doclokalny program rewitalizacji miasta janowiec wielkopolski na lata
download 
Reklamacja Transkrypt
lokalny program rewitalizacji miasta janowiec wielkopolski na lata
LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI MIASTA JANOWIEC WIELKOPOLSKI NA LATA 2010-2015 Janowiec Wielkopolski, grudzień 2009 1 SPIS TREŚCI Wstęp ......................................................................................................................................... 3 1. Założenia do Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta Janowiec Wielkopolski .... 6 1.1. Metodyka sporządzania Lokalnego Programu Rewitalizacji .............................. 6 1.2. Wnioski z konsultacji społecznych oraz analizy stanu wyjściowego ................... 8 1.3. Analiza SWOT ........................................................................................................ 14 1.4. Główne potrzeby rewitalizacyjne miasta Janowiec Wielkopolski ..................... 18 1.5. Obszary objęte Lokalnym Programem Rewitalizacji i rekomendowane do wsparcia oraz kryteria ich wyznaczania .......................................................................... 22 1.6. Cele Lokalnego Programu Rewitalizacji .............................................................. 32 1.7. Okres realizacji Lokalnego Programu Rewitalizacji oraz etapy działań .......... 35 1.8. Powiązanie z dokumentami strategicznymi na poziomie lokalnym i regionalnym ........................................................................................................................ 38 2. Planowane działania (projekty) na obszarze wskazanym do wsparcia w ramach Lokalnego Programu Rewitalizacji ...................................................................................... 49 2.1. 3. Kryteria wyboru planowanych działań (projektów)........................................... 49 Plan finansowy Lokalnego Programu Rewitalizacji ................................................... 50 3.1. Nakłady na realizację wskazanych działań (projektów) .................................... 50 Na obecnym etapie nie ma możliwości sporządzenia planu finansowania projektów ujętych w LPR ze względu na źródło finansowania. Wynika to z dopiero planowanych działań Kujawsko-Pomorskiego Urzędu Marszałkowskiego w Toruniu, co do utworzenia Funduszu Wyrównania Dysproporcji w województwie kujawsko-pomorskim. .................................. 50 4. Zarządzanie realizacją Lokalnego Programu Rewitalizacji ...................................... 51 5. System monitorowania i oceny realizacji Lokalnego Programu Rewitalizacji oraz komunikacja społeczna rezultatów LPR .............................................................................. 53 Zakończenie ............................................................................................................................ 57 AUTOR OPRACOWANIA EUROSTO Doradztwo i Analizy Gospodarcze 85-039 Bydgoszcz, ul. Hetmańska 38 2 Wstęp Według „Słownika wyrazów obcych PWN” rewitalizacja oznacza dosłownie przywrócenie ludziom starym sprawności fizycznej, sił witalnych (re- + łac. vitalis – żywotny, życiodajny). W sensie urbanistycznym rewitalizacja to kompleksowe, zintegrowane, lokalne, kilkuletnie programy zainicjowane przez władze lokalne (w szczególności gminne) mające na celu realizację działań technicznych, społecznych i gospodarczych – w zgodzie z zasadami spójności terytorialnej oraz ochrony środowiska – w rozmaitych obszarach miejskich (przede wszystkim w zdegradowanych), obszarach poprzemysłowych i powojskowych. Zasadniczym celem inwestycji rewitalizacyjnych powinien być wzrost atrakcyjności zasobów lokalnych, w tym tkanki urbanistycznej, infrastruktury, środowiska naturalnego i zasobów ludzkich, tak by stymulować rozwój gospodarczy i społeczny ośrodków miejskich, tak ważnych dla rozwoju całego regionu. Cel ten wynika z obserwacji, iż negatywnym zjawiskom społecznym, jak bezrobocie, przestępczość, alkoholizm czy narkomania nie można przeciwdziałać jedynie przez same inwestycje budowlane czy infrastrukturalne. Konieczne jest stymulowanie poszczególnych elementów tkanki miejskiej, jak społeczeństwo, gospodarka, środowisko naturalne czy infrastruktura urbanistyczna. Dopiero wówczas, dzięki efektowi synergii, możliwa będzie poprawa warunków życia mieszkańców. Wskazane powyżej cele spełnia niniejszy dokument – „Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Janowiec Wielkopolski na lata 2010-2015”. Lokalny Program Rewitalizacji jest kompleksowym dokumentem o charakterze strategicznym, który opisuje wszelkie przedsięwzięcia i plany w odniesieniu do tkanki infrastrukturalnej, społecznej czy gospodarczej miasta, mające na celu poprawę bytu mieszkańców ze szczególnym nastawieniem na długotrwałe efekty w przyszłości. Osiągnięcie wspomnianych efektów będzie możliwe poprzez zwiększenie atrakcyjności miasta i poprawę jego sytuacji w następujących obszarach: inwestycyjnym – dzięki stworzeniu atrakcyjnych warunków dla inwestorów oraz zachęceniu ich do większej aktywności, osiedleńczym – przez budowę i rozbudowę infrastruktury kulturowej i społecznej, a także pozytywne zmiany gospodarcze, które pozytywnie wpłyną na życie mieszkańców miasta, turystycznym – dzięki rewitalizacji miasto Janowiec Wielkopolski zyska wiele ciekawych miejsc, istotnych z punktu widzenia rozwoju turystyki. 3 Niniejszy dokument składa się z pięciu głównych części. W pierwszym rozdziale opisano założenia do Lokalnego Programu Rewitalizacji (LPR) dla miasta Janowiec Wielkopolski. Wskazano tu m.in. metodykę sporządzania dokumentu, wnioski z konsultacji społecznych i analizy stanu wyjściowego oraz wnioski z analizy SWOT. Rezultatem wskazanych informacji wyjściowych było zdefiniowanie głównych potrzeb rewitalizacyjnych miasta, a także obszarów objętych LPR oraz wskazanych do wsparcia w ramach przeprowadzonej analizy. Opisano także kryteria wyboru poszczególnych obszarów i projektów. W kolejnej części rozdziału skoncentrowano się na celach LPR, które planuje się osiągnąć, dzięki zrealizowaniu projektów przewidzianych w dokumencie. Cele te zakotwiczono w realiach czasowych, opracowując plan działań i ich harmonogram. W rozdziale wskazano również na powiązania pomiędzy celami LPR dla miasta Janowiec Wielkopolski a celami dokumentów strategicznych na poziomie lokalnym i regionalnym. Rozdział drugi zawiera opis planowanych do zrealizowania projektów wskazanych na obszarze ujętym w LPR. Zaprezentowano również kryteria wyboru planowanych działań. W trzecim rozdziale zawarto planowane nakłady finansowe związane z realizacją przyjętych działań i projektów. Opisano także źródła finansowania poszczególnych działań z rozbiciem na dotacje z UE oraz wkład własny. Rozdział czwarty zawiera opis zarządzania realizacją LPR, natomiast w piątym rozdziale opisano system monitorowania i oceny realizacji tego dokumentu, a także sposobu komunikowania uzyskiwanych rezultatów społeczeństwu. Poniżej zawarto definicje podstawowych pojęć, stosowanych w niniejszym opracowaniu. Rewitalizacja – kompleksowy program remontów, modernizacji zabudowy i przestrzeni publicznych, rewaloryzacji zabytków na wybranym obszarze, najczęściej dawnej dzielnicy miasta, w powiązaniu z rozwojem gospodarczym i społecznym. Rewitalizacja to połączenie działań technicznych z programami ożywienia gospodarczego i działaniem na rzecz rozwiązania problemów społecznych występujących na tych obszarach (np. bezrobocia, przestępczości, braku równowagi demograficznej). Rewitalizacja oznacza proces zmian przestrzennych, technicznych, społecznych i gospodarczych podjętych w interesie publicznym, których celem jest wyprowadzenie obszaru z sytuacji kryzysowej, przywrócenie mu dawnych funkcji (zaproponowanie nowych) oraz stworzenie warunków do jego dalszego rozwoju z wykorzystaniem jego cech endogenicznych. 4 Lokalny Program Rewitalizacji (LPR) – opracowany, przyjęty i koordynowany przez samorząd lokalny wieloletni program działań w sferze przestrzennej (środowiska przyrodniczego, architektury i urbanistyki), urządzeń technicznych, społeczeństwa i gospodarki, zmierzający do wyprowadzenia obszaru z sytuacji kryzysowej oraz stworzenia warunków jego dalszego rozwoju. Sytuacja kryzysowa – łączny efekt szkodliwych i niszczycielskich procesów, dotykających przestrzeni, urządzeń technicznych, społeczeństwa oraz gospodarki, które doprowadziły do degradacji danego obszaru. Obszar rewitalizacji - wydzielony teren miejski, charakteryzujący się degradacją w sferze ekonomicznej i społecznej, dla którego opracowany jest LPR. Rewaloryzacja – przywrócenie wartości, czyli remont lub modernizacja obiektów o szczególnej wartości zabytkowej, co wymaga przeważnie dodatkowych prac badawczych i realizacyjnych, mających na celu wyeksponowanie wartości zabytkowych lub kulturowych budynków czy zespołów architektonicznych. Modernizacje – remonty uzupełnione wprowadzaniem nowych, lepszych, sprawniejszych lub nawet dodatkowych elementów wyposażenia, podnoszących komfort. Remonty – to przywrócenie takiego stanu budynku lub zespołu zabudowy, jaki istniał na początku poprzedniego cyklu jego eksploatacji. 5 1. Założenia do Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta Janowiec Wielkopolski 1.1. Metodyka sporządzania Lokalnego Programu Rewitalizacji Lokalny Program Rewitalizacji dla miasta Janowiec Wielkopolski jest w pełni realistycznym dokumentem, odpowiadającym aktualnym osadzonym potrzebom w realiach mieszkańców czasowo-przestrzennych o znaczeniu i społecznym, gospodarczym, środowiskowym czy infrastrukturalnym. Wynika to z faktu, iż podstawą sporządzenia niniejszego dokumentu było przeprowadzenie wnikliwej analizy stanu wyjściowego oraz konsultacji społecznych z mieszkańcami i grupami zainteresowanych podmiotów, co było podstawą do zdefiniowania istniejących problemów i patologii, a także obszarów miasta Janowiec Wielkopolski, które są nimi najbardziej dotknięte. Konsekwencją był wybór tych projektów i działań zgłoszonych przez wszystkie grupy zainteresowanych, które w największym stopniu mogą się przyczynić do zniwelowania bądź wyeliminowania napotkanych problemów, a tym samym zmniejszenia poziomu sytuacji kryzysowej na wskazanych obszarach wsparcia. Prace nad sporządzeniem Lokalnego Programu Rewitalizacji podjęto w ramach trzech etapów: przygotowania, diagnozowania, projektowania. Na każdym etapie istniał aktywny udział sektora publicznego, społecznego i gospodarczego w postaci instytucji z zakresu bezpieczeństwa, polityki społecznej, edukacji, kultury, sportu, rynku pracy, przedstawicieli przedsiębiorców i ich zrzeszeń oraz mieszkańców miasta bądź ich grup. Celem umożliwienia mieszkańcom aktywnego udziału w procesie tworzenia LPR, na stronie internetowej Urzędu Miejskiego w Janowcu Wielkopolskim (http://www.umjanowiecwlkp.pl/) były zamieszczane odpowiednie komunikaty dotyczące podejmowanych działań, wskazujące m.in. termin i miejsce ewentualnych konsultacji społecznych, co szczegółowo opisano w zał. 3 do niniejszego opracowania (Raport z konsultacji społecznych). W celu umożliwienia sprawnego wykonywania prac przewidzianych do opracowania LPR dla miasta Janowiec Wielkopolski, powołano wieloosobowy Zespół Zadaniowy, podległy kierownikowi Referatu Infrastruktury i Ochrony Środowiska. Należy dodać, iż nie istniała konieczność sporządzania na potrzeby LPR Strategicznej Oceny Oddziaływania na Środowisko. Zgodnie z art. 46 Ustawy z dnia 3 października 2008 roku o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227), sporządzenie SOOŚ jest konieczne dla projektów: 1. koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, planów zagospodarowania przestrzennego oraz strategii rozwoju regionalnego, 2. polityk, strategii, planów lub programów w dziedzinie przemysłu, energetyki, transportu, telekomunikacji, gospodarki wodnej, gospodarki odpadami, leśnictwa, rolnictwa, rybołówstwa, turystyki i wykorzystywania terenu, opracowywanych lub przyjmowanych przez organy administracji, wyznaczających ramy dla późniejszej realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (podkreślenie własne), 3. polityk, strategii, planów lub programów innych niż wymienione w pkt 1 i 2, których realizacja może spowodować znaczące oddziaływanie na obszar Natura 2000 (podkreślenie własne) jeżeli nie są one bezpośrednio związane z ochroną obszaru Natura 2000 lub nie wynikają z tej ochrony. Działania i projekty przewidziane w ramach LPR nie mieszczą się w żadnej z tych kategorii i nie wpływają negatywnie na środowisko naturalne ani obszar Natura 2000. W związku z powyższym zaniechano przeprowadzania tej oceny. Burmistrza Janowca Wielkopolskiego wystąpił na podstawie art. 47 w związku z art. 57 pkt 2) Ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199 Poz. 1227) do Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Bydgoszczy o wydanie postanowienia w tej sprawie. Burmistrz Janowca Wielkopolskiego na podstawie art. 48 ust 1. w związku z art. 58 Ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199 Poz. 1227) zwrócił do Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Bydgoszczy w celu zaopiniowania i uzgodnienia niniejszego dokumentu w ramach strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. 7 Wnioski z konsultacji społecznych oraz analizy stanu wyjściowego 1.2. Rezultatem wnikliwych obserwacji i analizy danych wyjściowych o znaczeniu społecznym, gospodarczym, infrastrukturalnym czy środowiskowym, a także przeprowadzonych konsultacji społecznych była możliwość zdefiniowania wielu problemów, napotykanych w mieście Janowiec Wielkopolski. Możliwe było również określenie skali i intensywności występowania zdefiniowanych problemów w poszczególnych obszarach miasta, dzięki czemu określono tzw. obszary kryzysowe, które należy priorytetowo wesprzeć w ramach LPR. W następstwie przeprowadzonej analizy stanu wyjściowego oraz konsultacji społecznych zdefiniowano najistotniejsze ogniska problemowe na obszarze miasta. Wśród najistotniejszych problemów o znaczeniu społecznym należy wskazać na następujące: starzenie się społeczeństwa, malejąca liczba mieszkańców, bardzo niski przyrost naturalny, zmniejszanie się liczby urodzeń żywych, rosnące ujemne saldo migracji, odpływ z miasta ludzi młodych, dynamiczny wzrost liczby osób korzystających z różnych form pomocy socjalnej, wzrost ubóstwa mieszkańców, powstawanie obszarów apatii społecznej, niski i nieodpowiadający na potrzeby rynku poziom i rodzaj wykształcenia mieszkańców, mała elastyczność na rynku pracy, nasilenie problemów związanych z niepełnosprawnością, wysoki poziom bezrobocia, przy jednoczesnej utracie przez przeważającą część bezrobotnych prawa do zasiłku, wysoki udział młodych osób w ogólnej liczbie bezrobotnych, zwiększanie się liczby bezrobotnych, którzy ukończyli 55 rok życia, wysoki odsetek bezrobotnych o niskim poziomie wykształcenia (są oni mniej elastyczni na rynku pracy i sprawiają większe trudności związane z przekwalifikowaniem), 8 zwiększanie się liczby bezrobotnych z wykształceniem wyższym, wysoki poziom długotrwałego bezrobocia, w tym zwłaszcza pozostawanie bez zatrudnienia dłużej niż 24 miesiące, narastające zjawiska patologii społecznych, pogarszający się stan bezpieczeństwa mieszkańców, sprzyjanie populistycznym hasłom. Wśród najistotniejszych problemów o znaczeniu gospodarczym należy wskazać na następujące: niewielka liczba małych i średnich przedsiębiorstw, niedostatecznie rozwinięta baza wypoczynkowo-rekreacyjna, brak napływu kapitału inwestycyjnego, brak realnych możliwości finansowania dużych i niezbędnych inwestycji w mieście. Wśród najistotniejszych problemów o znaczeniu infrastrukturalnym należy wskazać na następujące: brak mieszkań (także socjalnych), duży udział mieszkań wybudowanych przed 1989 rokiem, brak zagospodarowania jeziora, słabe zadrzewienie wokół miasta, słabe rozwiązania komunikacyjne, zły stan techniczny budynków o wysokich walorach architektonicznych, uciążliwość ruchu drogowego w mieście, zły stan infrastruktury drogowej. Wśród najistotniejszych problemów o znaczeniu środowiskowym należy wskazać na następujące: zły stan środowiska naturalnego niektórych obszarów miasta, zanieczyszczenie wód. 9 Wnioski z konsultacji społecznych Przeprowadzone konsultacje społeczne są wyrazem wykorzystania przy opracowaniu LPR zasad empowerment. Potwierdzają one zasadność postulowanych przez Urząd Miejski projektów w ramach rewitalizacji Janowca Wielkopolskiego, jak: 1) Odnowa rynku miejskiego w Janowcu Wielkopolskim, 2) Przebudowa parkingu przy ulicy 3 maja, 3) Odnowa elewacji biblioteki i budynku OSP w Janowcu Wielkopolskim, 4) Rewitalizacja parku miejskiego, 5) Doposażenie miejsca rekreacyjno-sportowego przy Orliku, 6) Rozbudowa budynku Publicznego Gimnazjum w Janowcu Wielkopolskim, 7) Termomodernizacja budynków szkoły podstawowej i gimnazjum w Janowcu Wielkopolskim, 8) Przebudowa wieży ciśnień, 9) Stworzenie bazy piknikowej przy świetlicy na stadionie, 10) Budowa boiska do siatkówki plażowej i piłki nożnej plażowej, 11) Budowa wieżyczki dla spikera na stadionie miejskim w Janowcu Wielkopolskim, 12) Przebudowa dróg gminnych – ul. Leśna, Kwiatowa, Tadeusza Kościuszki, Kazimierza Pułaskiego, Sportowa, Świerkowa, 13) Przebudowa ul. Adama Mickiewicza i Klemensa Janickiego w Janowcu Wielkopolskim, 14) Budowa placu zabaw przy ul. Elizy Orzeszkowej, 15) Zagospodarowanie terenu przy przystani kajakowej, 16) Przebudowa ulicy Związku Walki Młodych, 17) Termomodernizacja bloków mieszkalnych – przy ul. Krętej i Gnieźnieńskiej należących do Spółdzielni Mieszkaniowej w Janowcu Wielkopolskim. Projekty te są w pełni uzasadnione i mają duże znaczenie, zarówno w kontekście społecznym, jak i gospodarczym oraz infrastrukturalnym. W związku z tym, wyniki badania pozwalają rekomendować do LPR dla miasta Janowiec Wielkopolski wskazany obszar rewitalizacji, a także zgłoszone przez Urząd Miejski projekty. Należy zauważyć, iż zgłoszone w trakcie konsultacji społecznych projekty autorskie pokrywają się w części z projektami postulowanymi przez Urząd Miejski w Janowcu 10 Wielkopolskim, szczególnie w odniesieniu do odnowy historycznej części miasta, a w szczególności: położenia nowej nawierzchni ulic i chodników (kamień, kostka brukowa), utworzenia zieleni miejskiej i małej architektury, modernizacji oświetlenia miejskiego. Wnioski z analizy stanu wyjściowego Analizę stanu wyjściowego przeprowadzono w wielu sferach, jak społeczna, gospodarcza czy infrastrukturalna. Najistotniejsze wnioski ze wspomnianej analizy opisano poniżej. W gminie Janowiec Wielkopolski, w 2008 roku, pomoc społeczną otrzymało 1 860 osób (M-GOPS Janowiec Wielkopolski). W całym kraju, w 2007 roku było 2.366.055 osób, zaś w woj. kujawsko-pomorskim – 178.507 osób, którym udzielono pomocy społecznej. W roku 2008 było to odpowiednio: 2.101.252 i 157.351 osób (Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej). Miasto Janowiec Wielkopolski zamieszkuje 4 184 osoby (całą gminę – 9 377 osób), z czego 50,79% to kobiety (31.12.2008). Liczba mieszkańców Janowca Wielkopolskiego w długofalowym ujęciu dynamicznym maleje, podobnie, jak ma to miejsce w przypadku województwa kujawsko-pomorskiego oraz całego kraju. Niekorzystne zjawiska demograficzne pogorszane są także przez zjawisko emigracji zarobkowej oraz starzenia się społeczeństwa. Obecnie najliczniejszą grupę w mieście stanowią osoby w wieku produkcyjnym. Proporcje rozkładu ilościowego społeczeństwa wg grup wiekowych są zbliżone do średnich wartości z województwa oraz kraju Miasto Janowiec Wielkopolski charakteryzuje się względnie wysoką stopą bezrobocia, jedną z wyższych w powiecie żnińskim. W mieście, w 2008 roku, zanotowano 866 osób bezrobotnych, w tym 525 kobiet (55,0%). Sytuacja wygląda nieco lepiej na terenach wiejskich, lecz wynika to z rolniczego charakteru tych terenów. Na przestrzeni lat liczba osób bezrobotnych na terenie gminy i miasta Janowiec Wielkopolski systematycznie zmniejszała się, co było wprost proporcjonalne do zmian w ujęciu powiatu żnińskiego. W 2008 roku w Polsce odnotowano ponad 1,082 mln przestępstw, zaś w województwie kujawsko-pomorskim odnotowano niespełna 59 tys. takich czynów. Należy zauważyć, iż tendencje wzrostowe w liczby stwierdzonych czynów karalnych odnotowano w 10 powiatach województwa kujawsko-pomorskiego, w tym najwyższą w powiecie żnińskim aż o 40%. Największy udział w liczbie przestępstw w Janowcu Wielkopolskim miały (poza wykroczeniami drogowymi pod 11 wpływem alkoholu) te o charakterze kryminalnym, w tym przede wszystkim kradzieże i rozboje. W mieście Janowiec Wielkopolski zgodnie z ewidencją działalności gospodarczej prowadzoną w Urzędzie Miejskim w Janowcu Wielkopolskim na ternie Gminy jest 498 podmiotów prowadzących działalność gospodarczą. W całym województwie kujawsko-pomorskim, w tym samym roku, zanotowano 192.182 przedsiębiorstwa. W połowie, w 2009 roku, było zarejestrowanych ponad 3,744 mln przedsiębiorstw. Do negatywnych zjawisk, o szczególnie wysokiej skali w mieście, należy także bezrobocie. Istotnym problemem są także niskie kwalifikacje bezrobotnych, wyrażone liczbą osób bez pracy posiadających wykształcenie podstawowe, przypadających na ogół bezrobotnych. Do ulic w szczególności dotkniętych tą patologią należą te, które zaliczone zostały do obszaru staromiejskiego Janowca Wielkopolskiego. Dużym problemem miasta jest zdegradowany układ zieleni, w dużym stopniu różnicujący obszar Janowca Wielkopolskiego. Nie ma on charakteru ciągłego, a raczej mozaikowy. Istotny z punktu widzenia mieszkańców oraz bieżących problemów jest stan infrastruktury miasta. Wiele mieszkań w mieście Biorąc pod uwagę powyżej opisane elementy tkanki społecznej, gospodarczej i infrastrukturalnej Janowca Wielkopolskiego, należy wskazać na następujące ulice, w przypadku których zjawiska patologiczne i kryzysowe mają największą skalę i natężenie: Plac Wolności; ul. Dworcowa; ul. 3-ego Maja; ul. Szkolna; ul. 22-ego Stycznia; ul. Związku Walki Młodych; ul. Hanki Sawickiej; ul. Janka Krasickiego; ul. Powstańców Wielkopolskich; ul. Klemensa Janickiego; 12 ul. Elizy Orzeszkowej; ul. Adama Mickiewicza. Ulice te składają się na obszar miasta, który, w konsekwencji przeprowadzonej analizy stanu wyjściowego, jest rekomendowany do wsparcia w ramach LPR. W następstwie analizy stanu wyjściowego w mieście Janowiec Wielkopolski oraz konsultacji społecznych, możliwe było zdefiniowanie podstawowych kryteriów wyznaczania obszaru objętego LPR, a także obszaru, wymagającego wsparcia. Dzięki wspomnianym kryteriom możliwe było również dokonanie selekcji zgłoszonych działań i projektów oraz wybór najistotniejszych z nich, które kwalifikują się do wsparcia w ramach Lokalnego Programu Rewitalizacji. 13 1.3. Analiza SWOT Nie należy zapominać, iż Janowiec Wielkopolski posiada także wiele mocnych stron, a także stwarza wiele szans dla obecnych i potencjalnych mieszkańców oraz inwestorów, które należy odpowiednio wzmocnić i wykorzystać, jako że często są to tzw. „uśpione zasoby”, czyli elementy niewykorzystywane w praktyce do podniesienia jakości życia mieszkańców. Działania rewitalizacyjne, przewidziane w niniejszym dokumencie, mają na celu zwiększenie stopnia wykorzystywania w praktyce istniejących szans i mocnych stron miasta celem poprawy sytuacji w obszarze społecznym, infrastrukturalnym, gospodarczym czy środowiskowym. Możliwe to będzie jednak dzięki kompleksowym działaniom rewitalizacyjnym, gdzie wystąpi efekt synergii i uzupełniania się poszczególnych projektów. Szanse oraz silne strony, a także słabości i zagrożenia, wynikające z przeprowadzonej analizy stanu wyjściowego, a także przeprowadzonych konsultacji społecznych, związane z funkcjonowaniem miasta Janowiec Wielkopolski, zaprezentowano poniżej zgodnie z metodyką przeprowadzania analizy SWOT. Tabela 1. Analiza SWOT dla obszaru miasta Janowiec Wielkopolski Słabe strony Mocne strony starzenie się społeczeństwa, korzystna malejącą liczba mieszkańców, pograniczu bardzo niski przyrost naturalny, województwem kujawsko-pomorskim, zmniejszanie się liczby urodzeń żywych, niepowtarzalny rosnące ujemne saldo migracji, związany z jego bogatą historią i odpływ z miasta ludzi młodych, zachowanymi obiektami zabytkowymi, dynamiczny wzrost liczby osób lokalizacja miasta Wielkopolski charakter na z miasta walory turystyczne i przyrodnicze, korzystających z różnych form pomocy liczne jeziora na terenie gminy, socjalnej, silnie rozwinięte rolnictwo, wzrost ubóstwa mieszkańców, względnie niski i nieodpowiadający na potrzeby naturalnego, rynku poziom i rodzaj wykształcenia wysoki wskaźnik telefonizacji, mieszkańców, względnie mała elastyczność na rynku pracy, gastronomiczna, dobry dobra stan baza środowiska hotelowo- 14 nasilenie problemów związanych z niepełnosprawnością, wysoki poziom bardzo wysoki wskaźnik zwodociągowania miasta, bezrobocia, przy jednoczesnej utracie przez przeważającą część bezrobotnych prawa do zasiłku, wysoki udział młodych osób w ogólnej liczbie bezrobotnych, zwiększanie się liczby bezrobotnych, którzy ukończyli 55 rok życia, wysoki odsetek bezrobotnych o niskim poziomie wykształcenia (są oni mniej elastyczni na rynku pracy i sprawiają większe trudności związane z przekwalifikowaniem), zwiększanie się liczby bezrobotnych z wykształceniem wyższym, wysoki poziom bezrobocia, w długotrwałego tym zwłaszcza pozostawanie bez zatrudnienia dłużej niż 24 miesiące, narastające zjawiska patologii społecznych, pogarszający się stan bezpieczeństwa mieszkańców, niewielka liczba małych i średnich rozwinięta baza przedsiębiorstw, niedostatecznie wypoczynkowo-rekreacyjna, brak napływu kapitału inwestycyjnego, brak realnych możliwości finansowania dużych i niezbędnych inwestycji w mieście, brak mieszkań (także socjalnych), 15 duży udział mieszkań wybudowanych przed 1989 rokiem, brak zagospodarowania jeziora, słabe zadrzewienie wokół miasta, słabe rozwiązania komunikacyjne, zły stan techniczny budynków o wysokich walorach architektonicznych, uciążliwość ruchu drogowego w mieście, zły stan infrastruktury, zły stan środowiska naturalnego niektórych obszarów miasta, zanieczyszczenie wód. Zagrożenia Szanse załamanie się systemu emerytalnego, rozwój przemysłu, kryzys demograficzny, rozwój turystyki, powstawanie obszarów apatii społecznej, dotacje z Unii Europejskiej, coraz większe nasilenie patologii wzrost społecznych (alkoholizm, przestępczość, różnych bezrobocie), inwestycji, sprzyjanie populistycznym hasłom, rozwój degradacja miasta, regionalnej, katastrofy ekologiczne, zmiana całkowity odpływ turystów. gminy, napływ skuteczności źródeł współpracy mentalności inwestycji pozyskiwania finansowania lokalnej i społeczności krajowych i zagranicznych, wzrost świadomości obywatelskiej, wykorzystanie sektora rolnego poprzez rozwój turystyki i jej odmian (np. agroturystyki), wspólne inwestycje ekologiczne z sąsiednimi gminami, rozbudowa infrastruktury miasta (m.in. 16 budowa obwodnicy), zwiększanie dostępu do Internetu, rozwój infrastruktury turystycznej (m.in. rozwój kolejki wąskotorowej, bazy noclegowej), zwiększenie aktywności organizacji pozarządowych w wielu sferach życia społecznego. Źródło: opracowanie własne. 17 1.4. Główne potrzeby rewitalizacyjne miasta Janowiec Wielkopolski Wśród głównych potrzeb rewitalizacyjnych miasta Janowiec Wielkopolski, należy wskazać na poniżej opisane. A. Inwestycje w obszarze staromiejskim Janowca Wielkopolskiego 1) Odnowa rynku miejskiego w Janowcu Wielkopolskim, 2) Przebudowa parkingu przy ulicy 3 maja, 3) Odnowa elewacji biblioteki i budynku OSP w Janowcu Wielkopolskim, 4) Rewitalizacja parku miejskiego, 5) Doposażenie miejsca rekreacyjno-sportowego przy Orliku, 6) Rozbudowa budynku Publicznego Gimnazjum w Janowcu Wielkopolskim, 7) Termomodernizacja budynków szkoły podstawowej i gimnazjum w Janowcu Wielkopolskim, 8) Przebudowa wieży ciśnień. Miasto i Gmina Janowiec Wielkopolski leży w południowo - zachodniej części województwa kujawsko - pomorskiego w powiecie żnińskim, w odległości około 60 km od Poznania i 60 km od Bydgoszczy. Pierwszym dokumentem pisanym, świadczącym o istnieniu Janowca, nazywanego wówczas Janowym Młynem, jest pochodzący z 1295 roku dokument wystawiony przez księcia wielkopolskiego Przemysława II, w którym nadaje on rycerzowi Wojciechowi, synowi Jana, prawo lokacyjne do Janowego Młyna na prawie niemieckim. Na początku II połowy XV wieku, podczas wojny trzynastoletniej z zakonem krzyżackim, w 1458 roku miasto wystawiło dwóch pierwszych zbrojnych rycerzy. Od XIV wieku było własnością prywatną i należało do licznych rodów wielkopolskich i pałuckich. W 1682 roku przez miasto wiódł szlak króla Jana III Sobieskiego podążającego na odsiecz Wiednia. Z końca XVII wieku pochodzi herb miasta przedstawiający Temidę – grecką boginię sprawiedliwości. Narodowo wyzwoleńcza postawa mieszkańców Janowca uwidoczniła się podczas powstania 1848 roku. Okres przed wybuchem I wojny światowej to dla Janowca wzmożona działalność w obronie polskości. Janowiec brał udział w powstaniu wielkopolskim 1918/1919 r. Do najważniejszych zabytków Janowca Wielkopolskiego zalicza się: • późnoklasycystyczny kościół pw. św. Mikołaja z 1840 rozbudowany w 1922-1924; 18 • szachulcowa kaplica cmentarna z 1853; • pałac eklektyczny z II połowy XIX wieku; • budynek Ratusza Miejskiego z przełomu XIX i XX wieku. Niestety niedostatek funduszy na inwestycje w historycznej części miasta Janowca Wielkopolskiego poskutkował pogorszeniem stanu technicznego tego miejsca. Konsekwencją są nie tylko ubytki infrastrukturalne centrum, ale także konsekwencje o znaczeniu społecznym i gospodarczym, wyrażające się m.in. w zmniejszonym ruchu turystycznym, słabszej aktywności gospodarczej czy marazmie społecznym. W sposób interesujący architektonicznie rozbudowie na przestrzeni wielu lat podlegał rybek janowiecki. W ostatnich latach, głównie dzięki działalności kulturalnej, a także prowadzonej działalności gospodarczej przez indywidualnych przedsiębiorców, odzyskuje on swoje dawne, tradycyjne znaczenie. Jego rewitalizacja ma poważne znaczenie dla rozwoju prawidłowych więzi społecznych, umacniania poczucia wspólnoty lokalnej i budowy społeczeństwa obywatelskiego zorientowanego na pielęgnowanie własnych korzeni. Należy także zwrócić uwagę, że wokół rynku w Janowcu Wielkopolskim skupiały się przez kolejne lata działania inwestycyjne zarówno lokalnych władz, jak i przedsiębiorców. Ten obszar miasta wymaga interwencji zarówno z uwagi na zaniedbania infrastrukturalne już istniejących obiektów, jak i opóźnienia inwestycyjne związane z nierozwijaniem nowoczesnej infrastruktury użyteczności publicznej. B. Inwestycje w zakresie infrastruktury sportowej i rekreacyjnej 1) Modernizacja Stadionu Miejskiego (stworzenie bazy piknikowej przy świetlicy na stadionie, budowa boiska do siatkówki plażowej i piłki nożnej plażowej, budowa wieżyczki dla spikera na stadionie miejskim w Janowcu Wielkopolskim). 2) Zagospodarowanie terenu przy przystani kajakowej. Potrzeby rewitalizacyjne dostrzegane są także w przypadku infrastruktury o charakterze sportowo-rekreacyjnym. Przez wiele lat inwestycje w tym zakresie traktowane były drugoplanowo. Istniejące obiekty sportowe powiązane funkcjonalnie ze stadionem miejskim uległy dewastacji i zniszczeniom powodowanym przez czas. Dla zachowania 19 użyteczności tej infrastruktury oraz podniesienia atrakcyjności oferty, głownie dla dzieci i młodzieży, jaka posiada miasto niezbędne jest przeprowadzenie szeregu inwestycji. Będzie to stworzenie bazy piknikowej przy świetlicy na stadionie oraz budowa wieżyczki dla spikera. Wybudowane zostanie także boisko do siatkówki plażowej i piłki nożnej plażowej. Janowiec Wielkopolski położony jest nad rzeka Wełną, która przez całe lata stanowiła osnowę życia gospodarczego miasta. Obecnie istnieje nad jej brzegiem, w centrum miasta przystań kajakowa, powstała na przełomie lat 70-tych i 80-tych XX wieku. Jest ona niefunkcjonalna i prezentuje zły stan techniczny. Planowane jest w związku z tym zagospodarowanie terenu przy przystani kajakowej. Podniesie to atrakcyjność tej części miasta, zwiększy turystyczno-rekreacyjne wykorzystanie rzeki Wełny, a także stworzy dodatkowa formę spędzania wolnego czasu dla mieszkańców miasta. C. Inwestycje z zakresu dróg gminnych i budynków mieszkalnych 1) Przebudowa dróg gminnych – ul. Leśna, Kwiatowa, Tadeusza Kościuszki, Kazimierza Pułaskiego, Sportowa, Świerkowa, 2) Przebudowa ul. Adama Mickiewicza i Klemensa Janickiego w Janowcu Wielkopolskim, 3) Budowa placu zabaw przy ul. Elizy Orzeszkowej, 4) Przebudowa ulicy Związku Walki Młodych, 5) Termomodernizacja bloków mieszkalnych – przy ul. Krętej i Gnieźnieńskiej należących do Spółdzielni Mieszkaniowej w Janowcu Wielkopolskim. Znaczna część mieszkańców miasta Janowiec Wielkopolski mieszka na terenie ulic: Leśnej, Kwiatowej, Tadeusza Kościuszki, Kazimierza Pułaskiego, Sportowej, Świerkowej czy Elizy Orzeszkowej. Są to drogi gruntowe o złym stanie technicznym. Powodują wydłużony czas przejazdu, uszkodzenia pojazdów samochodowych. Mieszkańcom poruszającym się pieszo znacznie utrudniają komunikację. Drogi te wymagają w związku z tym pilnej interwencji inwestycyjnej, co wielokrotnie znajdowało swoje odbicie w prośbach mieszkańców tej części Janowca Wielkopolskiego. 20 Na uwagę zasługuje także konieczność przebudowy ul. Adama Mickiewicza i Klemensa Janickiego w Janowcu Wielkopolskim. Stanowią one jedne z głównych szlaków komunikacyjnych w mieście. Ulice te posiadają na całym odcinku nawierzchnie tłuczniową w złym stanie technicznym uniemożliwiającym w dogodny i bezpieczny sposób poruszanie się po tym terenie. Ulice te posiadają kanalizację sanitarną, kanalizację deszczową, sieć teletechniczną oraz wodociągową, a także oświetlenie wzdłuż ciągów komunikacyjnych na słupach żelbetonowych. Zatem stan nawierzchni jest w tym przypadku zasadniczym niedoborem infrastrukturalnym. 21 1.5. Obszary objęte Lokalnym Programem Rewitalizacji i rekomendowane do wsparcia oraz kryteria ich wyznaczania Dzięki wnikliwej i rzetelnej analizie danych wyjściowych oraz konsultacjom społecznym, wybrano obszary objęte Lokalnym Programem Rewitalizacji w mieście Janowiec Wielkopolski. Wskazane w niniejszym podrozdziale obszary objęte LPR dla miasta Janowiec Wielkopolski są jednocześnie obszarami rekomendowanymi do wsparcia w ramach tego programu. Do wyznaczenia obszarów wsparcia oraz wszystkich projektów rewitalizacyjnych, oprócz tych, które dotyczą mieszkalnictwa, zastosowano trzy wskaźniki z trzech kryteriów, które reprezentują zarówno sferę społeczno-gospodarczą, jak i infrastrukturalną (oznaczone kolorem czerwonym w poniższej tabeli). Tabela 2. Zestawienie wskaźników do kryteriów wyznaczania obszaru wsparcia (dla wszystkich projektów rewitalizacyjnych oprócz mieszkalnictwa) 22 23 24 25 Źródło: Wytyczne dotyczące przygotowania LPR, lipiec 2009. W przypadku projektów rewitalizacyjnych z zakresu mieszkalnictwa do wyznaczania obszaru wsparcia oraz konkretnych działań zastosowano trzy wskaźniki z trzech wybranych kryteriów wskaźniki wskazane w poniższej tabeli nr 3, zgodnie z Wytycznymi Ministra Rozwoju Regionalnego w zakresie programowania działań dotyczących mieszkalnictwa (oznaczone kolorem czerwonym w poniższej tabeli). W ostatniej tabeli zawarto zbiorcze zestawienie wartości wskaźników, na podstawie których wybrano obszary objęte LPR dla miasta Janowiec Wielkopolski, a także rekomendowane do wsparcia zaprezentowano, zarówno w w ramach odniesieniu tego do programu. projektów Wartości wskaźników rewitalizacyjnych oprócz mieszkalnictwa, jak i projektów rewitalizacyjnych z zakresu mieszkalnictwa. W odniesieniu do każdej z ulic, rekomendowanych do wsparcia, podano nazwę kategorii, z której pochodzi wskaźnik, nazwę wskaźnika, źródło danych oraz rok, za który je podano. Określono też rodzaj odchylenia wartości od wartości referencyjnej, które kwalifikuje obszar do wsparcia. Kolorem czerwonym oznaczono wartości wskaźników niekorzystnie odbiegające od wartości referencyjnej. Kolorem żółtym oznaczono ulice rekomendowane do wsparcia w ramach LPR, w przypadku których spełnione są powyżej opisane warunki zakwalifikowania do wparcia rewitalizacyjnego. 26 Tabela 3. Zestawienie wskaźników do kryteriów wyznaczania obszaru wsparcia (dla projektów rewitalizacyjnych z zakresu mieszkalnictwa) Źródło: Wytyczne dotyczące przygotowania LPR, lipiec 2009. Reasumując dane nt. wartości podanych wskaźników, należy stwierdzić, iż obszary objęte LPR oraz rekomendowane do wsparcia są zlokalizowane zasadniczo w historycznej części miasta Janowiec Wielkopolski oraz w częściach miasta stanowiących ośrodki życia lokalnej społeczności. W największym stopniu obszary te dotknięte są sytuacją kryzysową, co wyczerpująco opisano w załączniku 4 do niniejszego opracowania. Na poniższym rysunku dokonano wizualizacji granic rekomendowanych obszarów wsparcia, objętego LPR. Wyznaczono następujące obszary: 1. Obszar staromiejski (obszar I), na który składają się następujące ulice: 27 Plac Wolności; ul. Dworcowa; ul. 3-ego Maja; ul. Szkolna; ul. 22-ego Stycznia; ul. Półwiejska; ul. Kręta; ul. Krótka; ul. 8-ego Marca; ul. Związku Walki Młodych; ul. Hanki Sawickiej; ul. Janka Krasickiego; ul. Powstańców Wielkopolskich; 2. Obszar II, na który składają się następujące ulice: ul. Kwiatowa; ul. Leśna; ul. Świerkowa; ul. Sportowa; ul. Tadeusza Kościuszki; ul. Kazimierza Pułaskiego; 3. Obszar III, na który składają się następujące ulice: ul. Klemensa Janickiego; ul. Elizy Orzeszkowej; ul. Adama Mickiewicza; 4. Obszar IV, na który składa się: teren przystani kajakowej na rzece Wełnie. 28 Rysunek 1. Obszar objęty LPR Miasta Janowiec Wielkopolski Źródło: opracowanie własne W obszarach tych do wsparcia są rekomendowane projekty rewitalizacyjne. Dodatkowo, w przypadku ul. Krętej i Gnieźnieńskiej, do wsparcia są rekomendowane także projekty rewitalizacyjne z zakresu mieszkalnictwa. 29 Tabela 4. Kryteria wyznaczenia obszaru objętego LPR oraz rekomendowanego do wsparcia rewitalizacyjnego 30 Źródło: opracowanie własne. 31 1.6. Cele Lokalnego Programu Rewitalizacji Podstawowym celem niniejszego LPR jest zaplanowanie i realizacja optymalnych z punktu widzenia aktualnych potrzeb miasta i jego mieszkańców działań mających na celu zredukowanie bądź wyeliminowanie zdefiniowanych, dzięki przeprowadzonej analizie stanu wyjściowego oraz konsultacjom społecznym, problemów w tkance społecznej, gospodarczej przestrzennej i środowiskowej. Lokalny Program Rewitalizacji gwarantuje osiągnięcie tego celu ponieważ (por. poniższy rys.): w sposób trafny definiuje aktualne problemy, wskazuje obszary wymagające wsparcia, pozwala na wybór najbardziej odpowiednich działań i projektów zapobiegawczych, zapewnia realne założenia co do źródeł finansowania, pozwala na osadzenie działań w realistycznych ramach czasowych, w rezultacie – pozwala na synergiczne i kompleksowe oddziaływanie naprawcze na tkankę społeczną, gospodarczą, przestrzenną i środowiskową, pozwala na zwiększenie atrakcyjności osiedleńczej, turystycznej czy gospodarczej miasta Janowiec Wielkopolski. Rysunek 2. Proces wdrażania Lokalnego Programu Rewitalizacji dla miasta Janowiec Wielkopolski - definiowanie problemów - definiowanie obszarów wsparcia DIAGNOZA - wybór optymalnych działań i projektów, - ramy czasowe, - ramy finansowe PLANY i DZIAŁANIA - oddziaływanie naprawcze w tkankach miasta, - wzrost atrakcyjności miasta REZULTATY Źródło: opracowanie własne 32 W związku z powyższym, zasadniczym celem niniejszego dokumentu jest zdefiniowanie optymalnych działań i projektów, których realizacja pozwoli na kompleksowe oddziaływanie na poszczególne tkanki miasta, a tym samym zwiększenie jego atrakcyjności oraz redukcję obszarów kryzysowych. Będzie to możliwe dzięki pobudzaniu i stymulowaniu współpracy środowisk lokalnych (sektora publicznego, społecznego i gospodarczego) na rzecz zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego, a także zachęcaniu do rozwijania nowych form aktywności gospodarczej, generujących nowe miejsca pracy. Reasumując, wśród celów o znaczeniu strategicznym w poszczególnych obszarach funkcjonowania miasta Janowiec Wielkopolski należy wskazać na wymienione poniżej. Wśród najistotniejszych celów strategicznych o znaczeniu społecznym należy wskazać na następujące: przeciwdziałanie negatywnym zjawiskom demograficznym poprzez wspieranie rodziny, zapobieganie emigracji mieszkańców (w tym ludzi młodych) za granicę i do dużych miast, aktywizowanie mieszkańców, a przez to – redukcja liczby udzielanych świadczeń socjalnych i uzależnienia od pomocy społecznej, wzrost liczby i znaczenia lokalnych inicjatyw, wzrost wykształcenia i kwalifikacji mieszkańców, odpowiednich dla aktualnych potrzeb rynku (szczególnie w odniesieniu do osób młodych i po 55 roku życia), przystosowanie instytucji publicznych oraz infrastruktury miasta do potrzeb osób niepełnosprawnych, ograniczanie zjawiska patologii społecznych, zwiększenie bezpieczeństwa mieszkańców. Wśród najistotniejszych celów strategicznych o znaczeniu gospodarczym należy wskazać na następujące: zwiększenie liczby małych i średnich przedsiębiorstw (oraz liczby inicjatyw przedsiębiorczych), rozwój bazy wypoczynkowo-rekreacyjnej, zwiększenie atrakcyjności inwestycyjnej miasta, 33 zwiększenie skuteczności pozyskiwania dotacji na inwestycje z UE oraz innych źródeł. Wśród najistotniejszych celów strategicznych o znaczeniu infrastrukturalnym należy wskazać na następujące: tworzenie nowych mieszkań (także socjalnych), renowację infrastruktury technicznej, a w szczególności zabytków, zagospodarowanie jeziora, zwiększenie zadrzewienia wokół miasta, usprawnienie rozwiązań komunikacyjnych, redukcja uciążliwości ruchu drogowego w mieście. Wśród najistotniejszych celów strategicznych o znaczeniu środowiskowym należy wskazać na następujące: polepszenie stanu środowiska naturalnego niektórych obszarów miasta, redukcja zanieczyszczenia wód. 34 Okres realizacji Lokalnego Programu Rewitalizacji oraz etapy działań 1.7. Na obszarze rekomendowanym do wsparcia w ramach LPR dla miasta Janowiec Wielkopolski, wyodrębniono 15 projektów rewitalizacyjnych, w tym jeden z zakresu mieszkalnictwa. Realizacja projektu jest przewidziana na lata 2010-2015 i ma bardzo kompleksowy charakter, co pozwoli na osiągnięcie przewidzianych celów. Wyodrębnione w LPR projekty oddziałują zarówno na tkankę infrastrukturalną, gospodarczą, jak i społeczną, dzięki czemu możliwe będzie przeciwdziałanie wielu opisanym patologiom oraz sytuacjom kryzysowym. Etapy realizacji niniejszego LPR odpowiadają przewidzianym do realizacji projektom rewitalizacyjnym. W ramach każdego z projektów (etapów) przewidziana jest faza przygotowawcza oraz realizacyjna. Faza przygotowawcza polegać będzie na formalno-merytorycznym przygotowaniu projektu do realizacji i obejmie m.in. sporządzenie planu i zakresu działań, sporządzenie harmonogramu, sporządzenie kosztorysu, sporządzenie dokumentacji technicznej, uzyskanie niezbędnych pozwoleń, przygotowanie dokumentacji aplikacyjnej w związku z ubieganiem się o dofinansowanie projektu ze środków unijnych, ogłoszenie przetargu (w ramach koniecznych działań), wybór wykonawcy, podpisanie umowy o realizację projektu. Faza realizacyjna będzie polegała na wykonaniu przewidzianych w projektach technicznych działań i prac pozwalających na osiągnięcie celów projektu oraz samego LPR. Niezbędnym działaniem będzie również przeprowadzenie kampanii informacyjnej w ramach poszczególnych projektów, do czego, w przypadku uzyskania dofinansowania z UE, obligują stosowne przepisy. Ostateczną fazą podjętych działań będzie końcowy odbiór prac oraz oddanie danego obiektu (rezultatu prac) do użytkowania. 35 W ramach poszczególnych projektów przewidziany jest także monitoring ich realizacji (wskaźników produktu i rezultatu), a także monitoring realizacji samego LPR, o czym szerzej potraktowano w rozdziale 5. Reasumując, etapy realizacji LPR, jako przewidziane do realizacji projekty, zawarto w poniższej tabeli. 36 Tabela 5. Etapy realizacji LPR dla miasta Janowiec Wielkopolski Nr zadania Nazwa zadania Lata realizacji 1. Odnowa rynku miejskiego w Janowcu Wielkopolskim 2012 2. Przebudowa parkingu przy ulicy 3 maja 2010 3. Odnowa elewacji biblioteki i budynku OSP w Janowcu Wielkopolskim 4. Rewitalizacja parku miejskiego 2012 5. Doposażenie miejsca rekreacyjno-sportowego przy Orliku 2011 6. 7. Rozbudowa budynku Publicznego Gimnazjum w Janowcu Wielkopolskim Termomodernizacja budynków szkoły podstawowej i gimnazjum w Janowcu Wielkopolskim 2012 2013 2014 2015 2012-2015 2012-2015 9. Modernizacja Stadionu Miejskiego 2011-2012 10. Zagospodarowanie terenu przy przystani kajakowej 12. 2011 2012-2014 Przebudowa wieży ciśnień Przebudowa dróg gminnych – ul. Leśna, Kwiatowa, Tadeusza Kościuszki, Kazimierza Pułaskiego, Sportowa, Świerkowa Przebudowa ul. Adama Mickiewicza i Klemensa Janickiego w Janowcu Wielkopolskim 2010 2010-2011 8. 11. 2009 2011 2010 2010 13. Budowa placu zabaw przy ul. Elizy Orzeszkowej 14. Przebudowa ulicy Związku Walki Młodych 2010-2012 15. Termomodernizacja bloków mieszkalnych – przy ul. Krętej i Gnieźnieńskiej należących do Spółdzielni Mieszkaniowej w Janowcu Wielkopolskim 2010-2013 2011 Źródło: opracowanie własne 37 1.8. Powiązanie z dokumentami strategicznymi na poziomie lokalnym i regionalnym Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Janowiec Wielkopolski wpisuje się w wiele celów dokumentów strategicznych o znaczeniu lokalnym bądź regionalnym, co wykazano poniżej. Wsparcie i dynamizacja programów rewitalizacji ma podłoże w dokumentach rządowych określających strategię rozwoju i politykę zagospodarowania przestrzennego. Jednym z celów Narodowej Strategii Rozwoju Regionalnego jest tworzenie warunków dla wzrostu konkurencyjności gospodarki polskiej opartej na wiedzy i przedsiębiorczości, zapewniającej wzrost zatrudnienia oraz wzrost poziomu spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej Polski w ramach Unii Europejskiej i wewnątrz kraju. Dokument jest realizowany poprzez cele szczegółowe, którymi są m.in.: tworzenie warunków dla utrzymania trwałego i wysokiego tempa wzrostu gospodarczego, wzrost zatrudnienia poprzez rozwój kapitału ludzkiego oraz społecznego, budowę i modernizację infrastruktury technicznej, mającej podstawowe znaczenie dla wzrostu konkurencyjności Polski i jej regionów, wzrost konkurencyjności polskich regionów i przeciwdziałanie ich marginalizacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej. Lokalny Program Rewitalizacji jest również zgodny z priorytetami rozwojowymi zapisanymi w Strategii Rozwoju Kraju 2007-2015, w ramach której wśród celów strategicznych wymieniono: poprawę stanu infrastruktury technicznej i społecznej, wzrost zatrudnienia i podniesienie jego jakości, budowę zintegrowanej wspólnoty społecznej i jej bezpieczeństwa, rozwój regionalny i podniesienie spójności terytorialnej. 38 1. Strategia Rozwoju Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2007-2020 Głównym celem tego dokumentu jest poprawa konkurencyjności regionu i podniesienie poziomu życia mieszkańców przy respektowaniu zasad zrównoważonego rozwoju. Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Janowiec Wielkopolski wpisuje się w ten cel, a także jest zgodny pozostałymi priorytetami i działaniami wspomnianej strategii, jak choćby: Priorytetowy obszar działań 1. Rozwój nowoczesnej gospodarki Działanie 1.3. Promocja rozwoju turystyki Celem działania jest aktywna promocja najbardziej charakterystycznych produktów turystycznych regionu, jego dziedzictwa kulturowego czy bogatej oferty imprez kulturalnych. W strukturze oferty produktów turystycznych powinny znaleźć się produkty turystyki specjalistycznej, jak np.: poznawanie zabytków i innych przejawów dziedzictwa kulturowego, propozycje atrakcyjnej rozrywki kulturalnej, itp. Realizacja projektów przewidzianych w LPR dla miasta Janowiec Wielkopolski pozwoli m.in. na rewitalizację obiektów zabytkowych i wielu obszarów, które stanowią tego typu produkty turystyczne regionu. Priorytetowy obszar działań 2. Unowocześnienie struktury funkcjonalno-przestrzennej regionu Działanie 2.1. Wspieranie rozwoju sieci osadniczej Dobrze rozwinięta sieć osadnicza wpływa na poziom jakości życia mieszkańców. W działaniach zaplanowanych w LPR zakłada się rozwój sieci osadniczej, w szczególności w zakresie rozwoju funkcji obsługi mieszkańców. Wysokie zużycie substancji materialnej (w tym znaczący udział mieszkań zbudowanych przed 1989 rokiem) i zaległości w remontach, a także zanik pierwotnych sposobów użytkowania niektórych terenów wywołują potrzeby rewitalizacyjne. Na te potrzeby odpowiada LPR dla miasta Janowiec Wielkopolski, czego rezultatem będą również pozytywne zmiany o charakterze społecznym, jako że środowisko bez wątpienia wpływa na człowieka. Obecnie zaniedbania w tejże materii prowadzą do pogorszenia jakości warunków codziennej egzystencji mieszkańców i wywołują wiele zjawisk patologicznych. Działanie 2.2. Rozwój infrastruktury technicznej Ogromnie ważnym czynnikiem z punktu widzenia konkurencyjności danego miasta jest stan infrastruktury technicznej, w szczególności komunikacyjnej. Zaniedbania w tym względzie prowadzą do pogorszenia warunków życia mieszkańców, niekorzystnych 39 uwarunkowań do rozwoju aktywności gospodarczej, ale także skutkują zmniejszoną atrakcyjnością lokalizacyjną dla inwestycji gospodarczych. Korzystny stan infrastruktury technicznej prowadzi do poprawy jakości środowiska naturalnego oraz warunków życia i gospodarowania. Konieczne jest także polepszenie sprawności komunikacyjnej, m.in. poprzez zwiększenie spójności układów transportowych, unowocześnienie infrastruktury komunalnej, energetycznej, przemysłowej czy obniżenie kosztów eksploatacji. Realizacja działań przewidzianych we wspomnianym LPR wpisuje się w te cele. Działanie 2.4. Rozwój infrastruktury społecznej Zaniedbania w rozwoju infrastruktury społecznej skutkują obniżeniem standardów życia mieszkańców oraz wpływają na ogólną atrakcyjność miasta i całego regionu jako potencjalnego miejsca do zamieszkania. Postuluje się zatem podjęcie działań ukierunkowanych na poprawę jakości i dostępności świadczonych usług publicznych, w szczególności takich jak: ochrona zdrowia, edukacja, kultura, sport, pomoc społeczna itp. LPR dla miasta Janowiec Wielkopolski wpisuje się w te postulaty. Działanie 2.5. Promocja dziedzictwa kulturowego Ważnym czynnikiem rozwoju w przyszłości jest dziedzictwo kulturowe, które może być efektywnym instrumentem promocji miasta i regionu. W odniesieniu do zabytków architektury oznacza to konieczność zachowania ich dobrego stanu technicznego, w odniesieniu do zabytków ruchomych – ich odpowiednio atrakcyjne zaaranżowanie, zaś w odniesieniu do przejawów kultury duchowej i tradycji – ich odpowiednio atrakcyjną prezentację. Realizacja działań przewidzianych w LPR w ramach wsparcia zdefiniowanych obszarów kryzysowych, pozwoli na osiągnięcie celu tego działania. Działanie 2.6. Zachowanie i wzbogacanie zasobów środowiska przyrodniczego Ogromnym atutem Kujaw oraz Pałuk są bogate zasoby środowiska przyrodniczego oraz zróżnicowanie krajobrazowe regionu. Rozwój społeczny i gospodarczy powinien mieć charakter zrównoważony, co oznacza, iż winien zachodzić z poszanowaniem walorów i zasobów naturalnych. LPR dla miasta Janowiec Wielkopolski zakłada działanie wspierające utrwalanie i rozwój środowiska naturalnego poprzez ochronę wód powierzchniowych i 40 podziemnych, czystości powietrza atmosferycznego, ograniczenie hałasu komunikacyjnego oraz zachowywanie zasobów i walorów uzdrowisk. Priorytetowy obszar działań 3. Rozwój zasobów ludzkich Działanie 3.1. Budowa społeczeństwa opartego na wiedzy oraz Działanie 3.2. Budowa kapitału społecznego Działania aktywizujące społeczność miasta Janowiec Wielkopolski pozwolą na tworzenie społeczeństwa obywatelskiego. Mają one na celu zachęcanie mieszkańców regionu do współtworzenia i aktywnego udziału w instytucjach obywatelskich, samoorganizowania się w stowarzyszeniach, organizacjach, podejmowania inicjatyw obywatelskich i aktywności społecznej oraz do partnerskiego współdziałania z administracją publiczną w realizacji zadań publicznych przy przestrzeganiu zasady pomocniczości (subsydiarności). Działania przewidziane w LPR mają kompleksowy charakter i wpływają przede wszystkim na redukcję problemów tkanki społecznej Janowca Wielkopolskiego, co wpisuje się w założenia tego działania. Działanie 3.5. Integracja społeczno-zawodowa i bezpieczeństwo ludności Celem działania jest podnoszenie poziomu życia w całym województwie, także poprzez redukcję polaryzacji społeczeństwa ze względu na stopień zamożności, szanse zawodowe, a co za tym idzie – życiowe. Konieczne jest działanie, mające na celu przeciwdziałanie poszerzaniu się sfer ubóstwa, marginalizacji niektórych grup ludności, a także działanie na rzecz integracji społecznej i zawodowej. Niezbędne jest przeciwdziałanie pauperyzacji i wykluczeniu społecznemu. Wśród przedsięwzięć temu służących można wymienić: wsparcie instytucjonalne i środowiskowe na rzecz ludzi starych, samotnych, bezdomnych, długotrwale korzystających ze świadczeń pomocy społecznej, poradnictwo, kompleksową terapię rodzin bezradnych w sprawach życiowych, aktywizowanie społeczności lokalnych i wspieranie procesów wychodzenia z kręgu pomocy społecznej, wyrównywanie szans osób niepełnosprawnych poprzez zwiększenie dostępności osób niepełnosprawnych do opieki i rehabilitacji leczniczej, do rehabilitacji zawodowej i społecznej. LPR wpisuje się w te działania dzięki przewidzianym do realizacji projektom. 41 2. Regionalny Program Operacyjny Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 20072013 Celem strategicznym tego dokumentu jest tworzenie warunków dla poprawy konkurencyjności województwa oraz spójności społeczno-gospodarczej i przestrzennej jego obszaru, co oznacza stworzenie podstaw dynamicznego rozwoju społecznogospodarczego, wzrostu potencjału i efektywności gospodarowania i kreowanie zdolności do skutecznej rywalizacji gospodarczej z otoczeniem przy respektowaniu zasad zrównoważonego rozwoju. Osiągnięcie tego celu jest możliwe poprzez realizację działań zaplanowanych w ramach tego programu, w których założenia wpisuje się LPR dla miasta Janowiec Wielkopolski. Priorytet 1. Rozwój infrastruktury technicznej Przewidywane w ramach tego priorytetu działania przewidują inwestycje w infrastrukturę poszczególnych dla przyspieszenia aglomeracji, społeczno-gospodarczego poprawę ich atrakcyjności rozwoju i regionu zwiększenie oraz zdolności konkurencyjnych. W ramach priorytetu wspierane będą działania ukierunkowane na rozbudowę i unowocześnienie infrastruktury transportowej czy zintegrowanie regionalnego układu komunikacyjnego i zespolenie go z krajowym system komunikacyjnym, w tym m.in.: rozbudowa i unowocześnianie sieci dróg krajowych, wojewódzkich, powiatowych i gminnych, budowa obejść drogowych czy drogowych obiektów inżynieryjnych. Wspierane będą też działania ukierunkowane na rozwój i unowocześnienie infrastruktury ochrony środowiska i zapobieganie zagrożeniom (np. rozwój i unowocześnienie sieci i urządzeń wodociągowych, pozyskiwanie i uzdatnianie wody, budowa kanalizacji sanitarnej i deszczowej oraz oczyszczania ścieków). Działania przewidziane do wsparcia w ramach LPR miasta Janowiec Wielkopolski wpisują się w te cele. Priorytet 3. Rozwój infrastruktury społecznej Celem priorytetu jest poprawa jakości i dostępności usług społecznych i całej infrastruktury społecznej, przyczyniających się głównie do zwiększenia atrakcyjności osiedleńczej. Wg zapisów dokumentu, będzie to możliwe m.in. poprzez wzbogacenie oferty usług kultury, rekreacji i turystyki, w co wpisują się założenia LPR. 42 Priorytet 5. Wzmocnienie konkurencyjności przedsiębiorstw Priorytet będzie realizowany poprzez wzmocnienie (poprawę) konkurencyjności podmiotów gospodarczych województwa kujawsko-pomorskiego. Procesowi temu winny towarzyszyć wzrost jej potencjału ekonomicznego, restrukturyzacja i unowocześnianie infrastruktury, zwiększenie zatrudnienia, równoważenie rozwoju lokalnych rynków pracy, m.in. poprzez rozwój sektora usług turystycznych, na co pośrednio wpłynie realizacja działań zawartych w LPR dla miasta Janowiec Wielkopolski. Priorytet 6. Wsparcie rozwoju turystyki Działania przewidziane w LPR, dzięki oddziaływaniu na tkankę przestrzenną miasta Janowiec Wielkopolski, a w szczególności na obiekty zabytkowe, pozwolą na rozwój turystyki. Wpisuje się to w cele priorytetu 6 RPO WK-P. 3. Strategia Zrównoważonego Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Powiatu Żnińskiego na lata 2001-2011 W strategii tej określona została następująca misja „Powiat Żniński ostoją bezpieczeństwa, przyjazny turystom, atrakcyjny dla inwestorów, kultywujący tradycję i kulturę regionalną. Społeczność bez obaw patrząca w przyszłość. Obszar zrównoważonego rozwoju sprzyjający małej i średniej przedsiębiorczości”. Misja będzie realizowana w pięciu podstawowych obszarach: gospodarka, przestrzeń, społeczność, ekologia i infrastruktura, wobec których działania przewidziane w ramach LPR dla miasta Janowiec Wielkopolski mają charakter w pełni komplementarny. Obszar I – Gospodarka Celem jest podejmowanie wszelkich działań w kierunku rozwoju małej i średniej przedsiębiorczości w powiecie, a tym samym mieście Janowiec Wielkopolski. Działania te winny być realizowane z wykorzystaniem walorów przyrodniczo-krajobrazowych powiatu celem ich promocji i rozwoju infrastruktury turystycznej. Uzupełnieniem jest modernizacja i budowa dróg, co jest niezbędnym warunkiem ożywienia gospodarczego. LPR, który ma za cel oddziaływanie na tkankę gospodarczą miasta Janowiec Wielkopolski, wpisuje się w cele obszaru I strategii. 43 Obszar II – Przestrzeń Prawidłowo planowana i realizowana turystyka stanowi szansę zarówno dla zachowania przyrody, jak również ogólnego rozwoju społeczno-gospodarczego. Konieczne jest jednak przekształcenie obecnej infrastruktury turystycznej i jej głęboka rewitalizacja. Działania te powinny być realizowane w harmonii z uwarunkowaniami przyrodniczymi, zabytkami kultury, co zostało odzwierciedlone w LPR. Obszar III – Społeczność Celem jest tu głównie zredukowanie stopy bezrobocia i jego społecznych skutków, m.in. poprzez realizację niezbędnych celów, jakimi są sprawne mechanizmy funkcjonowania oświaty i wychowania oraz poprawa bezpieczeństwa publicznego. W cele te wpisuje się LPR dla miasta Janowiec Wielkopolski. Obszar IV – Ekologia Dokument przewiduje wzmocnienie potencjału ekologicznego oraz rozwijanie świadomości społecznej mieszkańców, a także uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej i gospodarki odpadami. Działalność człowieka wywiera wpływ na jakość środowiska, także tworząc zagrożenia dla ekosystemu. Zagrożenia te wywołują negatywne skutki dla ludzi, fauny i flory i dotyczą głównie powietrza, wody, ziemi, nadmiernego hałasu, odpadów oraz degradacji terenów zieleni. Konieczne jest podjęcie działań z zakresu ochrony środowiska naturalnego, w co wpisuje się LPR, jak ochrona wód podziemnych i powierzchniowych, ochrona przeciwpowodziowa, przeciwdziałanie erozji gleb, obszarów leśnych wokół największych aglomeracji czy obszarów rolniczych. Działania te zmierzają do zachowania zasobów naturalnych w jak najlepszym stanie, a przez to – do poprawy jakości życia mieszkańców. Obszar V – Infrastruktura Obszar ten przewiduje podjęcie działań na rzecz modernizacji dróg, rozbudowy infrastruktury technicznej, uzbrojenia terenu oraz stworzenia warunków do oprawy sieci połączeń kolejowych i wykorzystania jej infrastruktury dla celów turystycznych. Pośrednio w cele te wpisuje się LPR dla miasta Janowiec Wielkopolski. 44 4. Plan Rozwoju Lokalnego Powiatu Żnińskiego na lata 2004-2006 i lata następne LPR dla miasta Janowiec Wielkopolski jest zgodny ze wspomnianym Planem Rozwoju Lokalnego Powiatu Żnińskiego, który zakłada realizację wielu działań z zakresu infrastruktury, turystyki czy rewitalizacji w samym mieście Janowiec Wielkoposki (por. pkt. 3.1 dokumentu – Podział na projekt i zadania inwestycyjne). 5. Strategia Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Miasta i Gminy Janowiec Wielkopolski Oprócz władz gminnych, organizacyjnych podległych gminie, pracowników Urzędu Miejskiego i jednostek do jej tworzenia zaproszeni zostali również przedstawiciele środowiska nauczycielskiego, lekarskiego, wiejskiego, osoby ze świata kultury, sportu, gospodarki i biznesu. Po przeprowadzeniu sesji strategicznych został sporządzony dokument liczący ponad 80 stron. Zakłada on wsparcie i rozwój w 5 podstawowych obszarach: 1. Gospodarka W ramach tego obszaru zakładane są następujące działania, zgodne z wnioskami z analizy stanu wyjściowego: wspieranie rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw, podjęcie działań dla pozyskania inwestorów, podjęcie działań w kierunku tworzenia nowych miejsc pracy. 2. Przestrzeń: W ramach tego obszaru zakładane są następujące działania, zgodne z wnioskami z analizy stanu wyjściowego: zbudowanie funkcjonalnej infrastruktury turystycznej, stworzenie atrakcyjnego dla inwestorów systemu podatkowego, promocja miasta, pielęgnowanie dorobku kulturowo-historycznego Regionu Pałuk (w tym: muzealnictwo), stworzenie warunków do zwiększenia lesistości gminy (w tym: zieleń miejska). 3. Społeczność: W ramach tego obszaru zakładane są następujące działania, zgodne z wnioskami z analizy stanu wyjściowego: 45 wspieranie inicjatyw aktywizujących społeczeństwo w kierunku likwidacji bezrobocia i jego skutków, podniesienie standardów istniejącej bazy kulturowej, rewitalizacja istniejącej bazy lokalowej. 4. Ekologia: W ramach tego obszaru zakładane są następujące działania, zgodne z wnioskami z analizy stanu wyjściowego: rozbudowa kanalizacji sanitarnej i deszczowej, niwelowanie obszarów niskiej emisji. 5. Infrastruktura: W ramach tego obszaru zakładane są następujące działania, zgodne z wnioskami z analizy stanu wyjściowego: remont i modernizacja istniejących dróg gminnych, rozdział kanalizacji ogólnospławnej na kanalizację sanitarną i kanalizację deszczową. 6. Aktualizacja „Programu Ochrony Środowiska z Planem Gospodarki Odpadami dla Powiatu Żnińskiego na lata 2008-2011, z perspektywą na lata 2012-2015” LPR dla miasta Janowiec Wielkopolski wpisuje się pośrednio w cele przewidziane we wspomnianej aktualizacji. Celem głównym dokumentu jest „Zachowanie wysokich walorów środowiska przyrodniczego regionu w celu poprawy jakości życia jego mieszkańców oraz zwiększenia atrakcyjności i konkurencyjności województwa”, w co doskonale wpisują się cele i projekty przewidziane w LPR dla miasta Janowiec Wielkopolski. 7. Plany zagospodarowania przestrzennego Miasto Janowiec Wielkopolski objęte jest studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Janowiec Wielkopolski uchwalonym uchwałą nr 46 VIII/62/99 Rady Miejskiej w Janowcu Wielkopolskim z dnia 28 czerwca 1999 r. Obecnie przygotowywany jest projekt studium, który będzie wnosił do niniejszego dokumentu poprawki aktualizacyjne w zakresie rozwoju przestrzennego miasta i gminy. W żadnym przypadku nie dochodzi do kolizji LPR z ustaleniami zawartymi w planach miejscowych. 8. Program Operacyjny Kapitał Ludzki na lata 2007 - 2013 Celem głównym Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki jest umożliwienie pełnego wykorzystania potencjału zasobów ludzkich, poprzez wzrost zatrudnienia i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw i ich pracowników, podniesienie poziomu wykształcenia społeczeństwa, zmniejszenie obszarów wykluczenia społecznego oraz wsparcie dla budowy struktur administracyjnych państwa. Wszelkie działania nieinwestycyjne, planowane w ramach Lokalnego Programu Rewitalizacji Janowca Wielkopolskiego, będą realizowane w oparciu o założenia PO KL, z możliwością pokrycia kosztów tych zadań ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego. Planowane do realizacji projektu skupiać się będą wokół czterech poniższych tematów priorytetowych: Priorytet VI – Rynek pracy otwarty dla wszystkich Wsparcie w ramach Priorytetu VI będzie koncentrowało się przede wszystkim na wybranych grupach docelowych, które doświadczają największych trudności związanych z wejściem i utrzymaniem się na rynku pracy. Grupy te obejmują m.in.: osoby młode, które nie posiadają doświadczeń zawodowych oraz kwalifikacji koniecznych do znalezienia zatrudnienia, kobiety, które na polskim rynku pracy cały czas traktowane są w sposób umniejszający ich kwalifikacje zawodowe, osoby starsze mające trudności z dostosowaniem się do wymogów modernizującej się gospodarki, osoby niepełnosprawne, poszukujące zatrudnienia na otwartym rynku pracy. Osoby te są szczególnie narażone na trudności w znalezieniu pracy, a także na jej łatwą utratę. 47 Priorytet VII – Promocja integracji społecznej W ramach Priorytetu VII podejmowane będą przede wszystkim działania zmierzające do ułatwienia dostępu do rynku pracy osobom zagrożonym wykluczeniem społecznym oraz rozwijania instytucji ekonomii społecznej, jako skutecznej formy integracji społeczno – zawodowej. Priorytet VIII – Regionalne Kadry Gospodarki Zgodnie z celami niniejszego priorytetu podejmowane będą działania przyczyniające się do dostosowania pracowników i przedsiębiorstw do przemian gospodarczych zachodzących w poszczególnych regionach i sektorach gospodarki. Przemiany te wymuszają potrzebę elastycznego reagowania kadr zarządzających przedsiębiorstw. Konieczność zakończenia procesów restrukturyzacyjnych oraz naturalne procesy zmiany profilu działalności przedsiębiorstw w regionach wymagają akceptacji przez ich pracowników, partnerów społecznych i gospodarczych oraz przez samych pracodawców. Priorytet IX – Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach W ramach tego priorytetu realizowane będą przede wszystkim działania związane z funkcjonowaniem oddolnych inicjatyw edukacyjnych, uwzględniające specyfikę potrzeb kształceniowych mieszkańców obszarów wiejskich w rozumieniu szerokiej definicji zaczerpniętej z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013. 48 Planowane działania (projekty) na obszarze wskazanym do wsparcia w ramach 2. Lokalnego Programu Rewitalizacji Kryteria wyboru planowanych działań (projektów) 2.1. Spośród wszelkich działań kompleksowej interwencji w przestrzeń miejską na samym początku konieczne jest dokonanie prawidłowego wyboru projektów stricte rewitalizacyjnych. Jest to możliwe w oparciu o cztery poniższe kryteria, które zastosowano do wyboru projektów przewidzianych do realizacji w ramach LPR dla miasta Janowiec Wielkopolski: 1) cel projektu musi być usytuowany w sferze społeczno-gospodarczej i ekologicznoprzestrzennej, a działania infrastrukturalne i architektoniczno-urbanistyczne są tym celom podporządkowane, 2) projekt musi być reakcją na kryzys na danym obszarze i przejawia się w wielu dziedzinach naraz, 3) projekt realizowany jest we współpracy różnych partnerów lokalnych, zarówno z sektora publicznego, jak i przedsiębiorstw oraz sektora pozarządowego, a także partnerów takich jak: miejscowe uczelnie, policja, itp., 4) projekt ma kompleksowy charakter, jest wielowątkowym planem, wzajemnie uzupełniających się na zasadzie synergii działań i zmierza do jakościowej zmiany na całym wyznaczonym obszarze, 5) każdy ze wskazanych do rewitalizacji projektów musi się znajdować na obszarze wsparcia w ramach LPR (także w odniesieniu do projektów rewitalizacyjnych z zakresu mieszkalnictwa). 49 3. Plan finansowy Lokalnego Programu Rewitalizacji 3.1. Nakłady na realizację wskazanych działań (projektów) W poniższej tabeli zaprezentowano nakłady finansowe związane z realizacją poszczególnych działań (projektów) wskazanych w LPR dla miasta Janowiec Wielkopolski. Zaprezentowane wartości są wyrażone w zł i mają charakter w pełni szacunkowy, co oznacza, iż mogą ulec zmianie oraz przesunięciu wraz z upływem czasu, także ze względu na zmiany w budżecie Gminy Janowiec Wielkopolski. Tabela 6. Szacowane nakłady finansowe na realizację projektów Lp. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. Nazwa planowanego projektu Odnowa rynku miejskiego w Janowcu Wielkopolskim Przebudowa parkingu przy ulicy 3 maja Odnowa elewacji biblioteki i budynku OSP w Janowcu Wielkopolskim Rewitalizacja parku miejskiego Doposażenie miejsca rekreacyjno-sportowego przy Orliku Rozbudowa budynku Publicznego Gimnazjum w Janowcu Wielkopolskim Termomodernizacja budynków szkoły podstawowej i gimnazjum w Janowcu Wielkopolskim Przebudowa wieży ciśnień Modernizacja Stadionu Miejskiego Zagospodarowanie terenu przy przystani kajakowej Przebudowa dróg gminnych – ul. Leśna, Kwiatowa, Tadeusza Kościuszki, Kazimierza Pułaskiego, Sportowa, Świerkowa Przebudowa ul. Adama Mickiewicza i Klemensa Janickiego w Janowcu Wielkopolskim Budowa placu zabaw przy ul. Elizy Orzeszkowej Przebudowa ulicy Związku Walki Młodych Termomodernizacja bloków mieszkalnych – przy ul. Krętej i Gnieźnieńskiej należących do Spółdzielni Mieszkaniowej w Janowcu Wielkopolskim Szacunkowy koszt realizacji 150.000,00 400.000,00 32.000,00 220.000,00 150.000,00 380.000,00 250.000,00 400.000,00 110.000,00 50.000,00 1 130.000,00 Okres realizacji 2012 2010 2010-2011 2012 2011 2012-2014 2012-2015 2012-2015 2011-2012 2011 2010 2010 860.000,00 25.000,00 1.000.000,00 2011 2010-2012 450.000,00 2010-2013 Źródło: opracowanie własne Na obecnym etapie nie ma możliwości sporządzenia planu finansowania projektów ujętych w LPR ze względu na źródło finansowania. Wynika to z dopiero planowanych działań Kujawsko-Pomorskiego Urzędu Marszałkowskiego w Toruniu, co do utworzenia Funduszu Wyrównania Dysproporcji w województwie kujawsko-pomorskim. 50 4. Zarządzanie realizacją Lokalnego Programu Rewitalizacji Zarządzenie realizacją Lokalnego Projektu Rewitalizacji będzie oparte na bieżącej kontroli przeprowadzanej w odniesieniu do poszczególnych projektów oraz całości LPR. Celem monitoringu będzie określanie stopnia realizacji poszczególnych etapów, jak i ewentualne działania mające na celu korektę czynności bądź samego LPR (por. rozdział 5). Celem zarządzania programem będzie osiąganie zamierzonych celów w przewidzianych ramach czasowo-finansowych, a także nadzór nad realizacją poszczególnych projektów zgodnie z założeniami. Realizacja projektu będzie nadzorowana przez Radę Miejską, która w stosownych uchwałach będzie przyjmowała raporty z monitoringu realizacji LPR. Wykonanie LPR będzie jednak zależało głównie od wykonania poszczególnych inwestycji. Za ich sprawny przebieg będą odpowiedzialne podmioty nadzorujące projekty, a zatem jednostki ubiegające się o wsparcie finansowe w ramach funduszy unijnych. Wśród potencjalnych beneficjentów, mogących ubiegać się o wsparcie w ramach LRP miasta Janowiec Wielkopolski w zakresie finansowania inwestycji mieszkaniowych (renowacji wspólnych części wielorodzinnych budynków mieszkalnych oraz adaptacji budynków na cele mieszkalne) należy wskazać na: jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia, jednostki organizacyjne jednostek samorządu terytorialnego posiadające osobowość prawną, spółdzielnie mieszkaniowe, wspólnoty mieszkaniowe, Towarzystwa Budownictwa Społecznego, inne jednostki organizacyjne ujęte w lokalnym programie rewitalizacji, które posiadają prawo do dysponowania daną nieruchomością, instytucje i organizacje (w tym organizacje pozarządowe) zajmujące się walką z bezdomnością, mieszkaniami chronionymi (np. dla wychodzących z więzień), kościoły i związki wyznaniowe (jeśli będą tworzyć placówki dla bezdomnych i mieszkania chronione), podmioty niedziałające dla zysku, zajmujące się integracją różnych grup społecznych. Wśród potencjalnych beneficjentów innych rodzajów projektów przewidzianych w ramach LPR dla miasta Janowiec Wielkopolski należy wskazać na: 51 jednostki samorządu terytorialnego, związki, porozumienia i stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego, administracja rządowa, szkoły wyższe, instytucje kultury, osoby fizyczne i prawne będące organami prowadzącymi szkoły i placówki, zakłady opieki zdrowotnej, działające w publicznym systemie zdrowia, pozostałe podmioty zaliczane do sektora finansów publicznych, posiadające osobowość prawną, organizacje pozarządowe, stowarzyszenia, fundacje, prowadzące działalność non profit w obszarze objętym wsparciem w ramach działania, kościoły i związki wyznaniowe oraz osoby prawne kościołów i związków wyznaniowych, przedsiębiorstwa, spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe, Towarzystwa Budownictwa Społecznego TBS. 52 5. System monitorowania i oceny realizacji Lokalnego Programu Rewitalizacji oraz komunikacja społeczna rezultatów LPR W ramach zaproponowanych do realizacji działań (projektów) związanych z rewitalizacją zdegradowanych i kryzysowych obszarów miasta Janowiec Wielkopolski, konieczne jest także przyjęcie optymalnego systemu monitorowania i oceny stopnia realizacji LPR (monitoring rzeczowy i finansowy), a także zagwarantowanie odpowiedniego stanu komunikacji społecznej w zakresie rezultatów tego programu, co zostanie zaprezentowane w niniejszym rozdziale. Właściwy system monitorowania ma na celu bieżącą kontrolę zasadności podejmowanych wydatków oraz rezultatów podejmowanych działań. Wykazanie jakichkolwiek nieprawidłowości będzie zaś podstawą do aktualizacji LPR i ewentualnych działań naprawczych w sytuacji, gdy zakładane cele nie będą osiągane w zakładanym rozmiarze oraz czasie. System ów będzie oparty na następujących rodzajach wskaźników (por. poniższa tabela): wskaźniki produktu – bezpośredni, materialny efekt realizacji projektu, mierzony konkretnymi wielkościami (np. długość wybudowanej drogi, zwiększona nośność mostu czy długość gazociągu), wskaźniki rezultatu – bezpośredni wpływ zrealizowanego projektu na otoczenie społeczno-ekonomiczne, uzyskany natychmiast po zakończeniu realizacji danej inwestycji (np. skrócenie czasu dojazdu, zmniejszenie emisji zanieczyszczeń, stworzenie nowych miejsc pracy), wskaźniki oddziaływania – długofalowe konsekwencje zrealizowanego projektu, wykraczające poza natychmiastowe efekty dla bezpośrednich beneficjentów (np. zmniejszenie liczby wypadków drogowych, zmiana klasy czystości wód powierzchniowych). Monitoring rzeczowy, oparty o monitoring wskaźników produktu, będzie dokonywany przez Beneficjenta dofinansowania w ramach programu rewitalizacyjnego co najmniej raz na kwartał, natomiast wskaźników rezultatu – co najmniej raz na 6 miesięcy lub po zakończeniu etapu rzeczowej realizacji projektu. Okresem bazowym w monitoringu będzie rok (lub jego ostatni kwartał) poprzedzający rok wdrożenia projektu. Wartości te będą określane każdorazowo w stosownym sprawozdaniu. 53 Dokonywany monitoring finansowy pozwoli na zebranie informacji o aspektach finansowych realizacji projektów. Będzie się on odbywać na bazie danych ze sprawozdań (okresowych, rocznych i końcowych), w których będą zawarte dane o wydatkach poniesionych w okresie sprawozdawczym i wydatkach od początku okresu realizacji projektu. Monitoring realizacji LPR dla miasta Janowiec Wielkopolski będzie dokonywany nie rzadziej niż raz na rok (zawsze do 30 maja za poprzedni rok kalendarzowy), na druku przygotowanym przez Kujawsko-Pomorski Urząd Marszałkowski w Toruniu. Również nie rzadziej niż raz na trzy lata będzie dokonywana ocena realizacji LPR, która każdorazowo będzie przyjmowana przez miasto Janowiec Wielkopolski w formie stosownej uchwały Rady Miejskiej (tzw. ocena on-going). W związku z faktem, iż miasto Janowiec Wielkopolski planuje realizację projektów przewidzianych w LPR także z funduszy strukturalnych UE, monitoring stosownych wskaźników produktu, rezultatu i oddziaływania będzie również przeprowadzany przez beneficjenta środków unijnych, odrębnie dla każdego z projektów Tabela 7. Wskaźniki monitorowania realizacji LPR Jednostka Nazwa wskaźnika miary WSKAŹNIKI PRODUKTU szt. Liczba budynków/obiektów poddanych renowacji m2 Powierzchnia użytkowa budynków poddanych renowacji m2 Powierzchnia usługowa w budynkach poddanych renowacji szt. szt. m2 m2 szt. m2 Liczba budynków przebudowanych/wyremontowanych na cele edukacyjnospołeczne Liczba budynków/obiektów wybudowanych/wyremontowanych na cele kulturowe Powierzchnia budynków przebudowanych/wyremontowanych na cele edukacyjno-społeczne Powierzchnia budynków/obiektów wybudowanych/wyremontowanych na cele kulturowe Liczba budynków zmodernizowanych na cele inkubatorów przedsiębiorczości Powierzchnia budynków zmodernizowanych na cele inkubatorów 54 przedsiębiorczości m2 Powierzchnia zmodernizowanych obiektów dziedzictwa historycznego szt. Liczba zmodernizowanych obiektów dziedzictwa historycznego m2 Powierzchnia rekreacyjno-usługowa na zrewitalizowanych obiektach poprzemysłowych szt. Liczba wybudowanych/zaadaptowanych obiektów hotelowych szt. Liczba nowych miejsc noclegowych szt. Liczba nowych obiektów turystycznych szt. Liczba nowych obiektów gastronomicznych szt. Liczba nowopowstałych terenów rekreacyjnych m2 Powierzchnia nowopowstałych terenów rekreacyjnych km Długość czynnej linii kolejki wąskotorowej km Długość utworzonych szlaków rowerowo-pieszych szt. Liczba nowych obiektów szkoleniowo-doradczych WSKAŹNIKI REZULTATU szt. Liczba nowych ofert programowych w zakresie kultury i turystyki szt. Liczba zorganizowanych imprez na zrewitalizowanym terenie szt. Liczba nowych miejsc pracy powstała w wyniku realizacji projektów turystycznych i kulturalnych osoby Liczba osób korzystających z nowej lokalnej bazy kulturalnej i turystycznej osoby Liczba osób korzystających z kolejki wąskotorowej szt. Liczba nowych przedsiębiorstw szt. Liczba nowych punktów usługowych na terenach zrewitalizowanych szt. Liczba osób korzystających z szkoleń, kursów i doradztwa WSKAŹNIKI ODDZIAŁYWANIA % Wskaźnik bezrobocia wśród mieszkańców terenów zrewitalizowanych osoby Saldo migracji z terenów poddanych rewitalizacji (in plus/in minus) osoby Liczba mieszkańców na terenach zrewitalizowanych szt. osoby Liczba przedsiębiorstw na 1000 mieszkańców Liczba korzystających z nowych ofert programowych w zakresie kultury i turystyki szt. Liczba stałych miejsc pracy w obszarze kultury i turystyki szt. Sezonowe dorywcze miejsca pracy utworzone dzięki rewitalizacji 55 szt. szt. Liczba utrzymanych miejsc pracy Liczba nowych punktów usługowo-handlowych na zrewitalizowanym terenie Źródło: opracowanie własne. Poza monitoringiem realizacji LPR, konieczne jest zapewnienie odpowiedniego poziomu komunikacji społecznej tychże rezultatów. Celem jest zwiększenie świadomości mieszkańców nt. działań podejmowanych w ramach wspomnianego programu rewitalizacyjnego, a także zaakcentowanie pozytywnych zmian w różnych obszarach funkcjonowania miasta. Umożliwi to zarazem zachęcenie mieszkańców do korzystania z takich form wsparcia. Działania będą zgodne z regulacjami dotyczącymi promocji projektów współfinansowanych z UE zawartymi w Rozporządzaniu Komisji Europejskiej nr 1159/2000 z dn. 30 maja 2009 roku. Wśród podstawowych działań, planowanych do podjęcia w ramach komunikacji społecznej, należy wskazać na następujące: publikacja bieżących danych i etapów przygotowania i realizacji LPR na stronie Urzędu Miejskiego w Janowcu Wielkopolskim, spotkania władz Gminy Janowiec Wielkopolski z mieszkańcami oraz konferencje i debaty władz z różnymi grupami podmiotów zainteresowanych, podejmowane konsultacje i debaty społeczne, ogłoszenia w prasie lokalnej, wizje lokalne, plakaty w Urzędzie Miejskim w Janowcu Wielkopolskim oraz w miejscach publicznych z informacjami o realizowanych projektach w ramach LPR, indywidualne działania promocyjne podejmowane w związku z realizacją każdego projektu, przykładowo w formie tablic informacyjnych i pamiątkowych, ogłoszeń w prasie, itp. 56 Zakończenie W niniejszym opracowaniu wskazano potrzeby rewitalizacyjne miasta Janowiec Wielkopolski, biorąc pod uwagę konieczność kompleksowego oddziaływania proponowanych projektów i przedsięwzięć na różne sfery funkcjonowania miasta, jak: społeczna, gospodarcza czy infrastrukturalna. Nie pominięto również konieczności zrównoważonego rozwoju Janowca Wielkopolskiego, w zgodzie ze środowiskiem naturalnym. Punktem wyjścia do zdefiniowania obszaru wsparcia, a także rekomendowania odpowiednich działań i inwestycji były konsultacje społeczne oraz analiza stanu wyjściowego. Konsultacje objęły sferę publiczną, społeczną i gospodarczą, natomiast wspomniana analiza miała wszechstronny charakter i polegała na zdefiniowaniu problemów i sytuacji kryzysowych w różnych obszarach miasta. Zrealizowanie projektów ujętych w LPR pozwoli nie tylko na minimalizowanie aktualnych problemów i sytuacji kryzysowych, ale stanie się także swego rodzaju działaniem profilaktycznym na przyszłość, którego pozytywne oddziaływanie będzie miało wszechstronny charakter i pozwoli na rozwój Janowca Wielkoposkiego, a przez to – regionu. 57
