powiat_sejnenski za 2011

Transkrypt

INSPEKCJA OCHRONY ŚRODOWISKA
WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA
W BIAŁYMSTOKU
Delegatura w Suwałkach
16-400 Suwałki, ul. Piaskowa 5 tel. 87-563-24-90, tel/fax 87-563-24-80
e-mail: [email protected]
www.wios.bialystok.pl
Informacja
Podlaskiego Wojewódzkiego
Inspektora Ochrony Środowiska
o stanie środowiska na terenie
powiatu sejneńskiego
w 2011 r.
SUWAŁKI – grudzień 2012
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku
Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska
o stanie środowiska na terenie powiatu sejneńskiego
Spis treści
WSTĘP
PODSTAWOWE INFORMACJE O POWIECIE
DZIAŁALNOŚĆ INSPEKCYJNO-KONTROLNA I BADAWCZA
ZAKRES DZIAŁALNOŚCI INSPEKCYJNO-KONTROLNEJ
MONITORING ŚRODOWISKA
POWIETRZE
PRESJE – emisja zanieczyszczeń do powietrza
STAN – ocena jakości powietrza
PRZECIWDZIAŁANIA – działalność kontrolna
STAN CZYSTOŚCI WÓD POWIERZCHNIOWYCH
PRESJE – źródła zanieczyszczeń wód
STAN – ocena jakości wód powierzchniowych
KLASYFIKACJA WÓD
OMÓWIENIE WYNIKÓW BADAŃ
RZEKI
JEZIORA
KONTROLE PROBLEMOWE Z ZAKRESU GOSPODARKI WODNO-ŚCIEKOWEJ
WODY PODZIEMNE
PRESJE
STAN – ocena jakości wód podziemnych
KLASYFIKACJA WÓD PODZIEMNYCH
GOSPODARKA ODPADAMI
PRESJE
ODPADY PRZEMYSŁOWE
ODPADY KOMUNALNE
STAN
SKŁADOWISKA
PRZECIWDZIAŁANIA – kontrole składowisk i zakładów przemysłowych
HAŁAS KOMUNIKACYJNY I PRZEMYSŁOWY
PRESJE – źródła hałasu
STAN – pomiary hałasu
HAŁAS KOMUNIKACYJNY
PRZECIWDZIAŁANIA
HAŁAS PRZEMYSŁOWY – działalność kontrolna
POLA ELEKTROMAGNETYCZNE
PRESJE – źródła promieniowania elektromagnetycznego
STAN – pomiary monitoringowe
OCHRONA ŚRODOWISKA PRZED AWARIAMI
NIEBEZPIECZNE SUBSTANCJE CHEMICZNE W ZAKŁADACH PRZEMYSŁOWYCH
TRANSPORT
Kontrole problemowe i interwencyjne
2
3
3
4
4
5
5
5
6
7
9
9
10
10
12
12
16
24
24
25
25
25
25
26
27
27
27
28
28
28
30
31
31
31
31
32
32
33
33
33
34
34
35
35
35
WSTĘP
PODSTAWOWE INFORMACJE O POWIECIE
Położenie
Powiat sejneński położony jest w północno-wschodniej części województwa podlaskiego, na obszarze
zaliczanym do Zielonych Płuc Polski. Ukształtowanie terenu charakteryzują polodowcowe,
pagórkowate obszary Pojezierza Wschodniosuwalskiego w części północnej powiatu i lekko faliste
obszary Równiny Augustowskiej w południowej części powiatu.
Pod względem zajmowanej powierzchni powiat sejneński zajmuje 13 miejsce w województwie
podlaskim. Jego obszar wynosi 855 km2. Południową część powiatu zajmuje Puszcza Augustowska,
a zachodni i południowo-zachodni skraj powiatu znajduje się w Wigierskim Parku Narodowym.
Przez region przebiegają ważne szlaki komunikacyjne – droga krajowa nr 16 Dolna Grupa – Olsztyn –
Augustów – Ogrodniki – granica państwa (Republika Litewska), droga wojewódzka nr 651 Gołdap –
Żytkiejmy – Szypliszki – Sejny, droga wojewódzka nr 653 Sedranki – Bakałarzewo – Suwałki – Sejny –
Poćkuny, droga wojewódzka nr 663 Sejny – Pomorze oraz linia kolejowa relacji Suwałki – Trakiszki –
Šestokai (Republika Litewska).
Struktura administracyjna i ludność
Powiat sejneński zamieszkuje 21.139 osób (stan: 31.III.2011 r.) i jest 17 pod względem liczby
ludności w województwie podlaskim. Gęstość zaludnienia wynosi około 25 os./km2.
Na terenie powiatu znajduje się jedna gmina miejska (Sejny) oraz 4 gminy wiejskie (Sejny, Giby,
Krasnopol i Puńsk). Sieć osadnicza składa się z 182 miejscowości, w tym 1 miasto, zorganizowanych
w 146 sołectw.
Jednostki samorządowe powiatu sejneńskiego
Powierzchnia
2
[km ]
Ludność
[mieszk.]
855,23
21.139
Gęstość
zaludnienia
2
[os./km ]
25
4,5
5.709
1269
323,2
171,5
138,6
217,4
2.923
3.985
4.366
4.156
9
23
31
19
Powiat sejneński
Gminy miejskie:
Sejny
Gminy wiejskie:
Giby
Krasnopol
Puńsk
Sejny
Gospodarka
Powiat ma charakter głównie rolniczo-przemysłowy. Pod koniec 2011 r. w powiecie zarejestrowanych
było 1.163 podmioty gospodarcze, z czego 89 należało do sektora publicznego, reszta stanowiła
własność prywatną. Głównym centrum gospodarczym są Sejny, gdzie zlokalizowane są największe
przedsiębiorstwa. Rozwijającymi się dziedzinami przemysłu w regionie są: przetwórstwo rolnospożywcze, obróbka drewna, budownictwo. Najbardziej znaną firmą w regionie jest Spółdzielnia
Mleczarska „Mlekpol” w Grajewie – Zakład Produkcji Mleczarskiej „Sejnmlek” w Sejnach.
Samorząd powiatu sejneńskiego nawiązał współpracę z samorządami sąsiadujących: rejonu Łoździeje
(Lazdijaji) i miasta Łoździeje z Republiki Litewskiej. Celem partnerskich kontaktów ma być
współdziałanie w zakresie promocji gospodarki, ochrony środowiska, turystyki, kultury i nauki.
Walory przyrodnicze powiatu
Tereny o szczególnych walorach przyrodniczych zajmują aż 60,9 % powierzchni powiatu
(52.048,2 ha). Na Wigierski Park Narodowy przypada 5.197,9 ha, rezerwaty przyrody 568,8 ha,
3
obszary chronionego krajobrazu 46.850,0 ha, użytki ekologiczne 106,8 ha,. W powiecie zlokalizowanych jest 76 pomników przyrody. Obszary leśne zajmują łącznie 36.663,6 ha, w tym lasy –
35.809,8 ha. Lesistość sięga 41,9 % powierzchni powiatu, przy czym najbardziej zalesiona jest gmina
Giby (75,7 %).
Szczególnie cenne obszary są objęte siecią Natura 2000, za które uznaje się tereny najważniejsze dla
zachowania zagrożonych lub bardzo rzadkich gatunków roślin, zwierząt czy charakterystycznych
siedlisk przyrodniczych, mających znaczenie dla ochrony wartości przyrodniczych Europy. Na terenie
powiatu sieć Natura 2000 tworzą: obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO) – Puszcza Augustowska
(PLB200002) oraz specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO) – Ostoja Augustowska (PLH200005),
Ostoja Wigierska (PLH200004), Pojezierze Sejneńskie (PLH200007).
Według „Katalogu jezior Polski” w obrębie powiatu sejneńskiego znajduje się około 97 jezior o
powierzchni powyżej 1 ha. Powierzchnia jezior powiatu sejneńskiego jest zróżnicowana –
największym zbiornikiem tego obszaru jest graniczne jezioro Gaładuś (728,6 ha, z czego około 560 ha
po stronie polskiej). Wśród zbiorników występuje 5 jezior o powierzchni powyżej 100 ha i 14 jezior
o powierzchni 50 – 100 ha. Większość akwenów nie jest głęboka – jedynie 10 jezior ma głębokość
przekraczającą 20 m, a głębokość maksymalną w powiecie osiąga jezioro Gaładuś – 54,8 m. Spośród
jezior powiatu sejneńskiego Rada Powiatu Uchwałą nr XV/73/04 z dnia 31 marca 2004 r. zmienioną
Uchwałą Nr XXII/144/08 z dnia 14 listopada 2008 r. i Uchwałą nr IV/31/11 z dnia 19 stycznia 2011 r.
Uchwały Nr XI/78/11 Rady Powiatu Sejneńskiego z dnia 21 września 2011 r. objęła zakazem
używania obiektów pływających wyposażonych w silniki spalinowe 18 akwenów, a na 5 jeziorach
wprowadziła ograniczenia w stosunku do jednostek pływających wyposażonych w silniki spalinowe.
DZIAŁALNOŚĆ INSPEKCYJNO-KONTROLNA I BADAWCZA
Prawne podstawy funkcjonowania Inspekcji Ochrony Środowiska określono w ustawie z dnia 20 lipca
1991 r., która nałożyła na nią obowiązek:
• kontrolowania przestrzegania przepisów prawa o ochronie środowiska przez podmioty
gospodarcze,
• prowadzenia badania stanu środowiska,
• informowania społeczeństwa o wynikach tych badań.
Cele działalności inspekcyjno-kontrolnej WIOŚ są corocznie ustalane w planach pracy, tworzonych na
podstawie wytycznych Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska, analizy wyników
dotychczasowej działalności, propozycji przekazanych przez Marszałka, Wojewodę oraz propozycji
zgłaszanych przez organy samorządowe.
ZAKRES DZIAŁALNOŚCI INSPEKCYJNO-KONTROLNEJ
Podstawowym celem kontroli jest wymuszenie na jednostkach organizacyjnych podejmowania
działań, które w konsekwencji mają spowodować zmniejszenie ich negatywnego wpływu na
środowisko. Inspekcja Ochrony Środowiska zgodnie z przysługującymi kompetencjami może
zastosować różnego rodzaju środki dyscyplinujące, między innymi:
• wydać zarządzenie pokontrolne,
• wydać decyzję wyznaczającą termin usunięcia zaniedbań, a w przypadku stwierdzenia
zagrożenia życia lub zdrowia, a także znacznych szkód w środowisku, decyzję wstrzymującą
działalność zakładu,
• wymierzyć karę pieniężną za naruszanie warunków korzystania ze środowiska,
• skierować wystąpienia do innych organów administracji państwowej, rządowej i samorządu
terytorialnego z wnioskiem o podjęcie działań związanych z ich właściwością,
• zastosować karę grzywny (mandat karny),
• skierować wniosek do sądu i organów ścigania.
4
W tym miejscu należy zwrócić uwagę na możliwości prawnych działań samorządów, zbieżnych
z kompetencjami lub celami działań przypisanymi Inspekcji Ochrony Środowiska, które pozwalają
przeciwdziałać negatywnemu oddziaływaniu na środowisko, a także minimalizować problemy
środowiskowe. Kompetencje samorządów powiatowych i gminnych zamieszczono na końcu niniejszego
opracowania.
W 2011 r. na terenie powiatu przeprowadzono 13 kontroli w najbardziej uciążliwych podmiotach
i obiektach. W wyniku przeprowadzonych kontroli stwierdzono nieprawidłowości w 8 przypadkach,
wobec czego zastosowano następujące sankcje:
- wydano 7 zarządzeń pokontrolnych zawierających 18 obowiązków,
- skierowano 1 wystąpienie do innych organów,
- nałożono 2 kary grzywny na łączną kwotę 800 złotych,
- w 4 przypadkach zastosowano pouczenia,
- w 9 przypadkach zastosowano instruktaż.
MONITORING ŚRODOWISKA
W ramach działalności badawczej, główny zakres prac prowadzony jest w oparciu o Program
Państwowego Monitoringu Środowiska (PMŚ), którego koordynatorem jest Główny Inspektorat
Ochrony Środowiska w Warszawie. System PMŚ składa się z trzech głównych bloków zagadnień:
presja (emisja), stan (jakość środowiska), ocena/prognoza.
Zadania PMŚ realizowane są głównie przez Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska.
Stanowią one również wojewódzką bazę informacji o stanie środowiska. Program badawczy
realizowany przez WIOŚ obejmuje następujące komponenty środowiska:
• monitoring powietrza atmosferycznego,
• monitoring wód powierzchniowych płynących i stojących,
• monitoring wód podziemnych,
• monitoring hałasu,
• monitoring pól elektromagnetycznych,
• monitoring odpadów niebezpiecznych.
W każdym podsystemie na potrzeby wykonywanych ocen wyszczególniono 3 elementy: presje, stan
i przeciwdziałanie.
Aktualne wyniki kontroli i badań stanu środowiska na terenie powiatu przedstawiono poniżej.
POWIETRZE
PRESJE – emisje zanieczyszczeń do powietrza
Do substancji mających największy udział w emisji zanieczyszczeń, pochodzących głównie
z procesów spalania energetycznego należą: dwutlenek siarki, tlenki azotu, tlenek węgla i pyły.
Pozostałe rodzaje zanieczyszczeń emitowane z zakładów przemysłowych zlokalizowanych na terenie
województwa to: węglowodory aromatyczne i alifatyczne, alkohole, octan etylu i ksylen oraz inne
zanieczyszczenia.
Głównymi źródłami zanieczyszczeń atmosfery na terenie województwa podlaskiego są ciepłownie
miejskie, przemysłowe oraz rozproszone źródła emisji z sektora komunalno-bytowego, a także
zanieczyszczenia komunikacyjne.
Według Głównego Urzędu Statystycznego w powiecie nie występują zakłady szczególnie uciążliwe
i emisja zanieczyszczeń pyłowych i gazowych z terenu powiatu sejneńskiego nie jest wykazywana.
Znaczy to, że emisja z podmiotów gospodarczych z terenu powiatu sejneńskiego nie osiąga poziomu
wymaganego w statystyce publicznej.
5
STAN – ocena jakości powietrza
Podstawową oceną jakości powietrza służącą do stwierdzenia zachowania norm jakości,
a w przypadku ich niedotrzymania, wdrożenia działań naprawczych, jest coroczna ocena wykonywana
na podstawie art. 89 Ustawy Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r.
Ocena stopnia zanieczyszczenia powietrza na terenie województwa podlaskiego dokonywana jest
w oparciu o pomiary kontrolne głównych zanieczyszczeń bezpośrednio emitowanych do atmosfery
(emisja) oraz badania monitoringowe substancji powstających w atmosferze (imisja).
Oceny jakości powietrza wykonywane są w odniesieniu do obszaru strefy. W założeniach do projektu
ustawy o zmianie ustawy – prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw (przygotowanych
w związku z planowaną transpozycją, do prawa polskiego, Dyrektywy 2008/50/WE Parlamentu
Europejskiego i Rady z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla
Europy) przyjęto, że od stycznia 2011 r. dla wszystkich zanieczyszczeń uwzględnianych w ocenach
jakości powietrza obowiązuje nowy podział kraju na strefy. W nowym układzie, dla wszystkich
zanieczyszczeń uwzględnionych w ocenie: dwutlenku siarki (SO2), tlenków azotu (NO2, NOx), tlenku
węgla (CO), benzenu (C6H6) ozonu (O3) pyłu PM10, zawartości: ołowiu (Pb), arsenu (As), kadmu
(Cd), niklu (Ni) i benzo(a)pirenu (B(a)P) w pyle PM10 oraz dla pyłu PM2,5, strefę stanowią:
- aglomeracja o liczbie mieszkańców powyżej 250 tys.,
- miasto (niebędące aglomeracją) o liczbie mieszkańców powyżej 100 tys.,
- pozostały obszar województwa, niewchodzący w skład aglomeracji i miast powyżej 100 tys.
mieszkańców.
Mając powyższe na uwadze, w województwie podlaskim, występują dwie strefy: aglomeracja
białostocka (kod PL2001), stanowiącą obszar powiatu miasta Białystok oraz strefa podlaska (kod
PL2002), obejmującą pozostałe powiaty województwa (m. in. powiat sejneński).
Oceny jakości powietrza według kryteriów ochrony zdrowia i ochrony roślin dokonano na podstawie
ocen wyników pomiarów poszczególnych zanieczyszczeń ze stacji:
-
w Suwałkach (automatyczny pomiar pyłu PM 10 na stacji tła miejskiego) – cel ochrona zdrowia,
-
4 pozostałych stacji stacjonarnych z terenu województwa podlaskiego (SO2, NO2, Pb, Ni, As, Cd,
benzo(a)piren, O3, CO, benzen): aglomeracja białostocka (2 stacje tła miejskiego i 1 stacja tła
podmiejskiego), miasto Łomża (1 stacja tła miejskiego) – cel ochrona zdrowia,
-
we wsi Borsukowizna, gmina Krynki (SO2, NOx, O3) – 1 stacja tła wiejskiego reprezentatywna
dla całego województwa) – cel ochrona roślin.
Badania zanieczyszczeń powietrza uzupełniono o obiektywne metody szacowania emisji.
W klasyfikacji stref w 2011 roku uwzględniono również wyniki pomiarów wskaźników wykonanych
w latach poprzednich (metoda pasywna, pomiary laboratorium mobilnym).
Kryteriami klasyfikacji stref są:
- dopuszczalny poziom substancji w powietrzu (z uwzględnieniem dozwolonej liczby przekroczeń
poziomu dopuszczalnego, określonego dla niektórych zanieczyszczeń),
- dopuszczalny poziom substancji w powietrzu powiększony o margines tolerancji,
- poziomy docelowe dla niektórych substancji,
- poziomy celów długoterminowych (dla ozonu).
Wartość poszczególnych marginesów tolerancji (określonych dla SO2, NO2, PM10, Pb, CO, benzenu)
w ostatnich latach była stopniowo zmniejszana aż do osiągnięcia poziomu stężeń dopuszczalnych.
Zanieczyszczeniem, dla którego będzie uwzględniany margines tolerancji jest pył PM2,5.
6
Wykonywana corocznie „Ocena poziomów substancji w powietrzu i klasyfikacja stref województwa
podlaskiego” wykazała za 2011 rok przekroczenie poziomu dopuszczalnego pyłu PM10 oraz pyłu
PM2,5 w strefie podlaskiej i aglomeracji białostockiej – z uwagi na kryterium ochrona zdrowia.
Obszarami przekroczeń w strefach jest Białystok oraz Łomża (zanotowano większą od dopuszczalnej
ilość dni w roku z przekroczeniem norm 24-godzinnej pyłu PM10 i pyłu PM2,5). W Suwałkach
w 2011 r. ilość dni w roku z przekroczeniami stężeń 24-godzinnych pyłu PM10 była mniejsza niż
dopuszczalna częstość przekroczenia (35 dni).
W ocenie poziomów dopuszczalnych strefa podlaska została zaliczona do klasy C ze względu na pył
PM10 oraz pył PM2,5. Wymaganym działaniem dla tej strefy jest opracowanie dla niej programu
ochrony powietrza (POP). Strefa aglomeracji białostockiej w ocenie poziomu dopuszczalnego pyłu
PM10 także została zaliczona do klasy C, natomiast pod względem poziomu dopuszczalnego pyłu
PM2,5 do klasy B – należy podjąć działania by wyjaśnić przyczyny przekroczenia poziomów
dopuszczalnych i zmniejszyć emisję tych zanieczyszczeń.
Poziomy stężeń pozostałych badanych wskaźników (SO2, NO2, Pb, Ni, As, Cd, benzo(a)piren, O3, CO,
benzen) na terenie strefy podlaskiej nie przekraczały poziomów dopuszczalnych dla poszczególnych
zanieczyszczeń pod względem wymaganych celów (ochrona zdrowia, ochrona roślin).
Ocena zachowania poziomu docelowego pyłu zawieszonego PM2,5 wykazała przekroczenie w obu
strefach pod względem ochrony zdrowia. Ocena zachowania poziomu docelowego benzo(a)pirenu
wykazała przekroczenie w strefie aglomeracji białostockiej dla kryterium ochrony zdrowia.
W przypadku pozostałych zanieczyszczeń nie zanotowano przekroczeń poziomów docelowych
Ocena zachowania poziomu celu długoterminowego ozonu wykazała przekroczenia pod względem
kryteriów ochrony zdrowia i ochrony roślin w obu strefach. Osiągnięcie poziomu celu
długoterminowego jest jednym z zadań wojewódzkich planów ochrony środowiska.
Pełne informacje dotyczące klasyfikacji stref zawiera „Ocena poziomów substancji w powietrzu
i klasyfikacja stref województwa podlaskiego w 2011 r.” zamieszczona na stronie internetowej
www.wios.bialystok.pl
Na terenie powiatu największa emisja zanieczyszczeń powietrza pochodzi z miasta Sejny, gdzie
głównymi źródłami zanieczyszczeń są kotłownie osiedlowe lub zakładowe oraz zakłady przemysłowe.
Delegatura WIOŚ w Suwałkach kontroluje w zakresie ochrony powietrza kilka zakładów i instytucji
znajdujących się na terenie powiatu sejneńskiego. Są to głównie kotłownie emitujące zanieczyszczenia
powstałe w wyniku spalania paliw: węgla i oleju opałowego oraz drewna. Kotłownie te są obiektami
o niewielkiej mocy i są zwolnione z obowiązku posiadania pozwolenia na wprowadzanie
zanieczyszczeń do powietrza.
Największe z nich to:
• kotłownie Spółdzielni Mieszkaniowej w Sejnach,
• kotłownia Spółdzielni Mleczarskiej „Mlekpol” Zakład Produkcji Mleczarskiej „SejnMlek”
w Sejnach,
• kotłownia Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w Sejnach,
• kotłownia Gorzelni Rolniczej w Sejnach.
7
Spółdzielnia Mieszkaniowa w Sejnach
Kotłownie Spółdzielni Mieszkaniowej w Sejnach, są największymi obiektami spalania paliw,
zlokalizowanymi na terenie powiatu sejneńskiego. Spółdzielnia Mieszkaniowa w Sejnach posiada
3 kotłownie:
- przy ul. Konarskiego 15: o łącznej wydajności 3,60 MW – wyposażona w 1 kocioł Buderus C-605
o wydajności 740 kW (opalany olejem opałowym) oraz 2 kotły typu UKS o pojedynczej mocy
cieplnej 450 kW, 4 kotły KMR o pojedynczej mocy cieplnej – 600 kW (opalane węglem),
- przy ul. Wojska Polskiego 19: o łącznej wydajności 2,20 MW – wyposażona w 1 kocioł Viessman
Patromat – Simplex o wydajności 720 kW (opalany olejem opałowym) oraz 3 kotły typu KMR
o pojedynczej mocy cieplnej 600 kW, 2 kotły UKS o pojedynczej mocy cieplnej – 450 kW
(opalane węglem),
- przy ul. Zawadzkiego 12: o łącznej wydajności 1,8 MW – wyposażona w 4 kotły typu UKS
o pojedynczej mocy cieplnej 450 kW (opalane węglem).
Kotłownie nie posiadają urządzeń do ograniczania emisji substancji wprowadzanych do powietrza.
Spółdzielnia Mleczarska „Mlekpol” w Grajewie, Zakład Produkcji Mleczarskiej „SejnMlek”
w Sejnach
Zakład Produkcji Mleczarskiej „SejnMlek” w Sejnach eksploatuje kotłownię parową wyposażoną
w 3 kotły P2-65, o łącznej mocy 2,88 MW, opalane węglem.
Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Sejnach
Kotłownia Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w Sejnach, o łącznej mocy
cieplnej 1,15 MW, wyposażona jest w 4 kotły opalane olejem opałowym:
- 2 kotły Patromat – Triplex o pojedynczej wydajności 405 kW (wodne),
- 2 kotły Patromat ER-ND o pojedynczej wydajności 170 kW (parowe).
Gorzelnia Rolnicza w Sejnach
Kotłownia Gorzelni Rolniczej w Sejnach wyposażona jest w jeden kocioł parowy opalany węglem
P-2/65/12, o wydajności cieplnej 0,832 kW, który nie jest użytkowany oraz kocioł opalany olejem
opałowym o mocy 249 kW.
W powiecie sejneńskim znajdują się również zakłady, z których emitowane są zanieczyszczenia
powstające w procesach technologicznych. Są to głównie zakłady rzemieślnicze – warsztaty samochodowe z lakierniami, stolarnie, zakłady produkcji architektury ogrodowej itp. emitujące niewielkie
ilości zanieczyszczeń gazowych i pyłowych oraz zakłady przemysłu spożywczego, w których znajdują
się wędzarnie. Największe wędzarnie należą do Przedsiębiorstwa Produkcyjno-Usługowo-Handlowego „DEŠRA” w Puńsku oraz Gminnej Spółdzielni „SAMOPOMOC CHŁOPSKA” w Sejnach.
W 2011 r. w powiecie sejneńskim w ramach celów działalności kontrolnej pod nazwą: „Ograniczenie
emisji zanieczyszczeń wprowadzanych do powietrza ze źródeł energetycznych i technologicznych”
obejmującej również ograniczenie emisji do powietrza substancji zubożających warstwę ozonową
(SZWO) przeprowadzono łącznie 2 kontrole. Stwierdzono 1 nieprawidłowość. Wydano 1 zarządzenie
pokontrolne zawierające 1 obowiązek, zastosowano pouczenie oraz instruktaż.
Kontrolowane przez Delegaturę WIOŚ obiekty charakteryzują się małym stopniem oddziaływania na
środowisko – zarówno w zakresie emisji z kotłowni, jak i ze źródeł technologicznych.
8
STAN CZYSTOŚCI WÓD POWIERZCHNIOWYCH
PRESJE – źródła zanieczyszczeń wód
Wielkość presji na wody prezentuje stopień wyposażenia w infrastrukturę obsługującą gospodarkę
wodno-ściekową.
Długość czynnej sieci wodociągowej w 2011 roku w powiecie sejneńskim wynosiła 436 km. W 2011
roku ponad 74 % ludności korzystało z sieci wodociągowej, najwięcej w gminie miejskiej Sejny –
98,7 %, najmniej w gminie Krasnopol – 33,4 %.
Korzystający z sieci wodociągowej w % ogółu ludności
Jednostka terytorialna
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
Powiat sejneński
73,7
73,8
74,1
70,4
70,5
73,9
73,9
74,4
74,4
Sejny – gmina miejska
98,6
98,6
98,6
90,1
90,1
98,7
98,7
98,7
98,7
Sejny – gmina wiejska
62,0
62,5
62,8
58,4
58,7
62,8
63,4
64,6
64,6
Giby
64,5
64,5
65,4
64,5
64,5
65,4
65,4
65,5
65,5
Krasnopol
31,9
31,9
31,9
31,5
31,7
31,9
31,9
33,4
33,4
Puńsk
94,3
94,3
94,3
93,6
93,7
94,4
94,4
94,5
94,5
dane: GUS
Długość czynnej sieci kanalizacyjnej w 2011 roku w powiecie sejneńskim wynosiła 21,2 km. W 2011
roku około 26 % ludności powiatu korzystała z sieci kanalizacyjnej, najwięcej w gminie miejskiej
Sejny – 74,9 %, natomiast w gminach wiejskich Sejny, Giby i Krasnopol nie istnieje komunalna sieć
kanalizacyjna.
Korzystający z sieci kanalizacyjnej w % ogółu ludności
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
Powiat sejneński
26,2
26,2
26,4
24,1
24,8
26,1
26,2
26,1
26,1
74,0
74,1
74,1
73,2
73,3
74,2
74,2
74,2
74,9
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
Giby
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
Krasnopol
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
Puńsk
27,3
27,5
27,5
18,5
21,5
27,5
28,4
28,4
28,4
dane: GUS
W 2011 roku jedynie ok. 31 % (6536 osób) mieszkańców korzystało z oczyszczalni ścieków.
Wskaźnik ten jest dość niski w porównaniu do stopnia zwodociągowania powiatu (74 %).
Ludność korzystająca z oczyszczalni ścieków w % ogólnej liczby ludności
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
Powiat sejneński
27,89
28,73
30,30
30,43
30,49
30,07
30,29
30,4
31,4
W powiecie w 2011 roku działały 2 komunalne i 1 przemysłowa oczyszczalnia ścieków. Wszystkie
trzy oczyszczalnie wyposażone były w systemy podwyższonego usuwania biogenów.
Najwięcej oczyszczalni – 2 funkcjonowało w gminie miejskiej Sejny
9
Komunalne i przemysłowe oczyszczalnie ścieków – ogółem ilość obiektów
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
Powiat sejneński
3
3
3
3
3
3
3
3
3
2
2
2
2
2
2
2
2
2
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Giby
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Krasnopol
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Puńsk
1
1
1
1
1
1
1
1
1
dane: GUS
Ogólna liczba mieszkańców obsługiwana przez oczyszczalnie ścieków – dane GUS
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
Powiat sejneński
6 020
6 165
6 500
6 461
6 454
6 350
6 365
6 365
6 536
5 100
5 105
5 200
5 200
5 200
5 100
5 100
5 100
5271
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Giby
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Krasnopol
0
0
0
0
0
0
0
0
0
920
1 060
1 300
1 261
1 254
1 250
1 265
1 265
1265
Puńsk
dane: GUS
STAN – ocena jakości wód powierzchniowych
Zasady monitoringu wód uwzględniają badanie i ocenę jakości wód w sposób odpowiedni do celów
jej użytkowania i prowadzonej działalności na obszarze zlewni. Badania objęły:
– monitoring wód dla celów ogólnej oceny jakości wody, w tym stopnia eutrofizacji poprzez
badania stężeń związków azotu i fosforu oraz w celu określenia odcinków wód wrażliwych na
zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych.
– monitoring jakości wód przeznaczonych do bytowania ryb, skorupiaków i mięczaków
w warunkach naturalnych,
– monitoring wód prowadzony w ujęciach zaopatrujących ludność w wodę do spożycia oraz
w obszarach ochronnych zbiorników wód śródlądowych,
– monitoring jakości wód granicznych.
KLASYFIKACJE WÓD
W związku z wprowadzeniem przepisów prawnych mających na celu dostosowanie prawodawstwa
polskiego do wymogów Unii Europejskiej, zasady badań i oceny jakości wód powierzchniowych
uległy istotnej zmianie. W 2011 roku wprowadzono nowe rozporządzenie służące ocenie stanu wód.
− Ogólna ocena jakości wód – stan wód. Podstawę oceny stanowi Rozporządzenie Ministra
Środowiska z dnia 9 listopada 2011 roku w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych
części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji
priorytetowych (Dz. U. 2011 nr 257 poz. 1545.). Dokument szczegółowo określa sposób
klasyfikacji jednolitych części wód powierzchniowych w ciekach naturalnych, jeziorach lub
10
innych zbiornikach naturalnych, wodach przejściowych i przybrzeżnych oraz sztucznych
jednolitych części wód powierzchniowych i silnie zmienionych jednolitych części wód
powierzchniowych.
Punkty monitoringowe zlokalizowane są na zamknięciach zlewni tzw. jednolitych części wód
(JCW), wyznaczonych przez Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej. Monitoring prowadzi się w
sposób umożliwiający ocenę ich stanu oraz ilościowe ujęcie czasowej i przestrzennej
zmienności parametrów biologicznych, hydro-morfologicznych, fizykochemicznych
i chemicznych.
Stan wód naturalnych określa się, porównując wyniki klasyfikacji cząstkowych tj.: oceny stanu
ekologicznego z wynikami stanu chemicznego.
Stan ekologiczny jednolitych części wód (JCW) powierzchniowych w ciekach naturalnych,
jeziorach lub innych zbiornikach naturalnych, wodach przejściowych oraz przybrzeżnych
klasyfikuje się na podstawie wyników klasyfikacji elementów biologicznych,
fizykochemicznych (w tym grupa substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego)
i hydro-morfologicznych. Elementy te klasyfikuje się na podstawie kryteriów wyrażonych jako
wartości graniczne poszczególnych wskaźników jakości wód z uwzględnieniem typów wód
powierzchniowych.
Stan ekologiczny jest definiowany dla wód naturalnych jako:
bardzo dobry – dla wód o niezmienionych warunkach przyrodniczych lub zmienionych tylko
w bardzo niewielkim stopniu,
dobry – gdy zmiany warunków przyrodniczych w porównaniu do warunków niezakłóconych
działalnością człowieka są niewielkie,
umiarkowany – obejmujący wody przekształcone w średnim stopniu,
słaby – wody o znacznie zmienionych warunkach przyrodniczych (biologicznych,
fizykochemicznych, morfologicznych), gdzie gatunki roślin i zwierząt znacznie różnią się od
tych, które zwykle towarzyszą danemu typowi jednolitej części wód,
zły – wody o poważnie zmienionych warunkach przyrodniczych, w których nie występują
typowe dla danego rodzaju wód gatunki.
Stan wód sztucznych i silnie zmienionych określa się, porównując wyniki klasyfikacji
cząstkowych tj.: ocenę potencjału ekologicznego z wynikami stanu chemicznego.
Potencjał ekologiczny jednolitych części wód powierzchniowych sztucznych i silnie
zmienionych klasyfikuje się na podstawie wyników klasyfikacji elementów fizykochemicznych,
biologicznych i hydromorfologicznych.
Potencjał ekologiczny jest definiowany jako: dobry i powyżej dobrego, umiarkowany, słaby
oraz zły.
Stan chemiczny jednolitych części wód powierzchniowych klasyfikuje się na podstawie
chemicznych wskaźników jakości wód (substancji priorytetowych i innych zanieczyszczeń).
Stan chemiczny jest definiowany jako dobry oraz poniżej stanu dobrego.
W zależności od stanu ekologicznego/potencjału ekologicznego oraz stanu chemicznego stan
wód naturalnych, sztucznych i silnie zmienionych może być: dobry lub zły. Stan wód ocenia się
jako dobry, jeśli stan ekologiczny/ potencjał ekologiczny osiąga stan dobry lub powyżej dobrego
i stan chemiczny wód także jest na poziomie dobrym.
– Ocena przydatności do bytowania ryb. Podstawę oceny stanowi Rozporządzenie Ministra
Środowiska z dnia 4 października 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać
wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych (Dz. U. Nr 176,
poz. 1455).
– Ocena przydatności wody do spożycia. Podstawę oceny stanowi Rozporządzenie Ministra
Środowiska z dnia 27 listopada 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody
powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia
(Dz. U. Nr 204 poz. 1728).
11
OMÓWIENIE WYNIKÓW BADAŃ WÓD
RZEKI
W 2011 roku na terenie powiatu sejneńskiego w ramach programu monitoringu wód płynących
przeprowadzono badania rzek:
– Marychy (dopływu Czarnej Hańczy) – w profilu wodowskaz Zelwa,
– Czarnej Hańczy (dopływu Niemna) – w profilu Wysoki Most.
Badania prowadzono w programie monitoringu operacyjnego, które umożliwiły dokonanie ocen: stanu
ekologicznego Jednolitej Części Wód, przydatności wód do bytowania ryb, a także w obszarach
chronionych wrażliwości na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł
komunalnych.
Marycha jest lewostronnym dopływem Czarnej Hańczy o długości 80,8 km (w tym 17,6 km
poza granicami Polski). Marycha odbiera ścieki komunalne i przemysłowe z Sejn. Źródła rzeki
znajdują się w okolicy polsko-litewskiej granicy państwowej na północ od wsi Wołyńce. Rzeka
Marycha (dawniej zwana Sejną) początkowo płynie w kierunku południowym pod nazwą Czarna,
mijając po drodze jezioro Sejwy. Na odcinku od Smolan do Murowanego Mostu płynie dwoma
ramionami, a następnie po połączeniu skręca w kierunku południowo-wschodnim do jeziora Sejny.
Od jeziora Sejny, już pod nazwą Marycha płynie w kierunku południowym do jeziora Pomorze.
Poniżej jeziora Pomorze niesie wody początkowo na wschód, a następnie meandrując zakreśla
w kierunku południowym dwa łuki wzdłuż granicy państwa i uchodzi do Czarnej Hańczy na terenie
Białorusi. Główne dopływy Marychy to Rubieżanka i Kunisjanka oraz dopływy z większych jezior
(np.: Boksze, Szejpiszki, Płaskie, Białe, Gieret, Zelwa, Wiłkokuk, Puńsk).
Ocena jakości wód rzeki Marychy w profilu wodowskaz Zelwa (profil oceniający JCW –
Marycha od Marychny do dopływu z jez. Zelwa)
– Ocena stanu ekologicznego – w 2011 r. element biologiczny – wskaźnik fitoplanktonowy
IFPL sklasyfikowano jako bardzo dobry (I klasa). Spośród badanych stężeń wskaźników
fizykochemicznych nie wykazano przekroczeń wartości określonych dla stanu dobrego, w
związku z tym stan ekologiczny w JCW zakwalifikowano do stanu dobrego (II klasa).
– Ocena stanu chemicznego – w 2011 r. stanu chemicznego nie oceniano.
Czarna Hańcza jest dopływem Niemna o długości 141,7 km (w tym 107,8 km w granicach Polski).
Górny odcinek rzeki przebiega przez jeziora Hańcza i Wigry. Malownicze fragmenty zlewni rzeki i jej
okolic zostały objęte ochroną w ramach Suwalskiego Parku Krajobrazowego i Wigierskiego Parku
Narodowego. Główne dopływy Czarnej Hańczy to: Wiatrołuża, Pawłówka, Wierśnianka, Marycha,
Kalna, Kanał Augustowski, Maleszówka, Wołkuszanka. Dolny odcinek rzeki jest uregulowany –
biegnie nim Kanał Augustowski. Rzeka jest odbiornikiem ścieków z Jeleniewa i Suwałk. Rzeka jest
odbiornikiem ścieków z Jeleniewa i Suwałk. W 2011 r. na terenie powiatu sejneńskiego
przeprowadzono badania w profilu Wysoki Most.
Ocena jakości wód rzeki Czarnej Hańczy w profilu Wysoki Most
– Ocena przydatności do bytowania ryb w 2011 r. wykazała, że wody nie spełniają kryteriów
bytowania ryb określonych rozporządzeniem. Wskaźnikami, które zadecydowały o tym stanie
były: tlen rozpuszczony, azotyny i całkowity chlor pozostały.
– Ocena stanu ekologicznego – w 2011 r. element biologiczny – wskaźnik fitoplanktonowy IFPL
sklasyfikowano jako bardzo dobry (I klasa). Spośród badanych stężeń wskaźników
fizykochemicznych nie wykazano przekroczeń normatywów określonych dla stanu bardzo
dobrego (I klasy), ale przy końcowej ocenie stanu ekologicznego wzięto pod uwagę
12
niespełnienie kryteriów do bytowania ryb i obniżono stan ekologiczny wód w JCW do stanu
umiarkowanego.
– Ocena stanu chemicznego – w 2011 roku stan chemiczny nie był oceniany.
– Ocena w obszarach chronionych wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami
pochodzącymi ze źródeł komunalnych wykazała, iż w wodach Jednolitej Części Wód o kodzie
PLRW80002564549 – Czarna Hańcza od jez. Wigry do Gremzdówki włącznie – nie
stwierdzono przyspieszonej eutrofizacji pochodzącej ze źródeł antropogenicznych.
– Ocena stanu JCW – stan ekologiczny w Jednolitej Części Wód o kodzie PLRW80002564549 Czarna Hańcza od jez. Wigry do Gremzdówki włącznie nie osiągnął stanu dobrego lub powyżej
dobrego, w związku z tym stan wód oceniono jako zły.
Z uwagi na to, że duża część Jednolitej Części Wód o kodzie PLRW80002064739: Czarna Hańcza od
Gremzdówki do granicy państwa leży w powiecie sejneńskim, choć punkt śluza Kudrynki położony
jest w powiecie augustowskim poniżej zaprezentowano ocenę tej JCW.
Ocena jakości wód rzeki Czarnej Hańczy w profilu śluza Kudrynki
– Ocena stanu ekologicznego – w 2011 r. na podstawie wskaźnika biologicznego –
makrofitowego indeksu rzecznego – MIR wskazała umiarkowany stan biologiczny wód w JCW
(III klasa). Spośród badanych stężeń wskaźników fizykochemicznych nie wykazano
przekroczeń wartości określonych dla stanu dobrego, w związku z tym stan ekologiczny w JCW
zakwalifikowano do stanu umiarkowanego (III klasa). W 2010 r. element biologiczny
wskazywał na stan dobry (II klasa), wskaźniki fizykochemiczne nie przekraczały wartości
określonych dla II klasy, więc stan ekologiczny w JCW oceniono jako dobry.
– Ocena stanu chemicznego – w 2011 r. na podstawie wskaźników chemicznych stan chemiczny
sklasyfikowano jako stan dobry.
– Ocena w obszarach chronionych wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami
pochodzącymi ze źródeł komunalnych wykazała, że w profilu śluza Kudrynki na Czarnej
Hańczy nie stwierdzono przyspieszonej eutrofizacji pochodzącej ze źródeł antropogenicznych.
– Ocena stanu JCW na podstawie wypadkowej oceny potencjału ekologicznego i stanu
chemicznego wykazała, że stan wód Jednolitej Części Wód o kodzie PLRW80002064739 –
Czarna Hańcza od Gremzdówki do granicy państwa – jest zły.
13
ZESTAWIENIE TABELARYCZNE KLASYFIKACJI STANU EKOLOGICZNEGO I CHEMICZNEGO RZEK W JEDNOLITYCH
CZĘŚCIACH WÓD, LEŻĄCYCH NA TERENIE POWIATU SEJNEŃSKIEGO W 2011 R.
Lp
Kod jcw, której ocenie
służy ppk
Nazwa jcw, której ocenie służy ppk
Nazwa punktu pomiarowokontrolnego
STAN / POTENCJAŁ
EKOLOGICZNY
1
Czarna Hańcza od jez. Wigry do Gremzdówki
włącznie
PLRW80002564549
Czarna Hańcza - Wysoki Most
UMIARKOWANY
2
Czarna Hańcza od Gremzdówki do granicy
państwa
PLRW80002064739
Czarna Hańcza - profil graniczny
śluza Kudrynki
UMIARKOWANY
3
Marycha od Marychny do dopływu z jez. Zelwa
PLRW80002564872
Marycha - profil graniczny
wodowskaz Zelwa
STAN
CHEMICZNY
STAN JCW
ZŁY
DOBRY
ZŁY
DOBRY
Źródło danych: Państwowy Monitoring Środowiska
OBJAŚNIENIA: 1/ - stan chemiczny sklasyfikowano na podstawie ograniczonej liczby wskaźników
stan / potencjał ekologiczny
stan ekologiczny
objaśnienia
BARDZO DOBRY
stan bardzo dobry /
potencjał maks.
stan chemiczny
potencjał ekologiczny potencjał ekologiczny
(jcw sztuczne)
(jcw silnie zmienione)
DOBRY
stan dobry
przekroczone stężenia
średnioroczne
PSD_sr
DOBRY I POWYŻEJ
DOBREGO
DOBRY I POWYŻEJ
DOBREGO
DOBRY
stan / potencjał dobry
PSD_max
UMIARKOWANY
stan / potencjał
umiarkowany
UMIARKOWANY
UMIARKOWANY
SŁABY
stan / potencjał słaby
SŁABY
SŁABY
ZŁY
stan / potencjał zły
ZŁY
ZŁY
poniżej stanu dobrego
średnioroczne i maksymalne
PSD
stan jednolitej części wód
14
maksymalne
DOBRY
stan dobry
ZŁY
stan zły
15
JEZIORA
Do 2011 r. w ramach monitoringu wód powierzchniowych 39 zbiorników powiatu sejneńskiego
zostało przebadanych przez WIOŚ Białystok Delegatura w Suwałkach.
Klasyfikacja jezior powiatu sejneńskiego wg Systemu Oceny Jakości Jezior badanych przez WIOŚ (do
2008 r. z uzupełnieniem z 2010 r.).
Lp.
Nazwa jeziora
Powierzchnia Głębokość
[ha]
maks. [m]
Lata badań
Kategoria podatności na
Klasa czystości
degradację
Jeziora zlewni dolnego biegu Czarnej Hańczy i Pawłówki
1. Dowcień
79,0
10,4
1992
3
3
2. Żubrowo
97,3
17,0
1992
2
3
102,4
48,0
1992, 2006
(2001 – TT)
2
2
4. Jegliniec
22,6
8,2
1992
3
2
5. Gremzdel
59,3
10,0
1992, 2007-2008
3
3
6. Boczniel
25,5
6,8
NON
2
7. Gremzdy
188,1
14,3
3
3
8. Głuche
ok. 32,0
3,4
1992
NON
3
9. Jurkowo
ok. 20,0
2,3
1992
NON
3
10. Kociołek
ok. 3,3
2,6
1992
NON
3
11. Płaskie
ok. 15,5
6,1
1992
3
2
12. Miałkie
ok. 29,0
3,0
1992, 2004
NON
2
13. Dmitrowo
61,2
42,0
1992
2
1
14. Sumowo k. Dmitrowa
14,3
14,6
1992
2
3
15. Białe k. Białogóry
78,2
15,1
1993, 2007
-
2
16. Czarne k. Białogóry
24
6,0
1993
-
2
17. Wierśnie
32,3
8,4
1993
-
3
18. Brożane
44,6
24,3
2004
2
2
19. Płaskie koło Rygola
56,8
12,0
2010
2
1
67,3
17,0
1995, 2001
2
2
21. Pomorze
295,4
23,5
1995, 2001, 2008
2
3
22. Zelwa
103,7
12,3
1995, 2001, 2008
2
1
23. Wiłkokuk
39,1
12,2
1995, 2004
3
2
24. Sejny
64,3
3,8
1996
NON
3
25. Boksze
96,4
22,0
1999
2
2
26. Sejwy
85,6
21,5
1999
3
3
27. Szejpiszki
71,4
21,6
1999
2
3
28. Berżniki
81,0
38,8
2000
2
2
3.
Długie Krasnopolskie
(Sejneńskie)
1992
1992, 2006
Jeziora zlewni rzeki Marychy
20. Gieret
16
Lp.
Nazwa jeziora
Powierzchnia Głębokość
[ha]
maks. [m]
Lata badań
Kategoria podatności na
Klasa czystości
degradację
15,0
6,9
2000
3
NON
30. Bobruczek (rezerwat)
0,9
3,9
2002
NON
2
31. Tobolinka I (rezerwat)
2,8
8,0
2002
2
2
32. Łempis (rezerwat)
8,7
3,3
2003
3
2
33. Łempiuk (rezerwat)
3,6
3,3
2003
NON
2
34. Stulpieniuk (rezerwat)
0,6
2,0
2003
NON
2
35. Stulpień (rezerwat)
7,4
3,8
2003
NON
2
60,5
27,8
2007
-
2
158,1
15,2
1996, 2006
3
2-3
1
2
2
2
29. Punia (Puńsk)
Pozostałe jeziora
36. Sztabinki
37. Hołny
38. Gaładuś (graniczne)
728,6
54,8
1991 – 1995, 2001,
2006
39. Bałędzis (graniczne)
58,2
22,0
2004
Uwaga: parametry jakości dotyczą ostatniego roku badań danego jeziora
(2000 – TT) – pomiary jedynie profili termiczno-tlenowych bez oceny jeziora
Ogólny stan czystości większości jezior powiatu sejneńskiego, badanych przez WIOŚ do 2008 roku
(według Systemu Oceny Jakości Jezior stosowanego do 2007 r., a w 2008 r. zastosowanego razem z
nowym systemem oceny), odpowiadał II klasie czystości (21 jeziora) – jeziora średnio
zanieczyszczone w granicach umiarkowanej eutrofii. Wody najwyższej jakości występowały w
jeziorach: Dmitrowo, Zelwa i Płaskie k. Rygola. Pozostałe zbiorniki charakteryzowały się
nadmiernym zanieczyszczeniem – stan czystości 13 akwenów mieścił się w granicach III klasy
czystości, a jakość wód 1 zbiornika (Punia) nie odpowiadał normom. Stan sanitarny wszystkich
dotychczas badanych akwenów był dobry.
39 jezior = 100%
III klasa
34,2%
II klasa
55,3%
I klasa
7,9%
17
NON
2,6%
W latach 2009 – 2011 na terenie powiatu sejneńskiego przeprowadzono badania 6 jezior według
nowej metodyki:
– Gremzdel (w punktach reperowych) – 2009 – 2011,
– Pomorze – 2010 r.,
– Białe koło Białogóry – 2010 r.,
– Płaskie koło Rygola – 2010 r.,
– Miałkie – 2011 r.,
– Wiłkokuk – 2011 r.,
– Zelwa – 2011 r.
Badania prowadzone w programie monitoringu diagnostycznego (w tym reperowego) umożliwiły
dokonanie ocen: stanu ekologicznego i stanu chemicznego, natomiast badania prowadzone w ramach
monitoringu operacyjnego i badawczego umożliwiły dokonanie ocen stanu ekologicznego akwenów.
Jezioro Gremzdel – jezioro polodowcowe o niewielkiej głębokości: maksymalnej 10,0 m i średniej
3,2 m (wg M. Stangenberga, 1934). Powierzchnia zwierciadła wody wynosi 59,3 ha, a objętość
zbiornika 1.966,5 tys. m3. Akwen jest lekko wydłużony, nieregularny, dno jest zróżnicowane, linia
brzegowa dobrze rozwinięta. Jezioro składa się z kilku zróżnicowanych plos oddzielonych kanałem
lub zwężeniem. Jezioro i zlewnia położone są na Obszarze Chronionego Krajobrazu „Pojezierze
Sejneńskie”. Jezioro znajduje się w zlewni Pawłówki (Gremzdówki), dopływu Czarnej Hańczy
w dorzeczu Niemna. Jezioro nie posiada ujęć wody powierzchniowej, brak zarejestrowanych
bezpośrednich źródeł zanieczyszczeń wód. Badania prowadzone w 2007 r. wykazały, że jezioro
Gremzdel wykazuje cechy zbiornika typu eutroficznego, a stan czystości odpowiadał III klasie
czystości (2,63 pkt.). Średnia przezroczystość wody jeziora wynosiła 1,7 m. Warstwa naddenna była
słabo natleniona, zanotowano wysokie wartości związków azotu w wodzie. Wskaźniki morfometrycznozlewniowe świadczą o silnej podatności jeziora na degradację (III kategoria).
– Ocena stanu ekologicznego w latach 2009 – 2011 na podstawie wskaźników biologicznych,
obejmujących: chlorofil „a”, multimetriks fitoplanktonowy, indeks fitobentosu (IOJ) oraz
makrofitowy indeksu stanu ekologicznego jezior (ESMI) wskazała dobry stan wód w JCW.
Spośród badanych wskaźników fizykochemicznych zawartość tlenu rozpuszczonego
w warstwie naddennej przekraczała granicę stanu dobrego, w związku z tym ostatecznie stan
ekologiczny w JCW zakwalifikowano do stanu umiarkowanego (III klasa). Ocena zweryfikowana przez GIOŚ z uwzględnieniem opinii ekspertów wykazała dobry stan ekologiczny na
podstawie ocenianych wskaźników biologicznych (chlorofil „a”, makrofitowy indeksu stanu
jezior – ESMI) i wspierających je wskaźników fizykochemicznych.
– Ocena stanu chemicznego wykonana w 2009 roku wskazała dobry stan wód w JCW.
Wszystkie uwzględnione substancje chemiczne, w tym substancje priorytetowe (z zastrzeżeniem dotyczącym sumy benzo(g,h,i)perylenu i indeno(1,2,3-c,d)pirenu), nie przekroczyły granicy dobrego stanu wód.
Jezioro Pomorze – polodowcowe jezioro rynnowe o głębokości maksymalnej 23,5 m. Powierzchnia
zwierciadła wody wynosi 295,4 ha, a objętość zbiornika 25.280,5 tys. m3. Akwen jest wydłużony, dno
jest mało zróżnicowane, linia brzegowa umiarkowanie rozwinięta. Jezioro i zlewnia położone są na
Obszarze Chronionego Krajobrazu „Pojezierze Sejneńskie”. Jezioro znajduje się w zlewni Marychy,
dopływu Czarnej Hańczy w dorzeczu Niemna. Jezioro nie posiada ujęć wody powierzchniowej, brak
zarejestrowanych bezpośrednich źródeł zanieczyszczeń wód. Do jeziora dopływają, wraz z wodami
rzeki Marychy, oczyszczone ścieki komunalne i przemysłowe (mleczarskie) z Sejn. Zbiornik
użytkowany przez spółkę rybacką, został zakwalifikowany do typu wód leszczowych. Poprzednie
badania prowadzone w 2001 r. wykazały, że stan czystości jeziora Pomorze odpowiadał III klasie
czystości (wg Systemu Oceny Jakości jezior).
18
Ocena stanu jeziora Pomorze
– Ocena stanu ekologicznego wykonana w 2010 r. na podstawie elementów biologicznych
(chlorofil „a”, makrofitowy indeks stanu jezior – ESMI) wskazała umiarkowany stan wód, w
związku z tym ostatecznie stan ekologiczny w JCW zakwalifikowano do III klasy – stanu
umiarkowanego. Dodatkowo spośród zbadanych stężeń wskaźników fizykochemicznych
średnie nasycenie hypolimnionu tlenem przekroczyło wartości określone dla stanu dobrego.
– Ocena stanu chemicznego wykonana w 2008 r. na podstawie wybranych wskaźników
chemicznych wskazała dobry stan wód w JCW. Wszystkie uwzględnione substancje chemiczne, w tym substancje priorytetowe, nie przekroczyły granicy dobrego stanu wód.
Jezioro Białe koło Białogóry (Białowierśnie) – polodowcowe jezioro wytopiskowo-rynnowe
o głębokości maksymalnej 15,1 m. Powierzchnia zwierciadła wody wynosi 78,2 ha, a objętość
zbiornika 4.952,1 tys. m3. Akwen jest wydłużony, dno jest zróżnicowane, linia brzegowa dobrze
rozwinięta. Jezioro i zlewnia położone są na Obszarze Chronionego Krajobrazu „Pojezierze
Sejneńskie” oraz Obszarze Specjalnej Ochrony ptaków PLB 200002 „Puszcza Augustowska”
(NATURA 2000). Zbiornik objęty jest zakazem używania jednostek pływających z silnikami
spalinowymi, tzw. „ ograniczona strefa ciszy”. Jezioro znajduje się w zlewni dopływu z jeziora Gieret
– dopływu Marychy w dorzeczu Niemna. Jezioro nie posiada ujęć wody powierzchniowej, brak
zarejestrowanych bezpośrednich źródeł zanieczyszczeń wód. Zbiornik użytkowany przez dzierżawcę,
został zakwalifikowany do typu wód leszczowych. Poprzednie badania prowadzone w 2007 r.
wykazały, że stan czystości jeziora Białego koło Białogóry odpowiadał II klasie czystości
(wg Systemu Oceny Jakości jezior).
– Ocena stanu ekologicznego w 2010 r. na podstawie elementów biologicznych (chlorofil „a”,
makrofitowy indeks stanu jezior – ESMI) wskazała dobry stan wód w JCW. Spośród zbadanych
stężeń wskaźników fizykochemicznych średnie nasycenie hypolimnionu tlenem przekroczyło
wartości określone dla stanu dobrego, w związku z tym ostatecznie stan ekologiczny w JCW
zakwalifikowano do III klasy – stanu umiarkowanego.
Jezioro Płaskie koło Rygola – polodowcowe jezioro wytopiskowe o głębokości maksymalnej 12,0 m.
Powierzchnia zwierciadła wody wynosi 56,8 ha, a objętość zbiornika 2.853,5 tys. m3. Akwen jest
elipsowaty, dno jest średnio zróżnicowane, linia brzegowa bardzo słabo rozwinięta. Jezioro i zlewnia
położone są na Obszarze Chronionego Krajobrazu „Puszcza i Jeziora Augustowskie” oraz objęte są
w ramach programu NATURA 2000 Obszarem Specjalnej Ochrony ptaków PLB 200002 i Specjalnym
Obszarem Ochrony Siedlisk (SOO) PLH 200005 o wspólnej nazwie „Puszcza Augustowska”.
Zbiornik objęty jest zakazem używania jednostek pływających z silnikami spalinowymi, tzw. „strefą
ciszy”. Niewielka leśna zlewnia jeziora położona między zlewniami Szlamicy i Czarnej Hańczy
związana jest z doliną cieku wypływającego z jeziora Krejwelanek – dopływu Czarnej Hańczy.
Jezioro zasilane jest głównie przez wodę opadową i gruntową – nie występują dopływy ani odpływ
(jezioro bezodpływowe).
Jezioro nie posiada ujęć wody powierzchniowej, brak zarejestrowanych bezpośrednich źródeł
zanieczyszczeń wód. Zbiornik użytkowany przez spółkę wodną, został zakwalifikowany do typu wód
sielawowych. Badania prowadzone w 2010 r. wykazały, że stan czystości jeziora Płaskiego koło wsi
Rygol odpowiadał I klasie czystości (wg Systemu Oceny Jakości Jezior).
– Ocena stanu ekologicznego w 2010 r. na podstawie elementów biologicznych (chlorofil „a”,
multimetriks fitoplanktonowy, indeks fitobentosu IOJ) wskazała bardzo dobry stan wód w JCW.
W ocenie nie uwzględniono wartości makrofitowego indeksu stanu jezior (ESMI) z uwagi na
niską zawartość związków mineralnych w wodzie, co powoduje słaby rozwój makrofitów.
Spośród zbadanych stężeń wskaźników fizykochemicznych żaden nie przekroczył wartości
określonych dla stanu dobrego, w związku z tym ostatecznie stan ekologiczny w JCW
zakwalifikowano do I klasy – stanu bardzo dobrego.
19
Jezioro Miałkie (Płaskie) – polodowcowe jezioro typu stawowego o głębokości maksymalnej 3,0 m.
Powierzchnia zwierciadła wody wynosi około 29,0 ha, a objętość zbiornika szacowana jest na
477,5 tys. m3 (brak aktualnego planu batymetrycznego jeziora). Akwen jest wydłużony, dno jest mało
zróżnicowane, linia brzegowa słabo rozwinięta. Jezioro i zlewnia położone są na Obszarze
Chronionego Krajobrazu „Pojezierze Sejneńskie”. Jezioro znajduje się w zlewni Gremzdówki
(Pawłówki), dopływu Czarnej Hańczy w dorzeczu Niemna. Jezioro nie posiada ujęć wody
powierzchniowej, brak zarejestrowanych bezpośrednich źródeł zanieczyszczeń wód. Zbiornik
użytkowany przez spółkę rybacką, został zakwalifikowany do typu wód szczupakowo-linowych.
Poprzednie badania prowadzone w 2004 r. wykazały, że stan czystości Jeziora Miałkiego odpowiadał
II klasie czystości (wg Systemu Oceny Jakości Jezior).
Ocena stanu jeziora Miałkiego
– Ocena stanu ekologicznego wykonana w 2011 r. na podstawie elementów biologicznych
(chlorofil „a”, multimetriks fitoplanktonowy PMPL, makrofitowy indeks stanu ekologicznego
jezior ESMI i multimetryczny indeks okrzemkowy IOJ) wskazała dobry stan wód. Spośród
zbadanych stężeń wskaźników fizykochemicznych żaden nie przekroczył wartości określonych
dla stanu dobrego, w związku z czym jezioro zaliczono do stanu dobrego.
– Ocena stanu chemicznego wykonana w 2011 r. na podstawie wybranych wskaźników
chemicznych wskazała dobry stan wód. Wszystkie uwzględnione substancje chemiczne, w tym
substancje priorytetowe, nie przekroczyły granicy dobrego stanu wód.
Jezioro Wiłkokuk – polodowcowe jezioro wytopiskowe o głębokości maksymalnej 12,2 m.
Powierzchnia zwierciadła wody wynosi 39,1 ha, a objętość zbiornika 1.501,8 tys. m3. Akwen jest
wydłużony, dno jest średnio zróżnicowane, linia brzegowa słabo rozwinięta. Jezioro i zlewnia
położone są na Obszarze Chronionego Krajobrazu „Puszcza i Jeziora Augustowskie” oraz objęte są
w ramach programu NATURA 2000 Obszarem Specjalnej Ochrony ptaków PLB 200002 i Specjalnym
ciszy”. Niewielka leśna zlewnia jeziora położona między zlewniami Marychy i Czarnej Hańczy
związana jest z doliną cieku wypływającego z jeziora Zelwa – dopływu Marychy.
sielawowych.
– Ocena stanu ekologicznego w 2011 r. na podstawie elementów biologicznych (tylko chlorofil
„a” i multimetriks fitoplanktonowy) wskazała bardzo dobry stan wód w JCW. Spośród
zbadanych stężeń wskaźników fizykochemicznych średnie nasycenie hypolimnionu tlenem
przekroczyło wartości określone dla stanu dobrego, jednak wskaźnika tego nie uwzględniono
w ocenie, gdyż nie był to wpływ pochodzenia antropogenicznego. W związku z powyższym
ostatecznie stan ekologiczny w JCW zakwalifikowano do I klasy – stanu bardzo dobrego.
Jezioro Zelwa – polodowcowe jezioro wytopiskowe o głębokości maksymalnej 12,3m. Powierzchnia
zwierciadła wody wynosi 103,7 ha, a objętość zbiornika 5.972,0 tys. m3. W skład akweny wchodzą
dwa plosa, dno jest średnio zróżnicowane, linia brzegowa słabo rozwinięta. Jezioro i zlewnia położone
są na Obszarze Chronionego Krajobrazu „Puszcza i Jeziora Augustowskie” oraz objęte są w ramach
programu NATURA 2000 Obszarem Specjalnej Ochrony ptaków PLB 200002 i Specjalnym
ciszy”. Niewielka leśna zlewnia jeziora z małym udziałem obszarów rolnych położona między
zlewniami Marychy i Czarnej Hańczy związana jest ze zlewnią Zelwianki – dopływu Marychy.
Jezioro zasilane jest dopływem z jeziora Wiłkokuk.
20
sielawowych.
– Ocena stanu ekologicznego w 2011 r. na podstawie elementów biologicznych (chlorofil „a”
i multimetriks fitoplanktonowy wspomagane makrofitowym indeksem stanu ekologicznego
jezior (ESMI) z 2008 r.) wskazała dobry stan wód w JCW. Spośród zbadanych stężeń
wskaźników fizykochemicznych średnie nasycenie hypolimnionu tlenem przekroczyło wartości
określone dla stanu dobrego, jednak wskaźnika tego nie uwzględniono w ocenie. W związku
z powyższym ostatecznie stan ekologiczny w JCW zakwalifikowano do II klasy – stanu
dobrego.
21
ZESTAWIENIE TABELARYCZNE KLASYFIKACJI STANU JEZIOR POWIATU SEJNEŃSKIEGO BADANYCH W LATACH 2009 – 2011
STAN EKOLOGICZNY
Kod jeziora (MPHP)
Typ abiotyczny
Rodzaj monitoringu
Fitoplankton – chlorofil „a”
Multimetriks fitoplanktonowy
Fitobentos
– wskaźnik okrzemkowy IOJ
Makrofitowy Indeks Stanu
Ekologicznego ESMI
Klasa elementów biologicznych
Przezroczystość – widzialność
krążka Secchiego (SD)
Tlen rozpuszczony – nad dnem w
okresie letnim
Średnie nasycenie hypolimnionu
tlenem
Przewodność w 20°C
Azot ogólny
Fosfor ogólny
Klasa elementów
fizykochemicznych
Substancje szczególnie szkodliwe dla
środowiska wodnego – specyficzne
zanieczyszczenia syntetyczne i
niesyntetyczne
Klasyfikacja stanu ekologicznego
Substancje priorytetowe dla
polityki wodnej
Inne substancje zanieczyszczające
wg KOM 2006/0129(COD)
Klasyfikacja stanu chemicznego
2009
Niemen
59,3
10,0
30634
6b
MR
II
–
–
–
II
d
pd
–
d
d
d
pd
(pd)
U
(pd)
d
D
Z
Gremzdel
2010
Niemen
59,3
10,0
30634
6b
MR
II
II
II
II
II
d
pd
–
d
d
d
pd
–
U
–
–
–
Z
Gremzdel
2011
Niemen
59,3
10,0
30634
6b
MR
II
II
–
–
II
d
(pd)
–
d
d
d
d
–
D
–
–
–
D
Miałkie (Płaskie)
2011
Niemen
29,0
3,1
30645
6b
MD
II
II
II
II
II
d
d
–
d
d
d
d
d
D
d
d
D
D
Pomorze
2010
Niemen
295,4
23,5
30670
6a
MO
III
–
–
II
III
d
d
pd
d
d
d
pd
–
U
–
–
–
–
Białe k/Białogóry 2010
Niemen
78,2
15,1
30646
5a
MO
I
–
–
II
II
d
–
pd
d
d
d
pd
–
U
–
–
–
–
Wiłkokuk
2011
Niemen
39,1
12,2
30684
6a
MO
I
–
–
–
I
d
–
(pd)
d
d
d
d
–
BD
–
–
–
–
Zelwa
2011
Niemen
103,7
12,3
30685
5a
MO
I
–
–
II
II
d
–
(pd)
d
d
d
d
–
D
–
–
–
–
Płaskie k/Rygola
2010
Niemen
56,8
12,0
30650
5a
MB
I
I
I
(III)
I
d
–
d
d
d
d
d
–
BD
–
–
–
–
UWAGA:
Rodzaj monitoringu
MR – monitoring reperowy
MD – monitoring diagnostyczny
MO – monitoring operacyjny
MB – monitoring badawczy
Ocena wskaźników
d – stan dobry
(pd) – stan poniżej dobrego
nieuwzględniony w ocenie
pd – stan poniżej dobrego
KLASYFIKACJA EKOLOGICZNA
BD - stan bardzo dobry
D
- stan dobry
U
- stan umiarkowany
S
- stan słaby
Z
- stan zły
22
KLASYFIKACJA CHEMICZNA
D
Z
- stan dobry
- stan zły
STAN JCW
D
Z
- stan dobry
- stan zły
STAN JCW
Głębokość maksymalna [m]
Gremzdel
Nazwa jeziora
Powierzchnia jeziora [ha]
ELEMENTY FIZYKOCHEMICZNE
Dorzecze
ELEMENTY BIOLOGICZNE
STAN
CHEMICZNY
23
KONTROLE PROBLEMOWE Z ZAKRESU GOSPODARKI WODNO-ŚCIEKOWEJ
W ewidencji zakładów odprowadzających ścieki do wód powierzchniowych lub do ziemi, na terenie
powiatu sejneńskiego, zarejestrowane są tylko 3 oczyszczalnie ścieków. Są to:
Oczyszczalnia miejska w Sejnach
Miejska oczyszczalnia ścieków w Sejnach eksploatowana przez Zakład Gospodarki KomunalnoMieszkaniowej, Wodociągów i Kanalizacji w Sejnach to oczyszczalnia mechaniczno-biologiczna
z podwyższonym usuwaniem biogenów. Głównym urządzeniem oczyszczalni jest reaktor biologiczny,
o działaniu cyklicznym pozwalający na usuwanie ze ścieków związków organicznych oraz azotu
i fosforu. Przepustowość oczyszczalni: średnia – 2000 m3/d, maksymalna – 2650 m3/d. Odbiornikiem
ścieków oczyszczonych jest rzeka Marycha.
Osad nadmierny odwadniany jest mechanicznie przy pomocy prasy hydraulicznej.
Przy oczyszczalni znajduje się punkt zlewny nieczystości płynnych.
W 2009 r. odprowadzono 269182 m3 ścieków, do punktu zlewnego dowieziono 16570 m3 ścieków.
W 2009 r. wytworzono 15,8 Mg skratek i piasku, 74,9 Mg s.m. osadów ściekowych, skratki
wywożone były na składowisko w Konstantynówce, natomiast osady wykorzystywane były rolniczo.
Kontrolę przeprowadzono w maju 2010 r. Stwierdzono nieprawidłowości, wydano zarządzenie
pokontrolne nakazujące: zwiększenie nadzoru nad pracą oczyszczalni w celu usunięcia występujących
przekroczeń wartości dopuszczalnych związków azotu, zwiększenie nadzoru nad urządzeniami
odprowadzającymi wody roztopowe i opadowe w celu usunięcia zaistniałych przekroczeń wartości
dopuszczalnych zawiesiny, wykonywanie zgodnie z przepisami badań ścieków oraz przekazywanie
opłat za korzystanie ze środowiska w obowiązujących terminach. Zakład zobowiązał się usunąć
nieprawidłowości – m. in. dokonano wymiany dyfuzorów w systemie napowietrzania oczyszczalni,
wykonano przegląd i konserwację sieci deszczowej obiektu
Gminna oczyszczalnia ścieków w Puńsku
Jest to eksploatowana przez Urząd Gminy w Puńsku oczyszczalnia mechaniczno-biologiczna
z podwyższonym usuwaniem biogenów. Głównymi elementem są reaktory osadu czynnego o działaniu cyklicznym typu „BIOVAC”. Usuwanie związków fosforu wspomagane jest chemicznie – z zastosowaniem preparatu PIX. Przepustowość maksymalna – 300 m3/d. Odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest rów melioracyjny – dopływ jeziora Sejwy (w zlewni Marychy).
Do odwadniania osadów nadmiernych stosowana jest prasa filtracyjna. Przy oczyszczalni znajduje się
punkt zlewny nieczystości płynnych – w 2010 r. nie był wykorzystywany.
Na terenie gminy znajduje się 128 przydomowych oczyszczalni ścieków. W 2009 odprowadzono
65000 m3 ścieków, średnio 178 m3/d, wytworzono w 2009 r. 103,8 Mg osadu ściekowego
uwodnionego, powstało 1700 kg skratek i piasku, które gromadzi się w kontenerach na terenie
obiektu. Osad i skratki wywożone są na składowisko odpadów.
Kontrolę przeprowadzono w październiku 2010 r. Zarządzeniem pokontrolnym zobowiązano
użytkownika oczyszczalni do wykonywania pomiarów i badań odprowadzanych ścieków w ramach
automonitoringu oczyszczalni oraz przekazywania ich do właściwych organów – zgodnie z obowiązującymi przepisami. W 2011 roku zakład przekazywał wyniki badań automonitoringowych zgodnie
z wymaganiami ustalonymi w decyzji Starosty Sejneńskiego. Podczas czynności kontrolnych
opartych na analizie badań automonitoringowych uchybień nie wskazano.
Oczyszczalnia ścieków Spółdzielni Mleczarskiej „Mlekpol” Grajewo Zakład Produkcji Mleczarskiej
„SejnMlek” w Sejnach
Zakładowa oczyszczalnia ścieków Zakładu Produkcji Mleczarskiej „SejnMlek” w Sejnach. Głównymi
urządzeniami mechaniczno-biologicznej oczyszczalni są: zbiornik wstępnego napowietrzania, 2 rowy
cyrkulacyjne pracujące w układzie szeregowym oraz osadnik wtórny. Usuwanie ze ścieków związków
24
fosforu wspomagane jest chemicznie, poprzez zastosowanie preparatu PIX. Przepustowość
oczyszczalni maksymalna – 650 m3/d. Odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest rzeka Marycha.
Osad nadmierny odwadniany jest przy pomocy przewoźnego urządzenia do mechanicznego
odwadniania – wirówki, stanowiącej własność Spółdzielni Mleczarskiej „Mlekpol” w Grajewie.
Kontrolę przeprowadzono w czerwcu 2010 r. Stwierdzono przekroczenie ilości wód pochłodniczych
odprowadzanych do rzeki Marychy. Zarządzeniem pokontrolnym zobowiązano użytkownika
oczyszczalni do dostosowania niezbędnych dokumentów, aby dostosować pozwolenie wodnoprawne
do potrzeb zakładu.
WODY PODZIEMNE
PRESJE
Wody podziemne należące do zasobów naturalnych, coraz bardziej zagrożone są zanieczyszczeniami
z powierzchni ziemi. Konieczna jest ich szczególna ochrona, gdyż są to zasoby nieodnawialne.
W szczególności niezbędna jest ochrona znacznych obszarów, pod którymi znajdują się Główne
Zbiorniki Wód Podziemnych. W Polsce jest ich około 180, a obszar obejmuje ponad 52 %
powierzchni naszego kraju.
Wody podziemne zanieczyszczone są rozmaitymi substancjami chemicznymi, najczęściej są to:
azotany, fosforany, substancje ropopochodne, chlorki, siarczany i inne. Najpowszechniej
występującymi przyczynami zanieczyszczeń wód podziemnych są wycieki z nieizolowanych
wysypisk odpadów, z baz paliwowych i stacji sprzedaży paliw do pojazdów samochodowych.
Zanieczyszczenia siarczanami występują przede wszystkim na terenach uprzemysłowionych,
azotanami i fosforanami na terenach rolniczych (są one także przyczyną degradacji zbiorników
wodnych).
STAN – ocena jakości wód podziemnych
KLASYFIKACJA WÓD PODZIEMNYCH
Klasyfikacja elementów fizykochemicznych stanu wód podziemnych obejmuje pięć następujących
klas jakości wód podziemnych:
• Klasa I – wody bardzo dobrej jakości, w których:
a) wartości elementów fizykochemicznych są kształtowane wyłącznie w efekcie naturalnych
procesów zachodzących w wodach podziemnych i mieszczą się w zakresie wartości stężeń
charakterystycznych dla badanych wód podziemnych ( tła hydrogeochemicznego)
b) wartości elementów fizykochemicznych nie wskazują na wpływ działalności człowieka
• Klasa II – wody dobrej jakości, w których:
a) wartości niektórych elementów fizykochemicznych są podwyższone w wyniku naturalnych
procesów zachodzących w wodach podziemnych
b) wartości elementów fizykochemicznych nie wskazują na wpływ działalności człowieka albo
jest to wpływ bardzo słaby
• Klasa III – wody zadowalającej jakości, w których wartości elementów fizykochemicznych są
podwyższone w wyniku naturalnych procesów zachodzących w wodach podziemnych lub słabego
wpływu działalności człowieka
• Klasa IV – wody niezadowalającej jakości, w których wartości elementów fizykochemicznych są
podwyższone w wyniku naturalnych procesów zachodzących w wodach podziemnych oraz
wyraźnego wpływu działalności człowieka
25
• Klasa V – wody złej jakości, w których wartości elementów fizykochemicznych potwierdzają
znaczący wpływ działalności człowieka
Na terenie powiatu do 2007 roku zlokalizowanych było łącznie 17 studni sieci monitoringu wód
podziemnych, które były opomiarowane przez Państwowy Instytut Geologiczny. Po modernizacji sieci
monitoringu w 2009 roku PIG objął badaniami jedynie Jednolite Części Wód Podziemnych (JCWPd)
uznane za zagrożone niespełnieniem określonych dla nich celów środowiskowych (osiągnięcia
dobrego stanu i dobrego stanu ilościowego do 2015 r., narażonych na zanieczyszczenia pochodzenia
rolniczego). Na terenie województwa podlaskiego nie wyznaczono takich JCWPd. Na terenie powiatu
sejneńskiego w 2010 r. Państwowy Instytut Geologiczny na zlecenie Inspekcji Ochrony Środowiska
w ramach krajowej sieci monitoringu wód badał 2 punkty monitoringu wód podziemnych w ramach
monitoringu diagnostycznego (wody gruntowe).
Należy podkreślić, że przedstawiona klasyfikacja wód podziemnych skierowana jest na ocenę stopnia
zanieczyszczenia wód i nie obejmuje oceny stanu sanitarnego oraz badań pod kątem przydatności
wody do picia (po uzdatnieniu). Oceny te wykonuje Państwowa Inspekcja Sanitarna.
Głębokość
stropu (m)
Użytkowanie
terenu (dominujące w
promieniu 500 m)
Wody
1742 Stare Boksze
5,2
Grunty orne – gospodarka
wielkopolowa
G
III
1749 Wigrańce
13,8
Lasy
G
V
Nr
Miejscowość
/ Gmina
Klasa wód
2010
źródło:PIG
OBJAŚNIENIA DO TABELI
Rodzaj studni:
[sk] – studnia kopana
[piez.] - piezometr
[sw] – studnia wiercona
Rodzaj wód:
W – wgłębne – wody poziomów artezyjskich i subartezyjskich
G – gruntowe – wody płytkiego krążenia o swobodnym
zwierciadle wody
Stan wód w otworze badawczym nr 1742 „Stare Boksze” (gmina Puńsk, JCWPd 23) kształtował się
w zakresie zadowalającej (III klasa) jakości, czyli ogólnie dobrego stanu chemicznego wód
podziemnych (obejmującego I, II, III klasę). W III klasie jakości wód występowały żelazo
i wodorowęglany.
Zły chemiczny stan wód stwierdzono w punkcie pomiarowym nr 1749 „Wigrańce” (gmina Sejny,
JCWPd 23). O obniżeniu jakości zadecydowały podwyższone wartości cynku (IV klasa) i niklu
(V klasa). Stwierdzono ponadto wyraźnie podwyższone stężenia: antymonu, glinu, kobaltu, miedzi
i ołowiu. Punkt zlokalizowany jest na terenie leśnym, a woda ujmowana jest z głębokości ok. 14 m.
W pobliżu nie ma żadnych zewidencjonowanych źródeł zanieczyszczeń antropogenicznych, co
sugeruje wykonanie badań potwierdzających niska jakość wody w tym punkcie.
W ramach kontroli prowadzonych w celu ochrony wód podziemnych i powierzchniowych
w szczególności poprzez egzekwowanie przestrzegania warunków pozwoleń wodnoprawnych;
nadzór nad wdrażaniem Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych w 2011 r.
skontrolowano:
Gospodarka Komunalna Gminy Puńsk – kontrola odbyła się w listopadzie 2011 r. Ujęcie wody
powierzchniowej w Puńsku, z którego korzystają mieszkańcy 14 okolicznych wsi, składa się z dwóch
studni głębinowych, budynku stacji wodociągowej oraz dwóch zbiorników wyrównawczych.
W 2010 r. pobrano 166,7 tys m3 wody. W 2010 r. dokonano rozbudowy stacji uzdatniania, remontu
sieci wodociągowej i kanalizacyjnej w Puńsku i Trakiszkach. Prace polegały na przebudowie budynku
26
stacji i rozbudowie urządzeń technologicznych, budowie dwóch zbiorników wyrównawczych (po 150
m3 każdy) oraz zbiornika popłuczyn. Podczas kontroli ustalono, że stan faktyczny urządzeń
gospodarki wodnej nie odpowiada posiadanemu przez zakład pozwoleniu wodnoprawnemu.
W przekazanych badaniach wód technologicznych (popłucznych) nie uwzględniono wszystkich
wymaganych pozwoleniem parametrów. W zbiorczych zestawieniach o zakresie korzystania ze
środowiska nie ujęto wprowadzania ścieków do wód lub do ziemi. Udzielono instruktażu. Wydano
zarządzenie pokontrolne zobowiązujące zakład do usunięcia nieprawidłowości. Zakład poinformował
tut. Delegaturę o realizacji zaleceń – uzyskano nowe pozwolenie wodnoprawne – oraz zobowiązano
się do prawidłowego monitoringu wskaźników w ściekach i odpowiedniego naliczania opłat za
korzystanie ze środowiska.
Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe „MIWEX” Rafał Wyrzykowski, Żłobin, gm. Krasnopol –
kontrolę przeprowadzono w lipcu 2011 r. Firma prowadzi działalność gospodarczą w zakresie
opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych. Zgodnie z wydaną przez
Wójta Gminy Krasnopol decyzją P.U.H. „Miwex” może odbierać od właścicieli nieruchomości
odpady o kodach: 20 03 04 – szlamy ze zbiorników bezodpływowych, służących do gromadzenia
nieczystości, 20 03 06 – odpady ze studzienek kanalizacyjnych, 02 02 04 – osady z zakładowych
oczyszczalni ścieków. Podczas kontroli stwierdzono, że nieprawidłowo przekazywana jest do Urzędu
Gminy w Krasnopolu ewidencja zawartych, rozwiązanych lub wygaśniętych umów z właścicielami
nieruchomości, udzielono instruktażu oraz wydano zarządzenie pokontrolne.
Gospodarstwo rolne, Augustyn Wyrzykowski, Żłobin 1, gm. Krasnopol – podczas kontroli
interwencyjnej przeprowadzonej w lipcu 2011 r. stwierdzono wylewanie nieczystości płynnych na
teren użytków zielonych w sposób niezgodny z art. 194 ustawy Prawo Wodne. Zastosowano sankcję
w postaci mandatu karnego w wys. 300 zł, wystosowano zarządzenie pokontrolne, następnie sprawca
wykroczenia zobowiązał się do zaprzestania niezgodnego z prawem wylewania ścieków na pola.
GOSPODARKA ODPADAMI
PRESJE
ODPADY PRZEMYSŁOWE
Ilość odpadów wytworzonych (z wyłączeniem odpadów komunalnych), na terenie powiatu
sejneńskiego w 2011 r. wyniosła 7,7 tys. Mg, co stanowiło ok. 1,1 % odpadów wytworzonych na
terenie całego województwa podlaskiego.
Odpady wytworzone (z wyłączeniem odpadów komunalnych) w ciągu roku
2003
2004
-
-
-
927,5
887,4
927,9
Powiat sejneński
Województwo podlaskie
2005
2006
2007
2008
[tys. Mg]
-
957,4
2009
-
1,3
1,2
1057,2
838,3
737,9
2010
2011
8,4
7,7
713,5
707,6
źródło:GUS
Ilość odpadów (z wyłączeniem odpadów komunalnych) poddawanych procesom odzysku jest równa
ilości odpadów wytwarzanych.
Udział odpadów poddanych odzyskowi w ilości odpadów wytworzonych (z wyłączeniem
odpadów komunalnych) w ciągu roku
Powiat sejneński
2003
2004
-
-
2005
2006
-
2007
[%]
-
źródło:GUS
27
-
2008
2009
2010
2011
100,0
100,0
100,0
100,0
ODPADY KOMUNALNE
W latach 2005 – 2011 roczna ilość zebranych odpadów komunalnych na terenie powiatu podlegała
nieznacznym wahaniom.
W 2011 r. zebrano 2.136,89 Mg odpadów, co w przeliczeniu na jednego mieszkańca wyniosło
101 kg/rok1 (w tym odpady z gospodarstw domowych – 58,8 kg/os).
Głównymi źródłami wytwarzania odpadów komunalnych są gospodarstwa domowe, obiekty
handlowo-usługowe, szkoły, przedszkola, obiekty turystyczne i targowiska. Podstawowym sposobem
unieszkodliwiania odpadów komunalnych jest ich składowanie na składowiskach. Problem
zmniejszenia ilości odpadów komunalnych trafiających na składowiska w Polsce, wynika m.in.
z niedoskonałości systemu pobierania opłat za ich wywóz z gospodarstw domowych. W budownictwie
wielorodzinnym, opłaty są pobierane nie od ilości wytwarzanych odpadów, ale od ilości osób w nim
mieszkających. Jeszcze gorsze rozwiązania funkcjonują w wyliczeniach opłat w budownictwie
indywidualnym, gdzie mieszkańcy samodzielnie deklarują wielkość pojemników na odpady
i częstotliwość ich wywożenia. Taka polityka nie wpływa korzystnie na zmniejszenie masy odpadów
faktycznie wytwarzanych. Ich ilość mogłaby być także dużo mniejsza, gdyby większy nacisk
położono na ich bezpośrednie zagospodarowanie (segregacja na potrzeby recyklingu czy
kompostowanie na nawóz).
Ilość odpadów komunalnych wytworzonych na terenie powiatu sejneńskiego w latach 2005-2011
Ilość odpadów komunalnych [tys.Mg]
2,50
2,00
1,50
1,00
0,50
0,00
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
rok
źródło: GUS
STAN
SKŁADOWISKA
Na terenie powiatu na koniec 2011 r. znajdowały się 3 składowiska odpadów innych niż
niebezpieczne i obojętne, a odpady komunalne przyjmowało jedno składowisko. Na omawianym
obszarze nie ma składowisk odpadów przemysłowych.
Składowisko odpadów we wsi Konstantynówka, gmina Sejny
Właścicielem obiektu jest gmina Miasto Sejny. Obiekt zarządzany jest przez Zakład Gospodarki
Komunalno-Mieszkaniowej, Wodociągów i Kanalizacji w Sejnach.
Składowisko zostało uruchomione w 1993 r. Służy potrzebom Miasta oraz Gminy Sejny, a także od
2004 r. potrzebom Gminy Giby, a od 2005 r. Gminy Krasnopol.
1
Masa odpadów w przeliczeniu na mieszkańca zależy od poziomu życia, struktury zabudowy, poziomu obsługi
oraz sposobu ogrzewania budynków
28
Składowisko położone jest na gruntach wsi Konstantynówka, w lesie, w odległości ok. 4,5 km od
Sejn. Powierzchnia składowiska (2,8 ha) podzielona jest na 4 sektory, drogi dojazdowe, zasieki na
surowce wtórne, znajduje się tu także budynek obsługi składowiska. Składowisko jest w całości
ogrodzone siatką, zamykane bramą. Wysypisko jest dozorowane w wyznaczonych godzinach,
w zależności od potrzeb.
Dzięki zainstalowanym piezometrom prowadzi się monitoring wód podziemnych. Bada się również
odcieki ze składowiska, zbierane poprzez drenaż w studzience odcieków, strukturę i skład masy
składowanych odpadów, osiadanie powierzchni składowiska oraz wielkość opadu atmosferycznego.
W 2010 roku na składowisku złożono 1502,9 Mg Mg odpadów komunalnych niesegregowanych
i 16,7 Mg skratek oraz 56,9 Mg osadów ściekowych. W 2011 roku złożono 1053,92 Mg odpadów
20 03 01 (niesegregowane odpady komunalne) oraz 7,7 Mg 19 08 01 (skratki). Na składowisku
prowadzona jest segregacja odpadów przywiezionych. W Sejnach funkcjonuje również selektywna
zbiórka odpadów tzw. selekcja „u źródła”. W 2010 roku zebrano następujące rodzaje i ilości
wysegregowanych:
- 15 01 01 (papier) – 22,18 Mg,
- 15 01 07 (szkło) – 57,42 Mg,
- 15 01 02 (tworzywo sztuczne) – 51,36 Mg.
W 2011 roku zebrano następujące rodzaje i ilości wysegregowanych:
- 15 01 01 (papier) – 18,66 Mg,
- 15 01 07 (szkło) – 56,16 Mg,
- 15 01 02 (tworzywo sztuczne) – 22,58 Mg.
Składowisko odpadów we wsi Szołtany, gmina Puńsk
Właścicielem składowiska o powierzchni 1,05 ha we wsi Szołtany, w odległości ok. 2 km od Puńska
jest Gmina Puńsk, ona też zarządza obiektem. Składowisko zostało zamknięte z dniem 12.06.2010 r.
Obecnie prowadzona jest rekultywacja obiektu z terminem do 30.05.2013 r.
Wysypisko powstało w 1987 roku, a w 1997 roku zostało zmodernizowane poprzez uszczelnienie
sektora przeznaczonego do eksploatacji o powierzchni 0,3 ha. Wykonano wówczas instalację
drenażową do zbierania i odprowadzanie odcieków do zbiornika na odcieki. Składowisko wyposażone
jest w pełne, zamykane bramą ogrodzenie. Z jednej strony obiektu znajduje się las, z pozostałych zaś
zieleń stanowią posadzone drzewa.
Na składowisku zainstalowane są trzy piezometry. Prowadzony jest monitoring składowiska, głównie
stan wód podziemnych, odcieków ze składowiska, bada się strukturę i skład masy składowanych
odpadów, osiadanie powierzchni składowiska oraz wielkość opadu atmosferycznego.
Składowisko odpadów we wsi Krasnopol, gmina Krasnopol
Właścicielem oraz zarządzającym składowiskiem jest Gmina Krasnopol. Składowisko to zostało
zamknięte z dniem 31.03.2006 r. Z dniem 31.05.2010 r. zakończona została rekultywacja składowiska.
Prowadzony jest monitoring składowiska w zakresie badania osiadania powierzchni, wielkości opadu
atmosferycznego. W 2010 r. z terenu gminy wywieziono 203,85 m3 odpadów komunalnych oraz
4765 m3 nieczystości ciekłych. Odpady z gminy Krasnopol trafiają na składowisko w Konstantynówce
oraz do ZUOK w Suwałkach. Ścieki są wywożone do oczyszczalni w Sejnach i w Suwałkach.
Monitoring składowisk
Zgodnie z art. 147a ustawy – Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z póź. zm.)
prowadzący instalację jest zobowiązany prowadzić monitoring składowiska przez akredytowane2
laboratorium w rozumieniu ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności.
2
Akredytacji udziela Polskie Centrum Akredytacji, posiadające status państwowej osoby prawnej i nadzorowane
przez Ministerstwo Gospodarki. Zgodnie z normą PN-EN ISO/IEC 17000:2006 akredytacja jest to "atestacja
przez stronę trzecią, dotycząca jednostki oceniającej zgodność, służąca formalnemu wykazaniu jej
kompetencji do wykonywania określonych zadań w zakresie oceny zgodności". Zasady akredytacji ujęte są w
29
W wyniku działań kontrolnych stwierdzono, że jednostki zarządzające składowiskami prowadzą
monitoring obiektów. Badania wykonują akredytowane laboratoria. Wyniki badań nie wykazują
pogorszenia jakości wód podziemnych.
PRZECIWDZIAŁANIA – kontrole składowisk i zakładów przemysłowych
W 2011 r. Delegatura WIOŚ przeprowadziła kontrole następujących podmiotów pod kątem
gospodarowania odpadami w następujących cyklach kontrolnych:
Poprawa stanu gospodarki odpadami komunalnymi w gminach:
• Składowisko w Konstantynówce – Kontrolę przeprowadzono w grudniu 2011 r. Stwierdzono, że
składowany jest na składowisku osad ściekowy, który nie ujęty został w decyzji zatwierdzającej
instrukcję eksploatacji składowiska (naliczono nieprawidłowo opłatę za składowanie osadów na
składowisku) oraz, że monitoring składowiska prowadzony jest niezgodnie z obowiązującą
decyzją. Zastosowano pouczenie oraz instruktaż.
• Składowisko w Krasnopolu – Kontrolę przeprowadzono w listopadzie 2011 r. Stwierdzono, że
nie przesłano wyników monitorowania składowiska w terminie, zastosowano pouczenie.
Kontrole pod kątem poprawy stanu gospodarki odpadami innymi niż komunalne – egzekwowa-nia
zgodnego z prawem postępowania z odpadami w zakresie ich wytwarzania, zbierania, transportu,
unieszkodliwiania i odzysku, a także transgranicznego przemieszczania odpadów:
•
Zakład Produkcji Mleczarskiej „SejnMlek” w Sejnach – Kontrolę przeprowadzono w czerwcu
2010 r. Zakład wytwarza następujące rodzaje odpadów niebezpiecznych: inne oleje silnikowe,
przekładniowe i smarowe (13 02 08), lampy fluorescencyjne (16 02 13), sorbenty, materiały
filtracyjne (15 02 02). Zużyte oleje przekazuje do odzysku firmie OILER Sp. z o.o. z Tczewa,
lampy fluorescencyjne – przekazywane do unieszkodliwienia firmie PPHU „ABBA-EKOMED”
z Torunia, zużyte sorbenty, materiały filtracyjne – do unieszkodliwienia firmie OILER Sp. z o.o.
z Tczewa. Podczas kontroli stwierdzono następujące nieprawidłowości: wytworzono odpady
(filtry olejowe) nieujęte w decyzji zatwierdzającej program gospodarki odpadami
niebezpiecznymi oraz prowadzono jedną kartę ewidencji odpadów dla dwóch rodzajów odpadów.
Zarządzeniem pokontrolnym zobowiązano zakład do prawidłowej ewidencji odpadów oraz
uzupełnić dokumenty w celu aktualizacji pozwolenia na wytwarzanie odpadów – zgodnie
z obowiązującymi przepisami. Zakład wykonał zalecenia ujęte w zarządzeniu pokontrolnym.
•
Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Sejnach – Kontrolę przeprowadzono
w marcu 2011 r. W zakładzie wytwarzane są następujące rodzaje odpadów niebezpiecznych:
wodne roztwory wywoływaczy (09 01 01), utrwalaczy (09 01 04), zużyte urządzenia elektryczne
(16 02 13), części ciała i organy (18 01 02), inne odpady medyczne (18 01 03), złom (20 01 40)
oraz odpady komunalne (20 03 01). Odpady komunalne przekazywane są do ZGKiM w Sejnach,
medyczne do firmy „EMKA” Handel i Usługi w Żyrardowie, złom – GS „SCh” w Sejnach,
utrwalacze i wywoływacze – firmie „Przetwórstwo Metali” z Kobyłki. Podczas kontroli nie
stwierdzono nieprawidłowości, udzielono instruktażu w zakresie gospodarki odpadami. Zakład
wykonał zalecenia zawarte w zarządzeniu pokontrolnym z poprzedniej kontroli.
•
Grzegorz Krakowski Spożywczy Dom Handlowy „KRAKUS” – Wytwórnia zniczy – Sejny –
Kontrolę przeprowadzono w lipcu i sierpniu 2011 r. Firma posiada umowę na odbiór i wywóz
nieczystości stałych z Firmą Transportowo-Usługową Eko s.c. z Jeleniewa. Podczas kontroli
naruszeń i nieprawidłowości w zakresie ochrony środowiska nie stwierdzono.
międzynarodowych normach i wytycznych, w których określone są wymagania, zarówno dla jednostek
akredytujących, jak i dla podlegających akredytacji jednostek oceniających zgodność. Uzyskanie akredytacji
oznacza, że akredytowane podmioty zostały ocenione według tych norm i wytycznych, a ich wyniki są
wiarygodne i dokładne.
30
•
ANDRZEJ NORWA – SERVICE Filia w Sejnach – kontrolę przeprowadzono w sierpniu
i wrześniu 2011 r. Zakład zajmuje się usługami diagnostycznymi i wymianą opon. Podczas
kontroli stwierdzono, ze wytwarzane były odpady niebezpieczne o kodzie 15 02 02 – ręczniki
papierowe zanieczyszczone smarami, które zbierano razem z odpadami komunalnymi. Firma
posiada umowę z ZGKMWiK w Sejnach na odbiór odpadów komunalnych oraz pobór wody
i odprowadzanie ścieków do kanalizacji sanitarnej. Kolejnymi nieprawidłowościami było spalanie
odpadów, brak ewidencji i zbiorczych zestawień o rodzajach i ilości odpadów, nie sporządzanie
informacji o zakresie korzystania ze środowiska. Udzielono instrukcji w zakresie przepisów
dotyczących gospodarki odpadowej, firmę ukarano mandatem w wysokości 500 zł. Wydano
zarządzenie pokontrolne zobowiązujące firmę do usunięcia nieprawidłowości i następnie zakład
poinformował o dostosowaniu się do zaleceń zawartych w zarządzeniu.
HAŁAS KOMUNIKACYJNY I PRZEMYSŁOWY
PRESJE – źródła hałasu
Klimat akustyczny województwa podlaskiego kształtuje głównie komunikacja drogowa oraz
w niewielkim stopniu, hałas przemysłowy, którego uciążliwość ma charakter lokalny o stosunkowo
niedużym zasięgu.
W zależności od pochodzenia hałasu środowiskowego (źródła) dokonuje się jego podziału na
następujące, podstawowe kategorie hałasu komunikacyjny, (drogowy, lotniczy, kolejowy) oraz
przemysłowy.
Uregulowania prawne dotyczące zagadnienia ochrony przed hałasem zawiera ustawa z dnia
27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska. Według tej ustawy ochrona przed hałasem polega
na zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycznego środowiska poprzez utrzymanie poziomu hałasu
poniżej dopuszczalnego lub, co najmniej na tym poziomie oraz zmniejszenie poziomu hałasu, co
najmniej do dopuszczalnego, gdy nie jest on dotrzymany.
Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku zawarte są w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia
14 czerwca 2007 roku (Dz. U. Nr 120, poz.826). Według powyższego rozporządzenia wartości
poziomów dopuszczalnych hałasu są zależne od funkcji urbanistycznej, jaką spełnia dany teren oraz
od pory dnia i nocy. Aktualnie dopuszczalne poziomy hałasu zmienione są rozporządzeniem Ministra
Środowiska z dnia 1 października 2012 roku (Dz.U. z 2012 r., poz. 1109).
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku prowadzi badania hałasu
komunikacyjnego i przemysłowego na terenie całego województwa podlaskiego. Badania
przeprowadzane są w ramach planowych kontroli, a także w ramach działań interwencyjnych
w wyniku skarg społeczeństwa.
STAN – pomiary hałasu
Hałas komunikacyjny jest obecnie najpowszechniejszym i najbardziej uciążliwym źródłem hałasu
w środowisku zurbanizowanym. Ciągły wzrost ilości pojazdów mechanicznych, przy jednoczesnym
braku właściwych rozwiązań drogowych, braku obwodnic miejskich, złej jakości nawierzchni
znacząco powiększa obszar środowiska o ponadnormatywnym hałasie drogowym.
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska pomiary hałasu komunikacyjnego na terenie powiatu
sejneńskiego prowadził w: Sejnach w latach 2002 i 2009, w Gibach – 2010 r., w Krasnopolu – 2011 r.
Przeprowadzono badania służące określeniu wskaźników mających odniesienie do jednej doby (LAeqD
i LAeqN). Podczas pomiarów każdorazowo prowadzono rejestrację natężenia ruchu pojazdów
z wyodrębnieniem pojazdów ciężkich.
31
Podczas pomiarów w Krasnopolu w 2011 r. wykazano przekroczenia wartości dopuszczalnych
poziomów hałasu w badanym punkcie, zarówno w porze dziennej, jak i nocnej: w porze dnia o 1,5 dB,
w porze nocy o 6,1 dB. Średnia liczba pojazdów wynosiła 2893 sztuk/dobę, w tym ciężkich 269
sztuk/dobę.
W tabeli poniżej przedstawiono wyniki badań hałasu komunikacyjnego w powiecie sejneńskim
z ostatnich 3 lat
Wyniki pomiarów hałasu komunikacyjnego – średniego poziomu równoważnego dźwięku LAeq
na terenie powiatu sejneńskiego w latach 2009 – 2011.
Lp.
Lokalizacja punktu
pomiarowego
Współrzędne
geograficzne
punktu
Średni poziom
równoważny (LAeq)
dla pory dziennej dla pory nocnej
LAeq,D [dB]
LAeq,N [dB]
Przekroczenia
dopuszczalnej wartości
wskaźnika oceny hałasu
dla pory
dziennej
[dB]
dla pory
nocnej
[dB]
Sejny (2009)
1.
ul. Konarskiego 17,19
N 54°06’28,2”
E 23°20’33,2”
63,8
53,4
3,8
3,4
N 54°02’23,3”
E 23°21’22,4”
58,8
52,0
3,8
2,0
N 54°06’54,2”
E 23°12’15,1”
61,5
56,1
1,5
6,1
Giby (2010)
2.
ul. Dziemianówka 3
Krasnopol (2011)
3.
ul. Wojska Polskiego 22
źródło: WIOŚ Białystok
PRZECIWDZIAŁANIA
Środki ochrony przed hałasem komunikacyjnym dzieli się na dwa rodzaje:
• ochrona przed hałasem „u źródła” – wszystkie przedsięwzięcia ingerujące w źródło dźwięku,
powodujące zmniejszenie promieniowania energii akustycznej do środowiska. Dzieli się na
następujące rodzaje zadań:
– ingerencja w konstrukcję pojazdów w celu zmniejszenia emisji hałasu – jest przedmiotem kilku
Dyrektyw Unii Europejskiej oraz przepisów krajowych, które są zharmonizowane
z Dyrektywami UE,
– dobór konstrukcji arterii – emisja hałasu samochodowego jest m.in. efektem hałasu
powodowanego interakcją kół i nawierzchni drogowej. Wypadkowa emisja hałasu zależy od
rodzaju i jakości opon i nawierzchni drogowej,
– oddziaływanie na mniej hałaśliwą eksploatację pojazdów – istotne znaczenie dla zmniejszenia
emisji hałasu pojazdów mają ograniczenia prędkości oraz zapobieganie częstym startom,
hamowaniom, a szczególnie gwałtownym przyspieszeniom samochodów na niskich biegach
i przy wysokich obrotach silników. Przyspieszanie samochodów występuje na ogół w obrębie
skrzyżowań. Dlatego też istotny efekt ograniczenia emisji hałasu można osiągnąć poprzez
wymuszenie spokojnej jazdy ze stałą umiarkowaną prędkością stosując zsynchronizowaną
sygnalizację świetlną tzw. „zieloną falę”.
• urbanistyczne i architektoniczno – budowlane środki ochrony przeciwdźwiękowej – działania
zmierzające do ograniczenia hałasu już wyemitowanego „do środowiska”.
32
Urbanistyczne i organizacyjne rozwiązania zmniejszania hałasu komunikacyjnego –
rozwiązania tego typu dotyczą dużych obszarów mieszkaniowych i mają związek ze zmianami
zagospodarowania. Dzielą się na następujące grupy:
• budowa obwodnic miast, tworzenie nowych tras międzydzielnicowych, tworzenie nowych obwodnic
wewnątrz miejskich. Rozwiązania te pozwalają na wyprowadzenie przede wszystkim ruchu
ciężkiego oraz na zmniejszenie ruchu samochodów osobowych na terenach mieszkalnych.
• strefy „ruchu uspokojonego”. Ideą tworzenia stref jest hasło „jak najmniej ruchu samochodowego”.
Realizowane jest ono poprzez: ograniczanie przepustowości ulic, ograniczanie prędkości, stwarzanie
innych ograniczeń i utrudnień dla ruchu samochodów, całkowita eliminacja ruchu tranzytowego,
tworzenie preferencji dla transportu zbiorowego, przyjaznego środowisku. Strefami takimi
obejmowane są przede wszystkim obszary mieszkalne.
Architektoniczno-budowlane środki ochrony przeciwdźwiękowej, o charakterze raczej lokalnym:
• ekranowanie akustyczne – jest najczęściej stosowanym środkiem ochrony przeciwdźwiękowej
w otoczeniu tras komunikacyjnych. Ekrany akustyczne mają za zadanie zasłaniać odbiorcę przed
dźwiękiem dochodzącym bezpośrednio od źródła. Dobrze zaprojektowane powinny służyć przede
wszystkim do ochrony niskiej zabudowy mieszkaniowej. Aby ochronić wysoką zabudowę należy
stosować rozwiązania specjalne: budowa drogi w wykopie, budowa tuneli lub półtuneli.
• architektoniczno-budowlane środki ochrony przeciwdźwiękowej; najczęściej stosowanym rozwiązaniem jest podwyższanie izolacyjności akustycznej otworów okiennych. Dodatkową możliwością
zabezpieczenia przed hałasem mieszkańców terenów zlokalizowanych wzdłuż tras komunikacyjnych jest odpowiednie ukształtowanie bryły budynku i funkcjonalne rozplanowanie pomieszczeń.
Elewacje istniejących już budynków eksponowane na hałas mogą być także chronione za pomocą
przezroczystych ekranów zawieszanych na tej elewacji.
HAŁAS PRZEMYSŁOWY – działalność kontrolna
Hałas przemysłowy na terenie województwa stanowi zagrożenie o charakterze lokalnym, występujące
głównie w dzielnicach przemysłowych miast. Przyczyną wzrostu uciążliwości jest rozbudowa miast,
wchłanianie terenów przemysłowych i rozbudowa w ich sąsiedztwie zabudowy mieszkaniowej.
Zagrożenie hałasem przemysłowym związane jest głównie z niekorzystną lokalizacją zabudowy
mieszkaniowej, w pobliżu zakładów przemysłowych oraz obiektów usługowych. Emisja hałasu jest
uzależniona od prowadzonego procesu technologicznego, wykorzystywanych w nim maszyn
i urządzeń. Ilość, stan techniczny, poziom nowoczesności urządzeń, a także izolacyjność akustyczna
i lokalizacja źródła są czynnikami decydującymi o stopniu uciążliwości dla otoczenia.
W 2011 roku przeprowadzono jedną kontrolę interwencyjną związaną z emisją hałasu przemysłowego
do środowiska, w toku kontroli jednak nie stwierdzono nieprawidłowości..
POLA ELEKTROMAGNETYCZNE
PRESJE – źródła promieniowania elektromagnetycznego
Pola elektromagnetyczne (wg Ustawy Prawo ochrony środowiska) to pola elektryczne, magnetyczne
oraz elektromagnetyczne o częstotliwościach od 0 Hz do 300 GHz, tworzących zakres
promieniowania elektromagnetycznego niejonizującego. Promieniowanie elektromagnetyczne (PEM),
w tym promieniowanie niejonizujące zaliczane jest do podstawowych rodzajów zanieczyszczeń
środowiska naturalnego.
Zgodnie z art. 123 ustawy Prawo ochrony środowiska, oceny poziomów pól elektromagnetycznych
w środowisku dokonuje się w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska, a wojewódzki inspektor
ochrony środowiska prowadzi okresowe badania poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku.
Niejonizujące promieniowanie elektromagnetyczne od zawsze występowało w środowisku
naturalnym. Pochodzi ono z naturalnych źródeł takich jak Słońce, Ziemia, zjawiska atmosferyczne.
33
Dodatkowo w środowisku występują sztuczne pola elektromagnetyczne, które związane są
z techniczną działalnością człowieka. Promieniowanie elektromagnetyczne występuje wszędzie,
a jego najważniejszymi źródłami są:
• stacje bazowe telefonii komórkowej,
• stacje i linie energetyczne,
• nadajniki radiowe i telewizyjne oraz CB-radio i radiostacje amatorskie,
• wojskowe i cywilne urządzenia radionawigacji i radiolokacji,
• urządzenia powszechnego użytku: kuchenki mikrofalowe, monitory, aparaty komórkowe itp.
Ciągły rozwój techniki powoduje znaczny wzrost ilości nadajników radiowo‐telewizyjnych oraz
stacji bazowych telefonii komórkowej.
STAN – pomiary monitoringowe
W latach 2008 – 2010 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska zrealizował program badań pól
elektromagnetycznych opracowany zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia
12 listopada 2007 r. w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych badań poziomów pól
elektromagnetycznych w środowisku. Program ten zakładał skoncentrowanie pomiarów na obszarach
dostępnych dla ludności tj. w centralnych dzielnicach lub osiedlach miast o liczbie mieszkańców
przekraczającej 50 tys. oraz w pozostałych miastach i na terenach wiejskich. Zakres prowadzenia
badań obejmował pomiary natężenia składowej elektrycznej pola elektromagnetycznego w przedziale
częstotliwości, co najmniej od 3 MHz do 3000 MHz. Inspektorat przeprowadził pomiary
w 90 punktach pomiarowych rozmieszczonych równomiernie na terenie województwa.
Na obszarze powiatu Inspektorat przeprowadził pomiary w Sejnach i Krasnopolu (w 2008 r.) oraz
w Puńsku i Gibach (w 2009 r.), a w 2011 r. powtórzono pomiary w Sejnach i Krasnopolu.
Wyniki pomiarów pól elektromagnetycznych na terenie powiatu w latach 2008 – 2011
Lp.
Miejscowość
1.
Sejny
ul. Piłsudskiego
2.
Krasnopol (2008)
3.
Krasnopol (2011)
4.
Puńsk ((2009)
5.
Giby (2009)
Średnia arytmetyczna zmierzonych
wartości skutecznych natężeń pól
elektrycznych promieniowania
elektromagnetycznego
[V/m]
Wartość
niepewności
pomiaru
[V/m]
Procent
wartości
dopuszczalnej
[%]
N 54º06’25,3’’
E 023º20’53,8’’
0,33 (2008)
0,08 (2011)
0,017
0,004
4,7
1,1
N 54º06’56,5’’
E 023º12’20,0’’
N 54º06’55,9’’
E 023º12’19,0’’
N 54º15’48,6’’
E 023º10’41,9*’’
N 54º02’33,4’’
E 023º21’22,4’’
0,16
0,008
2,3
0,08
0,004
1,1
0,31
0,0155
4,4
0,39
0,0195
5,6
Lokalizacja
punktu
Na podstawie przeprowadzonych pomiarów należy stwierdzić, iż w żadnym z punktów na obszarze
powiatu nie odnotowano przekroczeń dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych.
Należy podkreślić, że przeprowadzone na terenie województwa podlaskiego pomiary, w żadnym
ze zbadanych punktów pomiarowych nie wykazały występowania przekroczeń norm. Jak dotychczas
zmierzone wartości składowej elektrycznej w większości przypadków nie przekraczały 10 % normy
dopuszczalnej.
OCHRONA ŚRODOWISKA PRZED AWARIAMI
Poważne awarie mogą powstawać w przypadku awarii i katastrof w obiektach przemysłowych
zlokalizowanych na terenach miast powiatu oraz w wyniku wypadków kolejowych i drogowych z
udziałem cystern i autocystern przewożących materiały niebezpieczne. Zdarzenia te charakteryzują się
specyficznymi cechami takimi jak niepewność ich wystąpienia, złożoność przyczyn, różnorodność
bezpośrednich skutków oraz indywidualnym, niepowtarzalnym przebiegiem.
34
NIEBEZPIECZNE SUBSTANCJE CHEMICZNE W ZAKŁADACH PRZEMYSŁOWYCH
Delegatura WIOŚ w Suwałkach prowadzi rejestr obiektów mogących spowodować poważne awarie
(zakłady dużego ryzyka i zakłady zwiększonego ryzyka), a także kontroluje te obiekty.
Na terenie powiatu sejneńskiego występuje jeden zakład, znajdujący się w prowadzonym „Rejestrze
potencjalnych sprawców poważnych awarii”, tj. Spółdzielnia Mleczarska „Mlekpol” w Grajewie
Zakład Produkcji Mleczarskiej „SejnMlek” w Sejnach. Zakład w procesie technologicznym stosuje w
instalacji chłodniczej substancję niebezpieczną, tj. amoniak w ilości około 1400 kg. Kontrola
przeprowadzona sierpniu 2010 r. nie wykazała uchybień.
Wśród podmiotów stanowiących potencjalne zagrożenie dla środowiska znajdują się stacje paliw
funkcjonujące w systemie otwartym lub na potrzeby własne zakładu. Na omawianym terenie znajduje
się łącznie 10 stacji paliw. Eksploatacja tych stacji może stworzyć zagrożenie dla środowiska
w przypadku rozszczelnienia się zbiornika lub instalacji paliwowej oraz podczas rozładunków paliw
z cystern samochodowych do zbiorników magazynowych.
TRANSPORT
Poważne źródło zagrożenia na terenie powiatu, oceniane nawet na większe niż pochodzące od
obiektów stacjonarnych, mogą stwarzać katastrofy kolejowe oraz wypadki drogowe środków
transportu, przewożących materiały niebezpieczne. Szczególnie groźne są awarie w rejonach przepraw
mostowych na tych trasach, grożą one bezpośrednim skażeniem wód płynących.
Na terenie powiatu sejneńskiego znajduje się kilkanaście stacji paliw. Ich eksploatacja może
stworzyć lokalne zagrożenie dla środowiska np.: możliwość awarii czy pożary. Głównie jednak
wypadki o znamionach poważnych awarii wynikają z transportu paliw do zaopatrzenia stacji.
WIOŚ uczestniczy w cyklicznie powtarzanych, kilkudniowych akcjach organizowanych pod
kryptonimem „TRACK” prowadzonych na obszarze województwa, na głównych drogach wylotowych
z Białegostoku. Akcje organizowane są przez Komendę Wojewódzką Policji przy współpracy
Państwowej Straży Pożarnej, Transportowego Dozoru Technicznego, Wojewódzkiego Inspektoratu
Ochrony Środowiska oraz Straż Graniczną i Inspekcję Transportu Drogowego. Kontrolą objęto
kołowe i kolejowe środki transportu materiałów toksycznych i surowców chemicznych. Zakres
kontroli obejmuje sprawdzenie stanu technicznego środków transportu, wymaganego wyposażenia
i prawidłowości oznakowania oraz kompletności dokumentacji.
Kontrole problemowe i interwencyjne
W 2011 roku pracownicy Działu Inspekcji (WIOŚ Białystok – Delegatura w Suwałkach) uczestniczyli
we wspólnych kontrolach przewozu drogowego materiałów niebezpiecznych Niebezpieczne przewozy.
Kontrole prowadzone były wspólnie z Policją, Państwową Strażą Pożarną i Inspekcją Transportu
Drogowego. Skontrolowano łącznie 15 pojazdów przewożących materiały niebezpieczne – w dwóch
przypadkach stwierdzono nieprawidłowości w zakresie wyposażenia w urządzenia gaśnicze.
Na terenie powiatu, w 2011 r. nie odnotowano poważnych awarii, jak również zdarzeń o znamionach
poważnych awarii, zarówno na terenie zakładów jak i w transporcie towarów niebezpiecznych.
Opracował:
Dział Monitoringu Środowiska
Akceptował:
Kierownik Delegatury w Suwałkach
Wiesława Blusiewicz
35

powiat_sejnenski za 2011

Transkrypt

Podobne dokumenty

najem garażu - Samorząd Powiatu Sejneńskiego

lietuvos respublikos konsulatas seinuose consulate of the

Pobierz - Urząd Miasta Sejny

Otwarte drzwi

Generuj PDF

Grupa nieformalna działająca w Miejskim Ośrodku Pomocy

BLOK IMPREZ MIEJSKICH 07 - 08.08.2015 r.

W dniu 05-03-2015r wysłaliśmy pismo do redaktora naczelnego

Nowa Szkoła ul. POW 25, 90-248 Łódź – cena brutto 19 000,00 zł.