Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia
Transkrypt
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego SPIS TREŚCI 1. PRZEDMIOT, PODSTAWA, ZAKRES I CEL SPORZĄDZENIA RAPORTU ....................... 4 1.1. Przedmiot i cel sporządzenia raportu ........................................................ 4 1.2. Podstawy prawne wykonania raportu........................................................ 4 1.3. Sposób ujęcia realizacji inwestycji w dokumentach strategicznych ............... 1.3.1. Polityka Transportowa Państwa na lata 2006 – 2025......................................... 1.3.3. Program Budowy Dróg Krajowych na lata 2011– 2015 ...................................... 2. OPIS PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA ........................................................... 2.1. Charakterystyka przedsięwzięcia.............................................................. 5 5 6 7 7 2.1.1. Lokalizacja przedsięwzięcia ................................................................... 7 2.1.2. Opis techniczny ................................................................................... 7 2.1.3. Zakres przedsięwzięcia ......................................................................... 8 2.1.4. Kolizje z infrastrukturą techniczną.......................................................... 9 3. SKUTKI DLA ŚRODOWISKA W PRZYPADKU NIEPODEJMOWANIA PRZEDSIĘWZIĘCIA ..........................................................................................9 4. CHARAKTERYSTYKA ANALIZOWANYCH WARIANTÓW ........................................... 10 4.1. Stan istniejący...................................................................................... 10 4.2. Opis analizowanych wariantów ............................................................... 10 4.2.1 Wariant I……..............................................................................................10 4.2.2 Wariant II – wariant z technologicznym wariantem obiektu WD-31…….............. 13 4.2.3. Wariant proponowany przez wnioskodawcę ............................................ 16 4.2.4. Racjonalny wariant alternatywny .......................................................... 17 4.2.5 Wariant najkorzystniejszy dla środowiska …………………………………………………………….17 5. PROGNOZA NATĘŻENIA I STRUKTURY RUCHU ................................................... 18 5.1. Wariant bezinwestycyjny ....................................................................... 18 5.2. Warianty inwestycyjny .......................................................................... 20 6. ODDZIAŁYWANIE NA ŚRODOWISKO PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA ............... 20 6.1. Hałas .................................................................................................. 20 6.1.1. 6.1.2. 6.1.3. 6.1.4. 6.1.5. 6.2. 6.2.1. 6.2.2. 6.2.3. 6.2.4. 6.2.5. 6.3. 6.3.1. 6.3.2. 6.3.3. 6.3.4. 6.4. 6.4.1. 6.4.2. 6.4.3. 6.4.4. 6.5. 6.5.1. Stan istniejący.................................................................................... 20 Metodyka prognozowania ..................................................................... 20 Prognozowane oddziaływanie ............................................................... 23 Działania minimalizujące negatywne oddziaływanie ................................. 24 Monitoring ......................................................................................... 29 Powietrze i klimat ................................................................................. 30 Stan istniejący.................................................................................... 30 Metodyka prognozowania ..................................................................... 31 Prognozowane oddziaływanie ............................................................... 32 Działania minimalizujące negatywne oddziaływanie ................................. 34 Monitoring ......................................................................................... 34 Wody powierzchniowe ........................................................................... 34 Stan istniejący.................................................................................... 34 Metodyka prognozowania ..................................................................... 34 Prognozowane oddziaływanie ............................................................... 34 Działania minimalizujące negatywne oddziaływanie ................................. 34 Środowisko gruntowo - wodne................................................................ 35 Stan istniejący.................................................................................... 35 Prognozowane oddziaływanie ............................................................... 35 Działania minimalizujące negatywne oddziaływanie ................................. 36 Monitoring ......................................................................................... 36 Gleby .................................................................................................. 36 Stan istniejący.................................................................................... 36 -1- Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego 6.5.2. Prognozowane oddziaływanie ............................................................... 37 6.5.3. Działania minimalizujące ...................................................................... 37 6.6. Odpady ............................................................................................... 37 6.6.1. Etap realizacji..................................................................................... 37 6.6.2. Etap eksploatacji ................................................................................ 39 6.6.3. Etap likwidacji .................................................................................... 39 6.6.4. Działania minimalizujące negatywne oddziaływanie ................................. 39 6.7. Krajobraz ............................................................................................. 40 6.7.1. Stan istniejący.................................................................................... 40 6.7.2. Etap realizacji..................................................................................... 41 6.7.3. Etap eksploatacji ................................................................................ 42 6.7.4. Działania minimalizujące negatywne oddziaływanie ................................. 42 6.8. Zabytki i stanowiska archeologiczne .............................................................. 42 6.9. Obszary chronione na podstawie ustawy o ochronie przyrody ........................... 42 6.9.1. Parki Narodowe .................................................................................. 42 6.9.2. Rezerwaty przyrody ............................................................................ 42 6.9.3. Parki krajobrazowe ............................................................................. 43 6.9.4. Obszary Chronionego Krajobrazu .......................................................... 43 6.9.5. Obszary Natura 2000 .......................................................................... 43 6.9.6. Pomniki przyrody ................................................................................ 46 6.9.7. Stanowiska dokumentacyjne ................................................................ 46 6.9.8. Użytki ekologiczne .............................................................................. 46 6.9.9. Zespoły przyrodniczo krajobrazowe ....................................................... 46 6.10. Flora ................................................................................................... 46 6.10.1. Stan istniejący.................................................................................... 46 6.10.2. Metodyka inwentaryzacji...................................................................... 47 6.10.3. Prognozowane oddziaływanie ............................................................... 47 6.10.4. Działania minimalizujące negatywne oddziaływanie ................................. 48 6.10.5. Monitoring ......................................................................................... 48 6.11. Fauna.................................................................................................. 48 6.11.1. Stan istniejący.................................................................................... 48 6.11.2. Metodyka inwentaryzacji...................................................................... 49 6.11.3. Prognozowane oddziaływanie ............................................................... 49 6.11.4. Działania minimalizujące negatywne oddziaływanie ................................. 49 6.12. Ryzyko wystąpienia poważnej awarii ....................................................... 49 6.13. Oddziaływania skumulowane .................................................................. 52 6.14. Oddziaływanie na zdrowie i życie ludzi ..................................................... 52 7. ANALIZA MOŻLIWYCH KONFLIKTÓW SPOŁECZNYCH ORAZ WPŁYW INWESTYCJI NA DOBRA MATERIALNE ....................................................................................... 55 8. WSKAZANIE, CZY DLA PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA KONIECZNE JEST USTANOWIENIE OBSZARU OGRANICZONEGO UŻYTKOWANIA .............................. 55 9. WSKAZANIE TRUDNOŚCI WYNIKAJĄCYCH Z NIEDOSTATKÓW TECHNIKI LUB LUK WE WSPÓŁCZENSEJ WIEDZY, JAKIE NAPOTKANO, OPRACOWUJĄC RAPORT ................. 55 9.1. Powietrze atmosferyczne ....................................................................... 56 9.2. Prognozowanie zanieczyszczeń w ściekach ............................................... 56 10. ŹRÓDŁA INFORMACJI STANOWIĄCE PODSTAWĘ DO SPORZĄDZENIA RAPORTU ...... 57 10.1. Przepisy prawne ................................................................................... 57 10.1.1. Ustawy .............................................................................................. 57 10.1.2. Rozporządzenia .................................................................................. 58 10.2. Materiały podstawowe i uzupełniające ..................................................... 60 10.2.1. Literatura …………………………………………………………………………………………………….60 -2- Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego Załączniki: Załącznik Nr Załącznik Nr Załącznik Nr Załącznik Nr Załącznik Nr Załącznik Nr Załącznik Nr Załącznik Nr 1– 2345– 6– 78- Wydruki z programu OpaCal3m – płyta CD, Prognozowany zasięg hałasu na tle mapy ewidencyjnej Mapa orientacyjna, Mapa orientacyjna na tle form ochrony przyrody, Mapa uwarunkowań środowiskowych, Mapa uwarunkowań akustycznych, Mapa uwarunkowań hydrologicznych, Schemat układu odwodnienia drogi. -3- Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego 1. PRZEDMIOT, PODSTAWA, ZAKRES I CEL SPORZĄDZENIA RAPORTU 1.1 Przedmiot raportu i cel sporządzenia raportu Przedmiotem niniejszego raportu jest ocena wpływu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego. W niniejszym opracowaniu analizie poddano 2 warianty przedmiotowego przedsięwzięcia: - wariant I (od km 559 + 800 do km 562+000), - wariant II - wariant technologiczny wariantu I Niniejszy raport został sporządzony w celu uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego. 1.2 Podstawy prawne wykonania raportu Zgodnie z art. 59 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko [14] oraz § 2 ust. 1 pkt 32 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. – przedsięwzięcie polegające na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego należy zaliczyć do przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko, dla których sporządzenie raportu o oddziaływaniu na środowisko jest wymagane. Zakres raportu dla ww. inwestycji jest zgodny z art. 66 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku [14] i obejmuje: opis planowanego przedsięwzięcia, a w szczególności charakterystykę całego przedsięwzięcia i warunków użytkowania terenu w fazie budowy i eksploatacji; przewidywane rodzaje i ilości zanieczyszczeń, wynikające z funkcjonowania planowanego przedsięwzięcia; opis elementów przyrodniczych środowiska objętych zakresem przewidywanego oddziaływania planowanego przedsięwzięcia na środowisko, w tym elementów środowiska objętych ochroną na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody; opis istniejących w sąsiedztwie lub w bezpośrednim zasięgu oddziaływania planowanego przedsięwzięcia zabytków chronionych na podstawie przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami; opis przewidywanych skutków dla środowiska w przypadku niepodejmowania przedsięwzięcia; opis analizowanych wariantów, w tym: o wariantu proponowanego przez wnioskodawcę oraz racjonalnego wariantu alternatywnego, o wariantu najkorzystniejszego dla środowiska wraz z uzasadnieniem ich wyboru; określenie przewidywanego oddziaływania na środowisko analizowanych wariantów, w tym również w przypadku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej, a także możliwego transgranicznego oddziaływania na środowisko; uzasadnienie proponowanego przez wnioskodawcę wariantu, ze wskazaniem jego oddziaływania na środowisko, w szczególności na: o ludzi, rośliny, zwierzęta, grzyby i siedliska przyrodnicze, wodę i powietrze, -4- Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego powierzchnię ziemi, z uwzględnieniem ruchów masowych ziemi, klimat i krajobraz, o dobra materialne, o zabytki i krajobraz kulturowy, objęte istniejącą dokumentacją, w szczególności rejestrem lub ewidencją zabytków, o wzajemne oddziaływanie między ww. elementami; opis metod prognozowania (obliczeniowych), zastosowanych do przewidywanych znaczących oddziaływań planowanego przedsięwzięcia na środowisko opis przewidywanych działań mających na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, określenie założeń do: o ratowniczych badań zidentyfikowanych zabytków znajdujących się na obszarze planowanego przedsięwzięcia, odkrywanych w trakcie robót budowlanych, o programu zabezpieczenia istniejących zabytków przed negatywnym oddziaływaniem planowanego przedsięwzięcia oraz ochrony krajobrazu kulturowego, analizę i ocenę możliwych zagrożeń i szkód dla zabytków chronionych na podstawie przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, w szczególności zabytków archeologicznych, w sąsiedztwie lub w bezpośrednim zasięgu oddziaływania planowanego przedsięwzięcia. analizę możliwych konfliktów społecznych związanych z planowanym przedsięwzięciem; przedstawienie propozycji monitoringu oddziaływania planowanego przedsięwzięcia na etapie jego budowy i eksploatacji lub użytkowania, w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru; wskazanie trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy, jakie napotkano opracowując raport; streszczenie w języku niespecjalistycznym informacji zawartych w raporcie, w odniesieniu do każdego elementu raportu (streszczenie w języku niespecjalistycznym stanowi osobny tom). o 1.3 Sposób ujęcia realizacji inwestycji w dokumentach strategicznych 1.3.1 Polityka Transportowa Państwa na lata 2006 – 2025 Cele i zadania Polityki Transportowej Państwa na lata 2006 – 2025 zostały określone w dokumencie z dnia 27 czerwca 2005 r. opracowanym przez Ministerstwo Infrastruktury. Celem priorytetowym polityki transportowej jest poprawa jakości systemu transportowego i jego rozbudowa zgodna z zasadami zrównoważonego rozwoju z uwzględnieniem aspektów: społecznego, gospodarczego, przestrzennego i ekologicznego. Istotny z punktu widzenia niniejszego opracowania aspekt przestrzenny, oznacza koordynację zagospodarowania przestrzennego i systemu transportowego w celu ograniczenia tempa wzrostu generowanego ruchu i pracy przewozowej oraz lokalizowania obiektów transportowych w zgodzie z zasadami racjonalnego zagospodarowania terenu i uwarunkowaniami ładu przestrzennego. Cel polityki transportowej ma być osiągnięty poprzez realizację sześciu celów szczegółowych, spośród których można wymienić m.in. poprawę efektywności funkcjonowania systemu transportowego oraz integrację systemu transportowego w układzie gałęziowym i terytorialnym. W polityce transportowej państwa przyjęto jako podstawowe założenie dostosowanie sieci drogowej do wymogów współczesnego transportu drogowego (w tym m.in. przez hierarchizację sieci oraz przez wzmocnienie konstrukcji nawierzchni -5- Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego i obiektów) z zastrzeżeniem, że nie dotyczy to obszarów intensywnej zabudowy (gdzie stworzenie sieci dróg i parkingów umożliwiających swobodne korzystanie z samochodu nie jest możliwe). W najbliższym okresie zadania dotyczące rozwoju podstawowej sieci drogowej będą koncentrować się w dużej mierze na budowie wybranych odcinków autostrad i dróg ekspresowych (z weryfikacją obecnego programu inwestycyjnego i koncentracją na odcinkach najbardziej istotnych dla systemu transportowego i najbardziej efektywnych ekonomicznie), przebudowie odcinków dróg krajowych pod kątem poprawy bezpieczeństwa ruchu, w tym uruchomienie programu uspokojenia ruchu na przejściach dróg przez małe miejscowości i na jednopoziomowych skrzyżowaniach z koleją oraz poprawie warunków dla ruchu tranzytowego i obsługi ruchu źródłowodocelowego w obszarach metropolitalnych i dużych miastach. W perspektywie czasowej 10 lat stworzony zostanie spójny system autostrad i dróg ekspresowych obsługujących główne korytarze transportowe i zapewniający powiązania pomiędzy największymi miastami w Polsce. Docelowo (perspektywa 15-20 lat) zapewnione zostaną wysokie standardy dostępności transportowej dla ruchu z krajów Unii Europejskiej i krajów sąsiadujących do wszystkich aglomeracji, miast średnich i kompleksów przemysłowoportowych, centów regionalnych oraz obszarów koncentracji atrakcji turystycznych. Dokument – Polityka Transportowa Państwa – powstał z przekonania, że dobrze rozwinięty system transportowy będzie przynosił Polsce znaczne korzyści, z drugiej zaś strony, system transportowy źle zarządzany będzie generował koszty społeczne i środowiskowe ponoszone przez wszystkich, nie tylko jego użytkowników. Dlatego wizja rozwoju systemu transportowego została odparta na strategii zrównoważonego transportu, ale z naciskiem na zagadnienia związane z efektywnością funkcjonowania, bezpieczeństwem i ograniczeniem negatywnego oddziaływania na środowisko naturalne. 1.3.2 Program Budowy Dróg Krajowych na lata 2011– 2015 W dniu 19 października 2010 r. Rada Ministrów przyjęła uchwałę w sprawie niektórych działań związanych z realizacją programu wieloletniego pod nazwą „Program Budowy Dróg Krajowych na lata 2011-2015”, która została zmieniona uchwałą nr 10/2011 Rady Ministrów z dnia 25 stycznia 2011, uchwałą nr 186/2012 Rady Ministrów z dnia 6 listopada 2012 r. oraz uchwałą nr 93/2013 Rady Ministrów z dnia 4 czerwca 2013 r. Na ustalenie priorytetów inwestycyjnych w poszczególnych latach realizacji Programu Budowy Dróg Krajowych wpływa szereg czynników. Wśród tych, które mają decydujący wpływ na określanie zadań do realizacji, można wymienić w szczególności: wpływ zadania na realizację celów określonych w Programie, w tym także poprawę płynności ruchu mierzoną natężeniem ruchu, ciągłość drogowych korytarzy transportowych, dostępność środków ze źródeł zewnętrznych, czyli środki z budżetu UE oraz kredytów międzynarodowych instytucji finansowych (kontynuowanie współpracy z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym oraz nawiązanie współpracy z innymi podmiotami), konsekwencje oddziaływania na środowisko naturalne i kolizje z obszarami chronionymi. Analizowana inwestycja będzie stanowiła integralna całość przedsięwzięcia, które znajduje się w załączniku 5 do uchwały nr 93/2013 r z dnia 4 czerwca 2013, zmieniającej Program Budowy Dróg Krajowych na lata 2011-2015, wśród zadań przeznaczonych do realizacji w nowej perspektywnie finansowej UE 2014-2020, dla których postępowanie przetargowe na wybór wykonawców zostanie uruchonione w 2013 r. -6- Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego 2. OPIS PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA 2.1. Charakterystyka przedsięwzięcia 2.1.1. Lokalizacja przedsięwzięcia Analizowane przedsięwzięcie jest planowane do realizacji na obszarze leżącym na terenie gminy Ostrów Mazowiecka, powiat ostrowski, województwo mazowieckie. 2.1.2. Opis techniczny Przedsięwzięcie polega na budowie węzła drogowego typu WB o następujących parametrach technicznych: Jezdnia główna: – – – – – klasa techniczna drogi prędkość projektowa nośność kategoria ruchu skrajnia pionowa S (ekspresowa) 100 km/h 115 kN/oś KR6 5m Parametry przekroju poprzecznego: – – – – – liczba jezdni liczba pasów ruchu szerokośc pasów ruchu szerokość pasa awaryjnego szerokość pasa dzielącego 2 2X2 docelowo 2X3 3,5 m 2,5 m 12 m docelowo 5 m Łącznice – – – – – prędkość projektowa nośność liczba liczba pasów ruchu szerokość jezdni wraz z opaskami 40 km/h 115 kN 4 1 6m Drogi klasy Z – – – – – prędkość projektowa nośność szerokość jezdni szerokość pobocza nieutwardzonego szerokość w liniach rozgraniczających 60 km/h 100 kN/oś 6,0 m 2×1,0 m min. 20 m Drogi klasy L – – – – – prędkość projektowa nośność szerokość jezdni szerokość pobocza nieutwardzonego szerokość w liniach rozgraniczających 40 km/h 80 kN/oś 5,0 m 2×0,75 m min. 15 m Drogi klasy D -7- Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego – prędkość projektowa – nośność – szerokość jezdni 30 km/h 60 kN/oś 3,50 m (z mijankami) 2.1.3. Zakres przedsięwzięcia Realizacja przedmiotowego przedsięwzięcia będzie wiazął się z wykonaniem nstępujacych prac: rozbiórka lub adaptacja istniejącej drogi krajowej nr 8 na odcinku objętym zakresem prac, przebudowa kolidujących dróg lokalnych, wyburzenie kolidujących zabudowań, budowa układu drogowego węzła typu WB z pełną infrastrukturą techniczną, możliwą adaptacją istniejącej stacji paliw do standardu MOP – przedsięwzięcie nie obejume zagosodarowania MOP, a jedynie zapewnia możliwość połączenia MOP z elementami planowanej drogi S8, budowa kładki dla pieszych, budowa ekranów akustycznych, budowa przejścia dla zwierząt, wybudowanie w przyszłości trzeciego pasa ruchu do wewnątrz jezdni głównej przy wykorzystaniu dodatkowej rezerwy terenu pozostawionej w pasie dzielącym. Dodatkowo w ramch realizacji prac związanych z budową węzła w celu zapewnienia możliwości prawidłowego ich wykonania niezbędne będzie przeprowadzenie następujących prac: przebudowy sieci wodociągowej, przebudowy sieci kanalizacyjnej, przebudowy sieci gazowej, przebudowy linii elektroenergetycznych: napowietrzne i kablowe wysokiego, redniego i niskiego napięcia przebudowy sieci i urządzeń teletechniczne: linii napowietrznych i kablowych ziemne miedzianych oraz światłowodowych, rowów melioracyjnych, przebudowa odwodnienia dróg lokalnych, wykonania odprowadzenia wód deszczowych z jezdni głównej projektowanej drogi ekspresowej do zbiorników retencyjnych lub chłonnych, wykonania zbiorników retencyjnych i chłonnych na ścieki deszczowe wraz z projektowanymi zrzutami, (pompownie, rowy otwarte) do rowów melioracyjnych lub leśnych Ponadto wzdłuż całego odcinka projektowanej drogi, konieczne będzie wykonanie kanalizacji kablowej dla celów obsługi systemów: łączności drogowej, sterowania oświetleniem drogowym, sterowania ruchem drogowym wraz z obsługą tablic informacyjnych zmiennej treści, itp. -8- Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego W ramach realizacji przedmiotowego przedsięwzięcie zostanie zrealizowana infrastruktura techniczna, niezbędna do prawidłowego funkcjonowania węzła jako elementu zapewniającego połączenie ruchu lokalnego z planowaną drogą ekspresową. 2.1.4. Kolizje z infrastrukturą techniczną a) Stacje paliw Na obszarze objętym inwestycją w km 560+670 znajduje się obecnie funkcjonujaca stacja paliw firmy Orlen. Dodatkowo na terenie stacji funkcjonuje także punkt gastronomiczny oraz punkt napraw samochodów ciężarowych. Przy czym obiekt obecnie nie posiada wyposażenia przewidywanego dla miejsc obsługi podróżnych. Realizacja przedmiotowej inwestycji w tylko w wariancie I zakłada adaptację istniejącej stacji jako miejsce obsługi podróżnych (MOP) kategorii II lub III. b) Zabudowa Budowa węzła Promienica będzie związała się z koniecznością wyburzenia budynków mieszkalnych i gospodarczych znajdujących się w miejscowości Prosienica. Szacuje się, że w trakcie realizacji zarówno w I jak również II wariancie przedsięwzięcia konieczne będzie wyburzenie ok. 8 budynków mieszkalnych i ok. 16 budynków gospodarczych. C) Infrastruktura miejscowości Prosienica Realizacja przedmiotowej inwestycji będzie wymagała przebudowy elementów infrastruktury miejscowości Prośienica w tym w szczególności: niektórych przebudowy sieci wodociągowej, przebudowy sieci kanalizacyjnej, przebudowy sieci gazowej, przebudowy linii elektroenergetycznych: napowietrzne i kablowe wysokiego, redniego i niskiego napięcia przebudowy sieci i urządzeń teletechniczne: linii napowietrznych i kablowych ziemne miedzianych oraz światłowodowych, przebudowy odwodnienia dróg lokalnych. 3. SKUTKI DLA ŚRODOWISKA PRZEDSIĘWZIĘCIA. W PRZYPADKU NIEPODEJMOWANIA Węzł Prosienica stanowi integralną cześć inwestycji polegającej na rozbudowie istniejącej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa do parametrów drogi ekspresowej. Brak możliwości realizacji węzła spowoduje zatrzymanie inwestycji, a tym samym wpłynie na dalsze pogorszenie stanu środowiska w sąsiedztwie istniejącej drogi nr 8. Obecnie droga krajowa nr 8 jest drogą o bardzo dużym natężeniu ruchu, co przy istniejących parametrach i złym stanie technicznym pododuje dużą uciążliwość akustyczną z uwagi na brak zabezpieczeń, dodatkowo droga nie posiada rozwiązań -9- Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego zapewniających możliwość bezpiecznej migracji zwierząt pomiędzy obszarami które przecina. Aktualnie brak też jest nowoczesnych rozwiązań, które mogłyby skutecznie ograniczać zanieczyszczenie środowiska – gruntowo wodnego przez wody roztopowe i opadowe. Ponadto brak realizacji węzła Prosienica to także brak bezpiecznej możliwości przekraczania drogi nr 8 przez mieszkańców miejscowości Prosienica. 4. CHARAKTERYSTYKA ANALIZOWANYCH WARIANTÓW 4.1. STAN ISTNIEJĄCY Obecnie w obrębie miejscowości Promienica połączenie ruchu lokalnego z drogi powiatowej nr 2632 W Żochowo – Prosienica oraz drogi gminnej odbywa się poprzez skrzyżowania z istniejącą drogą krajową nr 8, przy czym z uwagi na ukształtowanie terenu oraz bliską zabudowę mieszkaniową istniejące skrzyżowanie nie zapewnia bezpiecznego włączenia ruchu lokalnego do drogi krajowej nr 8. Droga krajowa nr 8 na analizowanych odcinku jest drogą klasy G o przekroju jednojezdniowym, z jezdnią o szerokości 7,0 m, z poboczami utwardzonymi 2x2,0 m. Na drodz tej znajduje się 1 stacja paliw z punktem gastronomicznym. Z uwagi na planowaną przebudowę istniejącej drogi krajowej do standaru drogi ekspresowej na odcinku Ostrów Mazowiecka – granica województwa w miejscowości Prosienica musi zostać wybudowany węzeł z uwagi na konieczność zapewnienia możliwości bezkolizyjnego i bezpiecznego włączeni ruchu lokalnego do drogi ekspresowej. Dodatkowo instniejąca droga krajowa nr 8 nie jest wyposarzona w urządzenia ochrony środowiska zapewniające możliwość bezpiecznej migracji dzikich zwierząt oraz minimalizujących fragmentację obszarów przez które droga przebiega. 4.2 Opis analizowanych wariantów 4.2.1 Wariant I Rys 1: Układ węzła Prosienica w wariancie I - 10 - Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego Realizacja inwestycji w wariancie I obejmowała będzie budowę węzła typu WB na odcinku od km 559 + 800 do km 652+000 w korytarzu istniejącej drogi krajowej nr 8. Węzęł będzie zlokalizowany przed miejscowiścią Prosienica. W ramach tego wariantu zostaną wybudowane 2 ronda oraz droga serwisowa o parametrach podwyższonych do klasy Z dla ruchu autobusów, a także samochodów ciężarowych z kopalni w Wyszomierzu. W ramach inwestycji planowana jest rozbudowa istniejącej drogi krajowej do parametrów drogi ekspresowej z docelowy przekrojem jezdni głównej 2X3. W ramach inwestycji zostanie wykonana niezbędna infrastruktura całego układu drogowego, w tym budowa szczelnych zbiorników retencyjnych oraz innych elementów odwodnienia, obiektów inżynierskich umożliwiających bezkolizyjne włączenie ruchu lokalnego do drogi ekspresowej. Zostanie również zapewniona możliwość funkcjonowania ruchu lokalnego w ciągu istniejącej drogi powiatowej nr 2632 W poprzez budowę w trakcie realizacji przedmiotowej inwestycji wiaduktu drogowego (WD-31). Dodatkowo w ramach budwy węzła Prosienica zostanie wykonana w km 561+452,85 kładka dla pieszych w celu zapewnienia bezpiecznego funkcjonowania lokalnego ruchu pieszego. Projektowany do budowy w km 560+982,81 drogi ekspresowej S8 obiekt WD-31 wiadukt drogowy jest integralną częścią układu węzła i będzie charakteryzował się następującymi elementami: Konstrukcję nośną wiaduktu stanowi trójprzęsłowy, ciągły ustrój płytowo – belkowy z betonu sprężonego o rozpiętości przęseł w osiach łożysk 27,00 m + 32,60 m + 27,00 m. Długość teoretyczna konstrukcji wynosi LT = 86,60 m. Długość całkowita zaprojektowanego obiektu wynosi LC = 114,6 m, a jego szerokość całkowita BC = 11,22 m. Przekrój poprzeczny zaprojektowano jako dwubelkowy ustrój płytowo – belkowy o rozstawie belek aB = 4,80 m. Przekrój posiada obustronne wsporniki o długości 2,41 m. Wysokość konstrukcyjna belek wynosi 1,65 m. Ustrój nośny zaprojektowano z betonu C35/45 sprężonego kablami typu 19 L 15,7 klasy 2 i zbrojonego stalą AIIIN. Zaprojektowano przyczółki masywne ze ścianami bocznymi, zakończonymi skrzydłami podwieszonymi. Podpory pośrednie zaprojektowano w formie 2 słupów o przekroju owalnym. Przyczółki zaprojektowano z betonu klasy C25/30, a podpory pośrednie z betonu C35/45, zbrojone stalą AIIIN. Posadowienie obiektu zaprojektowano jako bezpośrednie na podłożu wzmocnionym metodą DSM. Parametry techniczne wiaduktu geometria obiekt pod kątem 74,60 , niweleta jezdni na obiekcie – w profilu niweleta w łuku pionowym wypukłym o promieniu R = 1500,0 m, w planie obiekt na krzywej przejściowej oraz na prostej spadek poprzeczny jezdni daszkowy 2,0 % i jednostronny 2% klasa drogi na obiekcie klasa Z obciążenia użytkowe klasa A wg normy PN-85/S-10030, pojazd klasy 150 wg STANAG 2021 skrajnia pionowa pod obiektem normatywna 4,70 m na drodze ekspresowej skrajnia przejścia dla zwierząt nie występuje - 11 - Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego szerokość całkowita 11,22 m szerokość jezdni 6,00 m szerokość użytkowa 0,90 m (chodnik roboczy) + 0,80 m (opaska) +6,00 m (pasy ruchu) + 0,80 m (opaska) + 0,90 m (chodnik roboczy) długość obiektu 114,6 m schemat statyczny trójprzęsłowy układ ciągły konstrukcja przęsła trójprzęsłowy, ciągły ustrój płytowo-belkowy z betonu sprężonego łożyska garnkowe przyczółki masywne ze zakończonymi ścianami skrzydłami bocznymi, podwieszonymi, korpus i ściany boczne posadowione są na wspólnej ławie fundamentowej, płyty przejściowe długości 6,00 m nawierzchnia jezdni warstwa ścieralna – SMA grubości 45 mm, warstwa wiążąca – asfalt lany grubości 40 mm nawierzchnia zabudowy nawierzchnia - izolacja na bazie bitumów – 5 mm, izolacja papa termozgrzewalna 5 mm (łączna grubość nawierzchni jezdni z izolacją wynosi 95 mm) odwodnienie system wpustów odwadniających i sączków pionowych sprowadzających wodę opadową do kolektora odwadniającego pomiędzy skrajnymi umieszczonego belkami, drenaż międzywarstwowy w nawierzchni dylatacja dylatacje stalowe modułowe o przesunięciach 40 mm posadowienie posadowienie bezpośrednie na podłożu wzmocnionym kolumnami DSM elementy bezpieczeństwa ruchu na krawędziach obiektu balustrady, bariery stalowe oraz krawężniki elementy zapewniające dostęp chodniki robocze, obustronne schody dla obsługi z balustradą. Ponadto w celu ochrony istniejącej zabudowy miejscowości Prosienica przed hałasem zostaną wybudowane ekrany akustyczne. A by zapobiec kolizjom z udziałem dzikich zwierząt droga zostanie wygrodzona, a w celu zapewnienia możliwości migracji - 12 - Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego dzikim zwierzętom zaprojektowane zostało w km 560+220,00 przejście dolne dla zwierząt. Kryteria dodatnie, przemawiajace za realizacją inwestycji w I wariancie: - przejście po terenie uwzględnionym w MPZP Gminy Ostrów Mazowiecka, uzgodnienie koncepcji układu węzła w I wariancie z lokalną społecznością, nie powodowanie zaburzeń komunikacji w miejscowości Prosienica, bardzo duże wykorzystanie istniejącego ukształtowania terenu, uwzględnienie ruchu autobusowego z miejscowości Wyszomierz, budowa przejścia dla zwierząt, rzadsze i wymagajce mniejszych nakładów materiałowych remonty wiaduktu drogowego WD-31, - pozytywny wynik audytu Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego dla zaproponowanych rozwiązań projektowanego układu drogowego. Kryterium ujemnym realizacji inwestycji w I wariancie jest wytworzenie bariery dzielącej miejscowość oraz znaczne zajęcie terenu. 4.2.2 Wariant II – wariant z technologicznym wariantem obiektu WD-31 km. proj. 560+982,81 Rys 2: Układ węzła Prosienica w wariancie II Realizacja inwestycji w wariancie II obejmowała będzie budowę węzła typu WB na odcinku od km 559 + 800 do km 652+000 w korytarzu istniejącej drogi krajowej nr 8. Węzęł będzie zlokalizowany przed miejscowiścią Prosienica. - 13 - Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego W ramach tego wariantu zostaną wybudowane 2 ronda oraz droga serwisowa o parametrach podwyższonych do klasy Z dla ruchu autobusów, a także samochodów ciężarowych z kopalni w Wyszomierzu. W ramach inwestycji planowana jest rozbudowa istniejącej drogi krajowej do parametrów drogi ekspresowej z docelowy przekrojem jezdni głównej 2X3. W ramach inwestycji zostanie wykonana niezbędna infrastruktura całego układu drogowego, w tym budowa szczelnych zbiorników retencyjnych oraz innych elementów odwodnienia, obiektów inżynierskich umożliwiających bezkolizyjne włączenie ruchu lokalnego do drogi ekspresowej. Zostanie również zapewniona możliwość funkcjonowania ruchu lokalnego w ciągu istniejącej drogi powiatowej nr 2632 W poprzez budowę w trakcie realizacji przedmiotowej inwestycji wiaduktu drogowego (WD-31). Dodatkowo w ramach budwy węzła Prosienica zostanie wykonana w km 561+452,85 kładka dla pieszych w celu zapewnienia bezpiecznego funkcjonowania lokalnego ruchu pieszego. Projektowany do budowy w km 560+982,81 drogi ekspresowej S8 obiekt WD-31 wiadukt drogowy jest integralną częścią układu węzła i będzie charakteryzował się następującymi elementami: Konstrukcję nośną wiaduktu stanowi trójprzęsłowy, ciągły ustrój płytowo belkowy o konstrukcji zespolonej (blachownica stalowa i współpracująca żelbetowa płyta pomostu) o rozpiętości przęseł w osiach łożysk 27,00 m + 32,60 m + 27,00 m. Długość teoretyczna konstrukcji wynosi LT = 86,60 m. Długość całkowita zaprojektowanego obiektu wynosi LC = 114,6 m, a jego szerokość całkowita BC = 11,22 m. Przekrój poprzeczny zaprojektowano jako czterobelkowy ustrój zespolony (stalowo – betonowy) o rozstawie belek aB = 1,95 m. Wysokość konstrukcyjna belek wynosi 1,50 m. Stalowy ustrój nośny zaprojektowano ze stali konstrukcyjnej S355 J2. Płyta pomostu została zaprojektowana z betonu klasy C35/45 zbrojonego stalą AIIIN. Zespolenie płyty pomostu z dźwigarem stalowym łącznikami sworzniowymi. Zaprojektowano przyczółki masywne ze ścianami bocznymi, zakończonymi skrzydłami podwieszonymi. Podpory pośrednie zaprojektowano w formie 2 słupów o przekroju okrągłym. Przyczółki zaprojektowano z betonu klasy C25/30, a podpory pośrednie z betonu C35/45, zbrojone stalą AIIIN. Posadowienie obiektu zaprojektowano jako bezpośrednie na podłożu wzmocnionym metodą DSM. Parametry techniczne wiaduktu geometria obiekt pod kątem 74,60 , niweleta jezdni na obiekcie – w profilu niweleta w łuku pionowym wypukłym o promieniu R = 1500,0 m w planie obiekt na krzywej przejściowej oraz na prostej spadek poprzeczny jezdni daszkowy 2,0 % i jednostronny 2% klasa drogi na obiekcie klasa Z obciążenia użytkowe klasa A wg normy PN-85/S-10030, pojazd klasy 150 wg STANAG 2021 skrajnia pionowa pod obiektem normatywna 4,70 m na drodze ekspresowej skrajnia przejścia dla zwierząt nie występuje szerokość całkowita 11,22 m szerokość jezdni 6,00 m - 14 - Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego szerokość użytkowa 0,90 m (chodnik roboczy) + 0,80 m (opaska) + 6,00 m (pasy ruchu) + 0,80 m (opaska) + 0,90 m (chodnik roboczy) długość obiektu 114,6 m schemat statyczny trójprzęsłowy układ ciągły konstrukcja przęsła trójprzęsłowy, ciągły ustrój płytowo - belkowy o konstrukcji zespolonej (dźwigar stalowy i współpracująca żelbetowa płyta pomostu) łożyska garnkowe przyczółki masywne ze zakończonymi ścianami skrzydłami bocznymi, podwieszonymi, korpus i ściany boczne posadowione są na wspólnej ławie fundamentowej, płyty przejściowe długości 6,00 m nawierzchnia jezdni warstwa ścieralna – SMA grubości 45 mm, warstwa wiążąca – asfalt lany grubości 40 mm nawierzchnia zabudowy nawierzchnia - izolacja na bazie bitumów – 5 mm, izolacja papa termozgrzewalna 5 mm (łączna grubość nawierzchni jezdni z izolacją wynosi 95 mm) odwodnienie system wpustów odwadniających i sączków pionowych sprowadzających wodę opadową do kolektora odwadniającego pomiędzy skrajnymi umieszczonego belkami, drenaż międzywarstwowy w nawierzchni dylatacja dylatacje stalowe modułowe o przesunięciach 40 mm i posadowienie 80 mm posadowienie bezpośrednie na podłożu wzmocnionym kolumnami DSM elementy bezpieczeństwa ruchu na krawędziach obiektu balustrady, bariery stalowe oraz krawężniki elementy zapewniające dostęp chodniki robocze, obustronne schody dla obsługi z balustradą Ponadto w celu ochrony istniejącej zabudowy miejscowości Prosienica przed hałasem zostaną wybudowane ekrany akustyczne. A by zapobiec kolizjom z udziałem dzikich zwierząt droga zostanie wygrodzona, a w celu zapewnienia możliwości migracji dzikim zwierzętom zaprojektowane zostało w km 560+220,00 przejście dolne dla zwierząt. - 15 - Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego Kryteria dodatnie, przemawiajace za realizacją inwestycji w II wariancie: - przejście po terenie uwzględnionym w MPZP Gminy Ostrów Mazowiecka, uzgodnienie koncepcji układu węzła w II wariancie z lokalną społecznością, nie powodowanie zaburzeń komunikacji w miejscowości Prosienica, bardzo duże wykorzystanie istniejącego ukształtowania terenu, uwzględnienie ruchu autobusowego z miejscowości Wyszomierz, budowa przejścia dla zwierząt, częstrze i wymagajce większych nakładów materiałowych remonty wiaduktu drogowego WD-31, - pozytywny wynik audytu Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego dla zaproponowanych rozwiązań projektowanego układu drogowego. Kryterium ujemnym realizacji inwestycji w II wariancie jest wytworzenie bariery dzielącej miejscowość oraz znaczne zajęcie terenu. 4.2.3 Wariant proponowany przez wnioskodawcę (inwestora) Z uwagi na istniejące uwarunkowania środowiskowe oraz możliwości techniczne realizacji inwestycji z uwzględnieniem planowanych rozwiąząń przewidzianych do ochrony środowiska przyrodniczego oraz środowiska życia mieszkańców miejscowiści Prosienica wnioskodawca i inwestor Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad oddział w Białymstoku proponuje realizację inwestycji polegającej na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego przeprowadzić w oparciu o rozwiązania zawarte w wariancie nr 1. Uzasadnienie Węzł Prosienica zrealizowany zgodnie z złożeniami zawartymi wariancie nr 1 stanowić będzie integralną całość planowanej do realizacji inwestycji polegającej na rozbudowie do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego. W ocenie Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad za realizacjią węzła w wariancie nr 1 przemawiają następujące kryteria: Kryteria dodatnie, przemawiajace za realizacją inwestycji w I wariancie: - przejście po terenie uwzględnionym w MPZP Gminy Ostrów Mazowiecka, uzgodnienie koncepcji układu węzła w I wariancie z lokalną społecznością, nie powodowanie zaburzeń komunikacji w miejscowości Prosienica, bardzo duże wykorzystanie istniejącego ukształtowania terenu, uwzględnienie ruchu autobusowego z miejscowości Wyszomierz, budowa przejścia dla zwierząt, rzadsze i wymagajce mniejszych nakładów materiałowych remonty wiaduktu drogowego WD-31, - pozytywny wynik audytu Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego dla zaproponowanych rozwiązań projektowanego układu drogowego. W celu ograniczenia skutków realizacji inwestycji, związanych z wytworzeniem bariery dzielącej miejscowość oraz znaczne zajęcie terenu zastosowano rozwiązania polegające na zapewnieniu możliwości funkcjonowania ruchu lokalnego poprzez budowę wiaduktu drogowego w km 560+982,81 oraz kładki dla pieszych w km 561+452,85. - 16 - Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego Dodatkowo realizacja inwestycji planowana jest w taki sposób aby maksymalnie ograniczyć zajętośc terenu do minimum pozwalającego na wykonanie wpełni funkcjolanego i zgodnego z przepisami prawa układu drogowego. 4.2.4 Racjonalny wariant alternatywny Realizacja przedmiotowej inwestycji możliwa jest również w oparciu o rozwiązania zaproponowane w wariancie II, zawierającym alternatywne rozwiązania technologiczne wykonania obiektu – wiaduktu drogowego WD-31, projektowanego do budowy w km 560+982,81 projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego. Obiekt te jest przewodziany do realizacji w związku z koniecznością zapewnienia funkcjonowania ruchu lokalnego, odbywającego się drogą powiatową nr 2632 W. Uzasadnienie W ocenie Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad realizacji inwestycji w wariancie II jest możliwa z uwagi na następujące kryteria: - przejście po terenie uwzględnionym w MPZP Gminy Ostrów Mazowiecka, uzgodnienie koncepcji układu węzła z lokalną społecznością, nie powodowanie zaburzeń komunikacji w miejscowości Prosienica, bardzo duże wykorzystanie istniejącego ukształtowania terenu, uwzględnienie ruchu autobusowego z miejscowości Wyszomierz, budowa przejścia dla zwierząt, pozytywny wynik audytu Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego dla zaproponowanych rozwiązań projektowanego układu drogowego. W celu ograniczenia skutków realizacji inwestycji, związanych z wytworzeniem bariery dzielącej miejscowość oraz znaczne zajęcie terenu zastosowano rozwiązania polegające na zapewnieniu możliwości funkcjonowania ruchu lokalnego poprzez budowę wiaduktu drogowego w km 560+982,81 oraz kładki dla pieszych w km 561+452,85. Dodatkowo realizacja inwestycji planowana jest w taki sposób aby maksymalnie ograniczyć zajętośc terenu do minimum pozwalającego na wykonanie wpełni funkcjolanego i zgodnego z przepisami prawa układu drogowego. 4.2.5 Wariant najkorzystniejszy dla środowiska Analiza wariantów pod względem korzyści dla środowiska z uwzględnienim środowiska życia ludzi. Wariant I - budowa szczelnego systemu kanalizacji obiektów, - budowa systemu oczyszczania wód opadowych i roztopowych, - budowa przejścia dla zwierząt, - budowa kładki dla pieszych, - budowa wiaduktu drogowego WD-31 w technologii przyjaznej środowisku Wariant II z technologicznym wariantem obiektu WD-31 - budowa systemu szczelnej kanalizacji, (belki z betonu sprężonego): mniejsze zużycie betonu i stali, zapewnienie lepszego tłumienia drgań, rzadsze remonty, a tym samym mniejszego zużycia materiałów - 17 - Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego - budowa systemu oczyszczania wód opadowych i roztopowych, - budowa przejścia dla zwierząt, - budowa kładki dla pieszych, - budowa wiaduktu drogowego WD-31 w technologii mniej przyjaznej dla środowiska (konstrukcja zespolona blachownica stalowa) niż konstrukcja sprężona: większe zużycie stali i betonu, częstsze remonty wymagające zużycia większej iliści materiałów bazujących na komponentach chemicznych, bazujących na komponentach chemicznych, poruszać się po drodze ekspresowej (ruch bardziej płynny), większa trwałaość obiektu co ogranicza ingerencję w środowisko w czasie ekspoloatacji. większe ograniczenia w ruchu na czas remontu i zarazem większa emisja spali z pojazdów, które będą poruszać się po drodze ekspresowej, (możliwe ograniczenia płynności ruchu), mniejsza trwałośc powłok lakierniczych obiektu, co zwiększy ingerencję w środowisko na etapie ekspoloatacji. mniejsze ograniczenia w ruchu na czas remontu i zarazem mniejsza emisja spalin z pojazdów, które będą Uzasadnienie: Biorąc pod uwagę powyższe porównanie waraintów pod względem korzyści dla środowiska, w tym środowiska życia lokalnej społeczności należy stwierdzić, że wariantem najkorzystniejszym dla środowiska będzie wariant I. Z uwagi na fakt iż zaproponowane przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad warianty realizacji inwestycji polegającej na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego różnią się wariantem technologicznym projektowanego do budowy obiektu drogowego – wiaduktu drogowego WD-31 km. projektowy 560+982,81 w dalszej prezentacji wyników analiz związanych z określeniem wpływu analizowanej inwestycji na środowisko będzie przedstawiony tylko jeden wariant realizacji inwestycji, opatrzony w uzasadnionych przypadkach stosownym zobrazowaniem lub komentarzem informującym o uwzględnieniu w przedmiotowych analizach wariantowania technologicznego. 5. PROGNOZA NATĘŻENIA I STRUKTURY RUCHU 5.1 Wariant bezinwestycyjny Prognoza natężenia ruchu dla istniejacej drogi krajowej S8 dla roku 2018 W I i II - 18 - Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego Prognoza pojazdów samochodowych [poj/doba] i struktura rodzajowa Sam. osobowe odcinek SDR Prosienica 13206 Sam. ciężarowe mikrobusy dostawcze Bez przyczep Z przyczepami 8409 1221 980 2321 autobusy 274 Prognoza natężenia ruchu dla istniejacej drogi krajowej S8 dla roku 2028 W I i II Prognoza pojazdów samochodowych [poj/doba] i struktura rodzajowa Sam. osobowe odcinek SDR Prosienica 27988 Sam. ciężarowe mikrobusy dostawcze Bez przyczep Z przyczepami 18340 1981 1610 5696 autobusy 362 Prognoza natężenia ruchu na przebudowywanych drogach lokalnych znajdujących się w obrębie planowanego węzła: SDR [poj/doba] Węzeł Kategoria drogi 2028 Powiatowa 2842 Gminna 3123 Prosienica 5.2 Wariant inwestycyjny - 19 - Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego Tab.1. Prognoza ruchu dziennego (6:00-22:00) na rok 2018 odcinek Prosienica - droga powiatowa 28503, Węzeł Prosienica droga powiatowa 28503, Węzeł Prosienica - granica woj. Mazowieckiego razem lekkie dzień poj dzień poj ciężkie lekkie/godz ciężkie/godz 16839 12260 4579 766 286 15074 10975 4099 686 256 Tab.2. Prognoza ruchu nocnego (22:00-6:00) na rok 2018 dzień poj dzień poj ciężkie lekkie/godz ciężkie/godz odcinek razem lekkie Prosienica - droga powiatowa 28503, Węzeł Prosienica droga powiatowa 28503, Węzeł Prosienica - granica woj. Mazowieckiego 4066 2960 1106 185 69 3640 2649 991 166 62 Tab.3. Prognoza ruchu dziennego (6:00-22:00) na rok 2028 odcinek Prosienica - droga powiatowa 28503, Węzeł Prosienica droga powiatowa 28503, Węzeł Prosienica - granica woj. Mazowieckiego razem lekkie dzień poj dzień poj ciężkie lekkie/godz ciężkie/godz 22795 16596 6199 1037 387 20564 14972 5592 936 350 Tab.4. Prognoza ruchu nocnego (22:00-6:00) na rok 2028 dzień poj dzień poj ciężkie lekkie/godz ciężkie/godz odcinek razem lekkie Prosienica - droga powiatowa 28503, Węzeł Prosienica droga powiatowa 28503, Węzeł Prosienica - granica woj. Mazowieckiego 5505 4008 1497 251 94 4965 3615 1350 226 84 6. 6.1. ODDZIAŁYWANIE NA ŚRODOWISKO PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA Hałas 6.1.1. Stan istniejący Analizowana inwestycja polegająca na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego zlokalizowana jest na terenie gminy Ostrów Mazowiecka - przy granicy woj. mazowieckiego z woj. podlaskim. Istniejąca droga krajowa nr 8 na rozpatrywanym odcinku jest drogą klasy G o przekroju jednojezdniowym daszkowym, z jezdnią o szerokości 7,0 m, z poboczami utwardzonymi 2x2,0 m. Połączenie ruchu lokalnego z drogą krajową odbywa się poprzez niebezpieczne skrzyżowanie, zlokalizowane w miejscowości Promienica. Objęty zakresem inwestycji odcinek drogi nr 8 obejmuje zarówno tereny pól uprawnych jak również tereny zamieszkałe na których brak jest zabezpieczeń akustycznych chroniących mieszkańców przed nadmierną emisją hałasu. 6.1.2. Metodyka prognozowania Na etapie niniejszego opracowania środowiskowego badaniu został poddany odcinek drogi nr 8 od km 559+750 do km 562+571,81. Prognozę równoważonego poziomu hałasu w zakresie niniejszego raportu wykonano w oparciu o program SoundPLAN, (wersja 7.2, SoundPlan International LLC, USA) w oparciu o francuską metodę obliczeniową NMPB Routes-96 (Guide du Bruit), której szczegóły opisano poniżej. - 20 - Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego Do prognoz hałasu, program SoundPlan wymaga wprowadzenia szeregu danych ruchowych, takich jak: natężenie ruchu, udział pojazdów lekkich i ciężkich oraz prędkości tych pojazdów, rodzaju nawierzchni drogowej. W prognozach uwzględniono przestrzenne ukształtowanie terenu istniejącego, jak i projektowanego w otoczeniu analizowanego odcinka drogi S8 na podstawie NMT. W programie symulacyjnym na podstawie wykonanych osi 3D inwestycji wykonano projekt przestrzenny korpusu drogi uwzględniający nowy przebieg wysokościowy inwestycji S8. Jedną z podstawowych informacji jest także dokładne określenie położenia zabudowy w stosunku do źródeł hałasu. W przypadku analizowanej inwestycji informacje te odczytano z map topograficznych. Dane te zostały zweryfikowane przy pomocy ortofotomap oraz wizji w terenie. Do prognoz hałasu dla analizowanej inwestycji przyjęto następującą wysokość zabudowy (zabudowa mieszkaniowa 8m, zabudowa inna 6m). W celu pełnego odzwierciedlenia środowiska w otoczeniu analizowanego odcinka drogi, w modelu akustycznym uwzględniono również lasy oraz zbiorniki wodne. Prognozy równoważnego poziomu dźwięku A wykonano na wysokości 4,0 m nad poziomem terenu. Prognozę rozprzestrzeniania się dźwięku wykonano dla roku 2018 i 2028 roku dla odcinka drogi S8 od km 559+750 do km 562+571,81. Do prognozowania rozprzestrzeniania się dźwięku przyjęto następujące natężenie ruchu oraz strukturę rodzajową zawartą w tabeli nr 1 Tabela nr 1 Prognozowane godzinowe natężenie ruchu na S8 rok 2018 i 2028 - dzień. Tab.1. Prognoza ruchu dziennego (6:00-22:00) na rok 2018 odcinek Prosienica - droga powiatowa 28503, Węzeł Prosienica droga powiatowa 28503, Węzeł Prosienica - granica woj. Mazowieckiego razem 1683 9 1507 4 lekkie 1226 0 1097 5 ciężki e dzień poj lekkie/godz dzień poj ciężkie/godz 4579 766 286 4099 686 256 Tab.2. Prognoza ruchu nocnego (22:00-6:00) na rok 2018 ciężki dzień poj odcinek razem lekkie e lekkie/godz Prosienica - droga powiatowa 28503, Węzeł Prosienica droga powiatowa 28503, Węzeł Prosienica - granica woj. Mazowieckiego dzień poj ciężkie/godz 4066 2960 1106 185 69 3640 2649 991 166 62 Tab.3. Prognoza ruchu dziennego (6:00-22:00) na rok 2028 odcinek Prosienica - droga powiatowa 28503, Węzeł Prosienica droga powiatowa 28503, Węzeł Prosienica - granica woj. Mazowieckiego razem 2279 5 2056 4 lekkie 1659 6 1497 2 ciężki e dzień poj lekkie/godz dzień poj ciężkie/godz 6199 1037 387 5592 936 350 Tab.4. Prognoza ruchu nocnego (22:00-6:00) na rok 2028 ciężki dzień poj odcinek razem lekkie e lekkie/godz Prosienica - droga powiatowa 28503, Węzeł Prosienica droga powiatowa 28503, Węzeł Prosienica - granica woj. Mazowieckiego dzień poj ciężkie/godz 5505 4008 1497 251 94 4965 3615 1350 226 84 Pozostałe kartogramy ruchu dla węzła Prosienica zamieszczono w prognozie ruchu dla drogi ekspresowej S8. Średnią prędkość poruszających się pojazdów przyjęto na S8 jako maksymalną dopuszczalną prędkość 120km/h dla pojazdów lekkich natomiast dla pojazdów ciężkich prędkość 80 km/h. Prędkość na łącznicach dla samochodów lekkich i ciężkich przyjęto 50 km/h. Do prognozowania przyjęta została nawierzchnia typu SMA 0/11 Rozprzestrzenianie się dźwięku wykonano w programie SoundPLAN 7.2. Oprogramowanie to mając zadaną siatkę pomiarową o rozmiarze 10 metrów, prowadzi - 21 - Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego obliczenia opierając się na metodzie trójkątów i mierzy rozkład fal bezpośrednich i odbitych (do trzeciego odbicia) dwoma niezależnymi promieniami. Uzyskane dane umożliwiają ocenę klimatu akustycznego w otoczeniu istniejącego lub projektowanego odcinka drogi, a wyniki obliczeń z uwzględnieniem przeciętnego błędu ( 1.5 dB) można bezpośrednio odnosić do wartości dopuszczalnych dla danego rodzaju terenu i zabudowy. Opis metody obliczeniowej NMPB-Routes - 96 (SETRA-CERTU-LCPC-CSTB) Do analiz hałasu przyjęto francuską krajową metodę obliczeń „NMPB-Routes - 96 (SETRA-CERTU-LCPC-CSTB)”, określoną w „Arrêté du 5 mai 1995 relatif au bruit des infrastructures routières, Journal Officiel du 10 mai 1995, art. 6” i francuskiej normie „XPS 31-133” – zgodnie z Załącznikiem II do Dyrektywy 2002/49/WE. W odniesieniu do danych wejściowych dotyczących emisji hałasu, metoda wykorzystuje wartości emisji z „Guide du bruit des transports terrestres, fascicule prévision des niveaux sonores, CETUR 1980”. Emisje te uwzględniają różne stany ruchu zarówno przy jeździe swobodnej, jak i w otoczeniu skrzyżowań. W metodzie NMPB algorytm poszukiwania tras propagacji fali akustycznej pomiędzy źródłem a odbiorcą oparty jest na założeniu liniowego źródła hałasu. Odpowiada ono poszczególnym jezdniom ruchu, których moc akustyczna jest definiowana w odniesieniu do jednostki długości. W celu wykonania prognoz hałasu, metoda NMPB-Routes-96 wymaga wprowadzenia szeregu danych dotyczących zarówno parametrów techniczno - ruchowych jak i czynników lokalizacyjnych. Prognozę równoważonego poziomu dźwięku wykonano w programie SoundPlan wersja 7.2. Aktualna wersja oprogramowania wykonuje obliczenia zgodnie z metodą zalecaną przez ISO 9613-2, NMPB Routes – 96. Uzyskane dane umożliwiają ocenę klimatu akustycznego w otoczeniu istniejącego lub projektowanego odcinka drogi a wyniki obliczeń z uwzględnieniem przeciętnego błędu (± 1.5 dB) można bezpośrednio odnosić do wartości dopuszczalnych dla danego rodzaju terenu i zabudowy. Tabela 2 przedstawia ustawienia programu obliczeniowego przy wykonywaniu obliczeń symulacyjnych. Tabela nr 2 ustawienia programu SoundPLAN 7.2 przy obliczeniach mapy siatkowej. Ustawienia Standardy Warunki oceny Mapa siatkowa Środowisko Obliczenia w siatce Reflection order Max promień poszukiwań Max reflection distance Rec Max reflection distance Src [m] [m] [m] 3 5000 200 50 Dozwolony błąd Drogi [dB] 0,001 NMPB-Routes-96 Emisja Oddziaływanie Obszar siatki Wysokość ponad terenem Interpolacja siatki Min/Max Interpolacja siatki różnica Guide du Bruit Leq 06-22/22-06/ [m] 10 [m] 4 [dB] 10 [dB] 0,15 Interpolacja rozmiaru pola Ciśnienie powietrza Wzg. wilgotność Temperatura [mbar] [%] [ºC] Stały korzystny/jednorodny procentowo [%] 9x9 1013,25 70 10 p(6-22h)=0,0 p(22-6h)=0,0 - 22 - Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego 6.1.3. Prognozowane oddziaływanie W ramach analizowanej inwestycji wykonane zostały prognozy rozprzestrzeniania się dźwięku dla poszczególnych wariantów dla dwóch horyzontów czasowych roku 2018 i 2028 roku Klasyfikację poszczególnych terenów oznaczono na mapie uwarunkowań akustycznych. Przyjęto następujące wartości dopuszczalne: Dla zabudowy wielorodzinnej pora dnia LAeq D = 65 dB; Dla zabudowy wielorodzinnej pora nocy LAeq N = 56 dB; Dla zabudowy jednorodzinnej oraz związanej ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży pora dnia LAeq D = 61 dB; Dla zabudowy jednorodzinnej związanej ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży pora nocy LAeq N = 56 dB; Wynikami obliczeń są izolinie zamieszczone na mapach oddziaływania akustycznego zamieszczone w złaacznikch graficznych. Tabela nr 3 przedstawia aktualnie obowiązujące Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1 października 2012 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku. Tabela nr 3 Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez poszczególne grupy źródeł hałasu, z wyłączeniem hałasu powodowanego przez starty, lądowania i przeloty statków powietrznych oraz linie elektroenergetyczne, wyrażone wskaźnikami LAeq D i LAeq N, które to wskaźniki mają zastosowanie do ustalania i kontroli warunków korzystania ze środowiska, w odniesieniu do jednej doby. Lp. Rodzaj terenu Dopuszczalny poziom hałasu w [dB] Drogi lub linie kolejowe1) Pozostałe obiekty i działalność będąca źródłem hałasu LAeq D LAeq N LAeq D LAeq N przedział czasu odniesienia równy 16 godzinom przedział czasu odniesienia równy 8 godzinom 1 a) Strefa ochronna "A" uzdrowiska b) Tereny szpitali poza miastem 50 45 45 40 2 a) Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej b) Tereny zabudowy związanej ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży2) c) Tereny domów opieki społecznej d) Tereny szpitali w 61 56 50 40 przedział przedział czasu czasu odniesienia odniesienia równy 1 równy 8 najmniej najmniej korzystnej korzystnym godzinie nocy godzinom dnia kolejno po sobie następującym - 23 - Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego 3 4 miastach a) Tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego b) Tereny zabudowy zagrodowej c) Tereny rekreacyjnowypoczynkowe2) d) Tereny mieszkaniowousługowe Tereny w strefie śródmiejskiej miast powyżej 100 tys. mieszkańców3) 65 56 55 45 68 60 55 45 Objaśnienia: 1) Wartości określone dla dróg i linii kolejowych stosuje się także dla torowisk tramwajowych poza pasem drogowym i kolei linowych. 2) W przypadku niewykorzystywania tych terenów, zgodnie z ich funkcją, w porze nocy, nie obowiązuje na nich dopuszczalny poziom hałasu w porze nocy. 3) Strefa śródmiejska miast powyżej 100 tys. mieszkańców to teren zwartej zabudowy mieszkaniowej z koncentracją obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych. W przypadku miast, w których występują dzielnice o liczbie mieszkańców powyżej 100 tys., można wyznaczyć w tych dzielnicach strefę śródmiejską, jeżeli charakteryzuje się ona zwartą zabudową mieszkaniową z koncentracją obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych. 6.1.4. Działania minimalizujące negatywne oddziaływanie Trasa komunikacyjna, stanowiąc złożone, liniowe źródło emisji hałasu – składające się z wielu źródeł cząstkowych, emituje hałas ciągły o zmiennych wartościach poziomu dźwięku. Poziom natężenia hałasu w otoczeniu środowiska jest zależny przede wszystkim od wartości poziomu natężenia hałasu zewnętrznego pochodzącego od poszczególnych pojazdów – źródeł punktowych, parametrów ruchu – źródeł pośrednich oraz cech otoczenia – modyfikujących propagację hałasu. Wielkość emisji hałasu, emitowanego przez pojazdy samochodowe, poruszające się po drodze zależy od szeregu czynników, w tym od: - wielkości natężenia ruchu, - parametrów technicznych drogi, w tym od ilości i szerokości pasów ruchu, pochylenia podłużnego trasy drogi (niwelety), - sposobu zagospodarowania otoczenia drogi, w tym lokalizacji elementów ekranujących hałas drogowy, - udziału w potoku ruchu pojazdów ciężkich, - średniej prędkości pojazdów, - płynności jazdy Układ i skala projektowanego przedsięwzięcia nie spowodują pogorszenia warunków akustycznych na obszarze objętym planowanym przedsięwzięciem. Zmiana warunków akustycznych dotyczyć będzie zmniejszenia emisji dźwięku z uwagi na wykonanie nowej nawierzchni bez ubytków i nierówności oraz budowę zabezpieczeń w postaci ekranów akustycznych. Ochrona klimatu akustycznego a) Faza realizacji - 24 - Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego Hałas generowany w trakcie wykonywania prac budowlanych może przekroczyć wartości dopuszczalne, dlatego prace należy wykonywać tylko w porze dziennej (od godziny 6:00 do 22:00). Zaplecze budowy powinno być ulokowane jak najdalej od budynków pełniących funkcję zabudowy mieszkaniowej – jest to związane z propagacją dźwięku w przestrzeni otwartej. Powinno się dążyć do minimalizacji ilości przejazdów ciężkich samochodów oraz maszyn w sąsiedztwie budynków mieszkalnych. Prace należy wykonać w możliwie jak najkrótszym czasie. b) Faza eksploatacji Prognozy rozprzestrzeniania się hałasu wskazują na polepszenie klimatu akustycznego w sąsiedztwie budowanej drogi S8. W miejscach lokalizacji zabudowy podlegającej ochronie akustycznej, w których poziom dźwięku przekracza poziomy dopuszczalne określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska, zarówno w porze dzienne jak i nocnej, zaproponowano zabezpieczenia akustyczne zamieszczone w tabeli 5. Tabele nr 6 - 7 przedstawia poziomy dźwięku w miejscach gdzie zastosowano zabezpieczenia akustyczne. Tabela nr 8 obrazuje pkt wyszczególnione do analizy porealizacyjnej. Tabela nr 5 Wykaz zabezpieczeń akustycznych wraz z ich lokalizacją względem kilometraża drogi S8 – wariant 1i 2. Lp. nazwa ekranu początek – koniec ekranu długość ekranu [m] wysokość ekranu [m] rodzaj ekranu Typ ekranu Typ ekranu strona lewa 1 EL1 2 3 EL2 4 5 EL3 561+280 - 561+590 311 5 Prosty Pochłaniający 561+700 - 561+782 83 3 Prosty Pochłaniający 561+782 - 561+935 153 4 Prosty Pochłaniający 561+935 - 562+000 66 4,5 Prosty Pochłaniający 127 5 Prosty Pochłaniający 562+000 - 562+127 poza zakresem opracowania strona prawa 6 7 EP1 8 EP2 9 EP3 561+307 - 561+456 149 5,5 Prosty Pochłaniający 561+456 - 561+542 86 4,5 Prosty Pochłaniający 561+962 - 562+000 38 4 Prosty Pochłaniający 148 4 Prosty Pochłaniający 562+000 - 562+148 Suma długości 886 Suma powierzchni w zakresie opracowania [m2] poza zakresem opracowania 4071,5 Tabela nr 6 Równoważny poziom dźwięku na fasadzie budynku na wysokości drugiej kondygnacji (6m) przed i po zastosowaniu zabezpieczeń akustycznych dla 2018 roku. - 25 - Bud 1 Bud 2 Bud 2 Bud 2 Bud 3 Bud 3 Bud 3 Bud 4 Bud 4 Bud 4 Bud 5 Bud 5 Bud 6 Bud 7 Bud 7 703286,62 0 703285,74 0 703322,28 0 703317,48 0 703327,97 0 703343,95 0 703352,15 0 703354,56 0 703327,53 0 703331,58 0 703347,57 0 703152,01 0 703148,10 0 703150,58 0 703269,03 0 703276,24 0 560331,94 0 560342,37 0 560359,53 0 560367,99 0 560369,76 0 560358,79 0 560361,19 0 560353,64 0 560293,81 0 560282,98 0 560288,34 0 560389,64 0 560398,32 0 560422,16 0 560510,22 0 560509,68 0 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 5 6 5 6 5 6 5 6 5 6 5 6 5 6 5 6 5 6 5 6 5 6 5 6 5 6 5 6 5 6 5 6 65, 1 69, 5 63, 7 66, 8 69 64, 2 64, 4 52, 1 61, 3 58, 5 50, 9 63, 3 59, 5 59, 2 61, 7 64, 8 59, 1 63, 5 57, 6 60, 6 62, 8 58 58, 2 46, 4 55, 2 53 47, 3 57, 3 53, 3 53, 1 55, 5 58, 7 4, 1 8, 5 2, 7 5, 8 8 3, 2 3, 4 -0, 3 --2, 3 --0, 7 3, 8 3, 1 7, 5 1, 6 4, 6 6, 8 2 2, 2 ----1, 3 ---2, 7 Przekroczenia noc [dB] Przekroczenia dzień [dB] Poziom dźwięku na fasadzie noc [dB] Redukcja po zastosowaniu zabezpieczeń akustycznych noc Bud 1 Wraz z zabezpieczeniami Rok 2018 54, 48, -- -5 8 58, 52, -- -3 2 53, 47, -- -3 4 58, 52, -- -2 1 57, 51, -- -5 4 58, 52, -- -4 2 57, 51, -- -2 1 52, 46, -- -1 4 54, 48, -- -9 9 53, 49, -- -8 2 50, 47, -- -9 3 55, 49, -- -1 3 51, 45, -- -3 2 46, -- -52 1 49, 43, -- -7 8 57, 51, -- -2 1 - Redukcja po zastosowaniu zabezpieczeń akustycznych dzień Bez zabezpieczeń Rok 2018 Poziom dźwięku na fasadzie dzień [dB] Przekroczenia noc [dB] Przekroczenia dzień [dB] Poziom dźwięku na fasadzie noc [dB] Poziom dźwięku na fasadzie dzień [dB] Poziom dopuszczalny noc [dB] Poziom dopuszczalny dzień [dB] Współrzędna y Współrzędna x Numer budynku Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego 10, 6 11, 2 10, 4 10, 3 11, 3 10, 2 8,6 8,5 11, 5 11, 4 5,8 5,8 7,2 7,1 0 0 6,4 6,3 4,7 3,8 0 0 8,2 8 8,2 8,1 7,2 7 12 11, 7 7,6 7,6 - 26 - Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego Bud 7 Bud 8 Bud 8 Bud 9 Bud 9 Bud 10 Bud 10 Bud 10 Bud 11 Bud 11 Bud 12 Bud 12 Bud 13 Bud 13 Bud 14 Bud 14 Bud 14 703274,66 0 703463,60 0 703472,30 0 703524,82 0 703532,12 0 703534,22 0 703542,73 0 703539,24 0 703550,36 0 703557,19 0 703202,48 0 703210,13 0 703655,34 0 703645,27 0 703795,77 0 703800,30 0 703796,95 0 560516,46 0 560704,84 0 560707,93 0 560714,39 0 560718,60 0 560741,72 0 560743,12 0 560750,44 0 560807,50 0 560798,61 0 560400,90 0 560402,52 0 560842,88 0 560840,70 0 560764,51 0 560767,49 0 560758,05 0 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 5 6 5 6 5 6 5 6 5 6 5 6 5 6 5 6 5 6 5 6 5 6 5 6 5 6 5 6 5 6 5 6 5 6 60, 6 63, 1 63, 1 66, 1 66, 5 63, 7 65, 4 56, 9 55, 9 60, 9 66 68, 8 65, 3 60, 7 64, 4 64, 3 57, 1 54, 5 56, 9 56, 9 60 60, 3 57, 5 59, 3 50, 8 49, 8 54, 7 59, 9 62, 7 59, 1 54, 6 58, 3 58, 2 51, 1 -2, 1 2, 1 5, 1 5, 5 2, 7 4, 4 ---5 7, 8 4, 3 -3, 4 3, 3 -- -0, 9 0, 9 4 4, 3 1, 5 3, 3 ---3, 9 6, 7 3, 1 -2, 3 2, 2 -- 56, 3 55, 7 52, 1 56, 7 55, 9 54, 1 56, 3 51, 6 52, 4 55, 6 55, 1 57 58, 6 53 58, 9 59, 4 53, 3 50, 2 49, 6 46, 1 50, 6 49, 9 48, 1 50, 2 45, 5 46, 3 49, 5 49, 4 51, 1 52, 5 46, 9 53 53, 5 47, 5 ------------------ ------------------ 4,3 4,3 7,4 7,3 11 10, 8 9,4 9,4 10, 6 10, 4 9,6 9,4 9,1 9,1 5,3 5,3 3,5 3,5 5,3 5,2 10, 9 11, 8 10, 5 11, 6 6,7 6,6 7,7 7,7 5,5 5,3 4,9 4,7 3,8 3,6 Tabela nr 7 Równoważny poziom dźwięku na fasadzie budynku na wysokości drugiej kondygnacji (6m) przed i po zastosowaniu zabezpieczeń akustycznych dla 2028 roku. - 27 - Bud 1 Bud 2 Bud 2 Bud 2 Bud 3 Bud 3 Bud 3 Bud 4 Bud 4 Bud 4 Bud 5 Bud 5 Bud 6 Bud 7 Bud 7 703286,62 0 703285,74 0 703322,28 0 703317,48 0 703327,97 0 703343,95 0 703352,15 0 703354,56 0 703327,53 0 703331,58 0 703347,57 0 703152,01 0 703148,10 0 703150,58 0 703269,03 0 703276,24 0 560331,94 0 560342,37 0 560359,53 0 560367,99 0 560369,76 0 560358,79 0 560361,19 0 560353,64 0 560293,81 0 560282,98 0 560288,34 0 560389,64 0 560398,32 0 560422,16 0 560510,22 0 560509,68 0 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 5 6 5 6 5 6 5 6 5 6 5 6 5 6 5 6 5 6 5 6 5 6 5 6 5 6 5 6 5 6 5 6 66, 5 70, 9 60, 5 64, 8 5, 5 9, 9 4, 5 8, 8 65 59 4 3 68, 1 70, 3 65, 5 65, 7 53, 4 62, 7 59, 9 51, 8 65, 1 60, 9 60, 9 63, 1 66, 3 62 64, 2 59, 4 59, 6 47, 7 56, 6 54, 4 48, 4 59, 3 54, 8 55, 1 57, 1 60, 2 7, 1 9, 3 4, 5 4, 7 -1, 7 --4, 1 --2, 1 5, 3 6 8, 2 3, 4 3, 6 -0, 6 --3, 3 --1, 1 4, 2 Przekroczenia noc [dB] Przekroczenia dzień [dB] Poziom dźwięku na fasadzie noc [dB] Redukcja po zastosowaniu zabezpieczeń akustycznych noc Bud 1 Wraz z zabezpieczeniami rok 2028 56, 51, -- -9 7 60, 55, -- -6 3 54, 49, -- -9 7 60, 54, -- -2 1 58, 52, -- -5 9 60, 54, -- -2 1 52, -- -59 9 53, 47, -- -4 8 56, -- -8 51 55, 50, -- -3 7 51, 48, -- -8 5 60, 55, -- -3 3 55, 49, -- -6 9 56, 51, -- -9 7 55, 50, -- -7 2 60, 54, -- -5 7 - Redukcja po zastosowaniu zabezpieczeń akustycznych dzień Bez zabezpieczeń rok 2028 Poziom dźwięku na fasadzie dzień [dB] Przekroczenia noc [dB] Przekroczenia dzień [dB] Poziom dźwięku na fasadzie noc [dB] Poziom dźwięku na fasadzie dzień [dB] Poziom dopuszczalny noc [dB] Poziom dopuszczalny dzień [dB] Współrzędna y Współrzędna x Numer budynku Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego 9,6 8,8 10, 3 10, 1 9,5 9,3 7,9 7,9 11, 8 11, 3 5,3 5,3 6,7 6,7 0 -0,1 5,9 5,6 4,6 3,7 0 -0,1 4,8 4 5,3 4,9 4 3,4 7,4 6,9 5,8 5,5 - 28 - Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego Bud 7 Bud 8 Bud 8 Bud 9 Bud 9 Bud 10 Bud 10 Bud 10 Bud 11 Bud 11 Bud 12 Bud 12 Bud 13 Bud 13 Bud 14 Bud 14 Bud 14 703274,66 0 703463,60 0 703472,30 0 703524,82 0 703532,12 0 703534,22 0 703542,73 0 703539,24 0 703550,36 0 703557,19 0 703202,48 0 703210,13 0 703655,34 0 703645,27 0 703795,77 0 703800,30 0 703796,95 0 560516,46 0 560704,84 0 560707,93 0 560714,39 0 560718,60 0 560741,72 0 560743,12 0 560750,44 0 560807,50 0 560798,61 0 560400,90 0 560402,52 0 560842,88 0 560840,70 0 560764,51 0 560767,49 0 560758,05 0 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 5 6 5 6 5 6 5 6 5 6 5 6 5 6 5 6 5 6 5 6 5 6 5 6 5 6 5 6 5 6 5 6 5 6 62, 1 64, 5 64, 5 67, 6 67, 9 65, 1 66, 8 58, 3 57, 3 62, 2 67, 6 70, 3 66, 7 62, 1 65, 8 65, 7 58, 5 56 58, 4 58, 4 61, 5 61, 9 59 60, 7 52, 2 51, 2 56, 1 61, 7 64, 3 60, 6 56 59, 7 59, 6 52, 5 1, 1 3, 5 3, 5 6, 6 6, 9 4, 1 5, 8 --1, 2 6, 6 9, 3 5, 7 1, 1 4, 8 4, 7 -- -2, 4 2, 4 5, 5 5, 9 3 4, 7 --0, 1 5, 7 8, 3 4, 6 -3, 7 3, 6 -- 58, 4 57, 7 54, 8 59, 4 59, 4 57, 2 60, 7 56, 3 56, 6 59, 1 52, 5 52 49, 5 53, 9 54, 1 51, 6 54, 9 50, 3 50, 5 53, 1 54, 7 55, 9 54, 6 59 60, 4 60, 4 54, 7 60, 2 60, 7 54, 6 49 54, 4 54, 9 48, 8 ------------------ ------------------ 3,7 3,5 6,8 6,4 9,7 8,9 8,2 7,6 8,5 7,8 7,9 7,4 6,1 5,8 2 1,9 0,7 0,7 3,1 3 8,6 7 9,9 8,4 6,3 6 7,4 7 5,6 5,3 5 4,7 3,9 3,7 Strona Lokalizacja punktu pomiarowego [x, y] Wysokość punktu pomiarowego Odległość od środka jezdni [m] 561+420 P 703285,740 560342,370 6m 45 58,3 52,2 60,6 55,3 Bud 10 561+890 L 703542,730 560743,120 6m 70 56,3 50,2 60,7 54,9 Wartość poziomu dźwięku dzień, noc [dB] rok 2027 Kilometraż Bud 1 Wartość poziomu dźwięku dzień, noc [dB] rok 2017 Nr punktu. Tabela nr 8 Wykaz punktów pomiarowych proponowanych do analizy porealizacyjnej 6.1.5. Monitoring Okresowe pomiary hałasu dla dróg krajowych wynikają z zapisów w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 16 czerwca 2011 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów poziomów substancji lub energii w środowisku przez - 29 - Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego zarządzającego drogą, linią kolejową, linią tramwajową, lotniskiem lub portem (Dz. U. 2011 nr 140 poz. 824). Zgodnie z zapisami w przytoczonym rozporządzeniu, pomiary okresowe należy wykonywać co 5 lat dla dróg publicznych o średniorocznym natężeniu ruchu powyżej 3 mln pojazdów lub o procentowym udziale pojazdów ciężkich w potoku ruchu powyżej 20% w przypadku średniego dobowego ruchu przekraczającego 5 tys. pojazdów. Na podstawie prognozy natężeń ruchu na całym odcinku drogi S8 stwierdzono, że średni dobowy ruch przekracza 3 mln. pojazdów, wobec czego analizowany odcinek trasy podlega obowiązkowi prowadzenia okresowych pomiarów hałasu. 6.2. Powietrze i klimat Obszar objęty inwestycją znajduje w mazowiecko – podlaskim regionie klimatycznym, a bliskie sąsiedztwo z regionem mazurskim powoduje przewagę wpływów kontynentalnych przejawiających się dużą amplitudą średnich rocznych temperatur, dość nagłymi przejściami w porach roku, niezbyt wielką ilością opadów. Średnia roczna temperatura powietrza waha się w granicach 7 – 8°C. Temperatura powietrza półrocza zimowego wynosi od –0,5 do +0,5°C, zaś półrocza letniego od 14 do 15°C. Średnia roczna suma opadów atmosferycznych dla tego regionu wynosi 550 – 600 mm. Średnie sumy opadów atmosferycznych półrocza zimowego wynoszą od 200 do 250 mm, zaś dla półrocza letniego od 300 do 350 mm. Długość okresu wegetacyjnego to około 200 – 210 dni, a okresu bez przymrozków 165 – 170 dni. Średnia wartość wilgotności względnej w okresie roku wynosi ok. 80%, przy czym warunki wilgotnościowe są znacznie wyższe w obrębie dolin niż na terenach wyniesionych. Na skutek podwyższonej wilgotności często na terenach niżej położonych dochodzi do tworzenia się mgieł lokalnych: - średnia liczba dni mglistych w roku wynosi 40 (> 60 dni), w tym średnia liczba mgieł w miesiącu październiku 10 dni (> 11 dni), zaś procent mgieł utrzymujących się powyżej 6 godz. do 35 % (>40%), - średnia liczba dni z pokrywą śnieżną w roku wynosi 100 (>140 dni), - średnia liczba dni z wiatrem o prędkości > 7m/s w półroczu chłodnym 20 – 40 (> 80 dni), - średnia liczba dni z zawiejami i zamiecią snieżną w roku 6 (> 10 dni), - średnia liczba dni z burzami w roku 25 (> 30 dni). 6.2.1. Stan istniejący Teren przeznaczony pod inwestycję jest terenem otwartym ze znaczną przewagą pól uprawnych, na których nielicznie występują śródpolne zadrzewienia charakteryzujące się dużym udziałem sosny pospolitej w wieku ok. 60 lat, natomiast niecałe 10% terenu przeznaczonego pod analizowaną inwestycję zajmuje zabudowa miejscowości Prosienica. Dodatkowo w sąsiedztwie terenu przeznaczonego pod budowę wspomnianego węzła nie znajduje się żaden zakład produkcyjny będący źródłem emisji zanieczyszczeń. Głównymi emitorami zanieczyszczeń powietrza są pojazdy poruszające się po istniejącej drodze nr 8, ciągniki rolnicze lub inny sprzęt rolniczy służący uprawie pól oraz budynki jednorodzinne znajdujące się w miejscowości Prosienica w większości opalane węglem. Aktualny (styczeń 204 r.) stan jakości powietrza, przekazany przez Mazowieckiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska – Delegatura w Ostrołęce dla rejonu miejscowości Prosienica, stanowiący wartości uśrednione dla roku i analizowany w dalszej części oprcowania jako tło zanieczyszczeń powietrza charakteryzuje się następującymi poziomami substanicji: - SO2 NO2 PM 10 PM 2,5 CO Benzen 4,0 µg/m3 6,0 µg/m3 20,0 µg/m3 1,6 µg/m3 300 µg/m3 0,5 µg/m3 - 30 - Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego - Ołów 0,05 µg/m3 6.2.2. Metodyka prognozowania Do prognozy wielkości imisji zanieczyszczeń oraz ich przestrzennego rozkładu zastosowano program OpaCal3m. W poniższym opisie dotyczącym tego programu wykorzystano instrukcję użytkową opisaną przez Zakład Usług Obliczeniowych „EKO– SOFT” z Łodzi 25. Program OpaCal3m wykorzystuje model CALINE 3, opracowany przez P.E. Bensona na zlecenie Departamentu Transportu Stanu Kalifornia w USA 20. Model ten jest zalecany przez Ministerstwo Środowiska i Główny Inspektorat Ochrony Środowiska i jako zalecany do stosowania wymieniony został we „Wskazówkach metodycznych dotyczących modelowania matematycznego w systemie zarządzania jakością powietrza” Model CALINE 3 umożliwia wyznaczanie stężenia zanieczyszczenia 60–min., jako odpowiadającego rzeczywistym procesom dyspersji zanieczyszczeń pochodzących ze źródeł komunikacyjnych. W pozostałych aspektach algorytm OpaCal3m oparty jest na metodzie modelowania poziomów substancji w powietrzu, określonej w rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie wartości odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu [45]. CALINE 3 jest modelem mikroskalowym, opartym na gaussowskim równaniu dyfuzji i stosującym koncepcję strefy mieszania. Model ten uwzględnia turbulencję mechaniczną i turbulencję termiczną, powodowaną przez pojazdy. W modelu droga składa się z prostoliniowych odcinków jednorodnych pod względem wysokości, szerokości, wielkości emisji, etc. OpaCal3m dzieli każdy z tych odcinków na szereg elementarnych źródeł liniowych, usytuowanych prostopadle do kierunku wiatru. Długość i orientacja elementu jest funkcją kąta między kierunkiem wiatru i danym odcinkiem drogi. Stężenie w receptorze jest sumą stężeń od poszczególnych elementów, obliczonych według wzoru na stężenie zanieczyszczenia emitowanego przez źródło liniowe o skończonej długości, prostopadłe do kierunku wiatru. CALINE 3 traktuje obszar znajdujący się bezpośrednio nad drogą jako strefę o jednolitej emisji i turbulencji. Obszar ten stanowi tzw. strefę mieszania i jest definiowany jako obszar nad jezdnią (pasy ruchu bez poboczy) zwiększony o trzy metry z każdej strony. W obrębie strefy mieszania w warstwie przyziemnej występuje turbulencja mechaniczna, wywołana ruchem pojazdów oraz turbulencją termiczna, spowodowana przez wyrzut gorących spalin. CALINE 3 wprowadza wstępną dyspersję w kierunku pionowym (SGZ1) jako funkcję turbulencji w strefie mieszania. Analiza bazy danych zgromadzonych przez Stanford Research Institute oraz General Motors wykazała niezależność SGZ1 od zmian natężenia ruchu i prędkości pojazdów, co może być spowodowane kompensacyjnym charakterem prędkości ruchu ulicznego i jego natężenia 25. Czas rezydencji zanieczyszczenia w strefie mieszania Tr : Tr = W2/u gdzie: W2 – połowa szerokości jezdni, u – prędkość wiatru. Na podstawie analizy bazy danych General Motors ustalono następującą zależność 20: SGZ1 = 1.8 + 0.11 * Tr Dyspersja pionowa modelowana jest przez SGZ1 oraz przez współczynnik dyfuzji pionowej Pasquille’a. Dyspersja pozioma modelowana jest przez współczynnik dyfuzji poziomej Turnera. Stężenie 30–min. obliczane jest kolejno dla wszystkich kierunków - 31 - Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego wiatru, co dwa stopnie i dla wszystkich sytuacji meteorologicznych, zgodnie z pkt. 1.5 rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie wartości odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu [22]. Przy obliczeniach uwzględniono emisję z całego obszaru planowanej inwestycji. 6.2.3. Prognozowane oddziaływanie Zanieczyszczeniem charakterystycznym dla komunikacji samochodowej są tlenki azotu. Tlenek azotu NO tworzy się w silniku spalinowym w temperaturze powyżej 1000 o C. Podczas wydalania gazów spalinowych z silnika większa ilość dostępnego tlenu oraz niższa temperatura sprzyjają powstawaniu dwutlenku azotu NO2. Silniki spalinowe, mające zastosowanie w pojazdach samochodowych, wydalają do powietrza, oprócz tlenku węgla i tlenków azotu, kilkanaście innych substancji, z których normuje się związki ołowiu i węgiel elementarny (cząstki stale), rozpuszczalniki: benzen, toluen, ksylen (rozpatrywane w niektórych krajach pod wspólną nazwą BTX), dwutlenek siarki, formaldehyd, aldehyd octowy i inne związki organiczne. Jednym z podstawowych produktów spalania wszystkich paliw organicznych, w tym: benzynu, oleju napędowego i mieszanki gazowej propan-butanu jest dwutlenek węgla - CO2, który nie jest w Polsce objęty normami - ale to właśnie tej substancji przypisuje się główną odpowiedzialność za tzw. „efekt cieplarniany". Na podstawie analizy aktualnie obowiązujących, dopuszczalnych poziomów substancji w powietrzu, występujących w praktyce wartości emisji jednostkowych z pojazdów [g/km/pojazd], dostępnych prognoz w zakresie zmian struktury paliw (benzyny bezołowiowe, paliwa gazowe i inne) i przewidywanych zmian w strukturze eksploatowanego parku samochodowego (jednostki energooszczędne i wyposażone w katalizatory spalin), wynika, że spośród dostatecznie rozpoznanych związków chemicznych, substancją decydującą o zasięgu, wyznaczonej metodami obliczeniowymi, strefy ponadnormatywnego oddziaływania drogi jest: dwutlenek azotu (NO2) oraz benzen. W celu określenia wielkości emisji zanieczyszczeń podczas ruchu samochodów po budowie trasy jako reprezentatywne dla poszczególnych kategorii samochodów przyjęto wskaźniki emisji, zależne od średniej prędkości pojazdów a) Etap budowy Budowa drogi wiąże się z powstawaniem zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego. W trakcie budowy drogi emisja zanieczyszczeń ma charakter czasowy i lokalny - zmienia się w zależności od miejsca i fazy budowy drogi, znika wraz z zakończeniem budowy określonego odcinka drogi. Podczas prac związanych z budową drogi ma miejsce emisja zarówno zorganizowana jak i niezorganizowana występująca na placu budowy drogi oraz w jego sąsiedztwie: gazów wylotowych z silników spalinowych maszyn budowlanych i środków transportu, pyłu podczas prac ziemnych i w wyniku ruchu pojazdów po nieutwardzonych nawierzchniach, węglowodorów w czasie układania i utwardzania nawierzchni bitumicznych. Pośrednie emisje do środowiska pochodzące z obiektów pracujących na potrzeby budowy drogi: wytwórnie betonu, mas bitumicznych, wyrobiska i składowiska kruszywa będą źródłem lokalnej znacznej uciążliwości związanej z niezorganizowaną i zorganizowaną emisją pyłu oraz emisją fenolu, formaldehydu i naftalenu z produkcji masy bitumicznej. b) Etap eksploatacji Przeprowadzenie modelowania wykazało brak przekroczeń wartości dopuszczalnych poza terenem, do którego tytuł prawny będzie posidał Inwestor. Na potrzeby niniejszego opracowania z WIOŚ pozyskano aktualne tło zanieczyszczeń powietrza, które dla poszczególnych substancji wynosi: - 32 - Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego - SO2 - NO2 - PM 10 - PM 2,5 - CO - Benzen - Ołów 4,0 µg/m3 6,0 µg/m3 20,0 µg/m3 1,6 µg/m3 300 µg/m3 0,5 µg/m3 0,05 µg/m3 Roczna prognozowana wielkość emisji w roku 2018 [w kg/rok]: - Benzen Dwutlenek azotu Dwutlenek siarki Ołów, pył Pył PM 10 Pył PM 2.5 do 2015 r. Tlenek węgla 30.824 8304.26 105.15 0.0 179.51 179.51 6752.46 Prognozowana odległość średniorocznej NO2 w roku 2018: od osi drogi najwyższej z obliczonych wartości wartość [ug/m3] 41.966 odległość [m] 5,7 Dopuszczalny poziom NO2 dla roku kalendarzowego wynosi 34 µg/m3, a szerokość pasa drogowego będzie wynosiła nie mniej niż ok. 60 m. Z powyższego wynika, że wartość dopuszczalna stężenia substancji wskaźnikowej, jaką jest NO2 nieznacznie zostanie przekroczona w obrębie pasa drogowego ale już poza pasem drogowym nie wystąpi. Przy czym przeprowadzona analiza wykazał, że w żadnym przypadku nie zostanie przekroczona roczna częstość przekroczeń dwutlenku azotu. Innym szczególnie groźnym dla zdrowia i życia ludzi zanieczyszczeniem jest pył PM 2,5 jednak przeprowadzone prognozy także nie wyskazały przekroczeń wartości dopuszczalnych w odniesieniu do tej substancji. Roczna prognozowana wielkość emisji w roku 2028 [w kg/rok]: - Benzen 38.307 Dwutlenek azotu 6306.72 Dwutlenek siarki 136.60 Ołów, pył 0.0 Pył PM 10 111.92 Pył PM 2.5 do 2015 r. 111.92 Tlenek węgla 8629.92 Prognozowana odległość średniorocznej NO2 w roku 2028: od osi drogi najwyższej z obliczonych wartości wartość [ug/m3] 31.748 odległość [m] 5,7 Z powyższego wynika, że wartość dopuszczalna 34 µg/m3 stężenia substancji wskaźnikowej, jaką jest NO2 nie wystąpi w obrębie pasa drogowego jak również poza pasem. Dla roku 2028 przeprowadzone analizy nie wykazały przekroczenia żadnej analizowanej substancji. - 33 - Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego Po przeanalizowaniu wyników modelowania zanieczyszczeń powietrza najważniejszymi dla zdrowia i życia ludzi i zwierząt substancjami stwierdzić można że realizacja inwestycji polegającej na budowi węzła Promienica nie spowoduje pogorszenia stanu jakości powietrza. Szczegółowe wyniki analizy zanieczyszczeń powietrza wraz z danymi, na podstawie których zostały przeprowadzone obliczenia znajdują się na dołączonej płycie CD. 6.2.4. Działania minimalizujące negatywne oddziaływanie a) Etap budowy Uciążliwością dla powietrza atmosferycznego w fazie realizacji inwestycji stanowić będzie pył powstający podczas pracy maszyn i urządzeń wykonujących roboty ziemne, spaliny pochodzące z silników pracujących maszyn i środków transportu oraz substancje odorotwórcze, których emisja związana jest z układaniem mas bitumicznych. Wymienione uciążliwości o charakterze niezorganizowanym mogą być okresowo dokuczliwe, ale biorąc pod uwagę przejściowość prac budowlanych należy uznać, że ten etap nie spowoduje trwałych negatywnych zmian w środowisku wywołanych zanieczyszczeniem powietrza. W celu ograniczania emisji zanieczyszczeń pyłowo-gazowych do powietrza na etapie budowy należy: stosować do podbudowy gotowe mieszanki wytwarzane w wytwórniach, aby ograniczyć do minimum operacje mieszania kruszywa ze spoiwem na miejscu budowy, masy bitumiczne transportować wywrotkami wyposażonymi w opończe ograniczające emisję oparów asfaltów, drogi dojazdowe utrzymywać w stanie ograniczającym pylenie (sprzątanie zanieczyszczaonych powierzchni, mycie kół pojazdów wyjeżdżających z placu budowy). b) Faza eksploatacji Pośrednio duży wpływ na wielkość emisji i rozkład stężeń zanieczyszczeń ma stan techniczny pojazdów, rodzaj stosowanego paliwa, budowa silnika. Parametry te nie zależą od rozwiązań projektowych drogi. W fazie eksploatacji jednym ze sposobów minimalizacji emisji do powietrza jest utrzymanie drogi w takim stanie, aby emisja wtórna pyłów była minimalna. Zarządzający drogą nie ma możliwości innego wpływu na minimalizowanie emisji z drogi – nie może zabronić wjazdu na drogę pojazdom o starszej konstrukcji emitującym więcej substancji. Zarządzający drogą może minimalizować oddziaływanie drogi poprzez działania wtórne – utrzymanie drogi w czystości. 6.2.5. Monitoring W związku z brakiem przekroczeń dopuszczalnych standardów jakości powietrza nie ma konieczności prowadzenia działań monitoringowych na żadnym z etapów inwestycji. 6.3. Wody powierzchniowe Na terenie przeznaczonym pod realizację przedsięwzięcia nie występują żadne wody powierzchniowe. Analizując jednak scalone części wód powierzchniowych w obrębie obszaru objętego inwestycją można stwierdzić, że inwestycja będzie zlokalizowana w niewielkiej części (ok. 200 m) na północnym fragmencie zlewni rzeki Trzcianka pod nazwą Trzcianka do Zdrojowej Strugi kod EU: PLRW20001726676729 – lokalizacja terenu objętego - 34 - Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego inwestycją zględem ww. zlewni znajduje się w załącznikach graficznych (mapa uwarunkowań hydrologicznych – scalone części wód powierzchniowych. Przy czym z uwagi na znaczne oddalenie inwestycji wynoszące ok 1800 m od rzeki Trzcianka ww. inwestycja nie będzie w żaden sposób oddziaływać na tą rzekę. Realizacja przedmiotowej inwestycji nie powinna również wpłynąć na stan wspomnianej zlewni. 6.4. ŚRODOWISKO GRUNTOWO - WODNE 6.4.1. Stan istniejący Omawiany teren położony jest w granicach wyniesienia mazursko-suwalskie z podłożem krystalicznym prekambryjskim, występującym na głębokości ok. 1200 m, na którym bezpośrednio leżą utwory: triasu, jury, kredy, trzeciorz du i czwartorzędu, Podłoże dokumentowanego terenu rozpoznane w strefie głęboko ci 10,0 – 16,0 m ppt buduj utwory czwartorzędowe – plejstoceńskie i holoceńskie. Plejstocen reprezentowany jest przez osady: - akumulacji rzecznej – piaski drobne i średnie, - akumulacji wodnolodowcowej – piaski od pylastych do grubych oraz pospółki, - akumulacji zastoiskowej – pyły piaszczyste i gliny pylaste, - akumulacji morenowej – piaski gliniaste, gliny piaszczyste, lokalnie bruk morenowy. Holocen reprezentuj osady akumulacji bagiennej: torfy i namuły oraz współczesne grunty antropogeniczne. Na tym terenie wytworzyły się średnio zasobne i ubogie gleby piaszczyste. Obecnie ok. 80 % analizowanego obszaru zajmuje produkcja rolna oraz niewielkie śródpole zadrzewienia. Nieopodal rejonu inwestycji znajduje się kopalnia kruszyw naturalnych ze złoża Prosienica III, jednak realizacja przedmiotowej inwestycji nie wpłynie na warunki eksploatacji tego złoża. Analizowany teren znajduje się na obszarze głównego zbiornika wód podziemnych o numerze 215 - Subniecka Warszawska – lokalizacja załącznik graficzny. Średnia głębokość ujęcia dla tego zbiornika wynosi 160 m. Ponadto ww. inwestycja przewidziana jest do realizacji na obszarze Jednolitej Częsci Wód Poddziemnych o kodzie PLGW230051 – Niecka Miechowska, stanowiącego obszar dorzecza Wisły. Przy czym zatwierdzony w 2011 r. Plan Gospoadrowania wodami dorzecza Wisły nie zawiera iformacji o stopniu odporności omawianej jednostki. Dodatkowo część terenu przewidzianego do realizacji inwestycji położona jest na obszarze Jednolitej Częsci Wód Poddziemnych o kodzie PLGW230054 – Zbiornik Szydłowiec-Goszczenice, stanowiący obszar dorzecza Wisły Przy czym zatwierdzony w 2011 r. Plan Gospoadrowania wodami dorzecza Wisły nie zawiera iformacji o stopniu odporności omawianej jednostki – lokalizacja załącznik graficzny. Ponadto na omawianym terenie pierwszy użytkowy poziom wodonośny występuje w czwartorzędzie na głębokości 30 – 60 m. Analiza dostępnej dokumentacji wskazuje na możliwość występowania obszarów o gorszej izolacji, a nawet ich pozbawionej. Co winno być uwzględnione przy projektowaniu odwodnienia drogi. Analizowany teren znajduje się na obszarze hydrologicznej jednostki 1bQI/Q, w której główny poziom wodonośny znajduje się na głębokości ok. 30-40 m w serii wodonośnych osadów piaszczystych o średniej miąższości 15 m. Występuje tu warstwa wodonośnych piasków średnioziarnistych, przechodząca w piaski drobnoziarniste i pylaste w stropie. 6.4.2. Prognozowane oddziaływanie - 35 - Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego Na obecnym etapie opracowywania projektu nie przewiduje się na analizowanym obszarze bezpośredniego oddziaływania na środowisko gruntowo – wodne. Przy czym w fazie realizacji prac budowlanych mogą pojawić się na skutek zaistnienia awarii sprzętu budowlanego zanieczyszczenia gruntu olejami i paliwami. Zanieczyszcenie środowiska głównie gruntowoego może wystąić na etapie ekspooatacji drogi poprzez wody opadowe i roztopowe. 6.4.3. Działania minimalizujące negatywne oddziaływanie W celu uniknięcia zanieczyszczenia gruntu olejami i paliwami z maszyn budowlanych na etapie prowadzenia prac budowlanych należy prowadzić okresową kontrolę używanego sprzętu, a także wyposażyć plac budowy i ewentualne zaplecze budowy w sorbenty umożliwiające szybkie usuwanie zanieczyszczeń. Dodatkowo w przypadku konieczności lokalizacji zaplecza budowy, a w szczególności miejsca postoju maszyn budowlanych w na terenie przewidzianym do realizacji inwestycji miejsca takie należy utwardzić i zabezpieczyć przed możliwością przedostania się do gruntu paliw i środków smarnych. W trakcie eksploatacji inwestycja będzie wyposażona w system kanalizacji zapobiegający przedostawaniu się wód roztopowych opadowych oraz substancji ropopochodnych z drogi do gleby. Całość wód opadowych z jezdni drogi S8 kierowana będzie na zestaw urządzeń oczyszczających (osadnik i separator). Projektowane urządzenia zaprojektowano na przepływ nominalny i maksymalny, w zakresie których wody deszczowe i roztopowe zostaną oczyszczone do parametrów zgodnych z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 24 lipca 2006 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz. U. z dnia 31 lipca 2006 r.). Dodatkowo odwodnienie węzła Promienica będzie oparte o projektowany zbiornik infiltracyjny ZB-31 o wymaganej pojemności obliczeniowej równej 677 m3. Zaprojektowana pojemność zbiornika to 1080 m3 na wypadek zaistnienia potrzeby odprowadzenia nadmiaru wód, który może zostać zgromadzony w samym zbiorniku, gdyż posiada rezerwę pojemności wynoszącą 8920 m3. Szczegłówy rozmieszczenia zbiorników i systemu odprowadzania wody przedstawiono w załączniku graficznym. 6.4.4. Monitoring Zaleca się okresowe kontrole całego systemu kanalizacyjnego i systemu oczyszczania ścieków, w szczególności w okresie wzmożonych opadów oraz okresie spływu wód roztopowych. 6.5. GLEBY 6.5.1. Stan istniejący Gleby występujące na omawianym terenie to głównie gleby rdzawe i gleby bielicowe, wytworzone z piasków gliniastych i wirów piaszczystych, a także gleby płowe, gleby brunatne wyługowane, gleby odgórnie oglejone, wytworzone z piasków gliniastych i pyłów. Na ogół są to gleby o dużej przepuszczalności. Pod względem bonitacji dominuj gleby IV, V i VI klasy bonitacyjnej i są to gleby o warto ci rolniczej średniej, słabej i najsłabszej (w większości – gleby w słabej lub średniej kulturze, słabo strukturalne, trwale lub okresowo za suche, łatwoprzepuszczalne i przewiewne, o małej zawartości próchnicy i w większości o kwaśnym odczynie). Należą do kompleksów żytnich słabych i najsłabszych (żytnio – łubinowego), lokalnie tylko do żytniego dobrego. - 36 - Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego 6.5.2. Prognozowane oddziaływanie Oddziaływanie na gleby w trakcie realizacji przedsięwzięcia będzie wynikało z koniecznści prowadzenia prac zwiemnych, związanych z ingerencja w strukturę istniejącego układu glebowego. 6.5.3. Działania minimalizujące Podstawowym środkiem minimalizującym oddziaływania planowanej inwestycji na etapie budowy powinna być właściwa organizacja robót oraz postępowanie z urobkiem podczas wykopów. W trakcie opracowywania projektu budowlanego i wykonawczego należy wskazać sposób postępowania z nadmiarem ziemi z wykopów i wskazać miejsce jej składowania. Należy zadbać o właściwy stan techniczny sprzętu oraz odpowiedni standard zaplecza budowy. Wykopy należy prowadzić w taki sposób, aby warstwa urodzajna gleby była zdejmowana oddzielnie i odkładana do wykorzystania przy rekultywacji po zakończeniu robót. Podglebie i głębsze warstwy gruntu należy sukcesywnie przewozićw miejsce wskazane przez inwestora. 6.6 Odpady 6.6.1 Etap realizacji Usunięcie lub zagospodarowanie odpadów powstających podczas realizacji przedsięwzięcia będzie należało do obowiązków firm wykonujących prace budowlane – które zgodnie z ustawą o odpadach [4] będą wytwórcami odpadów. Do obowiązków wytwórcy odpadów należy: zagospodarowanie wszystkich odpadów powstających w czasie budowy, przedstawienie informacji o wytwarzanych odpadach oraz o sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami do właściwego organu ochrony środowiska, usunięcie i wykarczowanie drzew, gromadzenie w sposób selektywny powstających odpadów, zagospodarowanie wszystkich odpadów powstających w trakcie budowy, Wytwórca odpadów (Wykonawca prac budowlanych) może zlecić wykonanie obowiązku zagospodarowania odpadów innemu posiadaczowi odpadów. Część odpadów, w tym np. odpady z remontów i przebudowy dróg (kod 17 01 81) mogą być zagospodarowane na miejscu – w związku z realizacją drogi. Ponadto zgodnie z art. 17 ust. 1 Ustawy o odpadach [4] wytwórca odpadów jest zobowiązany do: uzyskania decyzji zatwierdzającej program gospodarki odpadami niebezpiecznymi, jeżeli wytwarza odpady niebezpieczne w ilości powyżej 0.1 Mg rocznie; przedłożenia informacji o wytwarzanych odpadach oraz sposobach gospodarowania wytwarzanymi odpadami, jeżeli wytwarza odpady niebezpieczne w ilości do 0.1 Mg rocznie lub powyżej 5 Mg rocznie odpadów innych niż niebezpieczne. Na podstawie art. 19 ust. 1 Ustawy o odpadach [4] na dwa miesiące przed podjęciem działalności powodującej powstawanie odpadów niebezpiecznych wytwórca odpadów powinien przedłożyć właściwemu organowi wniosek o zatwierdzenie programu gospodarki odpadami niebezpiecznymi, jeżeli takie powstaną. We wniosku należy określić czas prowadzenia działalności, w wyniku której wytwarzane są odpady niebezpieczne. Dla pozostałej ilości odpadów wytwórca odpadów jest zobowiązany w terminie do 30 dni przed rozpoczęciem działalności powodującej powstawanie odpadów przedłożyć właściwemu organowi informację o wytwarzanych odpadach oraz sposobie ich zagospodarowania. W fazie realizacji inwestycji powstawać będą odpady z następujących prac: robót ziemnych; wykonania nawierzchni drogi; - 37 - Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego usuwania nawierzchni z istniejących jezdni, które będą wymagały przebudowy w związku z realizacją przedsięwzięcia; wycinki drzew i krzewów; funkcjonowania zaplecza budowy. Powstające odpady zaliczane są przede wszystkim do grupy nr 17 – odpady powstające z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej, zgodnie z § 2 Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów [18]. W trakcie prac budowlanych, przede wszystkim prac ziemnych, przewiduje się powstanie nadmiaru humusu oraz mas ziemnych (kod 17 05 04), częściowo przewidzianych do ponownego wykorzystania przy budowie skarp i nasypów. Niewykorzystane masy ziemne zostaną wywiezione i zdeponowane w miejscach wskazanych przez właściwe służby ochrony środowiska. Realizacja przedsięwzięcia przyczyni się również do powstania dużej ilości odpadów z grupy materiałów i elementów budowlanych oraz infrastruktury drogowej (kod 17 01). Będą to przede wszystkim pozostałości materiałów budowlanych wykorzystywanych do budowy jezdni i infrastruktury towarzyszącej oraz odpady z rozbiórki fragmentów istniejących dróg (jeśli zaistnieje konieczność przebudowy). Do tej grupy zaliczamy odpady z betonu (kod 17 01 01) oraz odpady z asfaltów, smół i obiektów smołowych (kod 17 03) oraz piasek (kod 17 01 81) oraz różne odpady metalowe. W przypadku asfaltu zawierającego smołę (kod 17 03 01) należącego do odpadów niebezpiecznych, trzeba postępować zgodnie z art. 11 ustawy o odpadach [4] (odpadów tych nie można mieszać z innymi rodzajami odpadów, o ile nie służy to efektywności unieszkodliwiania, a ich transport powinien się odbywać zgodnie z zaleceniami dotyczącymi transportu materiałów niebezpiecznych). Podczas budowy powstaną również odpady opakowaniowe. Przepisy dotyczące obchodzenia się z tego typu odpadami zostały zawarte w Ustawie z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych [4]. Wycinka drzew i krzewów spowoduje że jednym z rodzajów odpadów jakie powstaną będzie odpadowa masa roślinna (kod 02 01 03). Odpadową masę roślinną – części zielone, kora, gałęzie, korzenie – zaleca się kompostować. W związku z organizacją placu budowy i zaplecza socjalnego oprócz ww. odpadów powstanie jeszcze pewna ilość odpadów socjalno-bytowych (kod 20 03 04) – szlamy ze zbiorników bezodpływowych, służących do gromadzenia nieczystości, nie zaliczanych do odpadów niebezpiecznych oraz odpady komunalne (szklane i plastykowe butelki, puszki, papier oraz odpady organiczne). Zaleca się segregację odpadów komunalnych na placu budowy. Odpady, których nie można wykorzystać na placu budowy, a jest możliwość wykorzystania ich na inne cele (poza unieszkodliwianiem), wytwórca odpadów może nieodpłatnie przekazać osobom fizycznym lub jednostkom organizacyjnym. Zgodnie z rozporządzeniem [37], dopuszczalne jest przekazywanie następujących grup odpadów: odpady betonu oraz gruz betonowy z rozbiórek i remontów (kod 17 01 01) oraz gruz ceglany (kod 17 01 02) – do utwardzania powierzchni, budowy fundamentów, wykorzystania jako podsypki lub posadzki na gruncie po rozkruszeniu; zmieszane materiału z betonu, gruzu ceglanego i odpadowych materiałów ceramicznych (kod 17 01 07) – np. do utwardzania powierzchni; drewno (kod 17 02 01); gleba, ziemia, w tym kamienie (kod 17 05 04) – do utwardzania powierzchni po rozkruszeniu; odpadowa masa roślinna (kod 02 01 03) np. do wykorzystania w przydomowych kompostowniach. - 38 - Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego papier i tektura (kod 19 12 01) do wykorzystania jako paliwo oraz drobnych napraw i konserwacji. Przekazanie odpadów innym posiadaczom musi być udokumentowane tzw. „Kartą przekazania odpadu” W trakcie realizacji robót budowlanych teren inwestycji powinien być na bieżąco porządkowany ze szczególnym uwzględnieniem materiałów mogących wpłynąć negatywnie na otaczający teren (materiały pędne, smary i opakowania po nich, produkty smołowe – jeśli będą wykorzystywane). 6.6.2 Etap eksploatacji Eksploatacja drogi przyczyni się do powstawania następujących rodzajów odpadów: typowe odpady komunalne (makulatura, szkło, tworzywa sztuczne, metale) powstające podczas użytkowania drogi (np. w wyniku wyrzucania śmieci z przejeżdżających pojazdów), czy w miejscach obsługi podróżnych, odpady związane ze ścieraniem się nawierzchni (kod 17 01 81), oleje odpadowe i odpady ciekłych paliw (kod 13 07 01 – 13 07 03), związane z czyszczeniem poboczy – gruz, ziemia, humus (kod 17 05 04), elementy gumowe np. pochodzące z kół pojazdów (kod 17 02 03), szkło pochodzące z szyb pojazdów (kod 17 02 02), tworzywa sztuczne – fragmenty zderzaków samochodowych, listew, obudowy lamp pojazdów (kod 17 02 03), metale różne np. ze znaków drogowych (kod 17 04 07), farby i lakiery pochodzące zarówno z malowania poziomego, jak i oznakowania pionowego, lakiery samochodowe (kod 08 01 11 i 08 01 12), drewno (kod 17 02 01), inne (kod 17 01 82), odpady związane z utrzymaniem jezdni – szczególnie w okresie zimowym. Ponadto eksploatacja drogi jest źródłem zużytych źródeł światła zawierających rtęć (kod 16 02 15*) oraz opraw oświetleniowych (kod 16 02 16). Odpady powstające podczas eksploatacji powinny być gromadzone i okresowo przekazywane wyspecjalizowanym firmom w celu ich utylizacji. Odpady zaliczane do odpadów niebezpiecznych powinny być traktowane zgodnie z przepisami ustawy o odpadach [4] (podobnie jak to opisano w części dotyczącej fazy realizacji). Przy pracach budowlanych oraz w trakcie eksploatacji dróg, nie powinny powstać odpady mogące wpłynąć negatywnie na środowisko, pod warunkiem przestrzegania zapisów niniejszego raportu. 6.6.3 Etap likwidacji Na obecnym etapie, jeszcze przed rozpoczęciem inwestycji nie przewiduje się likwidacji przedsięwzięcia. Nie mniej jednak, odpady powstające podczas likwidacji przedmiotowego przedsięwzięcia będą podobne do grup odpadów, powstających na etapie realizacji inwestycji. 6.6.4. Działania minimalizujące negatywne oddziaływanie Zgodnie z ustawą o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. z 2001 r., nr 62 poz. 628) art. 2 – przepisy ustawy stosuje się do postępowania z masami ziemnymi lub skalnymi, jeżeli są usuwane albo przemieszczane w związku z realizacją inwestycji lub prowadzeniem eksploatacji kopalin. - 39 - Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego Przepisów ustawy dotyczących zagospodarowania mas ziemnych nie stosuje się w stosunku do mas ziemnych usuwanych albo przemieszczanych w związku z realizacją inwestycji, jeżeli miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, decyzja o pozwoleniu na budowę lub zgłoszenie robót budowlanych określają warunki i sposób ich zagospodarowania. Odpadowa masa taka jak: gałęzie, liście, igliwie, pozostałości z karczowania, stanowić będzie odpad wymagający zagospodarowania. Zadanie to będzie obowiązkiem wytwórcy tych odpadów, czyli jednostki wybranej do wykonania tych czynności. Możliwe jest przekazanie tego typu odpadu osobom fizycznym. Ponadto w fazie budowy będą powstawać odpady komunalne: 20 03 01 – niesegregowane odpady komunalne. Wszystkie odpady powstające na etapie budowy i likwidacji drogi powinny być wstępnie segregowane i gromadzone na terenie, a następnie przekazane do wtórnego wykorzystania lub specjalistycznym firmom zajmującym się unieszkodliwianiem odpadów. Odpady powinny być magazynowane w wyznaczonym miejscu. Miejsce magazynowania odpadów niebezpiecznych powinno być izolowane od środowiska (np. poprzez zastosowanie atestowanych pojemników). Na terenie czasowego magazynowania odpadów należy zachować bezpieczeństwo i higienę, oraz zabezpieczyć przed wstępem dla osób nieupoważnionych. Nie należy dopuścić do zmieszania odpadów niebezpiecznych z odpadami innymi niż niebezpieczne i obojętne. W fazie budowy powstawać będą również odpady związane z użytkowaniem sprzętu budowlanego i funkcjonowaniem zaplecza socjalnego dla pracowników. Powstające odpady powinny być w miarę możliwości wtórnie wykorzystywane, bądź usuwane zgodnie z obowiązującymi przepisami. Wytwórca odpadów jest obowiązany do stosowania takich sposobów produkcji lub form usług oraz surowców i materiałów, które zapobiegają powstawaniu odpadów lub pozwalają utrzymać na możliwie najniższym poziomie ich ilość, a także ograniczają negatywne oddziaływanie na środowisko lub zagrożenie życia lub zdrowia ludzi. Zgodnie z art. 33 ustawy o odpadach, posiadacz odpadów może przekazać określone rodzaje odpadów w celu ich wykorzystania osobie fizycznej lub jednostce organizacyjnej, nie będącymi przedsiębiorcami, na ich własne potrzeby (rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 21 kwietnia 2006 roku w sprawie listy rodzajów odpadów, które posiadacz odpadów może przekazywać osobom fizycznym lub jednostkom organizacyjnym nie będącym przedsiębiorcami, oraz dopuszczalnych metod ich odzysku (Dz. U. Nr 75, poz. 527 – z póź. zm.). 6.7. Krajobraz 6.7.1. Stan istniejący Na analizowanym obszarze można wyróżnić cztery podstawowe typy krajobrazu. Jako podstawowe kryterium podziału krajobrazu na typy przyjęto stopień lub jakość zmian powstałych w krajobrazie w zależności od stopnia zniekształcenia stosunków naturalnych w środowisku przyrodniczym i zmian wprowadzonych w wyniku działalności człowieka. W związku z powyższym wyróżniono następujące typy krajobrazu: krajobraz zbliżony do naturalnego, do którego zalicza się: o krajobraz leśny, o krajobraz śródleśnych łąk i polan, krajobraz naturalno - kulturowy - do którego zalicza się: o krajobraz zarastających łąk, o krajobraz rolniczo-leśny – niewielkie powierzchnie leśne wśród łąk i pól, o krajobraz rolniczy – łąki, pola, rowy melioracyjne, zadrzewienia śródpolne, pojedyncze zabudowania zagrodowe, ogrody przydomowe, ogródki działkowe, sady, - 40 - Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego krajobraz kulturowy o osadnictwa wiejskiego, krajobraz zdegradowany - do którego zalicza się krajobraz: o linii energetycznych, o dróg. Planowana inwestycja przebiega w przeważającym stopniu przez tereny stanowiące typ krajobrazu zbliżonego do naturalno - kulturowego i naturalnego oraz zdegradowanego. Stanowią je przede wszystkim tereny pól i łąk z grupami naturalnych zadrzewień, tereny pól z niewielkimi zadrzewieniami oraz skupiskową zabudową zagrodową. Teren objęty inwestycją jest terenem o średnio zróżnicowanej żeźbie – przeważają tereny płaskie z niewielkimi wzniesieniem znajdującym się przed miejscowością Prosienica oraz znaczym obniżeniem – dochodzącym do 2 m w kierunku zachodnim od istniejącej drogi krajowej nr 8. Na analizowanym terenie nie występują cieki ani zbiorniki wodne. 6.7.2 Etap realizacji Wpływ inwestycji, polegającej na budowie takiego układu drogowego jakim będzie węzęł Prosienica na krajobraz jest oczywisty. Planowana inwestycja w każdym z analizowanych wariantów będzie w części nowym elementem krajobrazu natomiast w części będzie rozbudową istniejącego ciągu komunikacyjnego jakim jest istniejąca droga krajowa nr 8. Niemniej jednak inwestycja będzie oddziaływała na istniejącą formę i percepcję istniejącej przestrzeni. Wpływ na walory krajobrazowe w fazie realizacji będzie krótkoterminowy i związał się będzie z: budową węzła w części w korytarzu istniejącej drogi, a w części po nowym śladzie na terenach o innym dotychczas użytkowaniu (pola uprawne, zabudowa), usunięciem drzew i krzewów wpisanych w krajobraz otoczenia, czasowym zajęciem sąsiadujących terenów pod drogi dojazdowe i plac budowy, okresowym wzmożonym ruchem pojazdów i ciężkiego sprzętu budowlanego. W fazie budowy drogi lub jej elementu jakim jest węzeł obserwuje się wiele nowych elementów powodujących dysharmonię w otaczającym dotychczasowym krajobrazie: odkryte powierzchnie gleb, masy ziemne wzdłuż placu budowy, sprzęt budowlany, zaplecze budowy i zaplecze magazynowe. Etap budowy wiązać się będzie z mechanicznym naruszeniem powierzchni ziemi i gleb. W trakcie realizacji prac budowlanych przekształceniu ulegnie przede wszystkim wierzchnia warstwa gleb (od około 0,2-0,3 m) wskutek odhumusowania gruntów pod budowę drogi, zaś głębsze warstwy w skutek zaburzenia ich struktury ze względu na zagęszczenie warstw oraz wijaniem pali pod obiekty inżynierskie itp. Najistotniejszą zmianą w trakcie realizacji przedsięwzięcia będzie przede wszystkim wycinka drzew i krzewów rosnących w pasie drogowym, sama budowa poszczególnych jezdni oraz czasowe zajęcie terenu pod zaplecza budowy. Do wykonania budowli drogowych, mogą być pozyskiwane grunty z wykopów (wietrzeliny, wietrzeliny gliniaste, skała miękka) po uprzednim wykonaniu stosownych badań, potwierdzających ich przydatność do zabudowy w nasyp. Oprócz mechanicznych przekształceń mogą wystąpić także zmiany właściwości i zanieczyszczenia chemiczne gleb, w strefie bezpośredniego sąsiedztwa pasa budowy. Prace ziemne oraz praca ciężkiego sprzętu stanowić będą źródło zanieczyszczeń – gazów i pyłów, których emisja będzie stanowić potencjalne źródło zanieczyszczeń gleb sąsiadujących z pasem robot. Istnieje również prawdopodobieństwo wycieku płynów roboczych wykorzystywanych w sprzęcie budowlanym. - 41 - Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego 6.7.3 Etap eksploatacji Wpływ na walory krajobrazowe i rekreacyjne w fazie eksploatacji planowanego do budowy węzła będzie długotrwały i bezpośredni. Analizowana inwestycja będzie obejmowała korytarz istniejącej drogi ale również owe elementy przestrzenne w okolicy. Odbiór wybudowanego węzła w krajobrazie zależy od typu i rodzaju krajobrazu oraz od charakteru zagospodarowania bezpośredniego otoczenia inwestycji. Wpływ planowanego węzła na krajobraz należy rozpatrywać w ujęciu obszarowym, czyli jak będzie ona postrzegana z większej odległości - w kontekście określonego typu krajobrazu oraz w ujęciu lokalnym, czyli postrzeganie drogi z bezpośredniego otoczenia w kontekście lokalnych wnętrz krajobrazowych. W przypadku planowanej inwestycji wpływ na krajobraz będzie widoczny jako nowy element układu istniejącej drogi który będzie kontrastował z terenami pól uprawnych oraz zabudową miejscowości Promienica. Dodatkowo planowaneo do wykonania urządzenia ochrony środowiska w postacji ekranów akustycznych zmienią percepcję dotychczasowego krajobrazu ale tylko w obrębie miejscowości Prosienica. 6.7.4. Działania minimalizujące negatywne oddziaływanie Teren przewidziany pod realizację analizowanej inwestycji jest terenem charakterystycznym dla znacznego obszaru w związku z powyższym realizacja inwestycji z zachowaniem wskazań minimalizacji oddziaływania nie spowoduje uszczuplenia walorów krajobrazowych. W celu złagodzenia efektu wprowadzania nowych elementów w krajobrazie, w szczególności obiektów mostowych należy kolorystykę tych obiektów dostosować w największym stopniu do kolorystyki otoczenia, nie należy stosować kolorów, które mogą spowodować większy kontrast pomiędzy obiektami drogowymi, a otoczeniem. 6.8. Zabytki i stanowiska archeologiczne Analizowana inwestycja w żadnym z wariantów nie koliduje z obiektami objętymi ochroną Konserwatora Zabytków. Nie mniej jednak zgodnie z zaleceniami konserwatorskimi realizacja inwestycji powinna być poprzedzona wykonaniem wyprzedzających badań powierzchniowych w celu wyznaczenia stref konserwatorskich oraz ewentualnego przeprowadzenia w tych strefach ratowniczych badań konserwatorskich. Realizacja przedmiotowej inwestycji nie wpłynie znacząco na dobra kultury pod warunkiem zapewnienia właściwego nadzoru archeologicznego podczas budowy węzła. 6.9. Obszary chronione na podstawie ustawy o ochronie przyrody 6.9.1. Parki Narodowe Przedmiotowa inwestycja w żadnym z analizowanych wariantów nie będzie oddziaływać na parki narodowe z uwagi na fakt, iż w rejonie przewidzianym do realizacji wspomnianego węzął nie jest położony żaden park narodowy – najbliżej granic planowanej inwestycji jest położony w odległości ok. 37 km Biebrzański Park Narodowy. 6.9.2. Rezerwaty przyrody - 42 - Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego Najbliżej położonym od granic inwestycji rezerwatem przyrody jest rezerwat leśny „Grabówka”. Rezerwat ten położony jest odległości ok. 21 km w związku z czym inwestycja w żaden sposób nie będzie oddziaływać na wspomniany rezerwat przyrody. 6.9.3. Parki krajobrazowe Przedmiotowa inwestycja w żadnym z analizowanych wariantów nie będzie powodowała oddziaływania na parki krajobrazowe z uwagi na brak bliskiego sąsiedztwa tej formy ochrony przyrody. Najbliżej granic planowanej inwestycji - w odległości ok. 19 km położony jest Nadbużański Park Krajobrazowy. 6.9.4. Obszary Chronionego Krajobrazu Przedmiotowa inwestycja w żadnym z analizowanych wariantów nie będzie powodowała oddziaływania na obszary chronionego krajobrazu z uwagi na brak bliskiego sąsiedztwa tej formy ochrony przyrody. Najbliżej granic planowanej inwestycji - w odległości ok. 20 km położony jest Obszar Doliny Bugu i Nurca. 6.9.5. Obszary Natura 2000 Przedmiotowa inwestycji w żadnym z analizowanych wariantów nie przebiega przez obszary objęte ochroną w ramach europejskiej sieci Natura 2000. Poniżej przedstawiono charakterystykę Obszaru Specjalnej Ochrony ptaków Puszcza Biała KOD PLB 140007, którego granice znajdują się w odległości ok. 70 m od granic analizowanej inwestycji oraz analizę braku oddziaływania inwestycji na poszczególnych etapach. a) Charakterystyka obszaru Natura 2000 Obszar Specjalnej Ochrony ptaków Puszcza Biała KOD PLB 140007 zajmuje teren o powierzchni 83 779,7 ha, położony jest w Ostrołęcko-siedleckim rejonie administracyjnym. Obszar stanowi jeden z największych kompleksów leśnych na Mazowszu usytuowanych między Bugiem a Narwią. Najważniejszymi rzekami przepływającymi przez teren obszaru są Brok, Struga, Truchełka, Turka i Wymarkacz dopływy Narwi i Bugu. Lasy w postaci kilka kompleksów, o różnym zwarciu, pokrywają większość obszaru ostoi. Obecnie posiadają one jedynie znaczenie gospodarcze. Teren zdominowany jest przez suche siedliska porośnięte drzewostanami sosnowymi w średnim wieku, a lokalnie występują drzewostany dębowo-grabowe, jesionowo-olszowe i olszowe. Niektóre fragmenty zbiorowisk leśnych mają zachowany prawie naturalny charakter. Na obszarze ostoi w dolinach potoków występują również łąki i zarośla wierzbowe oraz dwa małe kompleksy stawów rybnych. Stopień pokrycia poszczególnych klas siedlisk obszaru Puszcza Biała przedstawia się następująco: Obszar Specjalnej Ochrony ptaków Puszcza Biała KOD PLB 140007 to ostoja ptasia o randze europejskiej E 49. Występuje tutaj co najmniej 29 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, 13 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK). - 43 - Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego W okresie lęgowym obszar zasiedla co najmniej 1 % populacji krajowej (C6) następujących gatunków: bocian czarny, kraska (PCK) i lelek. Ww. obszar charakteryzuje się występowaniem nasteujących gatunków ptaków wymienionych w załaczniku I Dyrektywy Rady 79/409/EWG: Dodatkowo regularnie występują na tym obszarze ptaki migrujące nie wymienione w Załączniku I Dyrektywy Rady 79/409/EWG, a w szczególności są to: Obszar Puszcza Biała jest również obszarem wystepowania ssaków wymienionych w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG: - 44 - Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego Ww. obszar jest także miejscem występowania roślin wymienionych w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG: oraz miejscem występowania innych ważnych gatunków roślin, w tym w szczególności: b) Oddziaływanie inwestycji na obszar Natura 2000 na etapie realizacji Z uwagi na fakt iż teren objęty inwestycją położony jest poza obszarem Natura 2000 Puszcza Biała na etapie realizacji inwestycji nie nastąpi bezpośrednie oddziaływanie na patki. Niemniej jednak nastąpi pośrednie negatywne oddziaływanie na tą grupę zwierząt związane z emisją hałas przez sprzęt budowlany. Przy czym wpływ ten nie będzie na tyle duży aby wywierać negatywne oddziaływanie na stan populacji ptaków i innych zwierząt obszaru Natura 2000 Puszcza Biała oraz terenów sąsiadujących. - 45 - Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego Brak negatywnego oddziaływania na teren ww. obszaru wiąże się także z faktem iż planowana inwestycja przewidziana jest w dużej części w korytarzu istniejącej drogi krajowej nr 8, na której obecnie występuje duże natężenie ruchu pojazdów co skutkuje również znaczną emisją hałasu zarówno w porze dziennej jak i nocnej jak również światła w porze nocnej lub oraz na terenie znacznie oddalonym od granic obszaru Natura 2000. c) Oddziaływanie inwestycji na obszary Natura 2000 w okresie eksploatacji drogi Charakter oddziaływania ww. inwestycji w okresie eksploatacji nie ulegnie dużej zmianie - nadal będzie to hałs i światło emitowane przez pojazdy samochodowe, podobnie jak to ma miejsce na obecnym odcinku drogi nr 8. Przy czym na skutek zastosowania nowej nawierzchni emisja hasłu będzie miejsza. W trakcie prowadzenia obserwacji i inwentaryzacji przyrodniczych nie stwierdzono występowania gatunków objętych ochrona na obszarze Natura 2000 Puszcza Biała takich jak lerek, lerka oraz świergotek polny na obszarze objętym inwestycją. d) Kompensacje i działania minimalizujące oddziaływanie inwestycji na obszar Natura 2000 Z uwagi na brak oddziaływania na obszar Natura 2000 położony w sąsiedztwie planowanowanej inwestycji nie zachodzi konieczność wykonywania działań mających na celu kompensację strat przyrodniczych spowodowanych realizacją inwestycji. W celu zminimalizowania pośredniego oddziaływania inwestycji, w szczególności na etapie jej realizacji należy prowadzić prace budowlane związane z wycinką drzew i wstęne prace ziemne poza okresem lęgowym ptaków, który z godnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko wystęujących zwierząt objętych ochroną (Dz. U. nr 220 poz. 2237), obejmuje okres od 1 marca do 15 października. 6.9.6. Pomniki przyrody Na obszarze przewidzianym do realizacji inwestycji nie stwierdzono występowania pomników przyrody. 6.9.7. Stanowiska dokumentacyjne Na obszarze objętym dokumentacyjnych. inwestycją nie stwierdzono występowania stanowisk 6.9.8. Użytki ekologiczne Na obszarze przewidzianym pod realizację stwierdzono występowania użytków ekologicznych. przedmiotowej inwestycji nie 6.9.9. Zespoły przyrodniczo krajobrazowe Na obszarze objętym przyrodniczo krajobrazowych. inwestycją nie stwierdzono występowania zespołów 6.10. Flora 6.10.1. Stan istniejący Podstawę do opracowania niniejszego rozdziału stanowiły materiały zgromadzone - 46 - Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego w Nadleśnictwach Wyszków i Ostrów Mazowiecka: - Inwentaryzacja przyrodnicza przeprowadzona na terenach Lasów Państwowych – zgodnie z Decyzją nr 63 z 7 sierpnia 2006 r. wprowadzająca jednolity tekst decyzji nr 61 Dyrektora generalnego Lasów Państwowych z 25 lipca 2006 r. w sprawie przeprowadzenia w roku 2006 i 2007 powszechnej inwentaryzacji siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, o których mowa w dyrektywach Rady Europejskiej nr 92/43/EWG z 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, jak też 92/6r2/WE z 27 października 1997 r. w sprawie dostosowania do postępu naukowotechnicznego dyrektywy 93/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, a także uzupełnienia inwentaryzacji bociana czarnego, orła bielika, orlika krzykliwego, puchacza, żurawia i cietrzewia. - Inwentaryzacje gatunków roślin i zwierząt chronionych prowadzone w Nadleśnictwie Wyszków i Ostrów Mazowiecka w 2008 roku, - Program ochrony przyrody Nadleśnictwa Wyszków, 2007 r., - Program ochrony przyrody – Nadleśnictwo Ostrów Mazowiecka na lata 2005 – 2014, Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej Oddział w Warszawie, Warszawa 2005 r. - Inwentaryzacja wykonana przez pracowników Departamenty Środowiska GDDKiA na przełomie kwietnia i maja 2013 r. Analizę przeprowadzono w obrębie 500 od granica wariantów planowanej inwestycji. W wyniku przeprowadzonych analiz stwierdzono występowania następujących siedlisk przyrodniczych: - 6120 (Ciepłolubne śródlądowe murawy napiaskowe Koelerion glaucae) - km od 561+000 do 561+300, strona lewa oraz km od 561+900 do 562+200 strona prawa, - 6510 (Niżowe łąki użytkowane ekstensywnie Arrhenetherion elatioris) km od 561+580 do km 561+700 – przy czym siedlisko to z uwagi na intensywną uprawe rolniczą charakteryzuje się bardzo słabym stanem zachowania. Ponadto zinwentaryzowano następujące gatunki roślin: - konwalia majowa (Convallaria majalis), - kocanki piaskowe (Helichrysum arenarium), - kruszczyk szerokolistny (Epipactis helleborine). Dodatkowo w wyniku inwentaryzacji stwierdzono występowanie chrobotków. Rozmieszczenie poszczególnych siedlisk i gatunków roślin zostało przedstawione na mapie uwarunkowań siedliskowych. 6.10.2. Metodyka inwentaryzacji Inwentaryzacja obejmowała analizę istniejących materiałów w oparciu o rozmiesczenie w odniesieniu do proponowanych wariantów inwestycji oraz inwentaryzację terenowa przeprowadzoną w okresie kwitnienia roślin. 6.10.3. Prognozowane oddziaływanie Oddziaływanie poszczególnych wariantów analizowanej inwestycji na zinwentaryzowane siedliska przyrodnicze będzie nieznaczne i będzie wiązało się z potencjanym większym zajęciem terenu siedliska 6510 oraz nieznacznym zajęciem płatu siedliska 6120 pod budowę jezdni w przypadku realizacji wariantu 1, nieco większą zajętością siedliska 6120 w przypadku wariantu 2 oraz brakiem oddziaływania bezpośredniego na to siedlisko w przypadku wariantu 3. Przy czym na etapie budowy oddziaływanie bezpośrednie będzie się wiązało z prowadzeniem prac budowanych i zdarciem wierzchniej warstwy gleby. Przy czym analizując stopień ingerencji w siedlisko można stwierdzić, że oddziaływanie to będzie nieznaczne i nie wpłynie za stan zachowania siedliska. - 47 - Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego W przypadku zinwentaryzowanych roślin nastąpi zniszczenie 2 stanowisk wysterowania konwali majowej, przy czym w uwagi na dosć pospolite występowanie na terenie objętym inwestycją nie wpłynie to na stan zachowania populacji na analizowanym obszarze. 6.10.4. Działania minimalizujące negatywne oddziaływanie W celu minimalizacji oddziaływania w fazie budowy zaleca się ograniczenie do minimum zajętości terenu siedliska 6120 w km 561+000 do 561+300 oraz siedliska 6510 w km od 561+580 do km 561+740 - strona lewa i nie lokalizowanie na tym terenie zaplecza budowy. Dodatkowo zaleca się prowadzenie wstępnych prac ziemnych w okresie jesienno – zimowym przy ograniczonej w miarę możliwości zajętości terenu. Ponadto wszystkie prace wstępne związane ze zdzieraniem wierzchniej pokrywy gleby w miejscach gdzie zidentyfikowano cenne gatunki roślin oraz siedliska przyrodnicze należy prowadzić pod nadzorem przyrodniczym. Dodatkowo w przypadku zaistnienia konieczności zniszczenia roślin objętych ochroną prawna należy uzyskać stosowne zezwolenia na odstępstwa od zakazów przewidzianych dla gatunków roslin objętych ochroną. 6.10.5. Monitoring Z uwagi na nieznaczny stopień ingerencji w płat siedliska 6120 oraz płat siedliska 6510 nie zaleca się prowadzenia monitoringu stanu ich zachowania po wykonaniu inwestycji. 6.11. FAUNA 6.11.1. Stan istniejący Podstawę do opracowania niniejszego rozdziału stanowiły materiały zgromadzone w Nadleśnictwach Wyszków i Ostrów Mazowiecka: - Inwentaryzacja przyrodnicza przeprowadzona na terenach Lasów Państwowych – zgodnie z Decyzją nr 63 z 7 sierpnia 2006 r. wprowadzająca jednolity tekst decyzji nr 61 Dyrektora generalnego Lasów Państwowych z 25 lipca 2006 r. w sprawie przeprowadzenia w roku 2006 i 2007 powszechnej inwentaryzacji siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, o których mowa w dyrektywach Rady Europejskiej nr 92/43/EWG z 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, jak też 92/6r2/WE z 27 października 1997 r. w sprawie dostosowania do postępu naukowotechnicznego dyrektywy 93/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, a także uzupełnienia inwentaryzacji bociana czarnego, orła bielika, orlika krzykliwego, puchacza, żurawia i cietrzewia. - Inwentaryzacje gatunków roślin i zwierząt chronionych prowadzone w Nadleśnictwie Wyszków i Ostrów Mazowiecka w 2008 roku, - Program ochrony przyrody Nadleśnictwa Wyszków, 2007 r., - Program ochrony przyrody – Nadleśnictwo Ostrów Mazowiecka na lata 2005 – 2014, Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej Oddział w Warszawie, Warszawa 2005 r. - Inwentaryzacja wykonana przez pracowników Departamenty Środowiska GDDKiA na przełomie kwietnia i maja 2013 r. - analiza śmietelności zwierząt na skutek wypadków drogowych. Analizę przeprowadzono w obrębie 500 od granica wariantów planowanej inwestycji W wyniku prowadzenia obserwacji zidentyfikowano występowanie takich gatunków zwierząt jak: ssaki: Gacek brunatny, Ryjówka malutka, sarna spośród ptaków - 48 - Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego zidentyfikowano następujące gatunki: Skowronek polny, Sójka, Pliszka siwa, Kuropatwa, Trznadel, Zięba, Myszołów, Pliszka żółta, Jerzyk, Dymówka, Gajówka, Słowik szary, Wróbel, Kania czarna, Kapturka, Wilga. Przy czym obecność ww. zwierząt nie wiąząła się ze stałym przebywaniem lub gniazdowaniem na terenie objętym inwestycją ale trwałą migracją lub przelotami. 6.11.2. Metodyka inwentaryzacji Inwentaryzacja była prowadzone w sterfie 500 m osi planowanej do budowy drogi ekspresowej S8 oraz w odległości 500 od osi jezdni głównej każdego z analizowanych wariantów. 6.11.3. Prognozowane oddziaływanie Nie przewiduje się znaczącego oddziaływania planowanej inwestycji na populacje ww. zwierząt przemieszczających się w obrębie węzła Prosienic aprzy spełnieniu zaleceń minimalizujących oddziaływanie inwestycji na ww. grupy zwierząt. 6.11.4. Działania minimalizujące negatywne oddziaływanie W celu minimlaizacji oddziaływania na gatunki zwierząt przewiduje się budowę przejścia dla zwierząt w km 560+220 o parametrach: wysokość min. 1.5 m , szer. min. 2,0 m. Współczynnik ciasnoty > 0,07. Dodatkowo teren wokół przejścia należy obsadzić rodzimymi gatunkami drzew w taki sposów aby zapewnć maksymalna dostępnośc dla zwierząt przy jednoczesnym ograniczeniu wpływu oświetlenia jezdni głównej węzła. W przypadku braku możliwości wprowadzenia odpowiednich nasdadzęń ochronnych – mających zabezpieczyć teren przejścia przed oświetleniem drogowym należy przewidzieć możliwość zmiany oświetlenia np.: na oświetlenie kierunkowe lub zastosować inne rozwiązania, które pozwolą ograniczyć oświetlenie terenu przyległego do przejścia. Dodatkowo w celu minimalizacji zagrożeń spowodowanych wtargnięciem zwierząt na droge należy zastosować wygrodzenie analizowanego węzła siatką o wysokości 1,2 m, wkopaną min. 30 cm w grunt. Z uwagi na brak stwierdzenia występowania płazów na terenie przeznaczonym pod realizację inwestycji nie zaleca się wygradzać zbiornków retencyjno-filtracyjnych siatką o drobnych oczkach. Dodatkowo z uwagi na fakt iż zidentyfikowana została duża ilość ptaków należy wszelkie prace związane z wycinką derzew i zdzieraniem wierzchniej pokrywy gleby prowadzic poza sezonem lęgowy ptaków który z godnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko wystęujących zwierząt objętych ochroną (Dz. U. nr 220 poz. 2237), obejmuje okres od 1 marca do 15 października oraz pod nadzorem przyrodniczym. 6.12. RYZYKO WYSTĄPIENIA POWAŻNEJ AWARII Pod poważnej awarii – rozumie się przez to zdarzenie, w szczególności emisję, pożar lub eksplozję, powstałe w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których występuje jedna lub więcej niebezpiecznych substancji, prowadzące do natychmiastowego powstania zagrożenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstania takiego zagrożenia z opóźnieniem. Zgodnie z Rejestrem zdarzeń o znamionach poważnej awarii i poważnych awarii, prowadzonym przez GIOŚ, w 2010 r. doszło do jednego zdarzenia w transporcie drogowym. - 49 - Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego 2010. Poniższy wykres przedstawia statystykę zdarzeń w transporcie w latach 2007 – W roku 2010 odnotowano na drogach krajowych zaledwie 10 zdarzeń, mających znamiona poważnych awarii. a) Faza realizacji Na etapie tym poważna awaria może mieć miejsce w przypadku, jeśli zostaną rozlane substancje używane do budowy drogi, w tym przede wszystkim w napędach maszyn i urządzeń (czyli różne substancje ropopochodne: benzyna, olej napędowy, smary, itp.). Prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzeń o znamionach poważnej awarii będzie mniejsze, jeśli w rejonie budowy substancje te nie będą składowane, a pojazdy i maszyny będą tankowane w miejscach do tego przeznaczonych i zabezpieczonych przed przedostaniem się zanieczyszczeń do wód i gleb. Oczywiście w przypadku awarii jakiegoś urządzenia może nastąpić wyciek ze zbiorników. W takiej sytuacji zebranie i zutylizowanie materiału przez odpowiednie służby (Straż Pożarną) zapobiegnie skażeniu środowiska. W trakcie realizacji prac budowlanych należy zwracać szczególną uwagę na możliwość zanieczyszczenia w obszarze dolin rzecznych, strefie ochrony ujęcia wód. b) Faza eksploatacji Przyczyną awarii na szlaku komunikacyjnym mogą być następujące zdarzenia: wypadki cystern, rozszczelnienie opakowań podczas transportu, eksplozje, pożary, wypadki samochodowe. Każde z tych zdarzeń wiąże się z zagrożeniem dla zdrowia i życia ludzi – przede wszystkim kierowcy i pasażerów pojazdu, a także ludzi przebywających czasowo na drodze czy mieszkających w jej pobliżu w zasięgu oddziaływania. W przypadku każdej kolizji drogowej dojść może do wycieku paliwa, oleju, płynów chłodnicowych itd. z pojazdów, ale ich ilości są zazwyczaj niewielkie. Największym zagrożeniem są zdarzenia z udziałem pojazdów transportowych przewożących substancje niebezpieczne: gazy techniczne, amoniak, olej opałowy itp. Wypadki takie mogą mieć bezpośredni wpływ na powierzchnię ziemi, gleby, szatę roślinną i faunę w rejonie zdarzenia, a w wyniku przemieszczania się zanieczyszczeń także na wody podziemne, powierzchniowe oraz zwierzęta i rośliny na dalszych obszarach. Charakter i zasięg tych oddziaływań zdeterminowany będzie - 50 - Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego rodzajem wypadku, jaki miał miejsce, a także rodzajem i ilością substancji, jakie przedostały się do środowiska. Najgroźniejsze w skutkach dla środowiska mogą być awarie w obszarach szczególnie wrażliwych – tam, gdzie droga przebiega przez obszary podmokłe, przecina cieki naturalne lub strefę ochrony ujęć wód. Natomiast w przypadku wystąpienia poważnej awarii na obszarze zabudowanym istnieje większe prawdopodobieństwo, że zagrożone zostanie zdrowie i życie ludzi. Narażone na tego typu oddziaływanie jest także potencjalnie więcej osób niż w przypadku przebiegu drogi przez obszary otwarte, o mniejszym współczynniku zabudowy mieszkalnej. Jak wskazują doświadczenia służb ratowniczych zebranie i zutylizowanie skażenia wód, czy gleby jest znacznie łatwiejsze niż opanowanie zanieczyszczeń lotnych, które przy dużych stężeniach (np. amoniak) mogą spowodować śmierć człowieka. Istnieją także pośrednie zagrożenia związane z poważną awarią. Należy do nich m.in.: możliwość wystąpienia pożaru zabudowań mieszkalnych i innych wskutek zapalenia się przewożonej substancji (ropopochodnej, alkoholi i innych łatwopalnych) lub wybuchu cysterny i pojemników z gazami. Na otwartych przestrzeniach, w przypadku wystąpienia wypadku z udziałem pojazdu przewożącego niebezpieczne substancje lotne, wskutek rozwiewania się cząsteczek ich stęŜenie nie będzie tak duże w bezpośrednim sąsiedztwie drogi i tylko w nadzwyczajnych okolicznościach może spowodować zagrożenie zdrowia i życia ludzi mieszkających w sąsiedztwie drogi. Ewentualne poważne awarie nie mają wpływu na warunki akustyczne w otoczeniu drogi. Hałas powstały przy usuwaniu skutków awarii i katastrof nie jest odbierany jako dokuczliwy. Wyniki badań psychoakustycznych potwierdzają, że człowiek nie kwestionuje hałasu, jeżeli ma on uzasadnienie i wynika z potrzeby wyższej, np. ratowania życia. Jako przykład można podać fakt, iż nikt nie skarży się na hałas wywoływany przez pojazdy uprzywilejowane. W usuwaniu skutków wypadków, których następstwem są ofiary w ludziach, powstanie pożaru lub zagrożenia pożarowego, toksycznego, wybuchowego przy przewozie materiałów niebezpiecznych bądź innego zagrożenia dla życia i zdrowia uczestniczyć będą: jednostki straży pożarnej i służby ratownictwa chemicznego, jednostki Policji, zespoły pogotowia ratunkowego, właściwi państwowi terenowi inspektorzy sanitarni, Inspekcja Ochrony Środowiska. Metody zabezpieczania miejsca wypadku, ograniczania rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń, neutralizacji ewentualnych skażeń zależeć będą od rodzaju miejsca wypadku, rodzaju i ilości substancji, jakie przedostały się do środowiska a także czasu podjęcia akcji ratowniczej przez specjalistyczne służby. Sposób postępowania, niezbędny sprzęt i środki do likwidacji zagroŜenia precyzują wewnętrzne instrukcje i regulaminy poszczególnych służb ratowniczych. Po zakończeniu akcji ratowniczej i likwidacji zagrożeń tereny przyległe do drogi w miejscu wystąpienia poważnej awarii należy w porozumieniu z ich właścicielami/użytkownikami przywrócić do stanu poprzedniego (odtworzenie powierzchni ziemi, pokrycia roślinnego, ew. uszkodzonych elementów infrastruktury i zagospodarowania). Reasumując, biorąc pod uwage charakter inwestycji, jaką jest budowa drogi ekspresowej należy stwierdzić, że ryzykow wystąpienia poważnej awarii jest niewielkie. Droga ekspresowa jest budowlą zapewniają wysoki poziom bezpieczeństwa ruchu drogowego. Brak jest jednopoziomowych – kolizyjnych skrzyżowań, a droga jest wygrodzona i wyposażona w przejścia dla zwierząt, co minimalizuje prawdopodobieństwo kolizji ze zwierzętami. - 51 - Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego Projektowana dorga ekspresowa wyposażona będzie w system urządzeń odwadniających wyposażonych w zastawki, umożliwiające odcięcie spływu szkodliwych substancji do wód oraz gleby. Biorą pod uwagę ustawoą definicję poważnej awarii oraz to, że nowa droga ekspresowa będzie ciągiem komunikacyjnym, charakteryzującym się wysokim poziom bezpieczeństwa, ryzyko wystąpienia poważnej awarii jest bardzo niewielkie. Przy odpowiedniej organizacji budowlanych również na etapie realizacji inwestycji inwestycji, ryzyko wystąpienia poważnej awarii jest bardzo małe. 6.13. ODDZIAŁYWANIA SKUMULOWANE Z oddziaływaniem skumulowanie będziemy mieli głównie do czynienia w kontekście oddziaływania akustycznego z projektowanej drogi S8 i dróg lokalnych. Przy czym biorąc pod uwagę małe natężenie ruchu na drogach lokalnych hałas emitowany przez pojazdy poruszające się po tych drogach nie wpłynie na zwiększenie uciążliwości akustycznej. Oddziaływanie hałsu na ludzi będzie redukowane poprzez budowę ekranów akustycznych. Nie prognozuje się wystąpienia oddziaływań skumulowanych w zakresie zanieczyszczeń powietrza, ponieważ na tym etapie nie wysteują inne źródła zanieczyszczeń poza tymi, które zostały uwzględnione w analizie i stanie jakości powietrza dla terenu miejscowości Prosienica. 6.14. ODDZIAŁYWANIE NA ZDROWIE I ŻYCIE LUDZI a) Faza realizacji Faza budowy jest związana z wystąpieniem emisji i oddziaływań charakterystycznych dla prowadzenia budowy, tj. transportu, robót ziemnych i robót budowlanych. Oddziaływanie fazy budowy na zdrowie ludzi analizuje się z punktu widzenia mieszkańców terenów sąsiadujących z placem budowy. Analiza ta nie dotyczy pracowników zatrudnianych przy wykonywaniu robót budowlanych lub osób postronnych, które jako nieupoważnione mogą znaleźć się na placu budowy. Oddziaływanie fazy realizacji wynikać będzie ze skutków zastosowania maszyn i urządzeń koniecznych do sprawnego i zgodnego z harmonogramem postępu robót budowlanych (oddziaływanie spowodowane będzie głównie przez hałas i pylenie) oraz utrudnień związanych z koniecznymi zmianami organizacji ruchu w rejonie czynnego placu budowy (objazdy, ograniczenia ruchu itd.). Wykonanie robót nawierzchniowych (układarki, walce) powodować będzie emisję hałasu poziomie natężenia dźwięku rzędu 85 – 100 dB (A). Środki transportu (samochody ciężarowe i dostawcze) wytwarzać będą hałas rzędu 80 – 88 dB(A). W trakcie wykonania robót nawierzchniowych występują źródła hałasu zmieniające swoje położenie wraz z postępem robót. Na działanie hałasu narażeni będą mieszkańcy terenów sąsiednich. Sposób oddziaływania akustycznego w fazie budowy omówiono w rozdziale. Zakłada się, że faza budowy będzie trwać około 2 – 3 lata. Zatem niekorzystne oddziaływanie hałasu na zdrowie ludzi będzie stosunkowo krótkie (front robót będzie prowadzony odcinkami). W fazie budowy zachodzić będzie emisja ze spalania paliw przez maszyny budowlane oraz emisja pyłu z prac przygotowawczych pod rozbudowę drogi. Oddziaływanie fazy realizacji drogi zamknie się w pasie robót drogowych i jej wpływ na zdrowie okolicznych mieszkańców nie będzie przekraczać dopuszczalnych norm. Częstą dokuczliwość pojawiającą się na etapie realizacji, mającą wpływ na zdrowie ludzi są wibracje. Niepokojenie wibracją nie powstaje wyłącznie przez percepcję drgań budowli lecz połączone jest w wpływem hałasu o małej częstotliwości działającym na człowieka w formie słyszalnej lub odczuwalnej jako drżenie ciała. Odczuwanie wibracji - 52 - Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego często ma charakter subiektywny i związane jest przede wszystkim z rozpoznaniem w mózgu ludzkim składników dźwięków z którymi kojarzą się źródła powstawania. Poniższy wykres zamieszczony w artykule pt. „Ochrona przed wibracjami drogowymi”, autorstwa M. Kossakowskiego (Drogownictwo nr 8 z 2006 r), przedstawia wpływ wibracji na organizm ludzki w fazie realizacji inwestycji. Rys. 4 Wpływ wibracji na organizm ludzki w fazie budowy Badania wykazały, że wpływ wibracji przy odległościach do 10 m od jezdni drogi może przekraczać dopuszczalny dla człowieka próg percepcji. Jednak w miarę wzrostu odległości wpływ ten szybko zanika. Przy odległościach większych niż 20 m organizm ludzki w praktyce nie odczuwa już wibracji pochodzących od transportu drogowego. b) Faza eksploatacji Wpływ na zdrowe ludzi w fazie eksploatacji drogi można rozpatrywać w aspektach: bezpośredniego oddziaływania na mieszkańców terenów sąsiadujących z drogą, pośredniego oddziaływania na mieszkańców obszarów, na których ruch samochodowy zostanie zmniejszony. Głównym źródłem uciążliwości dla mieszkańców terenów sąsiadujących z planowaną drogą będzie hałas powodowany ruchem pojazdów. Na podstawie prognozy ruchu na 2018 i 2028 rok obliczono zasięg uciążliwości akustycznej oraz wyznaczono miejsca narażone na ponadnormatywny hałas. Przez zasięg uciążliwości rozumie się odległość, w której przewiduje się występowanie izofony 56[dB] - pora nocna. Na terenach przyległych do planowanej inwestycji należy spodziewać się zmiany klimatu akustycznego, który będzie miał charakter trwały, a wartości poziomu dźwięku mogą wykazywać tendencję wzrostową. Na podstawie badań statystycznych uciążliwości hałasu przyjmuje się następującą subiektywną skalę oceny uciążliwości: mała uciążliwość < 50 dB średnia uciążliwość 50 - 60 dB duża uciążliwość 60 - 70 dB bardzo duża uciążliwość > 70 dB. - 53 - Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego Dla zapewnienia prawidłowego snu (regeneracja organizmu i wypoczynek) poziom hałasu nie powinien przekraczać 45 dB. Z drugiej strony poziomy hałasu przekraczające 65 dB powodują zauważalne zakłócenia czynności dnia codziennego oraz zwiększenie częstości występowania objawów (szybkiego męczenia się, bólów mięśni i stawów, kołatania serca, duszności i zawrotów głowy, „uderzeń” krwi do głowy, bólów i łzawienia oczu, marznięcia kończyn, niskiej samooceny zdrowia). Powoduje to stany dekoncentracji, małej efektywności pracy, występuje zwiększone ryzyko wypadków przy pracy oraz wypadków drogowych. Hałas o poziomach równoważnych przekraczających 65 dB jest niedopuszczalny w środowisku - tj. na terenach chronionych akustycznie w myśl obowiązujących przepisów prawa w tym zakresie (rozporządzenie w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku [41]). Planowana inwestycja pogorszy klimat akustyczny w bezpośrednim swoim sąsiedztwie. W związku z powyższym, można wnioskować, że potencjalnie wystąpi obniżenie standardu życia dla mieszkańców terenów znajdujących się w odległościach od osi projektowanej drogi do max ok. 370 m, dlatego zaproponowano niezbędnie środki ochronne, mające na celu dotrzymanie standardów jakości środowiska w odniesieniu do hałasu drogowego. Z drugiej strony, realizacja planowanej inwestycji wpłynie korzystnie na jakość klimatu akustycznego przy obecnie funkcjonującej drodze krajowej nr 8. Realizacja drogi ekspresowej wpłynie również pozytywnie na poziom bezpieczeństwa ruchu drogowego, poprzez: poprawę przepustowości i prędkości ruchu tranzytowego na kierunku przejścia granicznego, z uwagi na przekrój zapewnienie bezpiecznych, cyklicznych manewrów wyprzedzania, ze względu na parametry techniczne nowo projektowanej drógi, zapewniające większy komfort jazdy, a tym samym wzrost poczucia bezpieczeństwa wśród użytkowników, odpowiednia infrastruktura drogowa wpływającą na poczucie bezpieczeństwa (bariery drogowe, odpowiednie odwodnienie drogi, Miejsca Obsługi Podróżnych), odpowiednie oznakowanie pionowe i poziome, dodatkowe pasy do wyłączenia i włączenia przy zjeździe lub wjeździe na drogę ekspresową. Należy jednak pamiętać, iż realizacja inwestycji nie wyeliminuje całkowicie zdarzeń drogowych, ale może przyczynić się zredukcji liczby wypadków, a tym samym ograniczy śmiertelność. Mimo wszystko może dochodzić do zdarzeń drogowych, które skupiać się będą głównie włąśnie w rejonie planowanego do budowy węzła, gdyż pojazdy wykonują w tym miejscu różne manewry, takie jak: wyłączenia, włączenia oraz przeplatanie. Głównymi przyczynami będą zderzenia tylne, w których uczestniczyć będzie większa liczba pojazdów. Są to typowe zdarzenia dla tej klasy drogi, spowodowane niezachowaniem odpowiedniej odległości pomiędzy pojazdami, nagłym hamowaniem pojazdu poprzedzającego, a także nieostrożną jazdą i roztargnieniem kierujących. Zdarzają się również zderzenia czołowe (jazda w niewłaściwym kierunku), jak również najechania na obiekty stałe np. podpory wiaduktów. Dlatego, aby zredukować liczbę zdarzeń drogowych ważne jest, aby zapewnić: ograniczenie ilości zjazdów i włączeń, zapewnienie wymaganych odległości między węzłami, zrozumiałą geometrię węzła, w tym odpowiednią organizację ruchu, odpowiednią widoczność na zatrzymanie, odpowiedniej długości odcinki z możliwością przeplatania, wyłączenia zlokalizowane po prawej stronie drogi, odpowiednie wyposażenie w urządzenia bezpieczeństwa ruchu, elementy przekroju typowego zapewniające wymagany poziom bezpieczeństwa ruchu. odpowiednie utrzymanie, zarówno jeśli chodzi o stan nawierzchni, jak również elementy wyposażenia drogi. - 54 - Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego 7. ANALIZA MOŻLIWYCH KONFLIKTÓW INWESTYCJI NA DOBRA MATERIALNE SPOŁECZNYCH ORAZ WPŁYW Każda inwestycja związan z budową drogi lub jej elementów może powodować pojawienie się konfliktu społecznego związanego z naruszeniem interesu publicznego i osób trzecich. Mogą to być konflikty związane z podziałem terenu własności, cenę wykupu, sprawami związanymi z zabezpieczeniem i ochroną środowiska oraz warunkami technicznymi związanymi z realizacją inwestycji drogowej. Realizacja analizowanego przedsięwzięcia, polegającego na budowie węzła Prosienica jest przedsięwzięciem znanym i akceptowanym przez większość społeczeństwa, jednakże może przyczynić się do powstania lokalnych konfliktów społecznych. Realizacja całego zadania inwestycyjnego jest przedsięwzięciem korzystnym, bowiem poprawi warunki ruchu i bezpieczeństwa dla użytkowników drogi krajowej ale także drogi lokalnej przecinającej miejscowość Prosienica. W celu uniknięcia lub zmininimalizowania konfliktów, zostały na wcześniejszych etapach przeprowadzone konsultacje w celu przedstawienia samorządom poszczególnych gmin oraz ich mieszkańcom proponowanych wariantów i rozwiazań planowanej inwestycji. Realizacja przedsięwzięcia spowoduje koniecznośc wykupów nieruchomości należących do osób prywatnych oraz wyburzenia zabudowań co wpłynie na sytuację społeczno-ekonomiczną mieszkańców i może rodzić konflikty społeczne. Przy czym mając na uwadze brak konfliktów społecznych na etapie wydawania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla tego odcinka (decyzji wygaszonej) można przypuszczać, że na obecnym etapie inwestycja nie będzie powodowała większych konfliktów. 8. WSKAZANIE, CZY DLA PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA KONIECZNE JEST USTANOWIENIE OBSZARU OGRANICZONEGO UŻYTKOWANIA Artykuł 174 ustawy Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity - Dz. U. nr 25 z 2008 r., poz. 150 z późniejszymi zmianami) stanowi, że „emisje [...] powstające w związku z eksploatacją drogi [...] nie mogą spowodować przekroczenia standardów jakości środowiska poza terenem, do którego zarządzający tym obiektem ma tytuł prawny”. Stosownie do zapisu 135 ust. 1 cytowanego Prawa ochrony środowiska – „jeżeli z oceny oddziaływania na środowisko, z analizy porealizacyjnej […] wynika, że mimo zastosowania dostępnych rozwiązań technicznych, technologicznych i organizacyjnych nie mogą być dotrzymane standardy jakości środowiska poza terenem zakładu lub innego obiektu, to dla [...] trasy komunikacyjnej [...] tworzy się obszar ograniczonego użytkowania”. Czyli przepis dopuszcza stworzenie takiego obszaru – jednak tylko dla wymienionych przedsięwzięć oraz w sytuacji, gdy oddziaływań z przyszłego przedsięwzięcia – nie da się ograniczyć do terenu, do którego inwestor posiada tytuł prawny. Taka sytuacja być może wystąpi dla fazy eksploatacji, co jednak można będzie ustalić dopiero na podstawie analizy porealizacyjnej – w terminach podanych w Poś. Wszelkie prognozy w tym zakresie, choćby najdokładniejsze, z uwzględnieniem w obliczeniach modelu terenu mogą pełnić tylko rolę wstępną i informacyjną. W związku z powyższymi należy uznać iż właściwym rozwiązaniem w zakresie ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania będzie przeprowadzenie analizy porealizacyjnej i dopiero na podstawie analizy uzystanych wyników podjęcie stosowych decyzji. 9. WSKAZANIE TRUDNOŚCI WYNIKAJĄCYCH Z NIEDOSTATKÓW TECHNIKI LUB LUK WE WSPÓŁCZENSEJ WIEDZY, JAKIE NAPOTKANO, OPRACOWUJĄC RAPORT - 55 - Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego 9.1. Powietrze atmosferyczne Podstawową przyczyną faktu, że prognoza wielkości emisji drogowych została opracowana w większej mierze na założeniach niż na sprawdzalnych danych statystycznych jest brak jednolitego systemu rejestracji pojazdów samochodowych i ograniczone możliwości uzyskania informacji z ewidencji już prowadzonej. Stąd praktycznie nie ma możliwości oszacowania wielkości błędu, jakim mogą być obarczone wyniki sporządzonej prognozy. Można się jednak spodziewać, że dla bardziej odległych horyzontów czasowych błąd oszacowania może być istotnie mniejszy, głównie ze względu na odległość w czasie od prognozy wartości wejściowych i fakt, że z postępem w czasie zmniejsza się ilość grup pojazdów spełniających kolejne (według kolejności wprowadzania) standardy emisyjne. Rozkład przestrzenny imisji zanieczyszczeń powietrza z drogi zależy od szeregu czynników. Generalnie można je zaliczyć do pięciu grup opisujących: Emisję z odcinka drogi traktowanego jako emitor liniowy będącej funkcją cech indywidualnych emisji pojazdów poruszających się po drodze (rodzaj spalanego paliwa – benzyny ołowiowe i bezołowiowe, olej napędowy oraz cechy charakterystyczne dla pojazdów według kategorii jak: rozwiązania konstrukcyjne silnika i układu paliwowego, pojemność silnika, moc i związane z nimi zużycie paliwa, konstrukcja układu wydechowego – katalizator, stan techniczny silnika i innych podzespołów). Parametry ruchu odbywającego się na drodze (prędkość jazdy i płynność ruchu, udział w ruchu poszczególnych kategorii pojazdów – ciężkie, lekkie ciężarowe – dostawcze, osobowe, autobusy). Parametry meteorologiczne – wpływające na rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń (siła i kierunek wiatru). Parametry niepoliczalne – jak np. technika jazdy (wpływająca na płynność ruchu). Wobec tak dużej liczby parametrów, od których zależy emisja, jej dokładne oszacowanie ilościowe jest bardzo utrudnione, a wszystkie stosowane metody obliczeniowe mogą być obarczone błędami. Tym niemniej w procesie prognozowania przestrzennego rozkładu zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego dołożono wszelkich starań, aby w miarę możliwości wykorzystać możliwie jak najwięcej parametrów. 9.2. Prognozowanie zanieczyszczeń w ściekach Metodyka prognozowania zanieczyszczeń w ściekach opadowych napotyka na wiele ograniczeń i problemów. Związane są one między innymi z faktem, że ilość zanieczyszczeń w spływach z dróg zależy od bardzo wielu czynników, które w praktyce bardzo trudno określić, a tym bardziej wprowadzić do modelu obliczeniowego. Ilość zanieczyszczeń w ściekach zależy między innymi: sposobu zagospodarowania terenów sąsiednich i ich wykorzystania, warunków pogodowych (np. ilości, długości trwania i charakterów opadów), pory roku, sposobu i reżimu czyszczenia jezdni, rodzaju pojazdów poruszających się po drodze, charakteru nawierzchni, materiałów przewożonych prze pojazdy. Dodatkowo w sposób drastyczny zmienia się ilość zanieczyszczeń w ściekach opadowych w czasie trwania tego samego opadu (początkowa faza opadu charakteryzuje się znacznie większymi stężeniami zanieczyszczeń niż fazy późniejsze). Wszystkie te elementy powodują, że bardzo trudno opracować skuteczną metodykę prognozowania tych zanieczyszczeń. - 56 - Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego W chwili obecnej brak jest jednolitego podejścia przy prognozowaniu zanieczyszczeń w ściekach odprowadzanych z powierzchni dróg. w przypadku dróg możliwe są dwa podejcia – posługiwanie się: 1. metodykę obliczeń zawartą w Zarządzeniu nr 29 Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad z dnia 30 października 2006 r. 19 48. 2. metodykę określoną w Polskiej Normie PN-S-02204 (Drogi samochodowe. Odwodnienie dróg.). Niestety obydwie te metodyki mają pewne ograniczenia, ale również zalety: Ad 1) ograniczenia: ograniczenie stosowania do dróg jednojezdniowych ograniczenia stosowania w zakresi ilości poruszających się pojazdów po drodze brak liczbowej metody pozwalającej określić stężenie węglowodorów ropopochodnych zalety: opracowanie w oparciu o w miarę aktulne (nie starsze niż 5-6 lat) wyniki badań z powierzchni prawie całej Polski potwierdzanie pomiarami sprawdzalności tej metody Ad 2) ograniczenia metoda została opracowana na podstawie pomiarów/badań z lat 90 XX wieku; powoduje znaczne przewymiarowywanie prognozowanych stężeń zanieczyszczeń (chociażby w odniesieniu do substancji ekstrachujących się eterem naftowym) – co potwierdzają także publikacje naukowe (np. Pani Halina Sawicka-Siarkiewicz w opracowaniu: „Ograniczenie zanieczyszczeń w spływach powierzchniowych z dróg.” opublikowanym w 2003r. przez Instytut Ochrony Środowiska 23); nie można przy jej użyciu prognozować obecnie normowanych substancji (węglowodowrów ropopochodnych) – a jedynie substancje ekstrachujące się eterem naftowym (brak jest wyraźnego określenia w tej metodzie zależności pomiędzy tymi dwiema grupami substancji) zalety: możliwość prognozowania z uwzględnieniem dowolnej ilości pasów ruchu i do ŚDR na poziomie 100 000 pojazdów na dobę. Na uwagę zasługuje także fakt, że obliczenia wykonane przy użyciu tych dwóch metod dają różne wyniki (w odniesieniu do zawiesiny ogólnej) W związku z powyższym prognozy wykonane przy użyciu ww. metod pozwalają jedynie na orientacyjne określenie ilości zanieczyszczeń w ściekach. Należy jednak zaznaczyć, że wyniki pomiarów prowadzonych na zlecenie poszczególnych Oddziałów GDDKiA wskazują, że na wylotach do obiorników (po zastosowaniu urządzeń oczyszczających - w tym rowów trawiastych) nie notuje się przekroczeń w zakresie wprowadzania ścieków. 10. ŹRÓDŁA INFORMACJI STANOWIĄCE PODSTAWĘ DO SPORZĄDZENIA RAPORTU 10.1 Przepisy prawne 10.1.1 Ustawy [1] [2] [3] [4] Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. Nr 27. poz. 96. z późniejszymi zmianami). Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. Nr 106. poz. 1126. z późniejszymi zmianami). Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. Nr 16 poz. 78. z późniejszymi zmianami). Ustawa z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. 1997 nr 101 poz. 628). - 57 - Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego [5] [6] [7] [8] [9] [10] [11] [12] [13] [14] Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz. U. 2001 nr 63 poz. 638) Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627 z późniejszymi zmianami). Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62. poz. 628. z późniejszymi zmianami). Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2012 r. Nr 145 z poz, zm.) Ustawa z dnia 28 października 2002 r. o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 199. poz. 1671. z późniejszymi zmianami). Ustawa z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg krajowych (Dz. U. Nr 80. poz. 721. z późniejszymi zmianami). Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162. poz. 1568. z późniejszymi zmianami). Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92. poz. 880. z późniejszymi zmianami). Ustawa z dnia 22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy o zakazie stosowania azbestu (Dz. U. z 2005 r. Nr 10. poz. 72). Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227). 10.1.2 Rozporządzenia [15] [16] [17] [18] [19] [20] [21] [22] [23] [24] Rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 28 kwietnia 1998 r. w sprawie dopuszczalnych wartości stężeń substancji zanieczyszczających w powietrzu (Dz. U. Nr 55 poz. 237). Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (Dz. 1999 U. Nr 43. poz. 430). Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 30 maja 2000 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogowe obiekty inżynierskie i ich usytuowanie (Dz. U. 2000 Nr 63. poz. 735). Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. 2001 Nr 112. poz. 1206) Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. 2002 Nr 75 poz. 690). Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 2002 r. w sprawie oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz. U. 2002 Nr 87. poz. 798). Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi (Dz. U. 2002 Nr 165. poz. 1359). Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 października 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych. (Dz. U. 2002 nr 176 poz. 1455). ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 26 stycznia 2010 r. w sprawie wartości odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu (Dz.U. 2010 nr 16 poz. 87) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 17 stycznia 2003 r. w sprawie rodzajów wyników pomiarów prowadzonych w związku z eksploatacją dróg, linii kolejowych, linii tramwajowych, lotnisk oraz portów, które powinny być przekazywane właściwym organom ochrony środowiska, oraz terminów i sposobów ich prezentacji (Dz. U. 2003 Nr 18 poz. 164). - 58 - Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego [25] [26] [27] [28] [29] [30] [31] [32] [33] [34] [35] [36] [37] [38] [39] [40] [41] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 23 czerwca 2003 r. w sprawie informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (Dz. U. 2003 Nr 120. poz. 1126). Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 lutego 2004 r. w sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych, sposobu prowadzenia monitoringu oraz sposobu interpretacji wyników i prezentacji stanu tych wód (Dz.U. 2004 nr 32 poz. 284). Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest (Dz.U. Nr 71 poz. 649). Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 maja 2004 r. w sprawie warunków, w których uznaje się, że odpady są niebezpieczne (Dz. U. 2004 Nr 128. poz. 1347) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną (Dz.U. 2004 Nr 168 poz. 1764). Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2004 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz. U. 2004 Nr 229. poz. 2313). Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną (Dz. U. Nr 220. poz. 2237). Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz. U. 2004 Nr 257 poz. 2573). Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 maja 2005 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz. U. Nr 92. poz. 769). Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 maja 2005 r. w sprawie typów siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt, wymagających ochrony w formie wyznaczenia obszarów Natura 2000 (Dz. U. Nr 94 poz. 795). Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 19 października 2005 r. w sprawie wymagań jakościowych dla paliw ciekłych (Dz. U. Nr 216, poz. 1825). Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 października 2005 r. w sprawie rodzajów i warunków stosowania środków, jakie mogą być używane na drogach publicznych oraz ulicach i placach (Dz.U. 2005 nr 230 poz. 1960). Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 21 kwietnia 2006 r. w sprawie listy rodzajów odpadów, które posiadacz odpadów może przekazywać osobom fizycznym lub jednostką organizacyjnym niebędącym przedsiębiorcami, oraz dopuszczalnych metod ich odzysku (Dz. U. Nr 75. poz. 526 i 527). Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 lipca 2006 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz.U. 2006 nr 137 poz. 984). Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 8 września 2006 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wymagań jakościowych dla paliw ciekłych (Dz. U. Nr 167, poz. 1185). Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz.U. 2007 nr 61 poz. 417). Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. 2007 Nr 120 poz. 826). - 59 - Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego [42] [43] [44] [45] [46] [47] [48] [49] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1 października 2012 r. poz. 1109 zmieniające rozporządzenie w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 sierpnia 2007 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzania raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz. U. Nr 158, poz. 1105) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 września 2007 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz. U. 2007 Nr 179 poz. 1275) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 2 października 2007 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów poziomów w środowisku substancji lub energii przez zarządzającego drogą, linią kolejową, linią tramwajową, lotniskiem, portem (Dz. U. 2007 Nr 192 poz. 1392). Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2008 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. 2008 Nr 47. poz. 281). Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz. U. Nr 143, poz. 896). Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 października 2008 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz. U. 2008 Nr 198 poz. 1226) Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 9 grudnia 2008 r. w sprawie wymagań jakościowych dla paliw ciekłych (Dz. U. Nr 221, poz. 1441) 10.2 Materiały podstawowe i uzupełniające 10.2.1 Literatura 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. Podręcznik dla Inwestorów przedsięwzięć infrastrukturalnych (Ministerstwo Rozwoju regionalnego). Zalecenia techniczne do kontroli i oceny skuteczności środków minimalizującychefekt bariery infrastruktury transportowej (Ministerstwo Rozwoju Regionalnego). ADR Konwencja dotycząca drogowego przewozu towarów niebezpiecznych. (1975. Dz. U. Nr 35 poz. 189). Dyrektywa 79/409/EEC o ochronie dzikich ptaków (Council Directive 79/409/EEC of 2 April 1979 on the conservation of wild birds). Dyrektywa 92/43/EWG o ochronie siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny I flory (Council Directive 92/43/EEC of 21 May 1992 on the conservation of natural habitats and of wild fauna and flora). Euro 1 standards (EC 93): Directives 91/441/EEC (passenger cars only) or 93/59/EEC (passenger cars and light trucks). Euro 2 standards (EC 96): Directives 94/12/EC or 96/69/EC. Euro 3/4 standards (2000/2005): Directive 98/69/EC, further amendments in 2002/80/EC. PN–89/Z–04092/08 "Ochrona czystości powietrza. Badanie zawartości kwasu azotowego i tlenków azotu. Oznaczanie dwutlenku azotu w powietrzu atmosferycznym (imisja) metodą spektrofotometryczną z pasywnym pobieraniem próbek". PN–ISO 1996–1. Akustyka. Opis i pomiary hałasu środowiskowego. Podstawowe wielkości i procedury. PN–ISO 1996–1:1999 Opis i pomiary hałasu środowiskowego. Podstawowe wielkości i procedury. - 60 - Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. PN–ISO 1996–2:1999 Opis i pomiary hałasu środowiskowego. Zbieranie danych dotyczących sposobu zagospodarowania terenu. RLS 90 – Richtlinien für den Lärmschutz an Straßen. Der Bundesminister für Verkehr. Bonn, 1990. Europejska Konwencja Krajobrazowa. Florencja, 20 października 2000 roku (Dz.U. 2006 nr 14 poz. 98). Konwencja o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt, sporządzona w Bonn dnia 23 czerwca 1979 r. (Dz.U. 2003 Nr 2 poz. 17) Konwencja o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich siedlisk, sporządzona w Bernie dnia 19 września 1979 r (Dz.U. 1996 Nr 58 poz. 263). Dyrektywa 2002/49/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 czerwca 2002 r. odnosząca się do oceny i zarządzania poziomem hałasu w środowisku (Dz. U. L 189 z dnia 18.07.2002 r.). Polska Norma PN-ISO 9613-2:2002. Akustyka. Tłumienie dźwięku podczas propagacji w przestrzeni otwartej. Ogólna metoda obliczania. Zarządzenie Nr 29 Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad z dnia 30 października 2006 r. w sprawie wprowadzenia metodyki prognozowania zanieczyszczeń w ściekach drogowych do stosowania przy opracowywaniu dokumentacji na zlecenie Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad Kondracki J., 1994, Geografia Polski. Mezoregiony fizyczno-geograficzne. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. Kleczkowski A.S. [red], 1990, Mapa Obszarów Głównych Zbiorników Wód podziemnych (GZWP) w Polsce wymagających szczególnej ochrony, skala 1:500000, Instytut Hydrogeologii Inżynierskiej Akademii Górniczo-Hutniczej, Kraków. Kleczkowski A.S. [red], 1990, Objaśnienia Mapy Obszarów Głównych Zbiorników Wód Podziemnych (GZWP) w Polsce Wymagających Szczególnej Ochrony 1:500 000. Instytut Hydrogeologii i Geologii Inżynierskiej Akademii Górniczo-Hutniczej. Kraków. Sawicka-Siarkiewicz H., Ograniczenie zanieczyszczeń w spływach powierzchniowych z dróg. Instytut Ochrony Środowiska. Warszawa, 2003. Benson P.E. CALINE3 – A Versatile Dispersion Model for Predicting Air Pollutant Levels Near Highways and Arterial Streets California Departament of Transportation Report No FHWA/CA/TL–79/23. Modelowanie zanieczyszczenia powietrza w pobliżu dróg i autostrad. Program OpaCal3m. Instrukcja użytkowa. Zakład Usług Obliczeniowych „EKO–SOFT”. Łódź, kwiecień 2003 Sikora A., Rohde Z., Gromadzki M., Neubauer G., Chylarecki P. (red.), 2007. Atlas rozmieszczeni a ptaków lęgowych Polski 1985 – 2004. Bogucki Wyd. Nauk., Poznań Herbich J. (red.), 2004. Murawy, łąki, ziołorośla, wrzosowiska, zarośla. Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny. Ministerstwo Środowiska, Warszawa. Tom 3. Herbich J. (red). 2004. Lasy i Bory. Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny. Ministerstwo Środowiska, Warszawa. T. 5 Bereszyński A., Kepel A. (red.) Gatunki zwierząt (z wyjątkiem ptaków). Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny. Ministerstwo Środowiska, Warszawa. T. 6 Gromadzki M. (red.), 2004. Ptaki. Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny. Ministerstwo Środowiska, Warszawa. T. 7 (część I) Jędrzejewski W., Nowak S., Stachura K., Skierczyński M., Mysłajek R.W., Jędrzejewska B., Wójcik J.M., Zalewska H., Pilot M. 2005. Projekt korytarzy - 61 - Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. 39. 40. 41. 42. 43. 44. 45. 46. 47. 48. 49. 50. 51. ekologicznych łączących Europejską Sieć Natura 2000 w Polsce. Maszynopis (Opracowanie wykonane dla Ministerstwa Środowiska). ZBS PAN. Białowieża Głowaciński Z. (red.) 2001. Polska Czerwona Księga Zwierząt. Kręgowce. PWRiL. Warszawa Głowaciński Z., Nowacki J (red.). 2004. Polska Czerwona Księga Zwierząt. Bezkręgowce. IOP PAN. Kraków Jędrzejewski W., Nowak S., Kurek R., Mysłajek R.W., Stachura K., Zawadzka B. 2006. Zwierzęta a drogi. ZBS PAN. Białowieża H.J.G.A. Limpens, P.Twisk & G.Veenbaas, 2005. Bats and road construction. Published by Rijkswaterstaat, Dens Weg-en Waterbouwkundle, Delf, the Netherlands and the Vereniging voor Zoogdierkunde en Zoogdierbescherming, Arnhem, the Netherlands. Wray S. Reason P., Wells D., Cresswell W. Walker H. Design, installation, and monitoring of safe crossing points for bats on a new highway scheme in Wales., Cresswell Associates, The Mill, Brimscombe Port, Stroud, Gloucestershire GL5 2QG United Kingdom 2005. Forman R.T.T., Sperling D., Bissonette J., Clevenger A.P., Cutshall C., Dale V., Fahrig L., France R., Goldman C., Heanue K., Jones J., Swanson F., Turrentine T., Winter T. 2003. Road Ecology: Science and Solutions. Island Press, Washington. Findlay C.S., Bourdages J. 2000. Response time of wetland biodiversity to road construction on adjacent lands. Conservation Biology 14: 86-94 Fahrig L., Pedlar J.H., Pope S.E., Taylor P.D., Wegner J.F. 1995. Effects of road traffic on amphibians density. Biological Conservation 74: 177-182 Reijnen, R., and R. Foppen. 1994. The effects of traffic on breeding bird populations in woodland. I. Evidence of reduced habitat quality for willow warblers (Phylloscopus trochilus) breeding close to a highway. Journal of Applied Ecology 31: 85-94 Reijnen, R., and R. Foppen R. 1995. The effects of car traffic on breeding bird populations in woodland. IV. Influence of population size on the reduction of density close to a highway. Journal of Applied Ecology 32: 481-491 Reijnen, R., R. Foppen, and H. Meeuwsen. 1996. The effects of car traffic on the density of breeding birgs in Dutch agricultural grasslands. Biological Conservation 75: 255-60 Bee M.A. and Swanson E.M. 2007. Auditory masking of anuran advertisement calls by road traffic noise. Animal Behaviour 74: 1765-1776 Erritzoe J., Mazgajski T.D., Rejt Ł. 2003. Bird causalities on European roads – a review. Acta Ornithologica 38: 77-94 Forman R.T.T., Alexander L.E. 1998. Roads and their major ecological effects. Annual Review of Ecology and Systematics 29: 207-231 Miścicki S. & Stępień E. 2000. Szkody powodowane w lasach przez autostrady. Sylwan 144(3): 73–78, 2000. Sidło P., Błaszkowska B., Chylarecki P. Ostoje ptaków o randze europejskiej w Polsce, Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków, Warszawa 2004 BEiPBK „EKKOM”. Analiza zanieczyszczeń w wodach opadowych i roztopowych z dróg krajowych”, przygotowane na zlecenie Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad, Warszawa. 2006 Polska Norma PN-S-02204 (Drogi samochodowe. Odwodnienie dróg. iuro Konsultingowo – Doradcze Euroekspert, Raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko dla zadania pn.: „Budowa drogi ekspresowej S7 na odcinku Moczydło – Szczepanowie – Widoma – Zastów – Kraków (Ptaszyckiego/Igołomska), 2011. WBP Zabrze Sp.z.o.o., Studium Techniczno – Ekonomiczno – Środowiskowe dla [rzedsiewzięcia pn.: „Budowa drogi ekspresowej S-7 na odcinku Moczydło – Szczepanowie – Widoma – Zastów – Kraków (Ptaszyckiego/Igołomska), 2011 - 62 - Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na budowie węzła Prosienica od km 559+800 do km 562+000 w ciągu projektowanej do rozbudowy do parametrów drogi ekspresowej drogi krajowej nr 8 na odcinku Wyszków – granica województwa podlaskiego 52. 53. 54. 55. 56. 57. 58. 59. 60. 61. 62. 63. http://static.panoramio.com/photos http://upload.wikimedia.org http://www.fotoplatforma.pl/ http://www.onlinephotographers.org/ http://ptaki.polska.pl/baza_gatunkow/gallery wildnaturephotography.net http://www.lop.org.pl http://www.birdforum.net/ http://www.imbramowice.pl/ http://www.zpkwm.pl http://crfop.gdos.gov.pl http://natura2000.gdos.gov.pl/ - 63 -