konta facebook promujemy wydarzenia organizowane przez Centrum Dialogu, zamieszczamy
relacje fotograficzne z wydarzeń. Prezentujemy także siedzibę
Centrum Dialogu, która powstaje w Parku Ocalałych.
Centrum Dialogu posiada również konta twitter i Google+
www.centrumdialogu.com
w 2012 r. odwiedziło
33 594
unikalnych
użytkowników
Konto facebook Centrum Dialogu im. Marka Edelmana lubi już 1114 osób
34
MEDiA
W roku 2012 w prasie i Internecie ukazało się 849 artykułów
dotyczących Centrum Dialogu, a w telewizji i radiu pojawiło się
19 wzmianek o instytucji.
Ekwiwalent reklamowy tych publikacji wyniósł 1 530 391 PLN
(dane Instytutu Monitorowania Mediów).
849 artykułów
dotyczących Centrum Dialogu
im. Marka Edelmana w Łodzi
19 wzmianek w radiu i telewizji
35
finanse
statystyki
Centrum Dialogu im. Marka
Edelmana jest finansowane
z budżetu Miasta Łodzi.
w Roku 2012 oTRZYMAliŚMY TAkŻE wsPARCiE
fiNANsowE Z NAsTęPuJąCYCh ŹRÓDEł:
Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Muzeum Historii Polski w ramach programu „Patriotyzm jutra”
Austriackie Forum Kultury
Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej
Dalkia SA
Ambasada Republiki Federalnej Niemiec
Ambasada Izraela
Taube Foundation for Jewish Life & Culture
Działalność statutowa Centrum Dialogu
1 078 856,74 zł
(w tym 979 000,00 zł dotacji z Urzędu Miasta Łodzi)
+ festiwal Łódź Czterech Kultur
788 760,59 zł
(w tym 750 000,00 zł dotacji z Urzędu Miasta Łodzi)
WYDARZENIA
liczba widzów
WIELOKULTUROWE
EDUKACYJNE
KULTURALIA
SZPERA ’42 I OBCHODY LIKWIDACJI GETTA
POZA POLSKĄ
13302
1423
2033
2284
1037
20079
37
ul. Wojska Polskiego 83, 91-755 Łódź
biuro: Pl. Wolności 5, 91-415 Łódź
tel. +48 42 636 38 21, 506 155 911
fax +48 42 636 33 11
www.centrumdialogu.com
PARTNERZY:
Ambasada Izraela w Polsce
Ambasada Republiki Austrii
Ambasada Republiki Federalnej Niemiec
Austriackie Forum Kultury
Centrum Badań nad Zagładą Żydów PAN
Centrum Badań Żydowskich UŁ
Filharmonia Łódzka im. A. Rubinsteina
Fundacja "Na co dzień i od święta"
Fundacja Monumentum Iudaicum Lodzense
Gary Bowman Gallery we Lwowie
Gmina Wyznaniowa Żydowska w Łodzi
Instytut Pamięci Narodowej, oddział w Łodzi
Instytut Polski w Paryżu
Instytut Polski w Wilnie
Instytut Teorii Literatury Teatru i Sztuk Audiowizualnych UŁ
Instytut Tolerancji w Łodzi
Klub DOM
Klub Laudera w Łodzi
Klub Szafa
Litera Cafe
Lodman TV
Łódzka Specjalna Strefa Ekonomiczna
Mémorial de la Shoah w Paryżu
Miejski Punkt Kultury Prexer - UŁ
Muzeum Kinematografii w Łodzi
Muzeum Historii Polski w Warszawie
Muzeum Miasta Łodzi
Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi
Poleski Ośrodek Sztuki
Polskie Towarzystwo Turystyczno - Krajoznawcze
Pomorska 21. Dom Towarzystwa Kredytowego
SIETAR
Stowarzyszenie Przyjaciół Starego Miasta
Stradomskie Centrum Kultury w Krakowie
Teatr Chorea
Teatr Nowy im. Kazimierza Dejmka
TSKŻ
Uniwersytet Łódzki