Wolontariat na dużych imprezach sportowych

Brdak Marek Jan, Sulżycka Monika. Wolontariat na dużych imprezach sportowych. Charakterystyka społeczno–demograficzna
oraz funkcje pełnione przez wolontariuszy podczas UEFA EURO 2012™ w Poznaniu = Volunteering at big sports events. Sociodemographic characteristics and functions of the volunteers at UEFA EURO 2012™ in Poznan. Journal of Health Sciences.
2014;04(08):029-038. ISSN 1429-9623 / 2300-665X.
The journal has had 5 points in Ministry of Science and Higher Education of Poland parametric evaluation. Part B item 1107. (17.12.2013).
© The Author (s) 2014;
This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Radom University in Radom, Poland
Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium,
provided the original author(s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non Commercial License
(http://creativecommons.org/licenses/by-nc/3.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited.
This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non Commercial License (http://creativecommons.org/licenses/by-nc/3.0/) which permits unrestricted, non commercial
use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited.
Conflict of interest: None declared. Received: 10.06.2014. Revised 07.08.2014. Accepted: 07.08.2014.
Wolontariat na dużych imprezach sportowych. Charakterystyka
społeczno–demograficzna oraz funkcje pełnione przez wolontariuszy
podczas UEFA EURO 2012™ w Poznaniu
Volunteering at big sports events. Socio-demographic characteristics and functions of
the volunteers at UEFA EURO 2012™ in Poznan
Marek Jan Brdak1, Monika Sulżycka2
Akademia Wychowania Fizycznego w Poznaniu
Groclin S.A.
Streszczenie
W artykule opisano organizację wolontariatu podczas dużych imprez sportowych.
Przedstawiono, wybrane funkcje wolontariuszy pełnionych podczas UEFA EURO 2012™,
które były związane z transportem towarów i osób. Porównano cechy społeczno –
demograficzne uczestników dwóch Oficjalnych Programów Wolontariatu UEFA EURO
2012™ pracujących w Poznaniu. Artykuł w szerszym świetle przedstawia charakter pracy
wolontariackiej podczas masowych imprez sportowych.
Abstract
In the article authors described organizational matters of volunteering at big sports events
and functions performed by the volunteers during UEFA EURO 2012™ which were
associated with the transport of merchandises and people. The socio – demographic status of
volunteers working in the two Official Volunteer Programs at UEFA EURO 2012™
tournament in Poznan were described. In a broad sense, article shows numerous possibilities
of employing volunteers for sport competitions.
Słowa kluczowe: wolontariat.
Keywords: volunteering.
Organizacja turnieju UEFA EURO 2012™
Złożoność organizacji turnieju UEFA EURO 2012™ w Polsce i na Ukrainie wynikała z
wielopodmiotowości tego wydarzenia jak i dużego rozproszenia miast – gospodarzy.
Odległość pomiędzy ośmioma miastami gospodarzami wahała się od około 200 km (Poznań –
Wrocław) do prawie 2 tys. km (Gdańsk – Donieck) [1]. Na transport towarów między tymi
1
mgr M Brdak, student I roku studiów doktoranckich, Akademia Wychowania Fizycznego, Wydział
Wychowania Fizycznego, Sportu i Rehabilitacji, Zakład Podstaw Wychowania Zdrowotnego
2
M Sulżycka, specjalista ds. logistyki Groclin S.A.
29
miastami, DB Schenker Logistics [2] musiał zarezerwować od 3 do nawet 40 godzin. W ciągu
3 dni meczowych w Poznaniu, sprawny przepływ kilkudziesięciu tysięcy kibiców z
wejściówką na stadion oraz kilkudziesięciu tysięcy kibiców oglądających mecz w strefie
kibica zlokalizowanej w sercu miasta Poznania wspomagany był przez około 1,3 tys.
wolontariuszy [3]. Pracowali oni w jednym z dwóch Oficjalnych Programów Wolontariatu
UEFA EURO 2012™ i nieodpłatnie pomagali między innymi w transporcie towarów oraz
osób w strefie miejskiej oraz sportowej turnieju [4,5].
Wolontariat sportowy na dużych imprezach sportowych
Wolontariat sportowy jest zjawiskiem powszechnym, obecnym zarówno na małych jak i
dużych imprezach sportowych [6]. Podczas Letnich Igrzysk Olimpijskich w Pekinie w 2008
roku oraz cztery lata później w Londynie w 2012 roku, na zasadach wolontariatu pracowało
około 70 tys. osób [7]. Organizatorzy ostatnich turniejów piłkarskich FIFAWORLD CUP™
w Republice Południowej Afryki w 2010 roku oraz w Brazylii w 2014 roku, zaangażowali do
nieodpłatnej pracy około 14 tys. wolontariuszy [8]. Organizacja dwóch ostatnich turniejów
UEFA EURO™ w Austrii i Szwajcarii w 2008 roku oraz w Polsce i na Ukrainie w 2012 roku
wymagała zaangażowania od 4,5 do 5,5 tys. ochotniczych rąk do pracy [9,4].
Wolontariuszami sportowymi podczas międzynarodowych zawodów sportowych są
głównie osoby młode, które nie ukończyły 25 roku życia. Na taką sytuację ma wpływ
kilkuetapowy proces selekcji osób aplikujących do pracy wolontariackiej, którego kryteria
określa organizator danego programu wolontariatu. Taka sytuacja miała miejsce podczas
ostatniego mundialu FIFA WORLD CUP™ w Brazylii. Organizatorzy do pracy
wolontariackiej zrekrutowali w większości osoby do 25 roku życia. Stanowiły one ponad
połowę wszystkich wolontariuszy a udział uczestników spoza granic Brazylii wyniósł około
10% [10].
Organizacja wolontariatu podczas turnieju UEFA EURO 2012™
Wyjątkowość wolontariatu podczas UEFA EURO 2012™ polegała na podziale pracy
wolontariuszy na strefę sportową oraz miejską.
Strefa sportowa turnieju UEFA EURO 2012™ obejmowała oficjalne miejsca związane z
wydarzeniami sportowymi niezbędnymi do przeprowadzenia turnieju (stadion, hotele,
lotniska) w miastach gospodarujących turniej. Praca wolontariuszy została podzielona na 20
30
obszarów i była koordynowana przez Unię Europejskich Związków Piłkarskich – UEFA™
organizatora Oficjalnego Programu Wolontariatu UEFA EURO 2012™. Wolontariusze
pełnili różne funkcje związane z przygotowaniem technicznym turnieju jak i obsługą
rozgrywek piłkarskich [4].
Strefa miejska turnieju obejmowała pozostałą część miasta gospodarującego mecz
piłkarski a praca wolontariuszy na terenie Polski była koordynowana przez, urzędy miast –
gospodarzy organizatorów Oficjalnego Programu Miast Gospodarzy UEFA EURO 2012™.
W przeciwieństwie do konkurencyjnego programu praca wolontariuszy nie była podzielona
na obszary a jedynie na 13 stanowisk, w których wolontariusze pełnili głównie funkcje
informacyjne [5].
Funkcje wolontariuszy podczas UEFA EURO 2012™
Sprawny przepływ oficjalnych gości turnieju na lotniskach (osoby VIP,
komitet
wykonawczy, sponsorzy i inni partnerzy) wspomagany był przez wolontariuszy pracujących
w obszarze Welcome & Information Services w strefie sportowej turnieju. Do zadań
wolontariuszy należało informowanie w jaki sposób dostać się z lotniska do centrum miasta,
hotelu czy też bezpośrednio na stadion (fot. 1).
Fot. 1. Wolontariusz pełniący funkcje powitalne w strefie sportowej turnieju.
Źródło: http://pt.uefa.com/uefaeuro/news/newsid=1674650.html (dostęp 10.03.2014)
Pozostali goście turnieju, kibice oraz turyści podobne informacje otrzymywali od
wolontariuszy pracujących w strefie miejskiej turnieju. Miejscem ich pracy były mobilne i
stacjonarne punkty informacyjne zlokalizowane na dworcach, lotniskach, parkingach oraz w
strefach i ambasadach kibica (fot. 2).
31
Fot. 2. Wolontariusze udzielający informacji na dworcu kolejowym we Wrocławiu.
Źródło: http://i1.ytimg.com/vi/gJ9758zaIMA/maxresdefault.jpg (dostęp 10.03.2014)
Ważnym elementem ich pracy było informowanie o wolnych miejscach parkingowych,
zachęcanie do zostawienia samochodów na przedmieściach miast i skorzystania z
komunikacji miejskiej. Takie działania miały upłynnić przepływ kibiców i turystów wewnątrz
miasta i zapobiec występowaniu kongestii na drogach miejskich jak i dojazdowych.
Komunikację pomiędzy strategicznymi miejscami w strefie sportowej turnieju (stadion,
strefa kibica, hotel, centrum pobytowe drużyn sportowych) zapewniali wolontariusze
pracujący w obszarze Event Transport. Ich funkcja polegała na przewożeniu osób w
regularnych kursach w strefie sportowej turnieju (fot. 3). W strefie miejskiej taka funkcja nie
istniała.
Fot. 3. Wolontariusz oczekujący na gości turnieju przed hotelem w Gdańsku.
Źródło: http://d.polskatimes.pl/k/r/11/37/e7/4fdc1864ba68c_p.jpg?1353387658 (dostęp
10.03.2014)
32
W czasie meczów wolontariusze pracujący w obszarze Safety & Security wspierali
profesjonalne służby ochrony przy napływie kibiców na teren stadionów. Do ich funkcji
należało sprawdzanie legalności wejściówek, informowanie którędy dostać się do właściwego
sektora i odpowiedniego miejsca (fot. 4). Wolontariusze pomagali również służbom
porządkowym w komunikacji z obcokrajowcami co zapobiegało tworzeniu się zatorów przy
wejściu kibiców na teren stadionu. Podobne funkcje pełnili wolontariusze pracujący przy
wejściach do strefy kibica, które były centralnym punktem w miejskiej strefie turnieju.
Fot. 4. Wolontariusze w oczekiwaniu na kibiców przed wejściem na stadion.
Źródło: Opracowanie własne.
Praca wolontariuszy w obszarze Event Logistics głównie w okolicy stadionów pozwalała
na sprawne przyjęcie niektórych artykułów i rozlokowanie ich w miejscach przeznaczenia.
Wolontariusze koordynowali przyjęcie poszczególnych dostaw i dbali o to aby wszystko
zostało dostarczone w nienaruszonym stanie (fot.5).
Fot. 5. Wolontariusze transportujący piłki – siedziska do centrum wolontariatu w okolicach
stadionu w Poznaniu.
Źródło: opracowanie własne.
33
Podobne funkcje jednak w ograniczonym zakresie, pełnili wolontariusze zajmujący się
utrzymaniem porządku w strefie kibica zwykle zlokalizowanej w centrum miasta. Do ich
zadań oprócz funkcji informacyjnych należało na przykład rozdawanie tekturowych krzesełek
dla kibiców oglądających transmisję meczu (fot. 6).
Fot. 6. Wolontariusze rozdzielający krzesełka kibicom
Źródło: http://www.wpi.poznan.pl/artykul/1802.html
W celu ułatwienia kibicom dostępu na stadion wolontariusze zostali zaangażowani do prac
w obszarze Technical Services gdzie byli zaangażowani do obsługi punktów, w których mogli
zostawić plecaki, torby, parasole oraz inne przedmioty, których nie można było wnieść ze
sobą na teren imprezy. Wolontariusze pracujący w obszarze Access Control Management
również byli zaangażowani do prac ułatwiających wejście na stadion. Ich funkcja polegała na
wydawaniu akredytacji osobom, które były upoważnione do wstępu na zaplecze stadionu.
Wolontariusze pomagający przy organizacji meczu jak i jego oprawy zajmowali się opieką
nad dziećmi towarzyszącym piłkarzom przy wyjściu na murawę boiska (fot. 7) oraz pomagali
wnieść olbrzymią polską flagę tzw. „sektorówkę” na trybuny stadionu narodowego podczas
meczu Polska – Rosja. Wolontariusze pracujący w obszarze Match Organisation pomagali
przy ustawianiu i przenoszeniu reklam, elewacji dla fotoreporterów, podawaniu piłek oraz
asystowali podczas kontroli antydopingowej (fot. 8).
34
Fot. 7. Wolontariuszka opiekująca się grupą dzieci biorących udział w oprawie meczowej.
Źródło: http://www.nj24.pl/sites/default/files/photos/21266/P1090251.JPG (dostęp
10.03.2014)
Fot. 8. Wolontariusze asystujący zawodnikom podczas kontroli antydopingowej.
Źródło: http://www.wpi.poznan.pl/artykul/1802.html (dostęp 28.07.2014)
Społeczno–demograficzna charakterystyka wolontariuszy pracujących w Poznaniu
Materiał i Metody
Badania przeprowadzone na przełomie maja i czerwca 2012 roku w Poznaniu miały na
celu porównanie uczestników dwóch Oficjalnych Programów Wolontariatu UEFA EURO
2012™ pod względem cech społeczno–demograficznych. W badaniu objęto 253. uczestników
Oficjalnego Programu Wolontariatu UEFA EURO 2012™ pracujących w strefie sportowej
turnieju oraz 73. uczestników Oficjalnego Programu Wolontariatu Miast Gospodarzy UEFA
EURO 2012™ pracujących w strefie miejskiej turnieju. Zastosowano metodę sondażu
35
diagnostycznego z wykorzystaniem techniki kwestionariusz ankiety oraz analizę informacji
dostępnych na oficjalnych stronach internetowych dwóch Oficjalnych Programów
Wolontariatu UEFA EURO 2012™. Udział w badaniu był dobrowolny, chętni wolontariusze
wypełniali ankiety pozostawione w widocznym miejscu w Centrach Wolontariatu obu
programów. Obliczeń statystycznych dokonano w programie Statistica 10. Na potrzeby analiz
statystycznych przyjęto poziom istotności statystycznej p<0,05.
Wyniki
Pod względem cech społeczno – demograficznych badana grupa jest jednorodna a obie
grupy wolontariuszy różniły się tylko pod względem wieku (p=0,01) oraz stanu cywilnego
(p=0,02). Kobiety jak i osoby deklarujące wolny stan cywilny stanowiły większość badanej
grupy(ok. 70%). Blisko połowa to osoby pomiędzy 20 a 25 rokiem życia zamieszkująca na
terenie dużych miast, dobrze lub bardzo dobrze oceniająca swoją sytuację materialną oraz
posiadająca wykształcenie wyższe na poziomie co najmniej licencjackim. Wśród
respondentów nie było wolontariuszy z wykształceniem zawodowym. Szczegółową
charakterystykę społeczno–demograficzną badanej grupy z podziałem na respondentów
pracujących w obszarze sportowym i miejskim turnieju przedstawia tabela 1.
Tab. 1. Cechy społeczno–demograficzne respondentów.
UCZESTNICY
OFICJALNEGO
PROGRAMU
CAŁOŚĆ
n (%)
WOLONTARIATU
UCZESTNICY
OFICJALNEGO
PROGRAMU
WOLONTARIATU
MIAST GOSPODARZY
UEFA EURO 2012™ strefa sportowa turnieju
n (%)
UEFA EURO 2012™ strefa miejska turnieju
n (%)
326 (100)
253 (78)
73 (22)
237 (73)
245 (72)
55 (75)
PŁEĆ
kobiety
36
mężczyźni
80 (25)
63 (25)
17 (23)
do 20 r.ż.
65 (20)
45 (18)
20 (27)
20-25 r.ż.
192 (59)
151 (60)
41 (56)
powyżej 26 r.ż.
53 (16)
47 (19)
6 (8)
WIEK (p=0,01)
STAN CYWILNY (p=0,02)
kawaler/panna
229 (70)
169 (67)
60 (82)
żonaty/zamężna
10 (3)
9 (3)
1 (1)
związek nieformalny
86 (26)
74 (30)
12 (16)
podstawowe
14 (4)
12 (5)
2 (3)
zawodowe
0 (0)
0 (0)
0 (0)
średnie
91 (23)
68 (27)
23 (32)
pomaturalne
67 (20)
47 (19)
20 (27)
wyższe
153 (47)
126 (50)
27 (37)
WYKSZTAŁCENIE
MIEJSCE ZAMIESZKANIA
wieś
29 (9)
22 (9)
7 (10)
miasto do 10 tys.
24 (7)
19 (7)
5 (7)
miasto 10-250 tys.
99(30)
74 (29)
25 (34)
miasto pow. 250 tys.
174 (53)
138 (55)
36 (49)
SYTUACJA MATERIALNA
zła, ciężka
18 (6)
12 (5)
6 (8)
średnia, znośna
108 (33)
86 (34)
22 (30)
dobra i bardzo dobra
199 (61)
155 (61)
44 (60)
* Procenty w niektórych komórkach nie sumują się ze względu na braki w kwestionariuszach
37
Podsumowanie
Wolontariusze pracujący podczas turnieju UEFA EURO 2012™ nie wyróżniali się pod
względem cech społeczno – demograficznych od wolontariuszy pracujących podczas
ostatniego turnieju FIFA WORLD CUP 2014™. Różnice pomiędzy uczestnikami
poszczególnych Oficjalnych Programów Wolontariatu UEFA EURO 2012™ są niewielkie i
dotyczą tylko wieku i stanu cywilnego.
Dzięki nieodpłatnej pracy wolontariuszy imprezy sportowe są lepiej zorganizowane a ich
wizerunek zyskuje na jakości stając się bardziej przyjazne kibicom. Wolontariuszom
organizatorzy budują centra wolontariatów i zapewniają noclegi oraz wyżywienie aby mogli
w komfortowych warunkach pełnić swoje funkcje, do których są wykorzystywani na różny
sposób.
Sukces organizacyjny trzeciej co do wielkości imprezy sportowej na świecie wymaga
skoordynowania pracy wielu instytucji rządowych oraz prywatnych. W jednym z raportów
podsumowujących organizację turnieju UEFA EURO 2012™, projekt wolontariatu jako
jedna z 4 na 12 instytucji organizujących turniej w Polsce otrzymała pozytywną ocenę za
kompetentną i fachową obsługę oraz zaangażowanie i pracę na rzecz budowy pozytywnego
wizerunku naszego kraju i finałowego turnieju mistrzostw Europy w Piłce nożnej UEFA
EURO 2012™ [11].
Literatura
1. http://en.wikipedia.org/wiki/UEFA_Euro_2012 (dostęp: 01.08.2014)
2. http://mojafirma.infor.pl/moto/logistyka/zarzadzanie-lancuchemdostaw/624257,Branza-TSL-podczas-UEFA-EURO-2012.html (dostęp: 01.08.2014)
3. Podsumowanie kosztów i oszacowanie korzyści z organizacji turnieju Warszawa
raport
Deloitte
UEFA
EURO
2012™:
https://www.um.warszawa.pl/sites/default/files/raport_euro_pl.pdf (dostęp 01.08.2014)
4. Materiały
konferencyjne
http://d1dmfej9n5lgmh.cloudfront.net/msport/article_attachments/attachments/10490/original/
Wolontariat_UEFA_na_UEFA_EURO_2012_-_Kamila_Czerwinska.pdf?1334721206
(dostęp: 01.08.2014)
5. Informacje dostępne na stronie Oficjalnego Programu Wolontariatu Miast
Gospodarzy
UEFA
EURO
2012™:
http://www.archiwum.wolontariatmiejski2012.pl/wolontariat-2012/zakres-zaangazowaniawolontariuszy/ (dostęp: 01.08.2014)
6. Marek Brdak Od dystrybucji napoi do prowadzenia rozmów kwalifikacyjnych –
współczesne funkcje wolontariuszy sportowych; Wielkopolska Platforma Innowacyjna 2013:
http://www.wpi.poznan.pl/artykul/1802.html (dostęp: 01.08.2014)
7. Materiały dostępne na stronie: http://www.olympic.org/ (dostęp: 01.08.2014)
8. Materiały dostępne na stronie: http://www.fifa.com/index.html (dostęp: 01.08.2014)
9. Materiały
dostępne
na
stronie:
http://www.volunteers4sport.eu/pl/news/showNews/1631 (dostęp: 01.08.2014)
10. Materiały otrzymane od FIFA™ i UEFA™ na prośbę autora
11. Raport zespołu SLD ds. monitorowania EURO 2012 dotyczący przygotowań i
przeprowadzenia w Polsce turnieju finałowego mistrzostw Europy w piłce nożnej UEFA
EURO 2012, Warszawa 2012
38