Klinkierowa dachówka

PRODUKT
Klinkierowa dachówka
Wypalane wyroby z surowców glinianych są tak stare jak cywilizacja
człowieka – tak twierdzą fachowcy z tej branży.
Pod koniec epoki lodowcowej na terenach Europy lub Azji
zauważono, że niektóre gliniaste podłoża pod wpływem działania
wysokiej temperatury zmieniają się w zupełnie nowe skały. Z chwilą
opanowania techniki rozpalania ognia ludzie próbowali wypalać
pierwsze figurki i pierwowzory naczyń użytkowych.
ogromnego (jak na tamte czasy) miasta Mohendżo Daro
Krótka historia cegły i dachówki
odkryto ściany domów oraz nawierzchnie ulic i systemy kanałów wodociągowych i sanitarnych z wypalo-
52
Najpowszechniejszy do dziś materiał budowlany
nej cegły wykonane 2500 lat p.n.e.
– cegłę pełną – zaczęto produkować w czasach staro-
Starożytni Rzymianie w swoich budowlach miejskich
żytnych w miastach północnych Indii. Cegły te, formo-
w miejsce dotychczas stosowanego kamienia również
wane ręcznie, wypalane w stosach, a później w prymi-
chętnie zaczęli używać cegły palonej. Łączyli mury
tywnych piecach, osiągały bardzo wysoką jakość. Do
z płaskich cegieł przy pomocy zaprawy wapiennej,
dziś zachowały się dobrze zachowane ruiny ostropo-
którą otrzymywali z pyłów wulkanicznych czynnego
wo-tarasowych świątyń w Mezopotamii, zaś w ruinach
wulkanu Wezuwiusz.
Oni też jako pierwsi zastosowali do krycia niezbyt stro-
Współczesność
nym lub stożkowatym kształcie. Układali naprzemiennie na ołaceniu wklęsłe dachówki („mniszki”) i nakry-
Współczesne dachówki ceramiczne produkowane są
wali je od góry dachówkami wypukłymi, zwanymi „mni-
jako różne modele: karpiówka, holenderka (esów-
chami”, stosując dodatkowo zaprawę do uszczelnienia
ka), zakładkowa, marsylka, klasztorna, rzymska oraz
styków. Dachy te, choć ogniotrwałe, były bardzo ciężkie
różnego rodzaju gąsiory. Produkowane są w różnych
i z tego powodu wymagały dużych przekrojów drew-
kształtach i kolorystyce, którą otrzymuje się z natural-
na do konstrukcji więźby.
nie wypalanych surowców lub z nakładania różnoko-
Cała południowa Europa do dziś stosuje ten rzymski
lorowych angob.
wynalazek, a niezliczoną liczbę zabytkowych budowli
Dachówki po wstępnym wyformowaniu w prasach
(głównie sakralnych) z takimi dachami można spotkać
pasmowych dotłacza się w celu nadania ostateczne-
od Bułgarii, Grecji i Wschodniej Turcji po Hiszpanię.
go kształtu i elementów montażowych, jak np. dolne-
Ciężkie pokrycia ewaluowały w kierunku dachówek pła-
go zaczepu (tzw. noska) do łat. Do tego celu używa
skich, naśladujących rybie łuski (tzw. karpiówka) albo
się różnego rodzaju pras mimośrodowych bębnowych
układanych podwójnie (w koronkę). Dachówki takie
lub sankowych. Obecnie sama produkcja jest zmecha-
miały już często szkliwioną powierzchnię.
nizowana i zautomatyzowana.
PRODUKT
mych dachów dachówki ceramiczne o pół-cylindrycz-
Produkcja masowa cegły i dachówki różnych typów
była pierwszym przykładem normalizacji wymiaro-
Dachówka klinkierowa
wej w technice. Wymiary dostosowano do optymalnych grubości umożliwiających wypał wyrobów, a tak-
W latach 2001-2003 w Ceramice Tarona w Tarczynie k.
że do ergonomii montażu. Współczesne wyroby nie-
Warszawy opracowano technologię produkcji nowe-
wiele różnią się pod tym względem od swoich staro-
go płaskiego pokrycia ceramicznego, cechującego się
żytnych i średniowiecznych wzorców.
wysokimi parametrami technicznymi i jakościowymi.
53
o wilgotności 4-6% w metalowych formach. Takie for-
W
mowanie w prasach hydraulicznych zapewnia powta-
Przyborsk uruchomiła i rozwinęła produkcję kształtek
rzalność wymiarów, pozwala na kształtowanie dachó-
renowacyjnych szkliwionych i nieszkliwionych, niezbęd-
wek cienkościennych o średniej grubości 7,5 mm i na-
nych do odtworzenia ubytków na obiektach objętych
dają im fakturę imitującą kamień naturalny typu „łu-
ochroną zabytków.
panka”.
Kształtki mogą być produkowane także na bazie mas
Dachówki w stanie surowym można dekorować różny-
lejnych, a często są ręcznie formowane. Ręczna pro-
mi powłokami kolorystycznymi, jak szkliwa czy ango-
dukcja jest wymuszona bardzo skomplikowanymi nie-
by, czy też wypalać jednokrotnie w piecu tunelowym
raz kształtami. W większości są to rzadkie wzory, odtwa-
rolkowym, opalanym gazem ziemnym, w cyklu 70-90
rzane i produkowane na indywidualne zamówienia. Na
min. Otrzymuje się wówczas dachówki praktycznie nie-
uwagę zasługuje bardzo szeroka paleta kolorów goto-
nasiąkliwe i nieprzesiąkliwe, mrozoodporne, o wysokiej
wych kształtek.
wytrzymałości na zginanie, no i 3-4-krotnie lżejsze niż
Wzory najczęściej odtwarzane są na podstawie sta-
tradycyjne dachówki.
rych, oryginalnych elementów, wymontowanych (wy-
Wspomniane zalety użytkowe, montażowe i estetyczne,
kutych) z odnawianych obiektów lub też na podstawie
a także wynikająca z nich ekonomika konstrukcji więź-
szczegółowych rysunków i dokumentacji technicznej.
by dachowej czynią z klinkierowych dachówek intere-
Zróżnicowanie kształtów (kształtki rolkowe, trapezowe,
Wykorzystano tu technologię stosowaną dotychczas
PRODUKT
do produkcji płytek elewacyjnych i kształtek klinkierowych. Polega ona na formowaniu wyrobów z masy
związku z coraz szerszym zainteresowaniem renowacją zabytkowych budowli oraz wznoszenia nowych budyn-
ków z elementami architektury zabytkowej Ceramika
sującą propozycję.
Dachówki klinkierowe mają kształty:
– kwadratu o wymiarach 300 x 300 mm z jednym
zaokrąglonym bokiem i czterema otworami montażowymi do krycia podstawowego,
– prostokąta 600 x 300 mm i 400 x 200 mm do wyłożeń pasów przyrynnowych oraz kalenicowych, które
dzieki temu nie wymagają stosowania kosztownych
gąsiorów
– prostokąta 430 x 135 mm do wyłożeń koszowych oraz
wszelkiego rodzaju wyobleń.
Dachówki z rzędu górnego zachodzą na dolny o 3,5 do
7,5 cm (w zależności od kąta pochylenia połaci dachowych).
Na dzień dzisiejszy walidowane są cztery dachy z klin-
Bazylika Św. Antoniego w Rybniku
kierowych dachówek; sprawdza się system układania,
montażu, obróbki oraz wytrzymałość w czasie.
Przygotowywane są wszystkie niezbędne instrukcje, jak
też wykonywane są badania kontrolne w celu otrzymania certyfikatu jakości znaku B, uprawniającego do znakowania wyrobu Znakiem Bezpieczeństwa.
Firma planuje uruchomienie produkcji dachówek klinkierowych w czwartym kwartale br. Dachówki będą dostosowane kolorystycznie do innych wyrobów Ceramiki
Tarona: płytek elewacyjnych, parapetów, stopnic czy
płytek podłogowych.
Autor: mgr inż. arch. Jan Różalski
inż. Andrzej Oleksiewicz
Zdjęcia: Ceramika Tarona
54
Hala Targowa w Gdańsku
PRODUKT
Klinkierowe kształtki
na zabytkach
Przemijająca fascynacja fabryczną, powtarzalną produkcją
sprawia, że coraz większą popularnością cieszą się wyroby
ekskluzywne, podobne do tych wyrabianych ręcznie
w dawnych czasach.
klinowe, wielokątne, głowice kolumn itp.), ich niewielkie ilości oraz rzadka powtarzalność wymaga indywidualnego wykonania form, oprzyrządowania, przygotowania surowca, odpowiedniego suszenia oraz wypału.
Różnorodność kształtów, ilość, wielkość oraz kolorystyka odtwarzanych elementów praktycznie nie mają ograniczeń. Wykonane elementy charakteryzują się wysoką
jakością wykonania przy zachowaniu bardzo dobrych
parametrów technicznych.
Zarząd portu Szczecin Świnoujście w Szczecinie
Zdjęcia przedstawiają kilka dotychczas zrealizowanych
przez nas projektów.
Paweł Zasański
Ceramika Przyborsk Sp. z o.o.
Zdjęcia: Ceramika Przyborsk
Ratusz w Głogowie
55