Ks. P. Roszak, Uniwersytet

Czøowiek w Kulturze 21
Ks. Piotr Roszak
Universidad de Navarra, Pampeluna*
Uniwersytet i apostolat intelektu
W czasach, gdy Piotr Kantor pisaø Verbum Abbreviatum, wskazujaÎc w niej na podstawowe narzeÎdzia uniwersyteckiej praktyki nauczania, polegajaÎcej na lectio, disputatio oraz predicatio, u podstaw
rodzaÎcej sieÎ idei uniwersytetu sÂredniowiecznego lezÇaøa pasja poszukiwania prawdy o sÂwiecie (universum), Bogu i czøowieku.
Inspirowane taÎ ideaÎ uniwersytety pragneÎøy stworzyc sprzyjajaÎcaÎ
przestrzen do ¹wspoÂlnegoº odkrywania i przekazywania prawdy,
stajaÎc sieÎ universitas magistrum et scholarium, dajaÎc pierwszenÂstwo
nie tyle technikom przekazywania wiedzy, co poszukiwaniom naukowym, ktoÂre rzucajaÎ sÂwiatøo na nowe obszary rzeczywistosÂci. Niezapominanie o tej preferencji i niesprowadzanie studentoÂw jedynie do
¹biernychº odbiorcoÂw wiedzy jest ogromnym wyzwaniem i siøaÎ kazÇdej uczelni. MiaraÎ jej akademickosÂci jest zdolnosÂc do generowania
nowych idei, modeli i przedstawiania spoÂjnej wizji sÂwiata, w ktoÂrej
kazÇde odkrycie wpisuje sieÎ w caøoksztaøt wiedzy1.
Uniwersytet Nawarry (Universidad de Navarra), ktoÂry rozpoczaÎø
swojaÎ dziaøalnosÂc w 1952 r., jest uczelniaÎ, ktoÂra od samego poczaÎtku
przyjmuje okresÂlonaÎ ¹linieÎ programowaκ, zwiaÎzanaÎ z wyzwaniami
i zadaniami, ktoÂre przed nim postawiø sÂw. Josemaria Escriva, twoÂrca
Opus Dei. Jako pierwsza z uczelni, ktoÂra przeøamaøa monopol panÂstwa na nauczanie wyzÇsze w Hiszpanii doby frankistowskiej, uniwersytet ten w swoim profilu jasno podkresÂlaø walory chrzesÂcijanÂskie
* dr teologii, asystent Departamentu Teologii Dogmatycznej na Wydziale Teologii Uniwersytetu Navarry.
1
Por. P. Rodrigez, Acerca del estilo universitario, ¹Nuestro Tiempoº 185 (1969),
s. 16.
114
Ks. Piotr Roszak
i nasycenie caøego nauczania ± zwøaszcza nauk sÂcisøych ± wartosÂciami
ogoÂlnoludzkimi. W praktyce oznaczaøo to postawienie na pewnaÎ
okresÂlonaÎ wizjeÎ uniwersytetu, ktoÂry podejmuje sieÎ ¹przygotowaniaº
møodych ludzi do peønego optymizmu zmierzania sieÎ z wyzwaniami
sÂwiata, nie zapominajaÎc o koniecznosÂci ¹wychowania integralnegoº
do peønej dojrzaøosÂci intelektualnej, stawiajaÎc nacisk na umiejeÎtnosÂcÂ
pracy w zespole, ktoÂra beÎdzie przygotowaniem do pracy na rzecz
spoøeczenÂstwa. NiewaÎtpliwie wszystkie te zadania i cele saÎ obecne
w jakiejs mierze w kazÇdym z uniwersytetoÂw, ale waga, ktoÂraÎ przykøada sieÎ do nich, jest odmienna w kazÇdym przypadku. NiektoÂre
uczelnie, akcentujaÎc przekaz wiedzy, stajaÎ sieÎ teaching universities,
natomiast inne przykøadajaÎ wageÎ jedynie do tego, co odnosi sieÎ do
konkretnego przygotowania techniczno-zawodowego.
Uniwersytet Nawarry pragnie realizowac te cele ± wspoÂlne wszystkim osÂrodkom akademickim. Postrzega siebie jako wspoÂlnoteÎ osoÂb
rozkochanych w prawdzie, tworzaÎcych wyjaÎtkowaÎ przestrzen wymiany
naukowej, pøodnej w nowe idee, a przy tym w duchu solidarnosÂci i søuzÇby. Na tle innych hiszpanÂskich uniwersytetoÂw wyroÂzÇnia sieÎ akcentem,
ktoÂry køadzie na obecnosÂc humanistyki we wszystkich dziedzinach zÇycia akademickiego, ksztaøtowanie kultury wewnaÎtrz i na zewnaÎtrz uniwersytetu oraz szczegoÂlny profil chrzesÂcijanÂski, ktoÂry sprawia, zÇe studium, badania, dydaktyka stajaÎ sieÎ takzÇe formaÎ apostolatu intelektu.
Niniejszy artykuø ukazuje osobliwaÎ misjeÎ Uniwersytetu Navarry ±
ambitny program realizowany juzÇ od ponad 50 lat, naszkicowany
przez jego zaøozÇyciela, odzwierciedlajaÎcy logikeÎ mysÂlenia i pracy,
ktoÂrej podstawowym zaøozÇeniem jest usÂwieÎcanie sieÎ poprzez praceÎ
w sÂwiecie. Na szczegoÂlnaÎ uwageÎ zasøuguje ¹interdyscyplinarnosÂcº (w
naukach sÂcisøych jak i humanistycznych) jako cecha wøasna projektoÂw realizowanych przez UN, umieÎdzynarodowienie oraz takie modelowanie kultury, aby odzwierciedlaøa autentyczne wartosÂci.
Priorytet badan i poszukiwanÂ
SkalaÎ osiaÎgnieÎc kazÇdego uniwersytetu saÎ odkrycia, ktoÂre dokonujaÎ jego profesorowie. Jako prawdziwa universitas scientiarum od
Uniwersytet i apostolat intelektu
115
samego poczaÎtku Uniwersytet Navarry oczekiwaø od swoich profesoroÂw, zÇe pomimo wielkich nakøadoÂw pracy zwiaÎzanych z powstaniem uniwersytetu, z jego rozwojem, nie powinni rezygnowac z prowadzonych badan i dosÂwiadczenÂ. Projekt fundacyjny UN wymagaø
od uniwersytetu, aby systematycznie zwieÎkszaø i pieleÎgnowaø wøasne
pomysøy naukowe, ktoÂre mogaÎ okazac sieÎ niezwykle owocne dla
spoøeczenÂstwa.
WspoÂøistnienie nauk sÂwieckich i teologicznych uznaje sieÎ przy
tym za sprzyjajaÎce saÎsiedztwo, wedle søoÂw samego sÂw. Josemarii
Escrivy: ¹Nasz sÂwiat zbawiaÎ ± pozwoÂlcie, zÇe to przypomneÎ ± nie ci,
ktoÂrzy pragnaÎ znarkotyzowac zÇycie duchowe, redukujaÎc wszystko do
kwestii ekonomicznych czy dobrobytu materialnego, lecz ci, ktoÂrzy
majaÎ wiareÎ w Boga i w wieczne przeznaczenie czøowieka oraz potrafiaÎ przyjaÎc sÂwiatøo Chrystusa jako sÂwiatøo ukierunkowujaÎce ich dziaøanie i posteÎpowanieº2.
ZacheÎta do podejmowania badan wypøywa z fundamentalnego
przekonania, zÇe nie istnieje sprzecznosÂc mieÎdzy posteÎpem naukowym a prawdami chrzesÂcijanÂskimi: nie ma strachu przed naukaÎ, poniewazÇ wszystko, co prawdziwie naukowe, zmierza ku prawdzie. Uniwersytet, jak precyzujaÎ jego Statuty, nie opowiada sieÎ za konkretnymi
szkoøami (chocÂby filozoficznymi czy teologicznymi), ale pozostawia
naukowcom caøkowitaÎ wolnosÂc w formuøowaniu teorii. Nic wieÎc
dziwnego, zÇe istniejaÎ wielkie roÂzÇnice i gøeÎbokie dyskusje mieÎdzy profesorami samego uniwersytetu.
PozostajaÎc w czoøoÂwce odkryc naukowych (sÂwiadczaÎ o tym liczne
nagrody dla naukowcoÂw z Nawarry, patenty oraz publikacje w najlepszych sÂwiatowych czasopismach naukowych), aktywnie wøaÎczajaÎc
sieÎ w mieÎdzynarodowe projekty i stowarzyszenia naukowe, UN w odmienny nizÇ inne centra akademickie sposoÂb podchodzi do badanÂ. Nie
majaÎ one odnosic sieÎ do bezposÂredniego rozwiaÎzywania problemoÂw,
ktoÂrymi zÇyje wspoÂøczesnosÂcÂ, do szybkiej korzysÂci ekonomicznej z tym
zwiaÎzanej, ale podkresÂla wolnosÂc badan naukowych, szukajaÎc posteÎpu w wielu dziedzinach nauki.
2
JosemarõÂa Escriva y la Universidad, 108.
116
Ks. Piotr Roszak
Jednym z celoÂw UN jest roÂwniezÇ wymierna pomoc w udoskonaleniu linii produkcyjnych, technologii i rozwiaÎzywaniu problemoÂw
naukowych konkretnych sektoroÂw gospodarki. W tym celu Uniwersytet Navarry nawiaÎzaø wspoÂøpraceÎ z firmami oraz organizacjami
przemysøowymi, ktoÂre finansujaÎc badania, majaÎ mozÇliwosÂc korzystania z ich rezultatoÂw. W ten sposoÂb juzÇ w roku akademickim 1964/65
powstaøo Centrum Badan Biologicznych Felix Huarte, Szkoøa InzÇynierska UN podjeÎøa wspoÂøpraceÎ ze Stowarzyszeniem Przemysøowym
Navarry, a Wydziaø Medycyny z firmami farmaceutycznymi.
Priorytet badan na Uniwersytecie Navarry znajduje swoÂj materialny wyraz w podejmowanych inwestycjach w ciaÎgu historii. WsÂroÂd
nich na czoøo wysuwajaÎ sieÎ dwa projekty zwiaÎzane z medycynaÎ: Klinika Uniwersytecka (CUN) oraz Centrum Badawcze Medycyny Stosowanej (CIMA).
PlasujaÎca sieÎ wysoko we wszystkich rankingach i posiadajaÎca
sÂwiatowaÎ søaweÎ Klinika Uniwersytecka jest liczaÎcym sieÎ w sÂwiecie
medycznym centrum walki z wieloma chorobami, zwøaszcza w zakresie onkologii3. Pierwsze kondygnacje kliniki zaczeÎøy powstawac juzÇ
w 1961 r., pozwalajaÎc na umieszczenie jedynie 19 øoÂzÇek dla pacjentoÂw. Druga faza budowy, rozpoczeÎta w 1969 r., oznaczaøa zwieÎkszenie do 200 miejsc w klinice, a kolejne na przeøomie lat osiemdziesiaÎtych i dziewieÎcÂdziesiaÎtych (zakonÂczone ostatecznie w 2005 r.) sprawiøy, zÇe Klinika posiada renomowane oddziaøy z wielu zakresoÂw
medycyny, pionierskie rozwiaÎzania w zakresie troski o pacjenta (wpisanie rozwiaÎzan architektonicznych w filozofieÎ opieki nad pacjentem
i jego rodzinaÎ, system poøaÎczonych gabinetoÂw lekarskich, najnowsze
technologie, zasady pobytu chorych etc.) oraz jasnaÎ opcjeÎ bioetycznaÎ.
WyroÂzÇnikiem Kliniki nie jest zaweÎzÇenie jej aktywnosÂci do badanÂ
i dydaktyki, ale nieustanne postrzeganie jej zadan z punktu widzenia
pacjenta, respektowania jego godnosÂci. KazÇdy z pacjentoÂw jest wyjaÎtkowy, jedyny i niepowtarzalny, dlatego wszystko w klinice dzieje
sieÎ wokoÂø niego i z uwagi na niego. Taki styl pracy, o inspiracji chrzesÂ3
Departamentos y servicios meÂdicos de la ClõÂnica Universitaria : especialistas que
los integran, informacioÂn de algunos aspectos o teÂcnicas que desarrollan, ClõÂnica Universitaria, Pamplona 1987.
Uniwersytet i apostolat intelektu
117
cijanÂskiej, polegajaÎcy na szacunku do zÇycia, wolnosÂci sumienia, kompetencji i wartosÂciach ogoÂlnoludzkich, a takzÇe praca w ekipie interdyscyplinarnej sprawia, zÇe klinika stawia na kreatywnosÂcÂ, innowacyjnosÂc oraz szybkie aplikowanie najnowszych badan do konkretnych
przypadkoÂw.
Wyrazem filozofii i ducha Uniwersytetu Nawarry jest roÂwniezÇ
bliskosÂc przestrzenna trzech gøoÂwnych filaroÂw medycyny: Wydziaøu
Medycznego i Uniwersyteckiej Szkoøy PieleÎgniarstwa (dydaktyka),
Kliniki Uniwersyteckiej (praktyka) oraz Centrum Badawczego Medycyny Stosowanej (badania).
Zainaugurowana w 2004 r. CIMA jest owocem blisko 50-letniej
aktywnosÂci Wydziaøu Medycyny, Farmacji, Nauk SÂcisøych UN oraz
Kliniki Uniwersyteckiej. Jej zadaniem jest przyblizÇenie podstawowych badan do ich zastosowania klinicznego, ale roÂwniezÇ wspoÂøpraca
z firmami farmaceutycznymi w zakresie biotechnologii i produkcji
preparatoÂw leczniczych i diagnostycznych. GøoÂwnym zadaniem
CIMA jest wieÎc praca badawcza w zakresie poszukiwania sposoboÂw
walki z chorobami dotychczas nieuleczalnymi, ktoÂra realizuje sieÎ
w czterech zasadniczych obszarach: terapii genetycznej i hepatologii,
kardiologii naczyniowej, neurologii oraz onkologii.
InterdyscyplinarnosÂcÂ
PodstawowaÎ misjaÎ uniwersytetu jest przygotowanie naukowe
i profesjonalne osoÂb, ktoÂre kompetentnie beÎdaÎ søuzÇyøy poÂzÂniej spoøeczenÂstwu4. Ma to swoje przeøozÇenie na konkretny, odpowiednio przygotowany plan studioÂw, wykøady realizowane wedle rygoroÂw metodologii, ktoÂra stawia na rozwijanie umiejeÎtnosÂci pracy w zespole, na
indywidualne studiowanie, przy wykorzystaniu najnowszych technik.
InterdyscyplinarnosÂc ma swoje gøeÎbokie uzasadnienie w misji
uniwersytetu, ktoÂraÎ nakresÂliø sÂw. Josemaria Escriva5. Wskazywaø
4
Por. R. Medina, Los fines de la Universidad, w: La educacioÂn personalizada en la
Universidad, s. 131-153.
5
Wypowiedzi ZaøozÇyciela Uniwersytetu Nawarry zostaøy zebrane w: JosemarõÂa
EscrivaÁ de Balaguer y la universidad, EUNSA, Pamplona 1993.
118
Ks. Piotr Roszak
on, zÇe uniwersytet nie mozÇe zÇyc odwroÂcony plecami do potrzeb spoøeczenÂstwa, w ktoÂrym sieÎ znajduje, do jego niepokojoÂw i bolaÎczek.
Zadaniem uniwersytetu jest ozÇywiac usÂpione siøy, usuwac bariery,
ktoÂre przeszkadzajaÎ we wzajemnym poznaniu, usuwac strach przed
przyszøosÂciaÎ. Najskuteczniej uda sieÎ osiaÎgnaÎc ten cel, gdy podejmie
sieÎ wyzwanie, aby pracowac wspoÂlnie6. ¹Uniwersytet ± moÂwiø zaøozÇyciel Opus Dei w jednym z przemoÂwien El compromiso de la
verdad, 9.05.1974 ± posiada jako swojaÎ naczelnaÎ misjeÎ søuzÇbeÎ ludziom, bycie fermentem spoøeczenÂstwa, w ktoÂrym zÇyje: dlatego powinien szukac prawdy we wszystkich dziedzinach, poczaÎwszy od Teologii, nauki wiary, wezwanej do rozwazÇania prawd zawsze aktualnych
azÇ po inne nauki ducha i naturyº. BeÎdaÎc ¹wspoÂlnym domemº, Uniwersytet sÂwiadomie stawia nie na segmentacjeÎ kazÇdej z dziedzin i jej
hermetyczne skupienie na sobie, ale na otwarcie i gotowosÂc przyblizÇania sieÎ do prawdy z roÂzÇnych perspektyw i odsøon. W gruncie rzeczy
idea interdyscyplinarnosÂci wypøywa z opcji na rzecz antropologii i jej
prymatu w studiach uniwersyteckich.
Jednym ze sposoboÂw realizacji tej interdyscyplinarnosÂci w zakresie humanistyki jest projekt stworzenia swoistego Centrum Badawczego Humanistyki (na wzoÂr CIMA z zakresu medycyny), ktoÂre
skupiaøoby badaczy z wielu krajoÂw, roÂzÇnych dziedzin, pracujaÎc w czterech gøoÂwnych liniach tematycznych.
PierwszaÎ z nich jest sztuka: w najblizÇszym czasie zostanie stworzone Muzeum Uniwersyteckie, ktoÂre udosteÎpni wszystkim sÂwiatowej søawy dzieøa sztuki podarowane Uniwersytetowi Navarry przez
MarõÂeÎ JosefeÎ Huarte (wsÂroÂd ktoÂrych znajduje sieÎ m.in. Mousquetaire
Pabla Picassa). Obok aktywnosÂci sÂcisÂle muzealnych Centrum Sztuki
WspoÂøczesnej beÎdzie inicjowac studia oraz badania o charakterze
akademickim posÂwieÎcone zagadnieniom sztuki wspoÂøczesnej. W ten
sposoÂb Muzeum stanie sieÎ platformaÎ rozpowszechniania znajomosÂci
sztuki i estetyki wspoÂøczesnej mieÎdzy specjalistami i wszystkimi zainteresowanymi.
6
F. Ponz, Reflexiones sobre el quehacer universitario: discursos y otras intervenciones como Rector de la Universidad de Navarra (1966-79), Ediciones Universidad
de Navarra, Pamplona 1988.
Uniwersytet i apostolat intelektu
119
Kolejne linie badawcze nowego Centrum Badawczego Humanistyki beÎdaÎ dotyczyc trzech nasteÎpujaÎcych kierunkoÂw:
1) UboÂstwo i RozwoÂj (odpowiedzialny za jego stworzenie beÎdzie
prof. Luis Ravina, byøy dziekan Wydziaøu Ekonomii i PrzedsieÎbiorczosÂci);
2) Rodzina, Edukacja i SpoøeczenÂstwo;
3) Globalizacja, Prawa Czøowieka oraz WielokulturowosÂcÂ.
Ambitne zadanie stojaÎce przed nowym centrum wymagac beÎdzie
od profesoroÂw UN przeznaczenia czasu na mieÎdzynarodowe projekty z zakresu humanistyki, ktoÂre w nowatorski sposoÂb beÎdaÎ zgøeÎbiacÂ
zaproponowanaÎ problematykeÎ.
MieÎdzynarodowosÂcÂ
W samych zamierzeniach sÂw. Josemarii Escrivy Uniwersytet Nawarry miaø byc uczelniaÎ mieÎdzynarodowaÎ w wielorakim sensie tego
søowa. UniwersalnosÂc uniwersytetu nie oznacza bowiem jedynie szerokiego wachlarza dziedzin, ktoÂre saÎ zgøeÎbiane i wyjasÂniane. To takzÇe
kwestia takiego ksztaøtowania spoøecznosÂci akademickiej, aby odzwierciedlaøa tendencje, mentalnosÂci, problemy oraz zapatrywania
caøej ludzkosÂci.
Strategia ¹umieÎdzynarodowieniaº Uniwersytetu Nawarry opiera sieÎ na kilku zasadniczych fundamentach, ktoÂre zostaøy przewidziane na lata 2005-2015. Jednym z gøoÂwnych zaøozÇen jest wysoki
wskazÂnik studentoÂw spoza Hiszpanii w ogoÂlnej liczbie alumnoÂw.
W roku akademickim 2008/2009 mieÎdzynarodowosÂc w liczbie studentoÂw ksztaøtowaøa sieÎ na poziomie 15% ogoÂlnej liczby studentoÂw,
ktoÂra wyniosøa ± wraz z osÂrodkami w Madrycie, Barcelonie oraz San
Sebastian ± ok. 16.000 osoÂb. Ambitnym planem Uniwersytetu jest
osiaÎgnieÎcie 25% studentoÂw zagranicznych w ogoÂlnej liczbie uczaÎcych sieÎ w UN.
Drugim filarem tak rozumianego procesu umieÎdzynarodowienia uniwersytetu jest zaangazÇowanie profesoroÂw w roÂzÇnych krajoÂw nie tylko w zakres badanÂ, ale takzÇe w dydaktykeÎ. Z kazÇdym
rokiem roÂwniezÇ i te wskazÂniki idaÎ w goÂreÎ, sprawiajaÎc, zÇe bogactwo
120
Ks. Piotr Roszak
kulturalne, jeÎzykowe nauczycieli akademickich z caøego sÂwiata jest
przekazywane studentom Uniwersytetu Nawarry. NiewaÎtpliwie
w parze z tendencjaÎ do profilowania uniwersytetu, aby nabieraø
rysoÂw mieÎdzynarodowych, idzie nacisk na otwieranie kolejnych
kierunkoÂw dwujeÎzycznych, hiszpanÂsko-angielskich. JuzÇ dzis przyciaÎgajaÎ one studentoÂw z wielu krajoÂw sÂwiata, ktoÂrzy cheÎtnie wybierajaÎ UN jako cel swoich stazÇy w ramach programoÂw europejskich typu Erasmus.
MieÎdzynarodowosÂc Uniwersytetu Nawarry wyrazÇa sieÎ w roÂwniezÇ
w zacheÎtach kierowanych do studentoÂw, aby w ramach swoich studioÂw mieli mozÇliwosÂc zdobycia dosÂwiadczenia w uczelniach i firmach
znajdujaÎcych sieÎ poza HiszpaniaÎ. Chodzi o zdobycie przez studentoÂw
szerszej perspektywy nie tylko w zakresie swoich studioÂw, ale roÂwniezÇ ubogacajaÎcego kontaktu z innaÎ kulturaÎ, sÂrodowiskiem i mentalnosÂciaÎ biznesowaÎ. W ten sposoÂb przygotowuje sieÎ studentoÂw do otwarcia intelektualnego, mysÂlenia w szerszych kategoriach i odkrycia
koniecznosÂci troski o wøasnaÎ tozÇsamosÂc jako elementu ¹wyroÂzÇniajaÎcegoº kazÇdego z nich.
Misja ¹uźyzÂnianiaº serc i umysøoÂw
Edukacja integralna studentoÂw, wedøug søoÂw sÂw. Josemarii Escrivy, nie mozÇe ograniczac sieÎ do technicznego przygotowania, ale
musi zostac uzupeøniona formacjaÎ ludzkaÎ, kulturalnaÎ i duchowaÎ.
Chodzi o realizacjeÎ owej ¹uniwersalnosÂciº uniwersytetu, ktoÂry nie
przygotowuje do jednego, wybranego zadania, ale stawia studenta
wobec oczekiwan caøego spoøeczenÂstwa. Dlatego roÂwniezÇ ksztaøcenie
musi ± poza swoim jasnym profilem zwiaÎzanym z kierunkiem studioÂw
± posiadac ten uniwersalny wymiar. Nie chodzi o jakis jeden, konkretny model, ktoÂry chciaøoby sieÎ narzucic wszystkim: dlatego Uniwersytet Nawarry stawia na wolnosÂcÂ.
Jest to praca zwiaÎzana z ¹uzÇyzÂnianiemº serc i umysøoÂw poprzez
staøe podnoszenie kwestii duchowych: chodzi o profesjonalistoÂw
o szerokim umysÂle, ktoÂrzy jako prawdziwi eksperci w swoich obszarach potrafiaÎ oprzec sieÎ tendencjom do manipulowania, jasno prze-
Uniwersytet i apostolat intelektu
121
konani o hierarchii wartosÂci7. Ewolucja spoøeczenÂstwa i posteÎp technologiczny mogaÎ doprowadzic do gøeÎbokich zmian w sposobie realizacji edukacji akademickiej, ale uniwersytet zawsze beÎdzie nosiø na
sobie odpowiedzialnosÂc za ± jak to wyraziø J. H. Newmann ± ¹dyscyplineÎ umysøuº. Polega ona na uczeniu poszukiwania prawdy, mysÂlenia wedle rygoroÂw naukowosÂci, refleksji nad rzeczywistosÂciaÎ wykraczajaÎcej poza analizeÎ samych fenomenoÂw.
SzczegoÂlnym czynnikiem budowania tej edukacji, na ktoÂry wskazywaø sam sÂw. Josemaria, jest klimat miejsca zakwaterowania dla
studentoÂw znajdujaÎcych sieÎ poza swoimi rodzinami. NiezwykøaÎ uwageÎ przywiaÎzuje sieÎ do ¹Colegios Mayoresº (Belagua, Mendaur, Goimendi, Aldaz, Goroabe, Olabidea i inne), ktoÂre poprzez przemysÂlany rozkøad dnia i obowiaÎzkoÂw, a takzÇe organizowane zÇycie kulturalne
(zapraszanie ciekawych twoÂrcoÂw, profesoroÂw etc.), starajaÎ sieÎ pomoÂc, zwøaszcza møodym studentom, w wyrobieniu swoistego habitusu
studiowania.
KwestieÎ wymiaru religijnego w strukturze uniwersytetu tak oto
postrzegaø zaøozÇyciel Opus Dei: ¹Religia jest najwieÎkszaÎ rebeliaÎ czøowieka, ktoÂry nie chce zÇyc tak jak bestia i nie jest zadowolony ± nie
zostaje zaspokojony ± azÇ nie wejdzie w kontakt i pozna Stworzyciela:
nauka religii jest fundamentalnaÎ potrzebaÎ. Czøowiek, ktoÂremu brakuje wyksztaøcenia religijnego nie jest w peøni wyksztaøcony. Dlatego
religia powinna byc obecna na Uniwersytecie i powinno sieÎ jej nauczac na wyzÇszym poziomie, naukowym, jako dobraÎ TeologieÎ. Uniwersytet, na ktoÂrym brakuje religii, to uniwersytet niekompletny:
poniewazÇ ignoruje fundamentalny wymiar, ktoÂry nie usuwa ± lecz
wymaga ± wszystkich innych wymiaroÂwº. Dlatego ZaøozÇyciel chciaø,
aby na wszystkich sÂwieckich kierunkach proponowano studentom,
respektujaÎc wolnosÂc sumienia, wykøady posÂwieÎcone teologii, antropologii chrzesÂcijanÂskiej, etyki.
7
Por. F. Ponz, Principios fundacionales de la Universidad de Navarra, w:
O. DIAZ, F.REQUENA, JosemarõÂa EscrivaÁ de Balaguer y los inicios de la Universidad de Navarra (1952-1960), EUNSA, Pamplona 2002, s. 79n.
122
Ks. Piotr Roszak
Pryzmat kultury
Uczestnictwo profesoroÂw w wydarzeniach akademickich nie tylko z zakresu swojej dyscypliny, ale i w projektach interdyscyplinarnych faworyzuje otwarcie intelektualne i dialog, zdobywanie swoistej
syntezy kulturalnej, na ktoÂraÎ skøadajaÎ sieÎ nauki naturalne, ale i duchowe. Jest to w duzÇej mierze echo søoÂw i zacheÎt Pawøa VI w Evangelii
nuntiandi do ¹ewangelizacji kulturyº: ¹Zerwanie mieÎdzy EwangeliaÎ
i kulturaÎ jest jednym z najwieÎkszych dramatoÂw naszych czasoÂw, podobnie jak byø nim w innychº.
Dlatego Uniwersytet Nawarry przyjmujaÎc memento Pawøa VI jest
uczelniaÎ pieleÎgnujaÎcaÎ talenty muzyczne, aktorskie, malarskie swoich
studentoÂw, ale roÂwniezÇ sam poprzez specjalnie wydzielonaÎ jednostkeÎ, Servicio de actividades culturales, przygotowuje koncerty i wydarzenia artystyczne dla spoøecznosÂci akademickiej. Wynika to z przesÂwiadczenia, zÇe uniwersytet, stawiajaÎc nie tyle na wycinkowe ksztaøtowanie czøowieka (z danej dziedziny nauki), ale integralne, dostrzega w kulturze sojusznika i sÂrodek do rozbudzania najgøeÎbszych metafizycznych pytan o sens egzystencji.
W teÎ linieÎ ¹kursu na kultureκ nalezÇy wpisac pionierskie inicjatywy utworzenia katedry Felix Huarte Estetyki i Sztuki WspoÂøczesnej,
ktoÂra powstaøa w 1998 r. na mocy porozumienia mieÎdzy FundacjaÎ
Beaumont, Uniwersytetem Nawarry oraz FundacjaÎ UniwersyteckaÎ
Nawarry. SzczegoÂlnaÎ roleÎ odegraøa roÂwniezÇ Katedra Dziedzictwa
i Sztuki Nawarryjskiej, ktoÂra poczaÎwszy od 2005 r. zainicjowaøa juzÇ
szereg inicjatyw sprzyjajaÎcych promowaniu znajomosÂci sztuki i monumentalnych zabytkoÂw artystycznych Nawarry.
NiektoÂre aspekty ¹duchaº uniwersytetu
Zgodnie z duchem Opus Dei praca zawodowa jest postrzegana
jako dziaøalnosÂc godna czøowieka, ktoÂra mozÇe stac sieÎ dla niego sÂrodkiem do usÂwieÎcenia8. Dlatego miøosÂc do pracy, ktoÂraÎ pragnie rozbu8
Por. P. Rodrigez (red.), Mons. JosemarõÂa EscrivaÁ de Balaguer y el Opus Dei: en el
50 aniversario de su fundacioÂn, Ediciones Universidad de Navarra, Pamplona 1982.
Uniwersytet i apostolat intelektu
123
dzac Uniwersytet Navarry, ma stac sieÎ czytelnym sÂwiadectwem
pierwszenÂstwa czøowieka nad rzeczami materialnymi, sposobem rozwoju wøasnej osobowosÂci, wieÎziaÎ jednosÂci mieÎdzy ludzÂmi i sposobem
na posteÎp ludzkosÂci. Dlatego Uniwersytet stawia na ksztaøtowanie
i obecnosÂc ¹ducha pracyº jako klimatu odpowiedniego dla studioÂw.
Taki tezÇ wymiar ma szczegoÂlny akcent stawiany na czeÎsty kontakt
profesora ze studentem (sÂrednio 1 profesor przypada na 7 studentoÂw), promocjeÎ porzaÎdku i powagi, a wszystko po to, aby wyrabiacÂ
w møodym czøowieku swoisty habitus, sprawnosÂc dobrej pracy, ktoÂra
znajdzie swoje przeøozÇenie w poÂzÂniejszej pracy zawodowej.
Sprzyja temu roÂwniezÇ inny wazÇny wymiar duchowy, na ktoÂry
køadø nacisk ZaøozÇyciel: korporacja uniwersytecka ma stanowic rodzineÎ, w ktoÂrej wszyscy powinni byc szanowani, rozumiani i doceniani. Chodzi o klimat pewnej naturalnosÂci, w ktoÂrej mozÇe wzrastacÂ
klimat optymizmu i czystej radosÂci. Rodzi to szacunek do roÂzÇnych
gustoÂw i upodobanÂ, roÂzÇnic kulturalnych, religijnych, spoøecznych,
ktoÂrych nie chce sieÎ nigdy pokonywacÂ, ale do ktoÂrych chce sieÎ przekonywacÂ. Uniwersytet to przestrzenÂ, w ktoÂrej przygotowuje sieÎ do
dawania odpowiedzi na nurtujaÎce spoøeczenÂstwo pytania, intelektualny poligon, ktoÂry uczy wspoÂlnego zÇycia w pokoju9. Warunkiem
i podstawaÎ tego klimatu jest nieustanne odwoøywanie sieÎ do mentalnosÂci søuzÇby drugiemu czøowiekowi, wrazÇliwosÂci na jego potrzeby ±
a søuzÇba w przyszøosÂci dla spoøeczenÂstwa zalezÇy w duzÇej mierze od
dobrego, profesjonalnego przygotowania.
Troska o ¹maøe sprawyº, o usÂwieÎcanie kazÇdej pracy na uniwersytecie to inny z fundamentalnych profili UN. ZaroÂwno troska o aspekt materialny, aby budynki, sprzeÎty, wyrazÇaøy skromnosÂc nakøadoÂw finansowych, ale jednoczesÂnie wysokaÎ jakosÂc estetycznaÎ i funkcjonalnosÂcÂ.
Jak zauwazÇyø Jan Paweø II, ¹zÇycie uniwersyteckie polega na poszukiwaniu prawdy i bezinteresownym jej przekazywaniuº10. Dla
spoøecznosÂci Uniwersytetu Nawarry saÎ to søowa zasadnicze, uzmysøa9
Por. J. Illanes (red.), La vocacioÂn cristiana : reflexiones sobre la catequesis de
Mons. EscrivaÁ de Balaguer, Palabra, Madrid 1975, s. 50.
10
Jan Paweø II, Ex corde Ecclesiae, nr 2.
124
Ks. Piotr Roszak
wiajaÎce jednoczesÂnie, zÇe misjeÎ uczelni realizujaÎ zaroÂwno profesorowie, jak i studenci, nie zapominajaÎc przy tym o absolwentach, z mysÂlaÎ
o ktoÂrych UN prowadzi jeden z najlepszych w Hiszpanii programoÂw
Alumni Navarrenses11. Podtrzymywanie tej wieÎzi z dawnymi studentami, ktoÂrzy pracujaÎ na wielu roÂzÇnych odcinkach zÇycia spoøecznego,
niejednokrotnie finansowo wspierajaÎc uczelnieÎ (fundujaÎc m.in. stypendia ¹Alumniº), to kolejny dowoÂd na to, zÇe apostolat intelektu nie
ogranicza sieÎ do czasu zdobywania wiedzy, ale jest to proces, ktoÂry
naznacza caøe zÇycie czøowieka12.
The University and the Intellectual Apostolate
Summary
The article presents a peculiar mission of the University of Navarra ±
an ambitious program carried out for over 50 years, outlined by its founder ± St. JosemarõÂa EscrivaÁ, a program which reflects a logic of the thinking and the work, whose primary objective is to sanctify by working in
the world. It deserves a special attention on account of its ¹interdisciplinarityº (in the sciences and the humanities) as its own feature of projects
implemented by the UN, its internationalization, and such modeling of
the culture, which reflects the authentic values.
11
Universidad de Navarra, Alumni: guõÂa de servicios & beneficios, Servicio de
Publicaciones Universidad de Navarra, Pamplona 2004.
12
Amigos de la Universidad de Navarra: comprometidos con el progreso de la
sociedad, AsociacioÂn de Amigos de la Universidad de Navarra, 2003.