docsprawdź
download 
Reklamacja Transkrypt
sprawdź
NR 65 CZERWIec 2013 wszystkie numery Izoptyki dostępne na www.jzo.com.pl OFERTA JZO Specjaliści JZO wyjaśniają Z WARSZTATU OPTYKA Rekreacja, sport, ochrona RSO – linia nowoczesnych Nowe możliwości profilowa- Konstrukcje astygmatyczne soczewek do opraw sporto- nia oraz montażu w JZO – różne rozwiązania wych i przeciwsłonecznych temat wiodący Specjaliści JZO wyjaśniają PRZYPOMINAMY/RADZIMY Korekcja astygmatyzmu w praktyce temat wiodący oko/wzrok Astygmatyzm etiologia – leczenie temat wiodący RSO Rekreacja Sport Ochrona SPRAWDŹ ... NOWĄ LINIĘ SOCZEWEK WYKONYWANYCH W TECHNOLOGII FREE FORM, PRZEZNACZONYCH DO OPRAW SPORTOWYCH I PRZECIWSŁONECZNYCH – O ZNACZNYM KĄCIE ZAKRZYWIENIA ciekawostka SPRAWDŹ CZY WIESZ… PSYCHOLOG U OPTYKA KĄCIK OPRAW INFORMACJE INFORMACJE Pierwsi badacze astygmatyzmu Rozwiązanie zadania nr 4 Zadanie nr 5 Pierwsze wrażenie Materiały na oprawy okularowe Przedszkole dla dzieci słabowidzących Informacje MCrO Podziękowania dla JZO X Kongres KRIO Informacja DCO Karta gwarancyjna JZO jest dla wzroku tym, czym krem z filtrem UV dla skóry Powłoka antyrefleksyjna Ideal Max UV dzięki swej unikalnej budowie blokuje promienie UV odbite od wewnętrznej strony soczewki oraz: • zwiększa komfort widzenia, • ułatwia czyszczenie soczewek, • zwiększa odporność soczewek na zarysowania Poinformuj Klienta: Badania specjalistów wykazały, że zagrożeniem dla wzroku jest nie tylko ultrafiolet przenikający przez soczewkę okularową, ale także promienie UV padające od tyłu i odbijane od wewnętrznej strony soczewki. Pełną ochronę przed UV zapewniają soczewki okularowe z Ideal Max UV Rys. Soczewka z powłoką antyrefleksyjną Ideal Max UV chroni wzrok przed promieniowaniem UV odbijającym się od wewnętrznej powierzchni soczewki. 65 Oferta JZO Rekreacja Sport Ochrona REKREACJA, SPORT, OCHRONA Rys. 1 – widzenie w soczewce RSO DSun Rys. 2 – widzenie w soczewce RSO DSport Konstrukcje specjalne do opraw sportowych i przeciwsłonecznych Agnieszka Woszczyna, manager ds. produktu Moda na aktywny wypoczynek, jako zdrowy tryb życia, na dobre zagościła w naszym społeczeństwie. Propagują ją kolorowe czasopisma, portale internetowe czy telewizja. Coraz większą popularność zyskują biegi, jazda na rowerze czy chociażby spacery z kijami trekkingowymi. Od przeszło 100 lat na ulicach największych miast świata rozgrywane są np. masowe biegi uliczne, w których udział może wziąć każdy chętny. W największych imprezach startuje ponad 30 tys. biegaczy zawodowych i amatorów. Sport i rekreacja są więc bardzo modne! Warto jednak mówić o tym, że przebywanie na świeżym powietrzu wiąże się z ekspozycją naszego organizmu na szkodliwe działanie UV. Linia soczewek RSO Przed nadmiarem ultrafioletu, a także olśnieniami słońcem należy chronić oczy. Najbardziej oczywistym rozwiązaniem jest w tym przypadku wybór odpowiednich okularów. W ofercie JZO do okularów sportowych i przeciwsłonecznych szczególnie polecamy obecnie linię soczewek RSO, która zastępuje proponowane przez nas do tej pory, soczewki Relax. Ich specjalna konstrukcja uwzględniała w modelu obliczeniowym właściwości optyczne, na które wpływały zakrzywienia oprawy. Teraz udoskonaliliśmy tę linię, wprowadzając konstrukcje wykonywane w technologii obróbki cyfrowej (free form). Soczewki RSO mają teraz znacznie lepsze parametry optyczne i zapewniają użytkownikowi dokładniejszą korekcję oraz maksymalny komfort widzenia. Powierzchnie soczewek obliczane są przy użyciu specjalistycznego oprogramowania, które koryguje moce podane na recepcie, uwzględniając specyficzne parametry montażu soczewek do oprawy (kąt zakrzywienia oprawy, kąt pantoskopowy, odległość wierzchołkowa). Tak opracowane konstrukcje obejmują zarówno soczewki jednoogniskowe (RSO DS), jak i dwie wersje soczewek progresywnych (RSO DSun i RSO DSport). Soczewki jednoogniskowe RSO DS, są odpowiednie zarówno dla krótko, jak i dalekowidzów. Będą z nich zadowolone szczególnie te osoby, które aktywnie spędzają czas na świeżym powietrzu, szukając ochrony przed olśnieniem i szkodliwym promieniowaniem UV, np. sportowcy zawodowi lub amatorzy. Dzięki technologii free form niemal całkowicie został wyeliminowany w tych soczewkach problem astygmatyzmu skośnego. W całym obszarze soczewki zapewnione jest ostre widzenie. Soczewki progresywne RSO DSun (rys. 1), dedykowane są głównie użytkownikom, którzy lubią podróżować, uprawiają turystykę pieszą, zwiedzają zabytki itp. Soczewki te zostały zaprojektowane w taki sposób, aby zapewnić maksymalnie szeroki obszar do dali oraz optymalny obszar do bliży. Użytkownik ma więc w nich zapewnione tak dobre widzenie, jak w soczewkach progresywnych montowanych do oprawy o standardowych parametrach. Soczewki progresywne RSO DSport (rys. 2), dedykowane są głównie prezbiopom uprawiającym sport bardziej wyczynowo, dla których szczególnie ważne jest widzenie dali i odległości pośrednich, np. biegacze czy chodziarze. Konstrukcja tych soczewek ma znacznie poszerzony obszar ostrego widzenia dali, kosztem ograniczenia obszaru bliży. Zapewnia to dobre widzenie zarówno dali, jak i odległości pośrednich – przy możliwości sporadycznego korzystania z obszaru bliży, gdy jest to konieczne, np. do spojrzenia na zegarek lub pulsomierz. Zamontowanie soczewek o zmienionych mocach do oprawy o znacznym kącie wygięcia gwarantuje perfekcyjną ostrość widzenia. O montażu do różnych rodzajów opraw piszemy w dalszej części Izoptyki. Szczegóły oferty Soczewki RSO dostępne są w szerokiej gamie materiałów. Z uwagi na zastosowanie tego typu okularów w obszarze różnych dyscyplin sportu lub ochrony przed słońcem szczególnie polecamy soczewki wykonane z materiałów odpornych na uderzenia i uszkodzenia – w tym soczewki wykonane w indeksie 1,6 lub z materiału Trivex. Istnieje możliwość zamówienia soczewek RSO jako bezbarwnych (polecane w sytuacji wykorzystywania takich okularów wewnątrz pomieszczeń – np. sporty uprawiane na halach sportowych), fotochromowych Transitions, polaryzacyjnych Xperio czy polaryzacyjno - fotochromowych Drivewear (szczególnie polecane dla osób przebywających na świeżym powietrzu). Dodatkowo soczewki można wybrać w zależności od produktu z barwieniem, powłoką lustrzaną FLASH, powłoką Blue Blocker. Soczewki dostępne są w szerokiej gamie powłok uszlachetniających – od bazowego antyrefleksu Szmaragd po najnowocześniejsze rozwiązania w zakresie powłok: Ideal Max UV (powłokę, która zapewnia ochronę przed promieniowaniem UV padającym od tyłu i z boku, odbijającym się od wewnętrznej powierzchni soczewki) lub Optifog (powłokę, która dzięki unikalnej technologii zabezpiecza soczewkę przed zaparowaniem). Szybkie terminy realizacji Soczewki z linii RSO podlegają takim samym regułom w zakresie terminów realizacji, jak pozostałe soczewki recepturowe wykonywane w JZO. Tym samym deklarujemy, iż w ciągu 2 dni roboczych jesteśmy w stanie przygotować każde zamówienie soczewek uszlachetnionych z linii RSO. Sposób zamawiania soczewek Przypominamy, iż zamawiając soczewki RSO DS, RSO DSun, RSO DSport należy poza informacjami dotyczącymi materiału i uszlachetnień podać: 1. Moce z recepty – sfera, cylinder, oś cylindra, moc dodatku, w przypadku soczewek progresywnych. 2. Rozstaw źrenic (oddzielnie dla oka prawego i lewego), wysokość położenia źrenicy względem dolnej krawędzi traczy oprawy. 3. Wysokość i szerokość tarczy oprawy oraz szerokość mostka. 4. Kąt pantoskopowy. 5. Odległość wierzchołkową. W katalogu JZO, obowiązującym tego roku, soczewek RSO należy szukać w zakładce KONSTRUKCJE SPECJALNE. Znajdziecie tu Państwo zarówno ich opis, przykładowe wykończenia krawędzi dla poszczególnych typów opraw, szablony, jak i zakresy. Zachęcamy do polecania soczewek RSO. Dzięki nim osoby z wadami wzroku odczują komfort użytkowy, wynikający z połączenia okularów korekcyjnych z przeciwsłonecznymi. Jeżeli zaproponujemy im soczewki fotochromowe, to zyskają dodatkowo trzecią korzyść, dobre widzenie w zmiennych warunkach oświetlenia. Podkreślmy też bezpieczeństwo użytkowania okularów z RSO, wynikające z zastosowania takich materiałów jak Trivex. 3 65 specjaliści JZO wyjaśniają Indywidualizacja konstrukcji soczewek pozwala na projektowanie rozwiązań dedykowanych dla spe- RSO – linia nowoczesnych soczewek do opraw sportowych i przeciwsłonecznych cjalnego sposobu użytkowania okularów, dopasowanego do stylu życia lub warunków, w jakich są one noszone. Jednym z takich rozwiązań w ofercie JZO jest linia soczewek RSO przeznaczona do montażu w oprawy sportowe lub przeciwsłoneczne, czyli dla osób preferujących aktywny sposób spędzania wolnego czasu. co powinien wiedzieć optyk Piotr Kasjaniuk, specjalista ds. konstrukcji i obróbki soczewek Dlaczego soczewki do opraw sportowych i przeciwsłonecznych wymagają specjalnej konstrukcji? Na przestrzeni ostatnich kilku lat konstrukcje soczewek okularowych są tak opracowywane, by były dopasowane do indywidualnych, rzeczywistych potrzeb użytkownika. Przy ich projektowaniu, dzięki nowoczesnym programom obliczeniowym oraz wdrożeniu technologii obróbki free form, uwzględniana jest coraz większa liczba parametrów charakterystycznych dla poszczególnych osób. Dotyczy to anatomii i fizjologii, wielkości i rodzaju wady wzroku oraz indywidualnego położenia oprawy okularowej na twarzy, dzięki czemu skraca się czas adaptacji oraz zwiększa komfort użytkowania okularów. Oprawy sportowe i przeciwsłoneczne mają maksymalnie ograniczyć przedostawanie się do oka szkodliwego promieniowania UV, dlatego z reguły ściśle przylegają do twarzy, ułatwiając ochronę przed promieniowaniem z boku i z góry oraz odbiciami od tylnej powierzchni soczewki. W efekcie oprawy takie charakteryzują się dużą krzywizną soczewki (demolensu) oraz dużym kątem zakrzywienia oprawy (ZTILT), rys. 1. a) b) c) Rys. 2 – wpływ kąta pochylenia soczewki na wielkości aberracji $VW\JPDW\]PZLą]NL VNRĞQHM' 6RF]HZND562'6 6RF]HZNDWUDG\F\MQD 2GOHJáRĞüRGĞURGNDRSW\F]QHJRPP Rys. 3 – porównanie astygmatyzmu dla soczewki tradycyjnej i zaprojektowanej do oprawy sportowej o mocy -4,00, kącie oprawy 15º i kącie pantoskopowym 8º 4 W przypadku standardowego (fabrycznego) wykonania okularów, gdzie zamontowane są cienkie soczewki lub filtry polaryzacyjne bez mocy optycznej, nie utrudnia to widzenia, natomiast kiedy chcemy do tego typu oprawy zamontować soczewki korekcyjne, pojawiają się pewne problemy. Można je podzielić na dwie grupy: estetyka i prawidłowy montaż soczewki oraz jakość odwzorowania obrazu. Montaż i estetyka okularów Oprawy sportowe i przeciwsłoneczne wymagają do montażu soczewek o dużej krzywiźnie wypukłej. Demolensy lub soczewki montowane fabrycznie do tych opraw posiadają krzywiznę wypukłą w granicach 6,00 D ÷ 8,00 D. Dla soczewek ujemnych i dodatnich o małych mocach optycznych krzywizna wypukła soczewki (baza) posiada wartość w granicach 2,00 D ÷ 5,00 D, w zależności od mocy. Próba montażu soczewki o bazie wypukłej np. 3,50 D do oprawy o krzywiźnie 8,00 D może okazać się trudna, a bardzo często wręcz niemożliwa. Nawet jeżeli uda się zamontować soczewkę, prowadząc fasetę lub rowek do krzywizny oprawy, uzyskamy bardzo słaby efekt estetyczny, ponieważ krawędzie soczewki będą wystawać poza obrys oprawy. Warto również pamiętać, że oprawy sportowe i przeciwsłoneczne posiadają z reguły sztywną konstrukcję, nie dającą się modelować, a działania siłowe mogą drastycznie zmienić jej geometrię. Bardzo ważne jest więc, by soczewka przeznaczona do montażu w takich oprawach miała promień wypukły, jak najbardziej zbliżony do promienia krzywizny oprawy. Tylko w takim przypadku uzyskamy właściwą estetykę okularów. Jak uzyskać prawidłowe odwzorowanie obrazu Standardowe soczewki korekcyjne montowane są do opraw w taki sposób, aby oś optyczna soczewki i oś widzenia pokrywały się ze sobą. Przy takim sposobie montażu aberracje soczewki, a w szczególności astygmatyzm wiązki skośnej, są na najniższym poziomie i zależą jedynie od konstrukcji soczewki (rys. 2 a). Jeżeli tę samą soczewkę umieścimy przed okiem pod pewnym kątem, astygmatyzm wiązki skośnej będzie rósł, ograniczając zdecydowanie pole widzenia (rys. 2 b). Zwiększona wartość aberracji wynika z faktu, że promienie światła nie padają na powierzchnię soczewki prostopadle (jak w przypadku tradycyjnego montażu), lecz pod kątem, wynikającym z pochylenia soczewki. Jak już wspomnieliśmy oprawy sportowe charakteryzują się dużym kątem wygięcia, czyli chcąc za- ' Rys. 1 – kąt oprawy (ZTILT) chować właściwą wartość korekcji oraz szerokie pole widzenia, konieczne jest opracowanie specjalnej konstrukcji soczewki (rys. 2 c). Dla soczewek projektowanych do nich, przy uwzględnieniu mocy optycznych z recepty oraz parametrów dodatkowych (z których najważniejszym jest kąt wygięcia oprawy) przeliczane są odpowiednie kompensacje mocy optycznej i modyfikowane wejściowe wartości sfery, cylindra i osi. Wartość kompensacji zależy od mocy optycznej soczewki i kąta pochylenia oprawy. Na rys. 3 pokazano wykres, porównujący poziom astygmatyzmu dla soczewki tradycyjnej i zaprojektowanej do oprawy sportowej o mocy -4,00, kącie oprawy 15º i kącie pantoskopowym 8º. Pochylenie soczewki przed okiem dodatkowo powoduje, że wiązka światła nie skupia się w osi widzenia, ale jest przesunięta. Obraz więc nie jest odwzorowany we właściwym miejscu na siatkówce oka i w celu prawidłowego odwzorowania konieczna jest korekcja pryzmatyczna. Z tego powodu soczewki do opraw sportowych posiadają kompensację pryzmatyczną, której wartość zależy od grubości soczewki oraz od kąta pochylenia soczewki w oprawie. W tabelach 1 i 2 zestawiono przykładowe wartości kompensacji pryzmatycznych dla soczewek o różnych grubościach i dla różnych pochyleń. Izoplast 150 RSO DS Ø 70/80 Kąt oprawy 18º Moc soczewki Grubość na środku [D] [mm] Kompensacja pryzmatyczna pdptr -2,00 2,2 0,27 +1,00 3,1 0,42 +4,00 7,4 0,76 Tabela 1 – wpływ grubości soczewki na kompensację pryzmatyczną Izoplast 150 RSO DS Ø 70/80 + 4,00 D Kąt oprawy [º] Kompensacja pryzmatyczna pdptr 0 0,00 10 0,29 20 0,85 Tabela 2 – wpływ kąta oprawy na kompensację pryzmatyczną oferta JZO F'w ERC Rekreacja Sport Ochrona przebieg promieni w procesie widzenia przebieg promieni w procesie pomiaru dioptromierzem Rys. 4 – rzeczywista moc korekcyjna, a pomiar na dioptromierzu a) klasyczna soczewka progresywna, kąt pochylenia oprawy 0º b) klasyczna soczewka progresywna, kąt pochylenia oprawy 10º Rys. 5 – rozkład aberracji w soczewce progresywnej przy różnych kątach pochylenia soczewki RSO – w technologii free form Wszystkie soczewki nowej linii RSO, wykonywane są w cyfrowej technologii obróbki (free form). Oznacza to nie tylko dokładniejsze wykonanie soczewki pod względem geometrycznym, ale również poprawienie projektu powierzchni wklęsłej. Podobnie jak w przypadku soczewek progresywnych, wykonywanych w technologii DS, powierzchnia wklęsła obliczana jest punkt po punkcie, aż do uzyskania optymalnej konstrukcji. Program obliczeniowy uwzględnia rzeczywisty trójwymiarowy model oko – soczewka, analizuje rzeczywisty przebieg promieni światła oraz rzeczywiste ruchy oka i położenie oka względem soczewki. Dodatkowo na podstawie wartości korekcji, zapisanej na recepcie i po analizie rzeczywistego położenia soczewki, oblicza on rzeczywiste wartości korekcyjne soczewek. Dobór wartości mocy korekcyjnej w gabinecie lekarskim lub u optometrysty odbywa się zazwyczaj przy ustawieniu soczewki prostopadle do osi widzenia. Jednak, w zależności od typu wybranej oprawy, dobrane moce optyczne soczewek nie zawsze gwarantują poprawną korekcję wzroku. Podobnie jest z pomiarem mocy na dioptromierzu. Schemat pomiaru mocy na dioptromierzu i rzeczywistej, wymaganej mocy korekcyjnej obrazuje rys. 4. Wiązka pomiarowa dioptromierza jest zawsze prostopadła do powierzchni soczewki, która przylega do stolika. Natomiast rzeczywista wiązka światła może przebiegać w inny sposób, niż wynika z budowy urządzenia pomiarowego. Konieczne jest więc wyliczanie rzeczywistych, wymaganych wartości mocy optycznych soczewek dla rzeczywistego położenia soczewki względem oka. Są one definiowane następującymi parametrami dodatkowymi: kąt oprawy, kąt pantoskopowy, odległość wierzchołkowa, rozstaw źrenic, wielkość i kształt tarczy okularowej. Jeżeli soczewki nie będą montowane do opraw w pracowni JZO, to przy składaniu zamówienia dodatkowo należy podać bazę oprawy (demolensu). Wykonanie soczewki, zgodnie z rzeczywiście wymaganymi mocami optycznymi, gwarantuje stabilną moc optyczną we wszystkich kierunkach, a dzięki temu poprawia komfort użytkowania okularów. nej do oprawy o kącie pochylenia 0º i 10º. Dla kąta 0º rozkład aberracji i ich wielkość jest zgodna z projektem przypisanym dla danej generacji i odmiany konstrukcyjnej soczewki. Natomiast, jeżeli ta sama soczewka zostanie zamontowana pod kątem większym niż założono, rozkład i wielkość aberracji ulega drastyczniej zmianie. Jak widać na rysunku 5b, obszary pozbawione aberracji w zakresie widzenia dali, bliży i kanału progresji, znacznie się zmniejszyły. Pojawił się astygmatyzm w części przynosowej, w obszarze widzenia dali i w obszarze widzenia bliży. W obszarze peryferyjnym przy nosie pojawiły się wyższe wartości astygmatyzmu, którego wielkość jest wprost proporcjonalna do kąta pochylenia soczewki. Z powyższego przykładu wynika jednoznacznie, że indywidualizacja projektów powierzchni progresywnej dla różnych kątów pochylenia soczewki jest czynnikiem niezbędnym dla zapewnienia właściwych parametrów optycznych soczewki. W ofercie RSO znajdują się dwie odmiany konstrukcyjne soczewek progresywnych. Odmiany te różnicuje przeznaczenie, dla którego są preferowane. Użytkownik wybierający oprawy sportowe lub przeciwsłoneczne, domyślnie określa swoje potrzeby, styl życia. Wybór oprawy determinuje konstrukcję soczewki, jednak określenie „aktywny sposób spędzania wolnego czasu” jest bardzo szerokim pojęciem, dlatego przyjęto dwa modele aktywności użytkownika, którym przypisano dwa projekty konstrukcyjne soczewek. Pierwszy model, można określić jako statyczny, preferuje widzenie dali i bliży z ograniczeniem widzenia na odległości pośrednie. Drugi model – dynamiczny, preferuje widzenie dali i na odległości pośrednie z ograniczeniem widzenia do bliży. Wspólną cechą obydwu konstrukcji jest dbałość o perfekcyjne widzenie dali. W stosunku do tradycyjnej soczewki progresywnej, która powinna być soczewką uniwersalną, rozszerzone zostały obszary widzenia dali, ponieważ z założenia okulary będą wykorzystywane na otwartej przestrzeni (rys. 6). Odzwierciedleniem tych dwóch modeli w ofercie soczewek RSO, są dwie odmiany konstrukcyjne pod nazwami DSun :LG]HQLHGDOL i DSport – opisujemy je na str. 3. :LG]HQLHGDOL Soczewki progresywne w RSO 3HUVRQDOL]DFMD :LG]HQLHEOLĪ\ Rozszerzając w tym roku linię soczewek dedykowanych do opraw sportowych, zaproponowaliśmy w ofercie RSO , oprócz 3HUVRQDOL]DFMD :LG]HQLHEOLĪ\ soczewek jednoogniskowych, także soczewki progresywne. Są one projektowane i obliczane wg takich samych zasad, jak dla soczewek jednoogniskowych. Krzywiznę wypukłą dopa$GDSWDFMD :LG]HQLHRGOHJáRĞFLSRĞUHGQLFK sowuje się do krzywizny oprawy (baza 6-8 D). Kompensacja mocy optycznej do dali i kompensacja pryzmatyczna, wynika $GDSWDFMD 562'6XQ :LG]HQLHRGOHJáRĞFLSRĞUHGQLFK z kąta pochylenia oprawy oraz uwzględnienia rzeczywistych 562'6SRUW parametrów ustawienia soczewek. Dodatkowo przepro7UDG\F\MQDVRF]HZNDSURJUHV\ZQD RJyOQHJRSU]H]QDF]HQLDRNRQVWUXNFMLPLĊNNLHM wadzana jest analiza projektu i rekalkulacja konstrukcji po562'6XQ 562'6SRUW wierzchni pod kątem rozkładu aberracji w obszarach pery7UDG\F\MQDVRF]HZNDSURJUHV\ZQD Rys. 6 – porównanie projektów konstrukcyjnych soczewek proferyjnych. Na rysunku 5 przedstawiono przykładowy rozkład RJyOQHJRSU]H]QDF]HQLDRNRQVWUXNFMLPLĊNNLHM gresywnych tradycyjnych i przeznaczonych do opraw sportowych aberracji w tradycyjnej soczewce progresywnej zamontowa- i przeciwsłonecznych 5 RSO free form Twój klient wybrał oprawę sportową lub przeciwsłoneczną? Zaproponuj mu soczewki linii RSO, które zapewniają: wyraźne i komfortowe widzenie bez aberracji i efektu pryzmatycznego wywołanych dużym zakrzywieniem i pochyleniem oprawy właściwą moc użytkową soczewek zamontowanych do oprawy Teraz soczewki do opraw sportowych i przeciwsłonecznych również dla prezbiopów: RSO DSun i RSO DSport. RSO free form – udoskonalona linia soczewek Relax, nagrodzonych Złotym Medalem MTP 2012. JZO poleca soczewki wysokoindeksow jednoogniskowe i wieloogniskowe z powłoką antyrefleksyjną Ideal Max ora nową Ideal Max UV. Więcej informacji u Przedstawicieli Handlowych JZO, Przedstawicieli Regionalnych JZO oraz w Biurze Obsługi Klienta JZO www.jzo.com.pl 65 Z WARSZTATU OPTYKA NOWE MOŻLIWOŚCI profilowania oraz montażu w JZO Maciej Dąbrowski, technolog ds. oprawiania i profilowania soczewek Oprawy przysyłane do montażu w JZO mają coraz bardziej skomplikowaną konstrukcję i sposób mocowania soczewek. Chcąc sprostać Państwa oczekiwaniom, aby nietypowe prace były również realizowane w pełni profesjonalnie, Krawędzie standardowe Krawędzie standardowe (rys. 1) charakteryzują się bra kiem nachylenia względem osi soczewki i mogą być wykonane na każdym z automatów dostępnych na rynku, zgodnie z jego możliwościami i ograniczeniami technicznymi. Oczywiście dopasowanie takich krawędzi do ramki jest ściśle powiązane z konstrukcją mocowania soczewek w oprawie. zwiększamy możliwości, unowocześniając park maszynowy związany z tą usługą. Czynnikami mobilizującymi nas do stałego rozwoju są zarówno moda okularowa, która nieustannie ewoluuje, jak i postęp w technologii produkcji soczewek. Rozszerzanie możliwości jest równoważone rozwojem w dziedzinie profilowania soczewek i ich montażu. Zgodnie z tym przygotowaliśmy nowości w zakresie wykonywania nietypowych rodzajów krawędzi soczewek, które z pewnością można zaliczyć do free form w dziedzinie profilowania. Do niedawna krawędzie były wykonywane głównie w standardowym zakresie. Dotychczasowe doświadczenia w dziedzinie profilowania i montażu soczewek, wykorzystujemy jako solidną podstawę do wdrażania i realizacji nowych rozwiązań, spełniających oczekiwania klientów, włączając w to produkty wydawałoby się niszowe, czyli np. sportowe okulary korekcyjne. Zakres najnowszej oferty prezentuje obowiązujący od marca br. katalog JZO, w którym klienci znajdą wiele propozycji, w tym nowe rodzaje wykańczania krawędzi soczewek profilowanych oraz rozszerzony zakres usługi o montaż soczewek do opraw nietypowych w tym sportowych oraz przeciwsłonecznych. Dotyczy to też tych opraw, których cechy konstrukcji znacznie ograniczają możliwości ich zastosowania do montażu soczewek korekcyjnych profilowanych w tradycyjny sposób. Rodzaje krawędzi profilowanych – podział Opracowanie prostej klasyfikacji parametrów, warunkujących wykonanie danej pracy, jest praktycznie niemożliwe, ze względu na ilość i różnorodność konstrukcji opraw, które ewoluują wraz z modą oraz rozwojem materiałów, dlatego w tej części artykułu podamy jedynie przykłady klasyfikacji rodzaju krawędzi soczewki profilowanej. Wszystkie opisane i prezentowane w artykule krawędzie soczewek są możliwe do wykonania w JZO, jeśli pozwala na to materiał, grubość oraz krzywizna bazowa soczewki. 6 A(ST) B(ST) C(ST) Rys. 1 – przykłady krawędzi standardowych (ST) oraz ich cechy charakterystyczne: A(ST) – FASETA „V” – bez nachylenia; B(ST) – FASETA PŁASKA Z ROWKIEM – bez nachylenia; C(ST) – FASETA PŁASKA (pod patent) bez nachylenia + wiercenie – prostopadle do powierzchni wypukłej lub wklęsłej, lub równolegle do osi soczewki Oprawy standardowe Dla krawędzi standardowych, czyli bez pochylenia, konstrukcje mocowania soczewki w oprawie obrazują przykładowe schematy na rys. 2. Profilowanie oraz montaż soczewek do takich opraw jest z powodzeniem realizowany od wielu lat. Spasowanie wybranych A1(ST) B1(ST) C1(ST) Rys. 2 – przykładowe konstrukcje mocowania soczewki w oprawie standardowej (ST): A1(ST) – oprawa pełna; B1(ST) – oprawa na żyłkę; C1(ST) – oprawa „patentowa” obiektów, czyli soczewki oraz ramki, jest w takich przypadkach zwykle proste. Dzieje się tak dlatego, że cały system, od skanowania po profilowanie i montaż jest od dawna na takie prace przygotowany. W przypadku, gdy oprawy nie są typowe, to montaż soczewek z krawędzią standardową do takich opraw może okazać się niemożliwy. Oprawy niestandardowe i specjalne Soczewki wyprofilowane standardowo bez pochylenia krawędzi nie pasują do oprawy nietypowej. Aby spełnić warunek stabilnego i estetycznego montażu soczewek korekcyjnych do takich opraw, krawędzie soczewek należy również wyprofilować w sposób niestandardowy, dostosowany do konstrukcji danej oprawy. Nasz system umożliwia obecnie wykonanie krawędzi, które przy danej konstrukcji oprawy są najlepsze z możliwych. Takie wykończenia krawędzi są wówczas zaliczane do niestandardowych lub specjalnych, w zależności od stopnia skomplikowania mocowania soczewki w oprawie. W dalszej części artykułu przedstawiamy przykłady i cechy szczególne krawędzi niestandardowych oraz specjalnych, które obecnie są możliwe do wykonania w pracowni profilowania JZO. Krawędzie niestandardowe Krawędzie niestandardowe charakteryzuje występowanie nachylenia fasety względem osi soczewki lub krawędź gotowej soczewki korekcyjnej wymaga pocienienia. Jest to wymuszone kształtem mocowania w oprawie i jest ściśle powiązane z konstrukcją danej oprawyoraz montowanej soczewki. Wykończenie niestandardowe jest możliwe do realizacji w JZO wyłącznie na soczewkach organicznych. Przykłady krawędzi niestandardowych (NS) prezentuje rys. 3. Oprawy niestandardowe Dla krawędzi niestandardowych, czyli z pochyleniem, konstrukcja mocowania soczewki w oprawie może wyglądać jak na rys. 4, prezentującym przykładowe schematy mocowań – zwykle w tego typu oprawach krawędź demolensu jest również pochylona. Przykłady zaprezentowane na tym rysunku wskazują, że soczewka wyprofilowana standardowo nie pasuje do kształtu mocowania w oprawie nietypowej. Ramy większości opraw sportowych lub przeciwsłonecznych nie tylko wymagają zastosowania krawędzi pochylonej, gdyż mocowanie soczewki jest opisane wycinkiem sfery i w zależności od jej promienia pochylenie na krawędzi soczewki korekcyjnej powinno być większe lub mniejsze. Soczewki do takich opraw muszą posiadać krawędź dopasowaną do typu A(NS) B(NS) C(NS) A1(NS) B1(NS) D(NS) E(NS) C1(NS) D1(NS) E1(NS) Rys. 3 – przykłady krawędzi niestandardowych (NS): A(NS) – POCHYLONA FASETA „V” – krawędź nachylona prostopadle do krzywizny soczewki; B(NS) – POCHYLONA FASETA „V” z uskokiem z tyłu – uskok równej wielkości na całym obwodzie tarczy (Step Back); C(NS) – POCHYLONA FASETA PROSTOKĄT NA (T bevel) – stosowana do opraw z prostokątnym przekro jem mocowania soczewki; D(NS) – POCHYLONA FASETA PŁASKA Z ROWKIEM – rowek prowadzony tylko „do wypukłej”; E(NS) – POCHYLONA FASETA PŁASKA – oprawy „patentowe” + różnego rodzaju otwory lub wpusty powierzchniowe od strony wypukłej Rys. 4 – przykładowe schematy mocowań – zwykle w tego typu oprawach krawędź demolensu jest również pochylona: A1(NS) – krawędź „V” pochylona, montaż soczewki do oprawy pełnej; B1(NS) – krawędź „V” pochylona ze Step Back (uskok z tyłu), montaż soczewki do oprawy pełnej z kołnierzem za rowkiem; C1(NS) – krawędź pochylona z fasetą prostokątną (T bevel), montaż do oprawy pełnej, metalowej; D1(NS) – krawędź z rowkiem pochylona, montaż na żyłkę do oprawy o dużej krzywiźnie bazowej; E1(NS) – krawędź płaska z pochyleniem, dla opraw patentowych, w których ramiona nanośników są umieszczone blisko krawędzi soczewek lub pochylenie występuje fabrycznie na soczewce demonstracyjnej rowka, co obecnie jest możliwe do zrealizowania w JZO w dużo szerszym zakresie niż wcześniej. Z powodzeniem montujemy soczewki do opraw metalowych z prostokątnym przekrojem rowka, jedynym warunkiem jest, aby oprawa była „rozbieralna” i posiadała zamek pozwalający na przerwanie obwodu tarczy. Występują też formalne ograniczenia, związane z wytrzymałością materiałów, gdzie nie jest możliwy np. montaż każdej soczewki z krawędzią T bevel (faseta prostokątna) do opraw pełnych, plastikowych, gdyż podczas wsuwania soczewki do ramy wpust „T” ulega wykruszeniu (za wyjątkiem IZOPLAST TRV 153). Nowością jest również stosowanie pochylonej krawędzi „V” ze Step Back (uskok z tyłu), co jest wymagane dla wielu opraw sportowych, w których występują kołnierze w tylnej części ramki – obecnie montaż soczewek do tego typu opraw jest ograniczony jedynie dostępnością odpowiedniej krzywizny i średnicy soczewek. Nadal uważamy, że okulary są najbardziej estetyczne, gdy zakrzywienie oprawy i soczewek jest takie samo lub bardzo zbliżone – efekty montażu są wówczas najlepsze. w odpowiednio kształtowanym rowku oprawy. Skanowanie obrysu tarcz o złożonym kształcie posiadającym wcięcia i wyżłobienia jest zwykle niemożliwe na typowym skanerze opraw i demolensów. W związku z tym czas wykonania takiej pracy jest wydłużony, ze względu na potrzebę zaprojektowania danego profilu i jego obróbki, po to, aby soczewka korekcyjna pasowała do oprawy. Krawędzie i oprawy specjalne Krawędzie specjalne to takie, których kształt, nachylenie oraz forma są nieregularne. Charakteryzują się one potrzebą wykonania miejscowych podcięć, rowków, otworów itp. i możliwe są do wykonania tylko po odpowiednim zaprojektowaniu kształtu. Zwykle do tego typu wykonania zalicza się wszystkie prace, w których jest wymagane miejscowe pocienienie krawędzi soczewki, po to, aby umożliwić jej montaż w oprawie. Przykłady opraw i krawędzi specjalnych (SP) prezentuje rys. 5 – schematy 1, 2 i 3. Przy tego typu kształtach tarcz możliwe jest wykonanie krawędzi o prawie dowolnej formie. Na jednej tarczy soczewki możemy wykonać różne wykończenie, gdzie część tarczy jest np. rowkowana, a w innym miejscu np. płaska z podcięciem z tyłu. Większość opraw z mocowaniem soczewek „na zatrzask” kwalifikuje się do typu specjalnego. Soczewka w takiej oprawie posiada miejscowe podcięcia na obwodzie, które stanowią punkt mocowania Podsumowanie Ze względu na różnorodność opraw opis powyższych przykładów nie wyczerpuje zagadnienia klasyfikacji danego typu krawędzi i możliwości jej wykonania. Są to tylko dane podstawowe, które w pewnym zakresie prezentujemy w nowej wersji naszego katalogu. Generalnie, gdy oprawa jest przysłana do JZO i znamy już wszystkie parametry dotyczące wybranych soczewek oraz ich kształtu, możemy udzielić pełnej informacji o możliwości wykonania danej pracy. Wierzymy, że nowe możliwości w zakresie profilowania i montażu wpłyną pozytywnie na dalszą Państwa współpracę z JZO i rozszerzą paletę proponowanych klientom opraw sportowych i przeciwsłonecznych oraz będą pomocne w realizacji Państwa celów biznesowych. oferta JZO 1 2 Prosto do perfekcji • najwyższy stopień personalizacji • po raz pierwszy uwzględniony sposób noszenia okularów, anatomia oka i ciała użytkownika • ultraszybka adaptacja • idealne widzenie na wszystkie odległości • widzenie panoramiczne Sprawdź w katalogu JZO szeroką ofertę materiałów dla soczewek Anateo Mio: materiały o indeksach od 1,50 do 1,74, w tym Trivex bezbarwne, barwione i fotochromowe – Transitions 3 Rys. 5 – przykłady opraw i krawędzi specjalnych (schematy 1, 2, 3) 7 Więcej informacji u Przedstawicieli Handlowych JZO, Przedstawicieli Regionalnych JZO oraz w Biurze Obsługi Klienta JZO www.jzo.com.pl 65 Specjaliści JZO wyjaśniają Konstrukcje astygmatyczne – różne rozwiązania We wszystkich typach soczewek okularowych, największy udział w zakresie dostępnych mocy mają soczewki astygmatyczne. Możliwości techniczne dają optykom wybór optymalnych soczewek, zapewniających właściwe skorygowanie astygmatyzmu i estetyczną, indywidualnie dobraną konstrukcję soczewek. Marta Karnicka, specjalista technolog – fizyk Konstrukcja soczewek astygmatycznych – podstawy Soczewka astygmatyczna – soczewka skupiająca przyosiową, skolimowaną wiązkę światła na dwóch oddzielnych, wzajemnie prostopadłych liniach ogniskowych, mająca w związku z tym moc czołową tylko w dwóch głównych przekrojach południkowych. Uwaga 1 – jedna z tych mocy może być równa zeru, co odpowiada położeniu linii ogniskowej w nieskończoności. Uwaga 2 – soczewki zaliczane do soczewek cylindrycznych, sfero cylindrycznych i torycznych są soczewkami astygmatycznymi. (Definicja PN-EN ISO 13666). Najważniejszą cechą soczewek astygmatycznych są dwie wzajemnie prostopadłe płaszczyzny południkowe, nazywane również przekrojami głównymi o różnych wartościach mocy czołowych. W przekrojach głównych wyróżnia się przekrój główny słabszy o algebraicznie najmniejszej mocy czołowej i przekrój główny mocniejszy o algebraicznie największej mocy czołowej (przykładowo przekrój o mocy -5,00 D jest słabszy od przekroju o mocy -0,50 D, ten ostatni jest słabszy od przekroju o mocy +0,50 D, a ten z kolei od przekroju o mocy + 4,00 D). Bezwzględna wartość różnicy algebraicznej mocy w tych przekrojach jest określana jako moc cylindryczna lub Rys.1 – przykładowa powierzchnia toryczna potocznie cylinder. Dla oznaczenia soczewek astygmatycznych używa się wartości sfery, wartości cylindra oraz położenia osi cylindra. O sposobach zapisu mocy soczewek astygmatycznych pisaliśmy w Izoptyce nr 53. Soczewka astygmatyczna jest złożeniem dwóch płaszczyzn załamujących. Płaszczyzna zewnętrzna (baza) jest powierzchnią o tzw. symetrii obrotowej, będącej wycinkiem sfery lub asfery. Właściwy dobór bazy jest zależny od wartości mocy czołowej mocniejszego przekroju głównego. Dla przykładu w soczewce o mocy +1,00/+4,00 D, krzywizna zewnętrzna jest dobierana jak dla soczewki sferycznej o mocy +5,00 D. 8 Krzywizna powierzchni wewnętrznej jest wynikiem przeliczeń dla przekrojów głównych soczewki (jak dla dwóch niezależnych soczewek sferycznych o jednakowej bazie). Jest to najczęściej powierzchnia toryczna, która jest wycinkiem torusa (rys.1). Powierzchnia ta posiada w dwóch prostopadłych do siebie przekrojach głównych dwa różne promienie. Powierzchnia toryczna opisana jest dwoma parametrami – promieniami krzywizn w przekrojach głównych, wyrażonymi w milimetrach lub w dioptriach. W efekcie otrzymujemy soczewkę, dla której wiązka promieni równoległych po przyjściu przez nią tworzy dwa ogniska (rys. 2). Grubość soczewki astygmatycznej, a średnica Grubość w środku optycznym soczewki astygmatycznej jest zależna od mocy przekroju mocniejszego. W przypadku ujemnych soczewek (moce w obu przekrojach głównych są ujemne) minimalna grubość w środku optycznym soczewki jest uzależniona od wytrzymałości mechanicznej zastosowanego materiału. W soczewkach dodatnich wartością krytyczną jest grubość na brzegu w przekroju mocniejszym. Grubość na brzegu zmienia się płynnie od wartości minimalnej ETmin w przekroju mocniejszym soczewki, do wartości największej ETmax w jej przekroju słabszym (rys. 3). Podobnie jak w przypadku soczewek sferycznych, dobierając jak najmniejszą średnicę soczewki dodatniej (dodatnia wartość mocy w mocniejszym przekroju), można wytworzyć soczewki cieńsze, a przez to lżejsze i bardziej estetyczne. W tabeli 1 zestawiono przykładowe wartości CT i ETmax dla soczewek IZOPLAST 150 moc sph/cyl soczewki CT/ETmax [mm] dla różnych średnic soczewki IZOPLAST 150 [D] fi 50 fi 56 fi 60 fi 65 fi 70 0,00/+1.00 0,00/+2.00 0,00/+3.00 0,00/+4.00 0,00/+5.00 0,00/+6.00 2,2/2,2 2,2/2,3 2,6/2,7 3,2/3,3 3,9/4,0 4,5/4,7 2,2/2,2 2,2/2,3 3,0/3,1 3,8/3,9 4,7/4,9 5,5/5,7 2,3/2,3 3,0/3,1 3,7/3,8 4,6/4,7 5,6/5,9 6,5/6,8 2,4/2,4 3,3/3,4 4,0/4,1 5,0/5,1 6,2/6,5 7,1/7,6 2,4/2,4 3,4/3,6 4,5/4,7 5,7/5,9 7,2/7,8 8,3/8,9 Tabela 1 – przykładowe wartości CT i ETmax dla soczewek IZOPLAST 150 o różnych średnicach F'90 F'180 Rys. 2 – przykładowy model działania dodatniej soczewki astygmatycznej o różnych średnicach. Przy omawianiu wpływu średnicy soczewki astygmatycznej na jej grubość, należy zwrócić szczególną uwagę na pozytywny efekt zastosowania soczewek eliptycznych. Przez zastosowanie eliptycznej konstrukcji soczewki można zmniejszyć jej grubość nawet do 38%. Konstrukcja ta jest stosowana dla soczewek astygmatycznych dodatnich. Wielkość redukcji grubości zależy od mocy sfery i cylindra (im moc sfery i cylindra jest większa, tym większe jest pocienienie soczewki) oraz położenia osi cylindra (największą redukcję grubości uzyskuje się przy położeniu przekroju słabszego, w osi 180°). Wielkość pocienienia maleje wraz ze zmianą położenia osi cylindra i ociąga wartość 0 przy położeniu przekroju słabszego w osi 90°. Soczewki asferyczne – korzyści W asortymencie soczewek asferycznych JZO optyk ma również możliwość zamówienia soczewek astygmatycznych. Powierzchnią asferyczną jest powierzchnia zewnętrzna soczewki. Powierzchnia wewnętrzna ma konstrukcję klasyczną (wycinek tory). Asferyzacja powierzchni wypukłej, analogicznie jak w soczewkach sferycznych, pozwala na wykonanie soczewek bardziej płaskich i cieńszych od ich odpowiedników sferycznych. Należy jednak przypomnieć, że ten typ konstrukcji wymaga dużej precyzji w procesie montażu do oprawy, m.in. uwzględnienia indywidualnego ustawienia środków optycznych w tarczach oprawy oraz kąta pantoskopowego. W tabeli 2 zestawiono przykładowe wartości CT i ETmax dla soczewek IZOPLAST 160 TRANSITIONS SIGNATURE VII fi 65 dla konstrukcji asferycznej (soczewki recepturowe) i sferycznej (soczewki magazynowe). oferta JZO moc sph/cyl soczewki [D] +1,00/+2,00 CT / ETmax [mm] dla soczewki IZOPLAST 160 TRANSITIONS SIGNATURE VII fi 65 konstrukcja sferyczna konstrukcja asferyczna 3,4/2,5 2,8/2,4 +1,50/+2,00 3,9/2,5 3,2/2,4 +2,00/+2,00 4,3/2,6 3,8/2,6 +2,50/+2,00 4,7/2,4 4,1/2,5 +3,00/+2,00 5,4/2,6 4,5/2,4 +3,50/+2,00 5,8/2,5 4,9/2,4 +4,00/+2,00 6,2/2,5 5,4/2,5 Tabela 2 – wartości CT / ETmax dla soczewek IZOPLAST 160 TRANSITIONS SIGNATURE VII fi 65 dla konstrukcji asferycznej (soczewki recepturowe) i sferycznej (soczewki magazynowe) CT Etmax Przekrój słabszy soczewki Etmin Przekrój mocniejszy soczewki Rys. 3 – przykładowa soczewka astygmatyczna Wysokie indeksy W soczewkach astygmatycznych, tak samo jak we wszystkich typach soczewek okularowych, zastosowanie materiałów wysokoindeksowych pozwala na wykonywanie soczewek bardziej estetycznych (bardziej płaskich i cieńszych). O zaletach zastosowania materiałów wysokoindeksowych pisaliśmy w Izoptyce nr 63 i 64. Zamawianie i montaż soczewek astygmatycznych W przypadku standardowych soczewek jednoogniskowych bezbarwnych, fotochromowych oraz z barwieniem jednorodnym przy składaniu zamówień nie ma konieczności podawania osi cylindra. Oś cylindra należy podać w przypadku soczewek jednoogniskowych astygmatycznych barwionych gradalnie (modele specjalne, gradalne i tęczowe), pryzmatycznych, polaryzacyjnych, dwuogniskowych, progresywnych i wszystkich z grupy RSO. Wymagania odnośnie dokładności montażu (kierunku osi cylindra) soczewek astygmatycznych określa obowiązująca norma PN-EN ISO 21987 Optyka oftalmiczna – Soczewki okularowe oprawione. W tabeli 3 przytoczono wartości dopuszczalnych odchyłek osi cylindra obowiązujących przy montażu soczewek astygmatycznych do oprawy. Soczewki astygmatyczne w ofercie JZO W przypadku wszystkich rodzajów oferowanych przez JZO soczewek okularowych występują ich wersje astygmatyczne. W zakresie soczewek magazynowych, w prawie wszystkich oferowanych rodzajach soczewek, największa dostępna moc cylindryczna wynosi 2.00 D. Ograniczenie zakresu mocy cylindrycznych do 2,00 D nie wynika jedynie z powodów ekonomicznych (wzrost kosztów magazynowania asortymentów rzadko zamawianych). Zasadniczym powodem takiego ograniczenia jest specyfika konstrukcji soczewek astygmatycznych o dużych (większych od 2,00 D) wartościach mocy cylindrycznej i wzrost ryzyka wystąpienia niekorzystnych efektów, spowodowanych dużą różnicą mocy czołowych w przekrojach głównych, np. różnice w powiększeniu okularowym w przekrojach soczewek (anamorfoza). Zastosowanie w takich przypadkach soczewek magazynowych, których konstrukcja nie uwzględnia indywidualnych parametrów korekcji okularowej, niesie znaczący wzrost ryzyka wystąpienia problemów z jakością widzenia i adaptacją do nowych okularów. Jedynie konstrukcja recepturowa daje optykom możliwość indywidualnego doboru soczewek o dużych (większych od 2,00 D) mocach cylindrycznych. Korzystając w JZO z bezpłatnej usługi optymalizacji konstrukcji soczewek recepturowych, optyk może indywidualnie określać i dobierać takie parametry jak: baza soczewki, decentracje punktów montażowych, grubość soczewki, odległości wierzchołkowe, kąt krzywizny oprawy, kąt pantoskopowy, średnica soczewki, itd. JZO oferuje soczewki w bardzo szerokim zakresie mocy i w średnicach od 50 do 80 mm. Wykonujemy soczewki eliptyczne, co przy ustawieniu mocniejszego przekroju soczewki w osi poziomej (± 30°) pozwala dodatkowo zredukować grubość soczewki dodatniej astygmatycznej. Zapewniamy szeroką gamę materiałów, które stosujemy do produkcji soczewek. Wspomniana wyżej usługa optymalizacji daje możliwość porównania różnych wariantów konstrukcyjnych i zobaczenia przewidywanego efektu dla danej oprawy okularowej. Pozwala dokonywać modyfikacji konstrukcji poprzez zamianę bazy soczewki lub zmiany grubości CT. Właściwy dobór konstrukcji soczewki i konstrukcji oprawy gwarantuje uzyskanie najlepszej estetyki okularów. Proponujemy też wersje fotochromowe i polaryzacyjne tych soczewek oraz możliwość ich barwienia. Wśród powłok antyrefleksyjnych szczególnie polecamy Idal Max UV, Ideal Max i Optifog, które w doskonały sposób ułatwiają użytkowanie okularów. POWŁOKA ANTYREFLEKSYJNA PRZEZ CAŁY ROK ZAPEWNIA: brak zaparowania okularów podczas jedzenia ciepłych posiłków i picia gorących napojów podczas wykonywania różnych czynności w kuchni (gotowanie, wyjmowanie naczyń ze zmywarki, itp.) przy wychodzeniu z klimatyzowanych pomieszczeń do ciepłego otoczenia w czasie uprawiania sportów przejrzystość zwiększoną odporność na zarysowania oleofobowość antystatyczność Szczegółowe informacje znajdziecie Państwo w katalogu JZO. Zapraszamy. Bezwzględna moc cylindryczna, dioptrie ≥ 0,125 i ≤ 0,25 > 0,25 i ≤ 0,50 > 0,50 i ≤ 0,75 > 0,75 i ≤ 1,50 > 1,50 i ≤ 2,50 > 2,50 Dopuszczalna odchyłka kierunku osi cylindra, stopnie ± 16 ±9 ±6 ±4 ±3 ±2 Tabela 3 – dopuszczalna odchyłka kierunku osi cylindra źródła: Cliford W. Brooks, Irvin M. Borish, System for ophthalmic dispensing, third EditionButterworth-Heinemann, 2007 Więcej informacji u Przedstawicieli Handlowych JZO, Przedstawicieli Regionalnych JZO oraz w Biurze Obsługi Klienta JZO www.jzo.com.pl 9 65 Przypominamy/ radzimy Korekcja astygmatyzmu w praktyce O soczewkach korygujących astygmatyzm pisaliśmy już niejednokrotnie (Izoptyka nr 50, 53, 55, 59), jednak z uwagi na często pojawiające się pytania optyków, w tym i następnym numerze postaramy się przybliżyć charakterystyki tzw. soczewek astygmatycznych. Michał Frączek, kierownik przedstawicieli regionalnych Aby wyjaśnić ideę soczewek korygujących astygmatyzm, musimy powiedzieć parę słów na temat wad refrakcji. Przyjmijmy dla uproszczenia, że mówimy o astygmatyzmie, wynikającym z niesferycznej krzywizny rogówki. Wada krótkowzroczności lub dalekowzroczności może wynikać z tego, że rogówka jest zbyt wypukła (krótkowzroczność) lub zbyt płaska (dalekowzroczność), w stosunku do standardowej rogówki. Co za tym idzie, promienie nie skupiają się na siatkówce, ale przed lub za nią, powodując nieostry obraz. Nieostrość tę możemy skorygować soczewkami sferycznymi: przy krótkowzroczności – ujemnymi, przy dalekowzroczności – dodatnimi. W przypadku astygmatyzmu możemy też mieć do czynienia z krótko – lub dalekowzrocznością, ale połączoną z dodatkowym zjawiskiem – układ optyczny w prostopadłych do siebie przekrojach ma różne ogniskowe. Reasumując, w „ciekawych” przypadkach, możemy mówić, że oko w jednym przekroju zachowuje się jak krótkowzroczne, a w innym jak dalekowzroczne, tzw. astygmatyzm mieszany. Szerzej o astygmatyzmie pisze na str. 12 lek. med. Renata Makuc. Soczewki korygujące astygmatyzm to najprościej ujmując soczewki, które w dwóch prostopadłych do siebie przekrojach posiadają inną moc. Więcej o konstrukcjach astygmatycznych piszemy na VIHUDSODQ F\OLQGHUGRGDWQL VIHUDSODQ F\OLQGHUGRGDWQL VIHUDSODQ F\OLQGHUXMHPQ\ RĞ PRFVRF]HZNL' Rys. 1 a, 1 b, 1 c 10 RĞ PRFVRF]HZNL' PRFZSU]HNURMX SURVWRSDGá\PGRRVL PRFZRVL PRFZRVL PRFZRVL PRFZSU]HNURMX SURVWRSDGá\PGRRVL PRFZSU]HNURMX SURVWRSDGá\PGRRVL PRFZSU]HNURMX SURVWRSDGá\PGRRVL PRFZSU]HNURMX SURVWRSDGá\PGRRVL PRFZSU]HNURMX SURVWRSDGá\PGRRVL PRFZRVL PRFZRVL PRFZRVL RĞ PRFVRF]HZNL XMHPQD RĞ PRFVRF]HZNL Rys. 1 GRGDWQLD b Rys. 1 c RĞ PRFVRF]HZNL XMHPQD RĞ PRFVRF]HZNL XMHPQD tj. soczewkami, które w jednym przekroju mają moc równą 0,00 D, a w drugim (prostopadłym) jakąś moc cylindryczną. Soczewki takie często mylnie nazywane są cylindrycznymi lub plano – cylindrycznymi. Są to nazwy historyczne, odnoszące się do sposobu produkcji, gdzie jedna powierzchnia soczewki była całkowicie płaska, a druga stanowiła wycinek walca (rys. 1 a). Obecnie już nie produkuje się soczewek w taki sposób, jednak dla czytelniejszego zilustrowania przykładu, opiszemy soczewki wykonane właśnie w ten sposób. Przypomnijmy, soczewka ma w jednym przekroju moc 0,00 D (plan) w drugim prostopadłym określoną moc (rys. 1 b, 1 c). Przyjrzyjmy się dokładniej, jak wyglądają takie soczewki. Zilustrują to opisane przykłady. Dla uproszczenia przyjmijmy, że baza soczewki określa nam jej krzywiznę i jednocześnie możliwą do uzyskania moc, a soczewka wykonana jest w wersji sferycznej, gdzie krzywizna zewnętrzna ma jednolity promień na całej powierzchni. Rozważymy to dla trzech przykładów. przykład RĞ PRFVRF]HZNL' RĞ PRFVRF]HZNL' RĞ PRFVRF]HZNL' RĞ PRFVRF]HZNL' RĞ PRFVRF]HZNL GRGDWQLD RĞ PRFVRF]HZNL GRGDWQLD Soczewki cylindryczne Pozostawiając rozważania teoretyczne, zajmijmy się najprostszymi konstrukcjami, VIHUDSODQ F\OLQGHUXMHPQ\ VIHUDSODQ F\OLQGHUXMHPQ\ VIHUDSODQ F\OLQGHUGRGDWQL Rys. 1 a str. 8. Możemy spotkać się z różnymi oznaczeniami czy nazwami takich soczewek: soczewka cylindryczna, sferocylindryczna czy toryczna. Jednak gdybyśmy mieli doprecyzować, to za każdą z wymienionych nazw, kryje się przykład innej konstrukcji. Różnice wynikają głównie z technicznego i optycznego podejścia do wykonania soczewek. Tak czy inaczej, wszystkie one korygują astygmatyzm, więc często na co dzień, możemy usłyszeć też termin soczewki astygmatyczne. 1 2 3 moce oś 0,00/+4,00 +4,00/-4,00 -4,00/+4,00 0,00/-4,00 0,00/+4,00 +4,00/-4,00 90 180 180 90 180 90 baza 4 0 4 Przykład 1 Dotyczy soczewki o mocy: sfera 0,00 D; cylinder: +4,00 D; w osi 90° (zapis z dodatnim cylindrem), alternatywny zapis sfera: +4,00 D; cylinder: -4,00 D; w osi 180° (zapis z ujemnym cylindrem). Soczewka wykonana jest z bazy 4,00 (rys. 2). Moc powierzchni wypukłej (zewnętrznej) wynosi w osi 90° i 180° +4,00 D. Moc powierzchni wklęsłej (wewnętrznej) wynosi w osi 90° -4,00, a w osi 180° 0,00 D. Moc obu jej po- $ $ $ VWURQDZ\SXNáD VWURQDZ\SXNáD VWURQDZ\SXNáD U\V Rys. 2 U\V U\V U\V U\V U\V Rys. 3 wierzchni wynosi zatem w osi 90° +4,00 D + (-4,00 D) = 0,00 D, a w osi 180° +4,00 D + 0,00 D = +4,00 D. Soczewka będzie charakteryzowała się tym, że: – w osi poziomej (180°) będzie miała najcieńszą krawędź, – w osi pionowej (90°) będzie miała najgrubszą krawędź, – w osi pionowej (90°) będzie miała cały czas taką samą grubość, – grubość w środku będzie taka sama jak na krawędzi w osi pionowej, – grubość w środku będzie porównywalna do soczewki sferycznej o mocy +4,00 D (wykonanej z takiego samego materiału, w takiej samej konstrukcji i w takiej samej średnicy), – zmniejszając średnicę soczewki, możemy zmniejszyć jej grubość, – wykonanie jej w kształcie elipsy nie zmniejszy grubości soczewki, – dokładne, pionowe ustawienie soczewek w oprawie (Hd) – ze względu na moc w tym przekroju równą 0,00 D, nie ma większego znaczenia. Przykład 2 Dotyczy soczewki o mocy: sfera: -4,00 D; cylinder: +4,00 D; w osi 180° (zapis z dodatnim cylindrem), alternatywny zapis sfera: 0,00 D cylinder: -4,00 D w osi 90° (zapis z ujemnym cylindrem). Soczewka wykonana jest z bazy 0,00 (rys. 3). Moc powierzchni wypukłej (zewnętrznej) wynosi w osi 90° 0,00 D i w osi 180° 0,00 D. Moc powierzchni wklęsłej (wewnętrznej) wynosi w osi 90° 0,00 D i w osi 180° -4,00. Moc obu jej powierzchni wynosi zatem w osi 90° 0,00 D + 0,00 D = 0,00 D, a w osi 180° 0,00 D + (-4,00 D) = -4,00 D. Soczewka będzie charakteryzowała się tym, że: – w osi poziomej (180°) będzie miała najgrubszą krawędź, – w osi pionowej (90°) będzie miała najcieńszą krawędź, – w osi pionowej (90°) będzie miała cały czas taką samą grubość, – grubość w środku będzie taka sama jak na krawędzi w osi pionowej, – grubość w środku będzie porównywalna do soczewki sferycznej o mocy 0,00 D (wykonanej z takiego samego materiału, w takiej samej konstrukcji i w takiej samej średnicy), – zmniejszając średnicę, nie uda się zmniejszyć jej grubości, VWURQDZNOĊVáD VWURQDZNOĊVáD VWURQDZNOĊVáD VWURQDZNOĊVáD VWURQDZNOĊVáD VWURQDZNOĊVáD VWURQDZ\SXNáD VWURQDZ\SXNáD VWURQDZ\SXNáD VWURQDZNOĊVáD VWURQDZNOĊVáD VWURQDZNOĊVáD $ $ $ VWURQDZ\SXNáD VWURQDZ\SXNáD VWURQDZ\SXNáD oferta JZO $ $ $ U\V U\V U\V Rys. 4 – wykonanie jej w kształcie elipsy nie zmniejszy grubości soczewki, – dokładne, pionowe ustawienie soczewek w oprawie (Hd) – ze względu na moc w tym przekroju równą 0,00 D, nie ma większego znaczenia. Przykład 3 Dotyczy soczewki o mocy sfera: 0,00 D; cylinder: +4,00 D; w osi 180° (zapis z dodatnim cylindrem), alternatywny zapis sfera: +4,00 D cylinder: -4,00 D w osi 90° (zapis z ujemnym cylindrem). Soczewka wykonana jest z bazy 4,00 (rys. 4). Moc powierzchni wypukłej (zewnętrznej) wynosi w osi 90° +4,00 D i w osi 180° +4,00 D. Moc powierzchni wklęsłej (wewnętrznej) wynosi w osi 90° 0,00 D i w osi 180° -4,00 D. Moc obu jej powierzchni wynosi zatem w osi 90° +4,00 D + 0,00 D = +4,00 D, a w osi 180° +4,00 D + (-4,00 D) = 0,00 D. Aplikacja EyeMio na iPad + Zestaw pomiarowy = EyeMio: precyzyjne, mobilne narzędzie pomiarowe EyeMio pomaga w wykonaniu precyzyjnych pomiarów: rozstawu źrenic do dali i bliży, wysokości źrenic w oprawie, kąta pantoskopowego, kąta krzywizny oprawy, odległości oko soczewka, odległości do czytania. Z EyeMio pomiar wszystkich parametrów do zaawansowanych technologicznie soczewek okularowych staje się niezwykle łatwy. Soczewka będzie charakteryzowała się tym, że: – w osi poziomej (180°) będzie miała najgrubszą krawędź, – w osi pionowej (90°) będzie miała najcieńszą krawędź, – w osi poziomej (180°) będzie miała cały czas taką samą grubość, – w środku jej grubość będzie taka sama jak na krawędzi w osi poziomej, – grubość w środku będzie porównywalna do soczewki sferycznej o mocy +4,00 D (wykonanej z takiego samego materiału, w takiej samej konstrukcji i w takiej samej średnicy), – zmniejszając średnicę soczewki możemy zmniejszyć jej grubość, – wykonanie w kształcie elipsy pozwoli na zmniejszenie jej grubości, – w soczewce trudno będzie znaleźć środek optyczny – ze względu na fakt, że w osi poziomej moc jest równa 0,00. Wniosek Jak widać na powyższych przykładach, zmiany, które na pierwszy rzut oka wydają nam się niewielkie – np. zmiana osi z 90° na 180°, mają ogromne znaczenie, nie tylko dla prawidłowego wykonania okularów, ale także dla ich estetyki. W następnym numerze Izoptyki rozpatrzymy przykłady soczewek sfero-cylindrycznych. Aplikacja EyeMio dostępna odpłatnie na AppStore. Zestaw pomiarowy do kupienia w JZO Biografia: Ophthalmic Optics Files – by Essilor Więcej informacji u Przedstawicieli Regionalnych JZO oraz w Biurze Obsługi Klienta JZO www.jzo.com.pl 11 65 Oko/wzrok ASTYGMATYZM etiologia - leczenie lek. med. Renata Makuc specjalista chorób oczu Astygmatyzm to jedna z najpowszechniejszych wad refrakcji, ale jego etiologia nie jest jeszcze w pełni poznana. Rys. – tarcza zegarowa Greena Etiologia Przyczyny powstawania astygmatyzmu nie są dokładnie znane. W wielu przypadkach niezborność może być dziedziczona. Ryzyko jej wystąpienia jest większe u osób mających członka rodziny z tą wadą (gr. geneá 'ród, rodzina') i najczęściej jest to defekt pierwotny w budowie rogówki. Wśród przyczyn niezborności bierze się też pod uwagę czynniki i zespoły genetyczne (np. dziedziczenie recesywne, zespoły Downa i Treachera-Collinsa) oraz choroby, takie jak cukrzyca. W większości wypadków astygmatyzm wywołany jest nieregularnością wypukłości rogówki. Z medycznego punktu widzenia pojawia się on w momencie, kiedy rogówka z kształtu kulistego zmienia się w podłużną i płaską. Zmiany wypukłości rogówki mogą być spowodowane m.in. przez: stożek rogówki, skrzydlik; zmiany zwyrodnieniowe (zwyrodnienie brzeżne przezroczyste, zwyrodnienie Terriena), blizny pourazowe, stany pozapalne rogówki, zmiany rozrostowe rogówki (obrzęk, guzy rogówki). Przewagę astygmatyzmu stwierdza się u osób z nieprawidłowym kształtem powiek lub wzmożonym napięciem mięśni gałki ocznej, wówczas zmiany krzywizny rogówki są spowodowane jej nadmiernym uciskiem lub rozciągnięciem. Wśród przyczyn astygmatyzmu nie wyklucza się również czynników, które mogą powodować powstawanie blizn na rogówce (uszkodzenia rogówki po chorobach, urazach mechanicznych, zwyrodnieniach, zranieniach i operacjach). Rzadko spotyka się astygmatyzm soczewkowy. Jest on wywołany nieprawidłowym kształtem soczewki, najczęściej z powodu wady wrodzonej soczewki, np. w soczewce małej i kulistej oraz w stożku lub garbie kulistym przednim lub tylnym soczewki. 12 Mogą go powodować też małe różnice w krzywiźnie soczewki, jej nieregularna powierzchnia, zwichnięcie soczewki np. w zespole Marfana czy nowotwór ciała rzęskowego. Astygmatyzm może tworzyć się także w późniejszym wieku na skutek zmian w budowie soczewki, wywołanych zaćmą. W jej wyniku soczewka traci przezierność i mętnieje. Ma ją wiele osób po 75 roku życia. Zaćma może też być skutkiem zaburzeń genetycznych czy urazu. Ważne jest więc, by przy wszelkich pracach niebezpiecznych dla oczu, także w ogrodzie podczas koszenia czy przycinania drzew, używać ochronnych okularów. Rodzaje astygmatyzmu W astygmatyzmie regularnym powierzchnia rogówki jest spłaszczona, a na siatkówce powstaje nieostry obraz. Astygmatyzm nieregularny występuje, kiedy mamy do czynienia z nieregularnością soczewki lub też powierzchnia rogówki jest nierówna. Rozróżniamy też astygmatyzm prosty, skośny i odwrotny. Mówimy też o astygmatyzmie złożonym czy mieszanym. Astygmatyzm w wieku niemowlęcym występuje w najmniejszym stopniu i wraz z latami może się nasilać. U niemowląt i ludzi starszych częściej stwierdza się astygmatyzm odwrotny nadwzroczny, a w wieku młodzieńczym – prosty. Wyróżniamy stopnie astygmatyzmu: niski – do 1 D; średni - od 1 D do 2 D; wysoki – od 2 D do 3 D oraz bardzo wysoki ponad 3 D. Najczęściej występuje astygmatyzm regularny, dochodzący do dwóch dioptrii. Rodzaje astygmatyzmu opisaliśmy w 36 numerze Izoptyki. Wykrywanie astygmatyzmu Analiza kształtu rogówki pozwala na określenie astygmatyzmu. Ręczny keratoskop, zwany również krążkiem Placido jest naj- prostszym narzędziem, pozwalającym stwierdzić astygmatyzm. Krążek ma białe i czarne naprzemiennie ułożone okręgi i podczas badania okulista obserwuje kształt ich odbić na rogówce. Krążek Placido wykorzystuje się też w wideokeratografii komputerowej, pozwalającej ocenić szczegóły zewnętrznej powierzchni rogówki. Obraz krążka rzuconego na powierzchnię rogówki jest rejestrowany przez kamerę i analizowany komputerowo. W wyniku tego badania widzimy barwną mapę rogówki, przekrój powierzchni rogówki oraz mapę cyfrowych wartości krzywizn rogówki. Do oznaczenia stopnia oraz osi niezborności służy keratometr (oftalmometr). Badanie określa krzywiznę powierzchni załamujących rogówki oka na podstawie wielkości i ustawienia obrazów odbitych od tych powierzchni, jak od zwierciadła wypukłego. Aparat składa się z części lunetowej ze specjalnym układem optycznym, po bokach lunety znajduje się źródło światła rzutujące na rogówkę cztery obrazki figur geometrycznych. Badanie przeprowadza się w ciemni, bez rozszerzenia źrenicy. Pacjent siada przy aparacie mając, opartą głowę i czoło na specjalnych podpórkach. Lekarz siedzi po przeciwnej stronie aparatu i przez lunetę obserwuje obraz figur odbitych z powierzchni rogówki. Figury za pomocą pokręteł są odpowiednio ustawiane. Na skali odczytuje się siłę łamiącą rogówki w dioptriach oraz osie, w których przeprowadza się te odczyty. Do badania astygmatyzmu wykorzystuje się też stałe lub obrotowe tarcze, na których naniesione są promieniste linie. Najpopularniejsza jest tarcza zegarowa Greena. W widzeniu bez astygmatyzmu wszystkie promienie powinny być widoczne jako jednakowo czarne, w innym przypadku któreś z nich widziane są jako najciemniejsze. Astygmatyzm: objawy Często, zwłaszcza przy małym astygmatyzmie, jego objawy są prawie niezauważalne. Przy bardziej zaawansowanej wadzie widzenie jest nieostre, kontury poszczególnych przedmiotów są zauważane jako zniekształcone i powykrzywiane. Czasami niezborność może powodować bóle głowy oraz nadwyrężenie wzroku, zniekształcenie lub zamglenie widzianego obrazu. Przy niewielkim astygmatyzmie jedynym objawem może być częstsze mruganie, ponieważ osoby z tą wadą wzroku starają się uzyskać ostry obraz poprzez nagłe zmiany w ogniskowej. Osoba cierpiąca na astygmatyzm widzi gwiazdy jako plamki, linie proste jako krzywe. Nie widzi jednocześnie równie ostro linii pionowych i poziomych (np. widzi wyraźniej tylko jedno ramię krzyża). Kontury są nieostre, może wystąpić zaburzenie poczucia przestrzeni. Jeżeli u małego dziecka – do 3. roku życia – nie jest rozpoznany i korygowany duży astygmatyzm, może dojść do niedowidzenia jednego lub obojga oczu. Leczenie Metody korekcji astygmatyzmu są uzależnione od rodzaju wady, jej przyczyny, stopnia zaawansowania. Astygmatyzm regularny – najczęściej spotykany – jest zwykle korygowany odpowiednimi soczewkami okularowymi lub kontaktowymi. W astygmatyzmie nieregularnym (gdy powierzchnia rogówki nie ma równego sklepienia), spowodowanego najczęściej urazami, uszkodzeniem rogówki lub na przykład nieregularnością soczewki, do korekcji mogą być polecane twarde soczewki kontaktowe lub żele nakładane na rogówkę. Astygmatyzm koryguje się również chirurgicznie. Laserem modeluje się rogówkę, nadając oferta JZO Wykorzystaj aplikację Fot. 1 – stożek rogówki Fot. 2 – zaćma jej odpowiedni kształt. Zabieg trwa krótko i jest wykonywany w znieczuleniu miejscowym. Przeciwwskazaniami do laseroterapii mogą być np.: jaskra, cukrzyca, silne alergie, atopia, trądzik różowaty, skłonność do bliznowców, wszczepiony rozrusznik serca, choroby tarczycy lub czynne infekcje. Nie wykonuje się zabiegu także u osób, które skończyły 20 lat, a wada się wciąż rozwija, u kobiet w ciąży i karmiących piersią. Laserem można wykonać także korekcję astygmatyzmu wtórnego, który pojawia się po przeszczepie rogówki. Pacjentom z zaćmą i astygmatyzmem można wymienić zmętniałą soczewkę na soczewkę toryczną wewnątrzgałkową. Zabieg można wykonać jednocześnie z operacją usunięcia zaćmy. Soczewką można skorygować astygmatyzm do 4,5 D, wyższe wartości cylindra nie zostaną Fot. 3 – zwichnięcie soczewki u pacjenta z zespołem Marfana zminimalizowane do zera, ale również można je korygować. Obecnie toryczne soczewki wewnątrzgałkowe tak udoskonalono, by zapewniały większą stabilność rotacyjną po implantacji, a skład stosowanego w nich materiału akrylowego wykazuje większą adhezję do torebki soczewki. Dzięki szerokiemu spektrum mocy cylindrycznej, może z nich skorzystać większa liczba pacjentów. żeby profesjonalnie zaprezentować: zalety powłok uszlachetniających korzyści soczewek zaawansowanych technologicznie różnice między produktami Źródła zdjęć: stożek rogówki [na:] http://pl.wikipedia.org/wiki/Sto%C5%BCek_rog%C3%B3wki; zaćma [na:] http://pl.wikipedia.org/wiki/Za%C4%87ma; zwichnięcie soczewki u pacjenta z zespołem Marfana [na:] http://pl.wikipedia.org/wiki/Zwichni%C4%99cie_soczewki Thomas Young (1773 – 1829) brytyjski lekarz i fizyk jako pierwszy opisał astygmatyzm (1800 r.). Wyjaśnił też mechanizm akomodacji oka ludzkiego, podał teorię widzenia barw, poprawioną i zmodyfikowaną przez Helmholtza i nazwaną teorią poczucia barw Younga-Helmholtza. Wytłumaczył powstawanie pierścieni Newtona i znalazł jako pierwszy przybliżone wartości długości fal świetlnych. Odkrył interferencję światła, czym zapoczątkował falową teorię światła. Rozszyfrował też znaczenia hieroglifów egipskich. Prezentacja może opierać się na zdjęciach z galerii lub na tle rzeczywistego obrazu z kamery tabletu. Aplikacja dostępna na: George Biddell Airy (1801 – 1892) brytyjski astronom, matematyk i fizyk, zajmował się astygmatyzmem oka ludzkiego i jako pierwszy (1824 r.) użył soczewek cylindrycznych do skorygowania astygmatyzmu (własnego). Zreorganizował obserwatorium w Greenwich i ustanowił tam położenie południka zerowego. Udowodnił doświadczalnie zależność siły przyciągania ziemskiego od wysokości nad poziomem morza. George Gabriel Stokes ( 1819 – 1903) irlandzki matematyk, fizyk, polityk i teolog. Pierwszy udowodnił matematycznie (1849 r.), że w każdym oku (czy dalekowzroczne, czy krótkowzroczne) można skorygować astygmatyzm przy użyciu soczewek z jedną powierzchnią sferyczną, a drugą cylindryczną. Wyjaśnił też zjawisko fluorescencji. Info. BZ Źródła; http://www.oftalmo.com/secoir/secoir2005/rev05-2/05b-04.htm; Thomas Young [na:] http://en.wikipedia.org/wiki/Thomas_Young_(scientist)]; George Biddell Airy [na:] http://pl.wikipedia.org/wiki/George_Biddell_Airy; George Gabriel Stokes [na:] http://en.wikipedia.org/wiki/Sir_George_Stokes,_1st_Baronet 13 Uruchomienie aplikacji EyeStation wymaga użycia odpłatnego kodu aktywacyjnego, dostępnego w BOK JZO oraz u Przedstawicieli Regionalnych JZO. Zalecane jest używanie tabletów iPad w wersji 2+. Więcej informacji u Przedstawicieli Regionalnych JZO oraz w Biurze Obsługi Klienta JZO www.jzo.com.pl 65 Sprawdź czy wiesz Rozwiązanie zadania nr 4 W poprzednim numerze Izoptyki zadaliśmy pytanie: „Czy typowe oko będzie w stanie rozróŻnić dwa świecące punkty odległe od siebie o 2 cm z odległości 75 m?” Prosiliśmy nie tylko o podanie odpowiedzi: TAK lub NIE, ale o przedstawienie drogi rozumowania i odpowiednie obliczenia. prof. Marek Zając Instytut Fizyki Politechniki Wrocławskiej, email: [email protected] 2 cm H = = 0,0002667 rad Z 7500 cm Ponieważ 2π [rad] = 360°, to wartość 0,0002667 rad odpowiada natężenie światła 0,00027 rad · 360o = 0,01528o = 0,917 minuty kątowej 2π rad Okazuje się, że wspomniane dwa punkty leżą ciut-ciut bliżej niż granica zdolności rozdzielczej oka, za którą przyjmuje się wartość około 1 minuty kątowej. W praktyce można przyjąć, że są one na granicy rozpoznawalności. Tak więc odpowiedzieliśmy na zadane pytanie. Przy okazji warto zwrócić uwagę, że promienie świetlne wykreślone na rysunku 1 przechodzą przez dwa charakterystyczne punkty w układzie optycznym oka zwane punktami węzłowymi (N oraz N’). Dzięki temu mogliśmy narysować promienie bez zmiany ich kierunku. Oba punkty węzłowe w oku: przedmiotowy N i obrazowy N’ prawie się pokrywają i leżą w odległości mniej więcej 1/3 długości gałki ocznej od wierzchołka rogówki, czyli około 17 mm od dna oka. Wykorzystamy tę wiedzę w dalszej części tego tekstu. Skąd się jednak wzięła wartość tzw. ,,dwupunktowej zdolności rozdzielczej”? Dlaczego akurat 1 minuta kątowa? Wynika to z przynajmniej trzech czynników, z których dwa najważniejsze omówimy dalej. Układ optyczny oka składający się z rogówki, komory przedniej wypełnionej cieczą wodnistą, tęczówki z otworem źrenicznym, soczewki i ciała szklistego ma za zadanie odwzorować obserwowany przedmiot na siatkówce, czyli utworzyć obraz optyczny. Każdy przedmiot możemy traktować jak zbiór nieskończenie wielu odręb- 14 Średnica centralnego maksimum 1 rzędu (zawierającego około 84% energii światła), w tzw. dysku Airy’ego, wyrażona w wielkości kąta, zależy od średnicy otworu dyfrakcyjnego D oraz długości fali świetlnej w następujący sposób: Θ = 1,22 Obrazy bliskich punktów nakładają się na siebie, a zatem jeśli ich odległość będzie mniejsza niż średnica plamki Airy’ego to granica miedzy nimi rozmyje się, co ilustruje rysunek 3. Powyższy wzór wyraża zatem także wartość dwupunktowej zdolności rozdzielczej. Zanim wykonamy obliczenia jeszcze jedna uwaga: długość fali świetlnej zależy od ośrodka, w którym światło się rozchodzi. W naszym przypadku jest to wnętrze gałki ocznej. Przyjmijmy dla uproszczenia, że średni współ- natężenie światła <ΘJU Θ Θ natężenie światła α ≈ tgα ≈ natężenie światła Rys. 1 Zaznaczyliśmy na nim dwa punkty rozdzielone odcinkiem H, leżące w odległości Z od oka. Kąt α jest bardzo mały, nie przekracza kilku stopni kątowych, więc jeśli wyrazimy go w radianach, to będziemy mogli skorzystać z matematycznej zależności, w myśl której tgα∙≈∙α∙[rad]. Wobec tego jego wartość można wyliczyć z przybliżonego wzoru: natężenie światła = Rys. 2 =ΘJU Θ >ΘJU Θ natężenie światła 11¶ α Θ natężenie światła + nych punktów. Układ odwzorowujący tworzy obrazy tych punktów. Rzecz w tym, że nigdy obraz punktu nie jest punktem, lecz bardziej lub mniej rozmytą plamką (plamką rozmycia). Efekt ten jest częściowo skutkiem aberracji odwzorowania i tę przyczynę, przynajmniej teoretycznie, można by usunąć. Druga przyczyna rozmycia obrazu punktu ma już charakter zjawiska fizycznego nie do uniknięcia. Jest to dyfrakcja, czyli ugięcie fali (w tym przypadku świetlnej) występujące zawsze, gdy przechodzi ona przez otwór – mniejszy lub większy. Jeśli otwór jest bardzo duży (w porównaniu z długością fali), na przykład jest to okno w ścianie, to efekt dyfrakcyjny jest trudno zauważalny, ale w przypadku oka otworem jest źrenica, o znacznie mniejszej średnicy i nie da się go zaniedbać. Opis matematyczny zjawiska dyfrakcji wymaga znajomości rachunku całkowego. Nie będziemy go zatem tutaj podawali. Wystarczy stwierdzić, że z wystarczająco dobrym przybliżeniem umiemy wyliczyć rozkład natężenia światła w plamce rozmycia powstałej na skutek przejścia wiązki światła przez otwór o znanym kształcie. W przypadku oka miarowego (normowzrocznego), nieakomodującego (patrzącego na nieskończoność) wiązka promieni równoległych powinna skupić się na siatkówce dając punkt. W rzeczywistości <Θ powstanie JU tam plamka rozmycia, opisana transformatą Fouriera funkcji określającej otwór dyfrakcyjny. Jest nim w naszym przypadku kołowa źrenica o średnicy wahającej się od 2 do 8 mm w zależności od natężenia oświetlenia, stanu emocjonalnego, zastosowania niektórych środków farmakologicznych itp. Rozkład natężenia światła w plamce rozmycia spowodowanej dyfrakcją na okrągłej przysłonie opisany jest Θ <ΘJU =ΘJU tzw. funkcją besinc (czyli funkcją Bessela podzieloną przez jej argument), której wykres przedstawiony jest na rysunku 2. natężenie światła ODPOWIEDŹ Nikomu, kto choć trochę interesuje się zagadnieniem jakości widzenia wyliczenie odpowiedzi nie powinno sprawić trudności. Wiadomo, że dwa punkty, których kątowa odległość równa jest co najmniej jednej minucie kątowej, są rozpoznawane przez obserwatora o standardowej ostrości wzroku jako oddzielne. Do rozwiązania zadania posłużymy się rysunkiem 1. Θ Rys. 3 czynnik wnętrza gałki ocznej wynosi n = 1,333 (tak, jak wody). Oznacza to, że długość fali skraca się tyleż razy i wynosi λ = λo/n, gdzie λo jest długością fali w próżni. Przyjmijmy teraz orientacyjne wartości: D = 2 mm (przy silnym oświetleniu); λo = 0,55 μm = 0,00055 mm (co odpowiada maksimum czułości oka). Otrzymujemy: λo /n 0,00055 mm = 1,22 = 0,000252 rad = Θ = 1,22 D 1,333 · 2 mm = 0,0144°= 0,86' Przy bardziej otwartej źrenicy średnica plamki dyfrakcyjnej proporcjonalnie zmaleje, ale coraz bardziej znaczący wpływ będą miały aberracje. Summa summarum możemy z dość dobrą dokładnością przyjąć, że najmniejszy kąt dwupunktowej zdolności rozdzielczej, ze względu na dyfrakcję na źrenicy oraz aberracje oka, wynosi w przybliżeniu 1 minutę kątową. Dyfrakcja (łącznie z aberracjami odwzorowania) – to 65 2,5 μm Pierwsze wrażenie 2,5 μm 2,5 μm 2,5 μm Rys. 4 ] Θ 11¶ Θ Psycholog u optyka W numerze 64 Izoptyki wspomnieliśmy, że znajomość podstawowych typów osobowości może pomóc nam w komunikacji z klientem, co więc można zrobić przy pierwszym spotkaniu z nim. K Rys. 5 Anna Krupa, psycholog pierwszy powód ograniczonej zdolności rozdzielczej oka. Jest jeszcze drugi, wynikający tym razem nie z właściwości układu odwzorowującego, lecz ze sposobu detekcji. Obraz siatkówkowy jest rejestrowany przez układ komórek światłoczułych: czopków i pręcików. Nie są one równo rozmieszczone na siatkówce. W obszarze plamki (macula), a tym bardziej w jej centrum: dołku (fovea) i dołeczku (foveola) gęstość upakowania czopków zielono- i czerwonoczułych (pozostałych komórek światłoczułych tam praktycznie nie ma) sięga 180.000 na mm2. Jeśli wyobrazimy sobie, że są one upakowane jak kwadratowe kafelki na posadzce to łatwo obliczymy, że pojedynczy czopek musi mieć rozmiary nie większe niż 2,5 μm na 2,5 μm. Na długości 1 mm zmieści się takich „kafelków” 1000 μm / 2,5 μm = 400; a więc na kwadracie o boku 1000 μm będzie ich 400 x 400 = 160 000. Widzimy, że w rzeczywistości rozmiary poprzeczne czopków muszą być nawet nieco mniejsze. Oczywiste wydaje się, że aby oko rozróżniło dwa punkty w przedmiocie, to ich obrazy nie mogą padać na przylegające do siebie czopki, lecz musi je rozdzielać przynajmniej jeden niepobudzony czopek. Obrazy te muszą być więc odległe od siebie o co najmniej podwójną średnicę czopka czyli 5 μm. Widać to na rysunku 4. W obliczaniu kąt granicznego rozdzielczości pomożemy sobie rysunkiem 5. Oszacowaliśmy odległość między środkami dwóch czopków rozdzielonych jednym jako h = 5 μm, a odległość między obrazowym punktem węzłowym N; a dnem oka, jest (jak już wiemy) z = 17 μm. Stąd kąt pomiędzy odpowiednimi promieniami świetlnymi (wychodzącymi z punktu węzłowego obrazowego oka) wynosi: 5 μm Θ≈ h = ≈ 0,0003 rad ≈ 0,017o ≈ 1,02' z 17000 μm Otrzymaliśmy ponownie wartość 1 minuty kątowej jako przybliżoną wartość granicy rozdzielczości oka człowieka, wynikającą tym razem z ziarnistej struktury siatkówki. Widać zadziwiająco dobre dopasowanie do siebie poszczególnych elementów oka i wielką ekonomię jego konstrukcji. Dziękujemy za prawidłowe rozwiązania zadania nr 4. Trzy pierwsze odpowiedzi nadesłali: ponownie Pani Dorota Mazur z Bystrzycy Kłodzkiej i Pan Henryk Galas ze Świdnicy oraz Pan Leonard Nawrot z Zawiercia. Gratulujemy i zapraszamy Państwa do dalszej zabawy! Sprawdź, czy wiesz Tym razem pytanie o charakterze jakościowym: Co to są obrazy Purkiniego i do czego można je wykorzystać w badaniach oka? Mówi się, że w procesie komunikacji najważniejsze jest pierwsze wrażenie, o odbiorze danej osoby decyduje dosłownie kilka sekund. Albert Mehrabian psycholog sformułował w latach sześćdziesiątych zasadę, znaną jako: „7-38-55”. Wg niej w ocenie danej osoby w 7% opieramy się na treści wypowiedzi, w 38% na brzmieniu głosu i aż 55% na mowie ciała. Badacz swoje wyniki odnosił do kontekstu komunikacji postaw i uczuć, dlatego nie można ich uogólniać do wszystkich kontaktów. Psycholog Luiza Kulczycka, autorka książki „Jak najlepiej zaprezentować się podczas rozmowy kwalifikacyjnej?” (2007 r.) przedstawia regułę 4x20 związaną z „pierwszym wrażeniem", podczas pierwszych 20 sekund spotkania i odniosła je do 20 pierwszych kroków (sposób poruszania, postawa, dystans); 20 pierwszych słów (sposób i tempo mówienia, intonacja); 20 cm twarzy (mimika, wyraz twarzy, uśmiech, spojrzenie). Wg niej odbiór negatywny lub pozytywny na wstępie, determinuje późniejszą ocenę – efekt rogów lub aureoli. Bertram Gawronski, profesor psychologii, badacz m.in. spontanicznych i celowych ocen wnioskuje, że pierwsze wrażenie dominuje w każdym innym kontekście. Jeżeli osoba zrobi na nas negatywne pierwsze wrażenie, mimo że w innych sytuacjach poznamy jej pozytywne cechy, to będziemy traktować te sytuacje jako wyjątkowe. Z czasem pierwsze wrażenie może tracić na znaczeniu, ponieważ nowe informacje są uogólniane. Jednak tak długo jak podważanie pierwszego wrażenia następuje tylko w jednym i tym samym kontekście, zmiana nie nastąpi. Pierwsze wrażenie będzie dominować niezależnie od tego, jak często będzie sprzeczne z tym nowym doświadczeniem. W praktyce Jak odnieść powyższą wiedzę do praktyki zakładu optycznego? Po pierwsze starajmy się sami zrobić dobre wrażenie i nie spieszmy się z oceną klienta. Dajmy sobie czas i poznajmy go w trakcie rozmowy. Co prawda w pierwszych sekundach dominuje odbiór emocjonalny w kategoriach – pozytywny lub negatywny i wyprzedza podejście racjonalne, ale starajmy się mu nie ulegać. Jak pokazują liczne badania, na mowie ciała skupia się ponad 50% uwagi. Bądźmy więc pogodni. Nie stawajmy do klienta bokiem lub tyłem, nie gestykulujmy nadmiernie. Jeżeli siedzimy, podnieśmy się lekko, wyrażając w ten sposób postawę akceptującą i oznaczającą zainteresowanie procesem komunikacji z klientem. Zwróćmy też uwagę na własny sposób mówienia i na styl wypowiedzi klienta. Dostosujmy formę przekazu do odbiorcy, bądźmy empatyczni, dopytujmy i wyrażajmy zaciekawienie potrzebami klienta. W momencie rozpoczęcia rozmowy zwracajmy uwagę na nastawienie klienta. Postarajmy się je rozpoznać. Wczujmy się w jego rolę. Trafna ocena zachowania klienta i jego reakcji, pozwoli nam podjąć odpowiednie działania. Tylko wtedy będziemy wiedzieli, w jakim stylu prowadzić z nim rozmowę. Jeżeli klient był już u nas, dajmy mu odczuć, że miło nam widzieć go ponownie. Utrzymujmy kontakt wzrokowy, ale nie wpatrujmy się w klienta, bo może to być odebrane jako ocenianie. Gdy rozmawiamy z kilkoma osobami patrzymy na każdą z nich. Kontakt wzrokowy pomoże w konwersacji. Większą sympatią darzymy osoby, które w jakimś stopniu są do nas podobne, możemy więc parafrazować wypowiedzi klienta. Zawsze jednak pamiętajmy, że nie ma uniwersalnych szablonów, z każdym trzeba komunikować się inaczej. A jak rozmawiać z różnymi typami klientów, spróbuję podpowiedzieć w następnych wydaniach Izoptyki. 15 65 KĄCIK OPRAW Okulary to wyrób medyczny, a jednocześnie produkt gotowy, który składa się z dwóch pół- Materiały na oprawy okularowe, cz. 1 produktów: soczewek okularowych i oprawy. Zarówno te pierwsze, jak i drugie powinny być dobierane przez specjalistów w dziedzinie optyki, a produkt finalny montowany przez optyka, aby powstały wyrób medyczny pełnił właściwie inż. Aleksandra Piotrowska, mgr inż. Dariusz Karp, Politechnika Wrocławska, Wydział Podstawowych Problemów Techniki, Fizyka Techniczna - Optyka Okularowa Oprawy z mas plastycznych Ważne jest, aby oprawa okularowa była biokompatybilna, tj. estetyczna, miła w dotyku, nieszkodliwa. I tu już pojawia się pierwszy element lekarskiego primum non nocere (łac. przede wszystkim nie szkodzić) – materiał wyrobu medycznego musi być dla użytkownika bezpieczny: nieuczulający, lekki, gładki itd. Jak często w swojej praktyce optycznej słyszymy: „To tylko kawałek plastiku!”, „Dlaczego tyle kosztuje plastik?”, „Czym różni się plastik w oprawie okularowej od tego plastikowego opakowania?”, „Plastikowe okulary są nietrwałe”, „Plastik to byle co”. Słowo „plastik” kojarzy się z przedmiotem niewiele wartym i sztucznym. Tymczasem nazwa plasticos znaczy dosłownie z greckiego: „zdolny do kształtowania”. W czasach, gdy surowce naturalne, takie jak róg bawoli, kość słoniowa czy szylkret są na wyczerpaniu, dąży się do znajdywania i wytwarzania odpowiedników, sprawdzonych w optyce, mas plastycznych. Pierwszym optycznym plastikiem była nitroceluloza (NC) wynaleziona przez Parkesa w 1855 r. i produkowana na skalę masową przez braci Hyatt. Głównym składnikiem tego tworzywa była celuloza (tak – ta zawarta w ścianach komórkowych roślin) i kwasy: azotowy oraz siarkowy. Jak w przypadku każdego sztucznego materiału plastycznego – jej skład chemiczny można przedstawić w postaci długich łańcuchów polimerowych. Stąd często stosowana nazwa – polimery. Niestety pierwszy celuloid okazał się silnie łatwopalny (temperatura zapłonu 140° C) i szybko starzejący się i został wycofany z produkcji (bywa stosowany do dzisiaj w Japonii i Indiach). Następnym po NC tworzywem sztucznym o bardzo zbliżonym składzie chemicznym (ale odmiennym procesie wytwarzania) jest acetyloceluloza (acetat AC). Ten materiał do dziś jest często stosowany w optyce. Dlaczego, skoro są lepsze, wytrzymalsze, oprawki z pamięcią kształtu? AC może być zastosowana do ramek transparentnych – jej współczynnik transmisji światła osiąga nawet do 90%. Czy to nie taki efekt „niewidzialnej” (a pełnej!) oprawki chce osiągnąć pacjent przy swoich pierwszych okularach korekcyjnych? Ponadto AC cechuje samopołysk, względnie wysoki współczynnik rozszerzalności cieplnej, łatwość wytwarzania i dopasowywania. Z tego też względu oprawki z AC wytwarzane są do dziś w znacznych ilościach. Nieco innym składem chemicznych charakteryzuje się propionian celulozy (CP). W porównaniu do AC jest lżejszy, jednak trudniejszy w dopasowywaniu (i wstawianiu soczewek do oprawy), a także mniej odporny chemicznie. Typowym materiałem z pamięcią kształtu – utrzymującym swój pierwotnie nadany kształt, trudny w dopasowaniu jest nylon (poliamid PA) zwykle stosowany w produkcji opraw sportowych i przeciwsłonecznych. Podobnie jak wyżej opisany propionian celulozy – nie barwi się łatwo i występuje w nielicznych odcieniach. Jego wytrzymałość mechaniczna i chemiczna jednak przemawiają za masową produkcją opraw z nylonu (szczególnie do wspomnianych okularów specjalnych). Dwiema unowocześnionymi odmianami poliamidu są kevlar 16 &$ swoją funkcję, a co więcej był wart swojej ceny. @ @*ĊVWRĞü>JFP@ @ @ @ *ĊVWRĞü>JFP *ĊVWRĞü>JFP :WU]\PDáRĞü>1PP :WU]\PDáRĞü>1PP :WU]\PDáRĞü>1PP 5R]V]HU]DOQRĞüZWHPS&>@ 5R]V]HU]DOQRĞüZWHPS&>@ 5R]V]HU]DOQRĞüZWHPS&>@ &$ &3 &3 3$ &$ 3$&3 &$ 3$ &$ &3 &3 &$ 3$ 3$&3 &$ 3$ &$ &3 &$ &3 3$ 3$&3 3$ Wykres 1 – parametry fizykochemiczne (gęstość, wytrzymałość, rozszerzalność) trzech najpopularniejszych materiałów polimerowych CA, CP i PA @ @ &>N1PP@ &>N1PP&>N1PP 0RGXáVSUĊĪ\VWRĞFLZWHPS 0RGXáVSUĊĪ\VWRĞFLZWHPS 0RGXáVSUĊĪ\VWRĞFLZWHPS 7ZDUGRĞü>1PP 7ZDUGRĞü>1PP @ 7ZDUGRĞü>1PP @ @ &$ &3 &$ &$ &3 3$ &3 3$ 3$ &$ &3 &$ 3$ &$ &3 &3 3$ $EVRUSFMDZRG\SU]\ZLOJRWQRĞFL>@ $EVRUSFMDZRG\SU]\ZLOJRWQRĞFL>@ $EVRUSFMDZRG\SU]\ZLOJRWQRĞFL>@ &$ &3 3$ &$ &$ &3 3$ &3 3$ 3$ Wykres 2 – parametry fizykochemiczne (sprężystość, twardość, absorpcja) trzech najpopularniejszych materiałów polimerowych CA, CP i PA i SPX (obie nazwy są marketingowe). Kevlar cechuje bardzo wysoka wytrzymałość (głównie ze względu na sposób przędzenia włókien kevlarowych). Jest blisko 5 razy twardszy od stali i stosowany w przemyśle militarnym i do potrzeb sportowców. SPX natomiast jest lekki, trwały (mechanicznie i chemicznie), podatny na kształtowanie, bardzo elastyczny, a co więcej dermatologicznie obojętny (hipoalergiczny). Jest dwukrotnie bardziej odporny na ścieranie niż acetyloceluloza lub propionian. Jednak dla wysokiego połysku musi być lakierowany, a nadmiernie wysoka temperatura powoduje jego skurcz. Został zaprojektowany na potrzeby marki Silhouette, przy czym „X” w nazwie oznaczał „sekretny składnik” (super poliamid X). Parametry fizyczne trzech najbardziej popularnych materiałów opisanych powyżej - CA, CP i PA - przedstawiono na wykresach 1 i 2. W zależności od potrzeb możemy więc dobierać materiał bardziej lub mniej podatny temperaturowo, sprężysty czy lekki (wykres gęstości). Ważną cechą wpływającą na wytrzymałość i kruchość materiału jest zdolność absorbowania wody (ostatni wykres). Włókno węglowe Innowacyjnym materiałem z tworzywa sztucznego, którego wynalezienie (a tym bardziej zastosowanie w oftalmice) było rewolucyjnym krokiem jest włókno węglowe. Okazało się ono twardsze i wytrzymalsze od stali, a lżejsze od aluminium. Dzięki temu coraz częściej zastępuje zauszniki czy inne elementy opraw metalowych. Jak na tworzywo sztuczne, włókno węglowe ma bardzo mały współczynnik rozszerzalności termicznej i wysoką temperaturę topnienia, co sprawia, że utrzymuje kształt w każdych warunkach atmosferycznych i niełatwo o jego substytut. Jedyną wadą tego materiału jest to, że wstawianie soczewek do pełnej oprawy z włókna jest bardziej czasochłonne, musi być wykonane precyzyjnie, właśnie ze względu na opisaną pamięć kształtu i niemożność kształtowania oprawy pod wpływem ciepła. Włókno węglowe wśród polimerów, jeśli chodzi o jakość materiału, może być śmiało porównywane z tytanem z rodziny opraw metalowych. Jeśli mowa o poliwęglanie, to znamy go głównie z tworzywa na soczewki okularowe. Jako materiał absorbujący blisko 100% UV, o niskiej (jak na ten współczynnik załamania, ne= 1.59) liczbie Abbego (ν = 31, więc obarczony sporą aberracją chromatyczną), ale lekki i bardzo wytrzymały mechanicznie (choć nie chemicznie!). Dlaczego zatem nie zrobić okularów 2 w 1 – oprawy i soczewek jako całości? I tak też się stało. Poliwęglan służy często za surowiec na okulary sportowe i ochronne o wysokiej odporności mechanicznej. Wadą tego tworzywa są niestety wysokie naprężenia wewnętrzne, które dają o sobie znać, gdy zależy nam na bardzo dobrej jakości odwzorowania. Optyl (żywica epoksydowa EP) Pierwszym materiałem zaprojektowanym (przez „Austria’s Wilhelm Anger Group”) tylko i wyłącznie do produkcji opraw okularowych jest optyl (żywica epoksydowa EP). Innowacyjny okazał się nie tylko sam materiał, ale i technologia jego wytwarzania (technika prasowania). Tworzywo nie odkształca się pod wpływem wysokiej temperatury (200°C - 350°C), praktycznie nie absorbuje wilgoci i jest odporne na zarysowania. Żywice epoksydowe mają zdolność "pamiętania" kształtu nadanego w procesie produkcji, podobnie jak nylon, czy włókno węglowe. Oprawy okularowe najczęściej wykonuje się z tworzyw sztucznych i metali. Trendy w modzie, jednak wskazują przede wszystkim na „plastiki”. Dzisiejsze dzieci najczęściej noszą tak zwane „kujonki”, a dorośli „okulary Kuby Wojewódzkiego”. Oby moda na okulary z tworzyw sztucznych nie mijała, bo potrzeba coraz lżejszych, wygodniejszych, biokompatybilnych oprawek pociąga za sobą rozwój technologiczny w dziedzinie polimerów. A przy tym jak ładnie się nosi! źródła: M. Zając, Optyka okularowa, 2004 65 informacje Poznański Salon OptycznY – XIII edycja Przedszkole dla dzieci SŁABOWIDZĄCYCH Alicja Stawicka, pracuje w przedszkolu dla dzieci z wadami wzroku w Warszawie Istnienie przedszkoli dla dzieci z problemami ocznymi jest dla wielu rodziców ogromnym ułatwieniem w leczeniu zeza i niedowidzenia. Takie przedszkole zapewnia kompleksowe leczenie. Tutaj dziecko nawet bardzo trudne jest dokładnie zdiagnozowane przez lekarza strabologa i ortoptystę, ponieważ jest ono do dyspozycji codziennie przez kilka godzin. Niestety takich przedszkoli w skali kraju jest bardzo mało, a szkoda, bo potrzeb jest dużo, za dużo. Przedszkole dla Dzieci Słabowidzących działa od 1983 r. Wszystkich dzieci jest ok. 50, 4 grupy wiekowe: najmłodsze to 3-latki, II grupa to 4-latki, III to 5-latki i grupa IV to 6-latki. Ćwiczenia ortoptyczno – pleoptyczne prowadzone są regularnie przez ortoptystkę, zatrudnioną na stałe. Dzieci mają do dyspozycji różne aparaty, służące do badania ustawienia i ruchomości oczu oraz stopnia obuocznego widzenia. Decyzje o kontynuacji ćwiczeń albo ewentualnej przerwie w nich podejmowane są na bieżąco, a długość i częstotliwość współpracy z dzieckiem jest dostosowana do jego indywidualnych możliwości. Współpraca z przedszkolankami, terapeutą SI, psychologiem, terapeutą widzenia, to ważna część pracy ortoptystki w takiej placówce. Ćwiczenia ortoptyczne bardziej dotyczą ośrodkowego układu nerwowego, do czego potrzebna jest odpowiednia dojrzałość pacjenta, dlatego najmłodsze dzieci są często badane i jednocześnie oswajane z pracą w gabinecie. Rehabilitację ortoptyczną rozpoczynają wtedy, kiedy ortoptystka uzna, że dziecko jest już na tyle gotowe, by mogło uczestniczyć w zajęciach. Większość dzieci to pacjenci z nadwzrocznością, z zezem zbieżnym. Niestety coraz częściej trafiają dzieci po operacji zaćmy wrodzonej, z zburzeniami ruchomości mięśni ocznych, z niedowidzeniem, z oczopląsem. Dużą grupę [ok. 70%] stanowią dzieci z niedomogą konwergencji, która towarzyszy zezowi rozbieżnemu i zbieżnemu. Większość dzieci w przedszkolu jest przygotowywana do operacji, często wieloetapowej, a więc ćwiczenia ortoptyczne muszą być kontynuowane również po zakończeniu edukacji przedszkolnej. Dzieci po operacji są ćwiczone codziennie, inne w zależności od potrzeb. W przypadku zezów rozbieżnych niestałych, ćwiczenia ogranicza się do poprawy fuzyjnej konwergencji i do ćwiczeń ułatwiających kontrolowanie ustawienia oczu. Dzieci z dużym kątem zeza nie są ćwiczone ortoptycznie do momentu operacji. W przedszkolu nie prowadzi się ćwiczeń grupowych. Każdy mały pacjent ma zajęcia indywidualne i ortoptystkę tylko dla siebie. Z racji małych grup taka praca jest możliwa. Raz w tygodniu przedszkole odwiedza lekarz okulista i ogląda wszystkie dzieci. Wspólnie z ortoptystką podejmuje decyzję np. o zmianie szkieł, prowadzi rozmowy z rodzicami. Gabinet jest wyposażony w potrzebny sprzęt: oprócz synoptoforu jest w nim aparat do ćwiczeń mięśni, aparat do ćwiczeń konwergencji, cheiroskop do pobudzania obuocznego widzenia. Skrzydło Madoxa oraz krzyż Madoxa, które służą do oceny stopnia heteroforii. Dla dzieci niedowidzących jest koordynator, stymulator wzrokowy Campbella, lokalizator dźwiękowy jako uzupełnienie leczenia pleoptycznego, a mający na celu zmianę lokalizacji, test silnie dysocjujący, test Wortha oraz testy stereo. Info wł. Przedszkole Specjalne 188 dla Dzieci Słabowidzących, Warszawa ul. Kielecka 20 W dniach 12 i 13 kwietnia br. w Poznaniu na terenie Międzynarodowych Targów Poznańskich w pawilonie „IGLICA” odbyła się już XIII edycja Poznańskiego Salonu Optycznego organizowanego przez Międzywojewódzki Cech Rzemiosł Optycznych oraz Międzynarodowe Targi Poznańskie. W Salonie wzięło udział 55 firm wystawiających, w tym firmy z Niemiec i Czech. Atrakcyjne stoiska z szeroką ofertą wystawienniczą odwiedziło ok. 450 optyków, optometrystów i osób związanych z branżą optyczną. Wieczorem po zakończeniu pierwszego dnia PSO odbył się Wieczór Branżowy dla wszystkich jego uczestników. Wystąpił „Kabaret Skeczów Męczących”, po którym Marek Sierocki zapraszał do tańca muzyką światowych przebojów. Uczestnicy Wieczoru zostali również poczęstowani potrawami stołu staropolskiego oraz tradycyjnym tortem z logo MCRO oraz MTP. Wieczór minął w sympatycznej i miłej atmosferze. Organizatorzy zapraszają już na jesienną edycję Poznańskiego Salonu Optycznego, który odbędzie się w dniach 6-7 września br. Info.wł. MCRO 17 65 informacje PODZIĘKOWANIA DLA JZO Jeleniogórskie Stowarzyszenie Pomocy Szkole podziękowało JZO za wsparcie jego inicjatyw, pomoc w realizacji programu rozwoju oświaty i działania na rzecz dzieci i młodzieży. Medal Krajowego Stowarzyszenia Pomocy Szkole wręczyli, Mirosławowi Nowakowi prezesowi JZO, Paweł Domagała naczelnik wydziału oświaty UM w Jeleniej Górze oraz Waldemar Motyka sekretarz Jeleniogórskiego Stowarzyszenia Pomocy Szkole. Wyróżnienie jest przyznawane za długoletnią działalność na rzecz oświaty. Dotychczas otrzymali je nieliczni z województwa dolnośląskiego. „Karta gwarancyjna” dla optyków, którzy realizują umowy z NFZ Zgodnie z wymaganiami stawianymi optykom przez Zarządzenie Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia w sprawie określenia warunków zawierania i realizacji umów dotyczących zaopatrzenia w wyroby medyczne, będące przedmiotami ortopedycznymi oraz środkami pomocniczymi, udostępniamy druk „Karty gwarancyjnej” na soczewki okularowe produkowane i dostarczane optykom przez JZO. Informacje: Biuro Organizacyjne X Kongresu KRIO Poznań Congress Center Międzynarodowe Targi Poznańskie sp. z o.o. 60-734 Poznań; ul. Głogowska 14 Anna Paczos tel. 61 869 25 15 fax 61 869 24 31 e-mail: [email protected] Biuro Krajowej Rzemieślniczej Izby Optycznej 01-930 Warszawa, ul. Przy Agorze 28 Joanna Wójcik tel. 22 635 20 50 e-mail: [email protected] KURSY REFRAKCJI W DOLNOŚLĄSKIM CECHU OPTYKÓW Druk „Karty gwarancyjnej” jest do pobrania na stronie www.jzo.com.pl lub u Przedstawicieli Regionalnych JZO. DOLNOŚLĄSKI CECH OPTYKÓW we współpracy z POLITECHNIKĄ WROCŁAWSKĄ organizuje KURSY REFRAKCJI. Szkolenie obejmuje 45 godzin i kończy się egzaminem oraz otrzymaniem świadectwa. Warunkiem uczestnictwa jest ukończenie szkoły średniej i minimum dwuletnia praktyka w zawodzie (poparta zaświadczeniem od pracodawcy). Nauka będzie trwać przez 6 dni po 9 godz. dziennie w terminach: 19.08 – 24.08.2013 r., 26.08 – 31.08.2013 r., raz w miesiącu od sierpnia do grudnia 2013 r. Zajęcia będą prowadzone przez wykładowców z Politechniki Wrocławskiej. Koszt kursu wynosi 960 zł. Ilość miejsc jest ograniczona. Decyduje kolejność zgłoszenia, zatem prosimy o szybkie wyrażenie chęci uczestnictwa. Więcej informacji pod nr tel. 71 321 29 55 lub [email protected]. Zapraszamy! Info wł. Józef Wróblewski, Starszy Dolnośląskiego Cechu Optyków 18 reklama zewnętrzna 64 specjaliści JZO wyjaśniają 19 Automat Alta PULSE AUTOMAT BEZSZABLONOWY z funkcją szlifowania soczewek do opraw sportowych Funkcje automatu Alta PULSE obróbka soczewek mineralnych oraz organicznych (CR 39, Hi-Index, Trivex, Poliwęglan), automatyczne i ręczne układanie fasety oraz rowka, wykonywanie krawędzi płaskich, polerowanie fasety oraz krawędzi płaskich, rowkowanie przy płynnej zmianie szerokości oraz głębokości rowka, załamanie krawędzi (front i tył), wiercenie otworów w soczewkach organicznych pod kątem do 30 stopni, oprogramowanie w języku polskim. CZYELNY INTERFEJS PRECYZYJNE WIERCENIE CZUJNIKI POMIARU UMÓW SIĘ NA PREZENTACJĘ ALTY PULSE W TWOIM ZAKŁADZIE OPTYCZNYM kontakt: tel. 75 64 14 453, 607 830 324, e-mail: [email protected] IZOPTYKA: kwartalnik branżowy wydawany od 1998 r. Adres wydawcy: JZO sp. z o.o., 58–500 Jelenia Góra, ul. Waryńskiego 12, www.jzo.com.pl Kolegium Redakcyjne: Bogumiła Zbyszyńska – Przewodnicząca, Hanna Czyżewska, Michał Frączek, Jerzy Hanusz, Marta Karnicka, Piotr Kasjaniuk, Agnieszka Woszczyna, Jacek Zarzycki Dystrybucja: bezpłatna (po pisemnym lub telefonicznym zgłoszeniu) Reklama: warunki i cennik reklam dostępne są u wydawcy Kontakt: tel. +48 75/64 14 358, fax +48 75/64 14 379; mejl: [email protected] Projekt20 i skład: GRAFFIKON Studio, tel. 697 996 154, [email protected]