1 942 kB

UJięś7,ł,"
10
Dr inż. DAR\USZ R. MAŃKoWsKl
Pracownia Ekonomiki Nasiennictwai Hodowli RośIin,
IHAR RadzikÓW
." f::
. łl''
.':,'..
'
n) .
:
'!".
'
,, lr':,..,' :.','..:r'ł ll.i .j.l
Postęp to ciąg procesów i zmian zmierzających ku stanowi coraz
PoIskieodmianywielu gatunkóWroś|in
uprawnych,W
doskona|szemu,coraz |epszemu.Jest to ciągłyrozwój' polepszanie tym również ziemniaka' mogą skutecznie konkurowac z
się idoskonalenie (np' postęp gospodarczy, postęp społeczny'po. odmianamizagranicznymi.Niezadowa|ające
jest jednak
stęp ekonomiczny)-To takŹe osiąganie ko|ejnegoetapu rozwoju(np. WykorzystanieefektóW postępu Wytworzonegona etapie
postęp w badaniach naukowych).W rolnictwie' szeroko rozumiany hodowli'E|ementem przenoszącym osiągnięcia nauki
postęp jest Ważnymkierunkiemzmierz'ącym do poprawy efekt}4,v- do praktykirolniczejjest odmiana.Wymagaonajednak
nościgospodarowania' Postęp w ro|nictwiekojarzy się z osiągnję- Właściwej
agrotechniki' która powinna byc opracowywa.
ciem Wyższegopoziomu produkcyjnego.powodującegouzyskanie na już na etapietworzeniaodmiany'Przy niewtaściwej
określonychefektóWjakościowychi iIościowych(np. postęp w p|en- agrotechnice następujespadek plonowania każdej'na'
nościodmian, w hodow|jodpornościowej,
W biotechno|ogiiroś|in Wet naj|epszejodmiany' Tym spadkiem mozna tłumaczyć
i zwierząt),jak równieżuczynieniapracy Iudzkiej|żejsząiWydajniejszą różnice W wysokościp|onóW osiąganych W dośWiadcze.
(np' postęp techniczny,technologiczny' organizacyjny)'W produkcji niach i produkcjiro|niczej.Drugim czynnikiemogranicza,ią.
jest zbyt wolrolniczej związane jest to na ogół z osiągnięciemszybszych pŹyro. cym tvykozystanie osiągnięćhodoW|iroś|in
stóW p|onóWroś|inuprawnychW stosunku do tempa Wzrostunakła- ne przenoszenie postępu bio|ogicznegoz hodow|ido prodów' W rolnictwiemamy do czynienia z różnymi rodzajami postępu dukcji po|owej. Jest to spowodowaneW głóWnejmieęe
(np. technicznym,technologicznym.ekonomicznym,organizacyjnymi pzez stosowanie materialusiewnego o niskiejjakości'
bio|ogicznym),które Współdzialająze sobą iwpływają na efektyw- Liczba odmian ziemniaka znajdującychsię W krajowymrenoścpracy ro|nika'spośródróinych rodzajóW postępu,W rolnictwie jestŻe odmian Wzrasta(rys' 2)' W roku 2002 zarejestrowa.
znaczącąro|ęodgrywapostępbio|ogiczny'czy|izmiany zachodzącew nych byłookoło110 odmian' a w roku 2008 około140'
j zwierzętachhodow|anych,Wynikającez ce|owejdziała|no- RównocześnieWzrastałudziałodmian zagranicznychz
roś|inach
ściczłowieka(hodow|a'biotechno|ogia),
bądŹteżZ Wpływuotoczenia' okolo25%W roku2002 do około43%W roku2008'W tym
Po|ega on pŻede Wszystkimna poprawie cech użytkovlychorgani- samymczasie powierzchniauprawykwalifikowanego
mazmóW roś|innych
i zwierzęcych.
teriałusiewnego ziemniaka zma|ałaz prawie 7 tys. ha W
W po|skimro|nictwieZiemniak byłi jest uważanyza )ednąz ważrys.na
niejszychroś|in
uprawnych'W latach 60' Xx Wiekupowie|zchniajego 25
2500
uprawysięgałaprawie3 m|nha. ziemniakmiałbardzodużeznacze2000
nie W ż}^^/ieniu
ludzi izwierzą1'w pzemyśle skrobiowymoraz gorzel. 20
nictwie. Po roku 1976 zaczął następowac spadek powieŻchni pro.
1500
dukcjiziemniaka.Spad|oróWnieżjegoznaczenie W żywieniuzwieę ąt 1 5
iw pzemyś|egoŻelniczym. Pod koniec XX i na początkuXx| Wieku 1 0
1000
Wzrastałanatomiastrola przetwórstwaspożywczegoziemniaka'
Zmnie,jszaniupowierzchni uprawy towaŻyszy postępującaspecja|i5
500
zac,a proouKcJr.
0
0
obserwującśredniep|onyziemniakaW Polsce. Jnożnaby od(o.ooNś@co
oNś(o@
nieścWraŹenie,
że od Wie|u|at nic się nie zmienia.srednie p|ony
cocoo)o)oo)cD
ooooo
o)o)o)o)ooro)
wahają się w przedzia|e 16.20 Uha. Tymczasem badania, mające
na ce|u ocenę postępuw hodow|ii postępu odmianowego'wskazują
F]PowieŻchniauprawyWgGUs (tys.ha)
na ciągly postępW hodow|inowych odmian ziemniakóW' śWiadczyo
I Plonywg GUS (Vha)
pzez coBoRU
tym róWnieżciągłyruch odmianowy'czyliWykreś|anie
(Vha)
E Plonyw badaniachankietowych
z rejestruodmian starych,a wpisywanie odmian nowych. Pojawia się
Więc pytanie'jaki dokładniejest ten 'postęp''i jak Wyg|ąda,iego
Rysunek 1' Powiefzchnia uprawy oraz średnie plony
wkozystanie. Ponieważ nie obserwu,iesię Wzrostu plonów W produkcji zieńniaków według Gus iw badaniach ankietowych w
polowej,pojawiasię planie o pzyczynę takiego stanu Żeczy'
Iatach 1986-2008
Postęp biologicznyw ziemniaku możnabadaći okreś|ać
Żńdło: GUs: Mańkowski 2oo8.
na wieIu płaszczyznach'uwzg|ędniającpojedynczecechy' jak igrupy cech'
liczbaodmian
Jednak z punktuWjdzenjaprodUcentanajważniejszymkryteriumocerys.na
jest p|ennośćuprawianychodmian. P|on' 140
ny postępubio|ogicznego
jako końcowy efekt hodoW|ii Uprawy.jest wypadkowąWspółdziałania 120
tychczynnikóWW okreś|onych
Warunkachśrodowiska'
P|ony uzyski- 1 0 0
wane W doświadczeniach odmianowych znacznie przewyźszaią
80
p|ony uzyskiwane w produkcji. Wie|kośó pIonów osiąganych, W
latach 'l986-2003'w produkcjiziemniaka W Po|sce stanowila śred60
nio48,5%pIonóWz doświadczeńodmianowych prowadzonychpŻez
40
coBoRU' W pzypadku innych gatunków roś|inuprawnychstosunek
20
ten jest podobnyi Wynosiokoło50%' W krajach Europy zachodniej
Wskaźnik ten sięga nawet do 90%. srednie roczne p|onyziemnia0
ków podawane pzez GUS odnoszą się do Wszystkichgospodarstw
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
ro|nych'nawet tych, które produkcjęrolniczą prowadząty|kona WłaE PowierzchniaprodukcjikwaIifikowanych
sadfeniaków(|ys'ha)
sne potrzeby'W Pracowni Ekonomiki Nasiennictwa i Hodowli Roś|in
lLiczba odmiankrajowychw rejestże
IHAR W Radzikowie,począWszyod roku 1986 do chwjli obecnej
ELiczba odmianzaglanicznychW rejestŻe
(z przeNvąw |atach2004-2007)' prowadzone są badania ankietowe
próbę
gospodarstw
powieęch.
obejmującereprezentatywną
ro|nycho
Rysunek 2. Powierzchnia produkcii kwalifikowanego
ni od 10 do 60 ha' Gospodarstwate mozna Uznaćza rodzinnegospomateriału siewnego żiemniaków oraz liczba odmian
darstwa produkcyjne'gdyż WiększośÓich produkcji trafia na rynek.
znajdujących się w rejestrze
krajowych
i zagranicznych
Rocznie badaniamiobjętood 450 do 600 gospodarstwro|nych.sredw latach 2002-2008
nie plony ziemniaków uzyskiwanew tych gospodarstwachbyłyśred.
zródło: GUs: coBoRU. oleksiak 2008'
nio o 10% wyższeod plonóWpodawanych przez GUS (rys' 1).
NAU'<A I DARADZIWO
] PRAR|YKA
tuty 21127)2009
80
70
60
50
40
30
20
10
0
5,0%
4,0%
3.0%
2.0%
1,O%
0,070
2003t04
2004t05
2005to6
2006tol
2007to8
tr sprzedaz kwaIifikowanego
siewnegoziemniaków(tys't)
materiału
EZaopalrzeniew kwalifikowane
sadzeniaki(%)
Rysunek 3. Wielkośćsprfedaży kwalifikowanego materiału siewnego ziemniaka oraz procent pokrycia zapotrrebowaniana kwalifikowanesadzeniaki
zńdło: GUs, oleksiak2008'
roku 2002 do około5,5 tys' ha W roku 2008' RóWnocześnie
ma|ałasprzedażkwaliflkowanychsadzeniakóW(rys' 3)' ZestawiającWieIkośc
spęedaży kwalifikowanego
materiału
siewnegoz.emniakaz zapotŻebowan.emna sadzeniaki
vlynikającymz powierzchni uprawy tego gatunku moŹna
stwierdzić.
żejedynie 3,74,2.k powierzchni produkcjiziemniaków obsadzanych jest materiałem kwa|ifikowanym.
W gospodarstwachobjętychbadaniamiankietowymiudział
powieŻchniobsadzanejkwa|ifikowanymi
sadzeniakami był
znacznieWyższyiWynosiłśrednio
około25%Postep w hodowli zienniaka
W okresie powojennympolskie hodowle ziemniaka zaponad 200 odmian. Ponad 60% tych odmian
rejestrowały
stanowiłyodmianyjadaIne.W tej grupie użlkowej odnoto.
wano zaróWno postęp i|ościowy,
W plennościodmian,jak i
postępjakościowy'
w odpornościodmian na patogenyoraz
W cechach użytkowych'Największypostępjakościowyod.
no|owanow zmniejszaniuciemnieniamiąższusulowegoi
po ugotowaniu.
zdecydowaniemniejszyw poprawiesmakowitościodmjan i cech mońo|ogicznych związanych z
atrakcyjnymWyg|ądembulw' W ostatnichszesnastu |atach
zmianieu|egły
kierunkihodow|inowychodmianjada|nych.
W miejsce odpornościi p|ennościodmian. zaczęto kon.
centrowaósię na cechach jakościowych'takichjak: Wygląd
bu|W'cechy ku|inarne'przydatnośćdo przerobu na pŻetworyspoŹy\^/cze.
Te zmiany nie spowodowałyjednak obniżenia się odporności
odmian na patogeny[chotkowski,
Stypa 20071.W hodowliziemniakaskrobiowegoodnotoWano powo|nyWzrost zawańości skrobi' szczegó|nie Wi.
doczny od połowy|at90' Xx Wieku[chotkowski,stypa 2007,
|V]ańkowski
2008].W tej grupie użytkowejróWnieżodnotoWano postęp W odpornościodmian na patogeny.
Zmiany W p|enności
odmian znajdującychsię W rejestrze po roku 1955 Wskazująna istotnypostęp odmianowy'
Wzrost plennoścjodmian WystępowalW grupach odmian
bardzo Wczesnych,Wczesnychi średnioWczesnych.Jedynie W grupieodmian średniopóźnychi póżnych nie WystępowałyistotnezmianyW p|enności
odmian,jednakodmiany z tej grupy cechowałysię plonamiWyższymiod pŻeciętnej' Srednia p|enność
odmian znajdującychsię W rejestrze
Wzrastałao około64 kg rocznie [Mańkowski2008].RóWno.
leg|eWzrastałaśredniaodpornośćna głóWnepatogeny
odmian znajdujących się W rejestrze. Największy Wzrost
odnotowanoW odporności
odmian ziemniaka na wirusy
na parchazwykłego.spaPVY iPLRV oraz W odporności
dek średniejodpornościodmian znajdującychsię W reje.
strze odnotowanojedynie d|a odpornościna zara7ę ziem
niaka [Mańkowski2008]. Równoczesny Wzrost p|enności
odmian i odpornościna głóWnepatogenypozwala na wn.osek, Źe utartaop.nia,iż hodow|ajakościowa,W tym szczegó|nie odpornościowa'Wpływana obniżenie i|ościowego
postępu hodowlanegoi odmianowego,jest niesłuszna.
Po|skahodowlaziemniaka,pomimo dużegonacisku kla.
dzionego na odpornośćwciąż dostarcza odmian o Wysokiej p|enności'
Polska hodow|astałaistoi na Wysokim
poziomie.Jakościp|ennoścodmian WyhodowanychW
Po|sce W Większości
nie ustępujeodmianomzagraniczirti 2,127.2CC:
nym' Prob|emem pozostają Wciążsmak i pewne cechy morfo|o.
giczne bulw [Chotkowski,Stypa 2007].
Postęp w produkcji zie fili];.k:
na etapie hodow|i
ogniwem transmisjipostępuWytworzonego
roś|indo produkcji po|owejjest nasiennictwo.Dobrze fUnkcjonujący przemysłnasienny powinien zapewniać dostęp ro|nikomdo
naj|epszych oraz najnowszych odmian' posiadających poŹądane
Warunkachi
cechy, bądŹ nadających się do uprawy W okreś|onych
przy zastosowaniUodpowiedniejagrotechniki.Niestety'już sam
fakt' że sprzedażkwaIifikowanychsadzeniakóW pokryWa|edwie4%
zapotzebowania na materiałsiewny (rys. 3) możeśWiadczyco nienajlepszejkondycjipolskiego nasiennictwaziemniaka.Na zakup
kwaIifikowanychsadzeniakóW decydują się z regułyci producenci,
którzy posjadają gospodarstwa o Większej powiezchni grunlów
ornych oraz stosują agrotechnikęuprawy na Wyższymniż pŻeciętna poziomie[|Vlańkowski'
oleksiak 2007].PozostaIiro|nicyzdecy.
materia.
dowanieŻadziej decydująsię na zakup kwaIifikowanego
łusiewnego ziemniaka. Niekorzystnymzjawiskiem złejsytuacji po|skiego nasiennictwajest ma|ejąca powierzchnia uprawy kwa|ifikowanego materiału siewnego. szczytowa produkcja sadzeniakóW miałamiejsce na początku |at 80' XX Wieku. PowieŻchnia
produkcji kwaIifikowanych sadzeniakóW WynosiłaWóWczas około
157 tys' ha' W roku2005 powierzchnia
ta spadłado 4,6 tys.ha (czyli
jednak powolny
aż o ponad 97%)'W ostatnich|atachnastępował
wzrostpowierzchniprodukcjikwaIifikowanych
sadzeniakóWiw roku
2008 Wynosiłaona 5'4 tys. ha. Jednak jak na potrzeby krajowej
produkcji ziemniaka jesl to zdecydowanie Za mało' Ko|ejną kweplono.
stiąjest dobór odmian do reprodukcji. ocena potencjału
twórczego odmian znajdujących się W prodUkcji nasiennej Wskazuje na istotnespadki średniejp|enności
odmian we wszystkich
grupach Wczesnościodmian ziemniaka za Wyjątkiemgrupy od.
mian bardzoWczesnych[l/ańkowski2008]'
Tak niekoŻystna sytuacja panująca W nasiennictwieziemniaka
powinnaodbic się na efektachjego produkcji.Wydawałoby się, że
średniep|onyWahającesię W pęedzia|e '16.20t/ha potwierdzałyby
lę
lezę' Jednak szczegołowaanaIizaprodukcjipo|owejziemniakóW'oparta na Wynikachbadań ankietowychgospodarstwrolnych' wskazuje'
p|onotwórczego
żesytuacjaniejest ażtak tragiczna'ocena potencjału
nagromadzonegow uprawianychodmianach ziemniaka (rys.4) wyraŹnieWskazujena to.że ro|nicyWybierajądouprawyodmiany|epsze'
p|ennje,isze.
To pozwa|a podejrzewac,że ro|nicymający dostęp do
sadzeniaków nie zawsze najplenniejszychodmian znajdującychsię
W produkcjinasiennej,Wo|ąposzukiwaćsadzeniakóW,pożądanych
przez nich odmian,na Własnąrękę [|\,4ańkowski
2008].Wyższypotencjałp|onotwórczyuprawianychodmian pozwa|ana uzyskiwanieWy.
ższychp|onóW,a co za tym idzie,uzyskiwanieróWnieżwyższychprzychodów z produkcjiziemniaka.Niestetydane GUs Wskazują,że po.
tencjałtenniejest W praktyceWykozysty1/r'any'
|\y'oŹe
to byc pośrednio
zw|ązanez faktem rosnącego od ki|kunastu|at udziałuw uprawie
z rejestruodmian.W
odmianbardzostarych.które zostaływykreś|one
uprawiedominująodmiany o średnimwieku' Producenci uważająje
za dobŻe sprawdzonei pewniejsze.Na szczęścieWzrasta,choć po.
Wo|iudziałodmian najnowszych lMańkowski 2008].
Jedną z sugerowanych przyczyn tak niskich plonóW ziemniaka
W Polscejest niewłaściwa
agrotechnika uprawy ziemniaka.Jednak i na tym polu odnotowano postęp' Na podstawie przeprowadzonych badań, gospodarstwaobjęte badaniamiankietowymiW
|atach'1986-2003podzie|onona trzy grupy]gospodarstwastosuląuzyskaniep|onóWo
ce agrotechnikęna poziomiegwarantującym
efektach pŻewyższającychprzeciętne pIonyziemniaka, gospodar.
stwa stosu,iąceagrotechnikęgwarantującąp|onyna poziomie średnim oraz gospodarstwstosujące agrotechnikępozwa|ającąna
uzyskaniepIonóWzdecydowanieniŹszychniżśrednieplony' o .|e
pod koniec lat 80' XX Wieku udziałgospodarstw stosującychagrotechnikępozwa|ającana uzyskanie niższychp|onóWod średniej
Wynosiłprawie 48% W ogó|nej powierzchniuprawyziemniaka,o
tv|edo roku 2003 udziałten soadłdo za|edwie 23%. PrzV pozosta.
j{cym na stałympoziomie okóło 4o/Óudzia|egospodarsiw o agrotechnice pozwalającejna uzyskanie pŻeciętnych pIonóWziemnjaka' śWiadczyto o znaczącym powierzchniowymwzrościeudziału
gospodarstwstosującychpoprawnąikozystną d|a uprawytego
gatunku agrotechnikęlMańkowski 2008]. Niestetyzmiany te nie
byłyWystarczająceby uzyskiwane średnieplony W skali całegokraju u|egłyzwiększeniu'
Pod koniec Xx Wiekui na początkuWiekuXX| odnotowanorÓWnieżpostęp w poziomie odpornościuprawianychodmian. W goNALjRA a DÓRADzwa
. PRA^TYKA
12
L}3ieś /,l,"
produkc,iiziemniaków'
widacWciąż
istniejeprob|emopłacaIności
sprawia to, że roInicyzajmującysię mniej dochodovvymigałęziami
prodUkcjiziemniaka'nie chcą inwestowacpienlędzyW kwalifikoWany materiałsiewny, nie opłacasię lm poprawiactechno|ogii
Upra\Ąry.
a to z ko|eisprawia' ze istniejącyW pu|iUprawianychodmian potencjałplonotwórczynie jest Wykozystywany'Tak długo'
jak opłaca|nośc
produkcjibędzie na tak niskim poziomie.efekty
UprawyziemniakóWW Po|sce będą Znacznieniższeod efektóW
osiąganychp|zez krajezachodnie'RoInicyuprawiający
ziemniaki na ce|e gwarantujące
im godziwedochodysą gotowiinwestoWać W sprzęt. nawożenie,ochronę chemicznąi kwa|ifikowane
sadzeniaki'D|a nich moż|iwośc
uzyskaniaWyższychp|onóWto
moŹ|iwośc
uzyskaniaWiększychzyskóW' A tam gdzie produkcja
znajdujesię na granicyopłaca|ności
niktnie inwestuje'gdyżWią.
załobysię to ze stratamiIubewentuaIny
zysk nie gwarantowałby
op|acaIności
tych inwestycji'
DIa producentanajważniejszym
miernikiemdochodUi postęRysunek 4. Poziom potencjałuplońotwórczego (sDYA,)
e'
p u b i o | o g i c z n e gW
o z i e m n i a k u. j e s tp | o n 'c e c h y j a k o ś c i o w W
odmian znajdujących się w p|odukcji polowej zielnnia.
tym kuIinarnemają dUżeznaczenia' a|e głóWnied|a fina|nego
ka w latach 1986-2003oraz w roku 2008.
odbiorcy(konsumenta)'P|on ziemniakajest WypadkowąWieIu
itódło A'4ańkawski,
2008' opracowanieWłasne,
porażenieprzez patogeny'doczynnikóW(pogoda'wiIgotnośc.
produkcyjnychobjętychbadaniami ankietowy- stępnoścsUbstancjipokarmowych,potencjałpIonotwórczyod
spodarst\r'r'ach
mi shr'r'ierdzono'
jest Więc,które spo.
iż W |atach 1986-2003 następowałalstotna miany.jakoścsadzeniakóW)'Interesujące
poprawaśredniej
odporności
Uprawianychodmian na takie śróde|ementóWpostępu w ro|nictwie,w największymstopniu
patogeny,]ak parch zwykłyoraz WirusyP\.Y i PLRV (rys' 5). Wplywająna kształtowanie
się plonu W Warunkachpo|skiegorolJedynieW pŻypadkuodpolności
odmianna zaazę .F'mn|a. nictwa'Jeże|iza głóWneczynniki postępuWpływające
na p|on
ka' W tych |atachnie stwiefdzonoWyraŹnego
postępodmianowy(potencjał
trenduzmian. przyjąciIościowy
plonotwórczyodJednak W latach2003-2008nastąpiła
postępodmianowy(odpornośc
WyrażnapoprawaW miany),]akościowy
na patogeny
sfeze odporności
uprawianych
odmianziemniaka'Znaczący W sposób pośredni
Wpływana ksztaltowaniesię p|onu)oraz poWzrostśredniejodpornościodmian znajdującychslę W Upra- stęp technoIogiczny
(zmianyW agrotechnice)'
to kióry z tych e|e.
Wie Występował
d|awszystkichbadanych patogenóW(rys' 5)' mentóWma największeznaczenie W ksztaltowaniusię postępu
Tak znaczące zmianyW średniejodporności
uprawianychod- bioIogicznego
mierzonegozm ianamiuzyskiwanychpIonóWPEe
mian śWiadczą
o tym, iż producencidecydującsię na Uprawę prowadzonaocena determinacjiWahań p|onóWziemniaka obkonkretnejodmiany.nie podejmujądecyzji''Wciemno'''otwar. serwowanychw ankietowanychgospodarstwachprodukcyjnych
cie dostępu,d|a po|skiegoro|nika,do odmian dopuszczo- pozwoIiła
na stwierdZenie'
ze największy wpływ(około50%)na
nych do up|awyW całejUnii EuropejskiejWymusiłona pro- kształtowaniesię poziomu uzyskiwanych pIonóWmiałycechy
ducentachpodejmowanieprzemyślanych
decyzji' RoInicy odpornościowe.Znacznie mniejszybyłWpłyW
potencjału
pIono.
świadomiewybierająteodmiany,które sąw stanie Iepiej twórczegoizmian W techno|ogiiUprawy[|Vlańkowski
2008].Jest
poradzićsobiewwarunkach ich pó| uprawnych.
gdyżpomiędzyanaIizowanymi
to ocena bardzo p|zyb|iżona,
e|e
Skoro potencja|pIonotwórczyuprawianychodmianjest mentami,Wpływającymi
na ksztaltowaniesję postępubiologiczna dośckorzystnympoziomie.uprawianeodmianycechują negoW produkcjiziemniaka,Występowały
znaczneinterakcje
oraz
S.ę coraz |epsząodpornością
na patogeny'a ro|nicysto. Współ|iniowości.
które W znacznym stopniu Utrudniająjednosują coraz kozystnjejsząagrotechnikęuprawyziemniaka, znaczną ocenę znaczenia tych elementóWW kształtowaniu
się
to dlaczego średnieplony są na tak niskim poziomie?
poslępu bio|ogicznego
W produkcjiziemniakaW Po|sce'
Dlaczego ledwie 40ń powierzchni uprawy ziemniaka ob.
sa dza n e jest kwa Iifikowan ym i sadze n i akam i? Dlaczeg o,
pŻy malejącej ogóInej powiezchni uprawy gatunku i
Pomimo, iż średnieplony ziemniakaW Po|sce od Wielu lat
po stęp ującej spe cjal iza cj i pro d u c en tów zi em n ia ków efek.
Wahają
się W granicach16_20tlha' w produkcjitego gatunkunaty uprawy są tak niskie? Niestety W da|szym ciągu odpoWiedziąna te pytaniamożebyc niska opłaca|nośc
produk- stępująWidocznei W duŻejmierzekoŻyslnezmiany.Wzrastapocji. Przeprowadzonekalkulacje[Chotkowski2008] wska- tencjałpIonotwórczyUprawianychodmian' RoInicyWybierajądo
Up|awyodmianypozwa|ające
im na uzyskanieWyższychplonÓW'
zują'żewcią;!najbardziejo płaca Inągałęziąp rodu kcji z iem.
Poprawiasię technoIogiauprawy'coraz Więcejgospodarstwstaniaka jest uprawa odmian bardzo wczesnych na cele
|epszeWa
konsumpcyine. Na drugim miejscu pod Wzg|ędemopła- ra się stosowacagrotechnikęgwarantującaroś|inie
calnoścjprodukcjiznajdujesię zakontraktowanaproduk. runki wegetacji'Poprawia się poziom odpornościuprawianych
odmianna głóWnepatogeny'RoInicychętniejsięgająpo odmiany,
cja ziemniaków na frytki (przetwórstwo
spożywcze)'Pro.
jadalne
dukcja ziemniakóW na ce|e
charakteryZowała
się które cechująsię Wyższąodpornościąna parcha zrykłego'zarazę
postępW sfeze
ziemniakaoraz WirusyPVY i PLRV. A to Właśnie
bardzo niską opłacaInością,
a prod ukcja ziemniaków skroodporności
odmianziemniakana patogenyma dominującezna.
biowych cechowałasię stratami lchotkowski2008]'Jak
czenie W kształtowaniu
się postępu biologicznegomierzonego
I
a a t u n k uw w a r u n k a c hP o l s k i .
z m i a n a m ip l o n o w a n i g
8
ProblemempozostajemaIejącyareałuprawy (chocz drugiej
stronyWymuszaon korzystnąd|a poziomu prodUkcjispecja|iza7
cję producentóW)'
bardzo niski stopień Wykorzystaniakwa|ifi6
kowanego materiałusiewnego oraz wciążniezadowaIającypo5
produkcji.
ziom opłacaIności
a:!.::,ra
3
2
l
..- Pa rch zvlykły '+.|zarcza ziemniaka .ł. PVY
.o.PLRV
0
Rysunek 5. Średni poziom odpomości (w skali g") na
wybrane, główne patogeny odmian uprcwianych w go.
spodarstwach |oInych objętych badaniami ankietowymi
w latach 1986-2003 oraz w roku 2008.
ŻrÓdta: Mańkowski' 2008, ooracowanie własne,
I
na różnekierunki
użlkowania.
chotkowskiJ. 2008:Kosfy uprawy
ziemniaków
- nowepelspeklywy'
poradnik
d|ap|aniaioróW'
Agroservis.
Ziemniaki
102-104.
Warszawa.
hodow]anego
W produkcji
chotkowskiJ., stypa |. 2007:ocena postępu
Biuleiyn
IHAR,nr 245,181189
ziemniaka
w Polscew lalach1946'2007.
i produkcji
ziemniaka
D.R'2008:Pos|ępW hodowli,
nasiennictw|e
|!tańkowski
w Po|sce'Rozprawa
doklorskaIHARRadfików
s|osowanie
MańkowskiD. R', oteksiakT.2007:cfynnikideterminu]ące
rc|nych'Blu]etyn
ma|eriału
kwaliijkowanego
siewnegoW gospodarstwach
IHAR, 244,519.
o | e k s i a k T ' 2 0 0 8 : R y n e k n a s i o n ' | E R | G Ż A n a | i z yR y n k o w e , R y n e k ś r o d k ó w
p r o d u k c j i u s ł U gd | a r o | n i c l w an' r 3 4 . 2 9 3 5 '
.