Program Konferencji - Lista streszczeń Sesje studentów i doktorantów

KONFERENCJA NAUKOWA
„Interdyscyplinarny wymiar zdrowia publicznego”
Wydział Zdrowia Publicznego
Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach
20-21 listopada 2013 r.
Lista streszczeń
Sesje studentów i doktorantów
1
Spis streszczeń
Sesja I – Zdrowie Publiczne
Komisja: dr n. med. Małgorzata Olejniczak-Nowakowska, dr n. med. Klaudia Oleksiuk,
dr n. med. Krzysztof Kaczmarek
1. Anna Berk, Agata Gołębiewska – „Problemy pielęgnacyjne pacjenta ze stwardnieniem
zanikowym bocznym” – Państwowa Wyższa Szkoła Informatyki i Przedsiębiorczości w
Łomży………………………………………………………………………………………….4
2. Janusz Kocjan, Andrzej Knapik – „Poczucie koherencji u pacjentów ze schorzeniami
kardiologicznymi” – Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach………………….………..5
3. Anna Rogalska, Mateusz Grajek - „Wpływ temperamentu na styl życia”- Śląski
Uniwersytet Medyczny w Katowicach…………….…………………………………………..6
4. Beata Dziedzic, Jacek Imiela – „Wiedza pacjentów na temat czynników ryzyka choroby
niedokrwiennej serca leczonych w specjalistycznej poradni kardiologicznej” –Warszawski
Uniwersytet Medyczny… ………………………………..……………………………………7
5. Jacek Olszewski – „Zaniedbane dziecko systemu, czyli co dalej z Państwowym
Ratownictwem Medycznym?” – Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach…….………...8
6. Sylwia Graca, Aleksander Iliński, Monika Marcis, Karolina Porębska – „Ocena narażenia
dzieci na ołów, kadm i cynk na terenie placów zabaw zlokalizowanych w Bytomiu i
Katowicach” - Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach……………………..…………..9
7. Katarzyna Tomczyk - „Ocena stanu wiedzy młodzieży na temat perfluorowanych
związków
alifatycznych
(PFAS)”
Śląski
Uniwersytet
Medyczny
w
Katowicach….……...................................................................................................................10
8. Aleksander Wiśniewski, Aleksandra Pawlak, Joanna Czołnowska – „Sytuacja
demograficzna Polski w nawiązaniu do zapotrzebowania na opiekę zdrowotną” – Warszawski
Uniwersytet Medyczny……………………………………………………………………….11
9. Agnieszka Jędrzejowska, Paulina Dybała, Violetta Kozik – „Czy wolne rodniki i reaktywne
formy tlenu zawsze działają niekorzystnie na organizm ludzki?” – Uniwersytet Śląski……..12
10. Marta Pieńkowska – „Główne zmiany legislacyjne zachodzące w ochronie zdrowia w
latach 1989-2012, w odniesieniu do exposé premierów Rzeczpospolitej Polskiej” Warszawski Uniwersytet Medyczny………………………………………………………….13
11. Alina Mroczek, Karolina Król, Grzegorz Hudzik, Renata Złotkowska – „Epidemiologia i
wybrane czynniki ryzyka pylicy górników kopalń węgla w województwie śląskim” - Śląski
Uniwersytet Medyczny w Katowicach……………………………………………………….14
12. Karolina Król, Alina Mroczek, Renata Złotkowska - "Analiza wypadkowości w Kopalni
Węgla Kamiennego w latach 2007- 2011" - Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach…15
2
Sesja II - Dietetyka
Komisja: dr n. med.
dr n. med. Beata Całyniuk
Marek
Kardas,
dr
n.
med.
Agnieszka
Bielaszka,
1. Justyna Nowak, Aneta Koszowska, Anna Brończyk – Puzoń, Anna Dittfeld
„Historyczny zarys rozwoju zawodu dietetyka w Europie i Stanach Zjednoczonych” – Śląski
Uniwersytet Medyczny w Katowicach…………………………………………………..…...16
2. Adam Jasztal – „Wpływ używek na masę ciała” - Śląski Uniwersytet Medyczny w
Katowicach………………………….………………………………………………….....…..17
3. Justyna Nowak, Anna Brończyk-Puzoń, Aneta Koszowska, Anna Dittfeld, Paweł Jagielski,
Agata Kulpok - „Ryzyko wystąpienia niedoborów witaminy D w populacji kobiet z
zaburzeniami wydzielania wewnętrznego” – Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach...18
4. Karolina Janion, Nicola Szeja, Anna Bulwicka, Izabela Dudzik, Magdalena Gawińska,
Karolina Jędzura, Anna Kołdon, Anna Mendera, Monika Oleszko, Ewelina Pochopień, Anna
Szymkiewicz – „Program edukacyjny Dziecięca Akademia Sztuki Kulinarnej” - Śląski
Uniwersytet Medyczny w Katowicach……...………...……………………………………...19
5. Karolina Janion, Jagoda Rydelek, Beata Stanuch, Marta Heller-Surowiec, Katarzyna
Kulesza – „Zachowania żywieniowe matek aktywnych i nieaktywnych zawodowo w aspekcie
kształtowania prawidłowych nawyków żywieniowych dzieci w wieku przedszkolnym” Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach……………..…………………..…………….20
6. Ewa Młodawska – „Wartość energetyczna i odżywcza zestawów obiadowych
realizowanych w przedszkolach na terenie województwa śląskiego” - Śląski Uniwersytet
Medyczny w Katowicach…………………………………………………...………….……..21
7. Marcin Osowski - „Szacowana zawartość tkanki tłuszczowej i wody mierzona metodą
BIA wśród studentów Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach” – Śląski
Uniwersytet Medyczny w Katowicach…………………………………..…...………………22
8. Katarzyna Lar, Joanna Nieć – „Napoje typu instant – czy warto iść na łatwiznę?” - Śląski
Uniwersytet Medyczny w Katowicach……………………………………………….………23
9. Katarzyna Lar, Renata Złotkowska – „Nadciśnienie tętnicze u młodzieży w powiecie
tarnogórskim – doniesienie wstępne” - Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach…...….24
10. Sylwia Kościelny, Marcelina Paruzel – „Ocena efektów stosowania diety redukcyjnej u
pacjentów w wybranej poradni dietetycznej” - Śląski Uniwersytet Medyczny w
Katowicach................................................................................................................................25
11. Anna Antas, Magdalena Gacal, Justyna Borkiewicz, Michał Borkiewicz – „Świadomość
zagrożeń zdrowia wynikających ze spożywania środków energetyzujących w populacji
młodzieży ponadgimnazjalnej oraz studentów” - Śląski Uniwersytet Medyczny w
Katowicach…………………………………………………………………………………....26
12. Aleksandra Rudzińska, Katarzyna Szuścik, Jolanta Dąbrowska, Tomasz Król, Natalia
Sitko – „Deklarowana wiedza na temat profilaktyki dolegliwości bólowych kręgosłupa wśród
młodych matek a jej zastosowanie w praktyce” - Śląski Uniwersytet Medyczny w
Katowicach……………………………………………………………………………………27
3
Problemy pielęgnacyjne pacjenta ze stwardnieniem zanikowym bocznym
Anna Berk, Agata Gołębiewska
Państwowa Wyższa Szkoła Informatyki i Przedsiębiorczości w Łomży
Adres do korespondencji: Anna Berk, ul. Jaracza 18/13, 07-409 Ostrołęka, tel. 696 950 049,
mail: [email protected].
STRESZCZENIE
Stwardnienie zanikowe boczne, jest to choroba w której dochodzi do uszkodzenia
ośrodkowego i obwodowego neuronu ruchowego.
Bezpośrednia przyczyna zachorowania na stwardnienie zanikowe boczne nie jest znana,
jednak spekuluje się, że około 10% przypadków jest dziedziczonych, a w 90% są to przypadki
sporadyczne SLA. Szczyt zachorowania przypada na 5-6 dekadę życia.
Stwardnienie zanikowe boczne jest rzadką chorobą, dlatego często dochodzi do pomyłek w
diagnozie. Ważnym jest, aby wyeliminować potencjalne choroby o podobnych objawach
klinicznych. Rozpoznanie określa się na bazie wywiadu, badania przedmiotowego i
dodatkowych badań.
Celem pracy było:
1. określenie problemów bio-psycho-społecznych pacjenta chorego na stwardnienie
zanikowe boczne
2. opracowanie indywidualnego planu działań pielęgniarskich.
3. ocena efektywności podjętych czynności pielęgniarskich u chorego na stwardnienie
zanikowe boczne.
Materiał i metoda:
Badaniem objęto pacjenta R.K. w wieku 55 lat hospitalizowanego w dniach 5.11.20112 07.12.2012r. w Oddziale Neurologicznym Szpitala Wojewódzkiego w Łomży z
rozpoznaniem Stwardnienie zanikowe boczne.
W oparciu o model pielęgniarstwa Dorothei Orem zostały rozpoznane indywidualne
problemy pielęgniarskie pacjenta przedstawione w procesie pielęgnowania.
Wyniki:
Na podstawie zgromadzonych informacji poprzez szczegółową obserwację, analizę
dokumentacji medycznej, zebranego wywiadu od rodziny chorego oraz pomiarów
bezpośrednich i pośrednich wyodrębniono problemy pielęgnacyjne pacjenta z których
najważniejsze to:
1. Zaleganie wydzieliny w drzewie oskrzelowym spowodowane problemami w
odkrztuszaniu przez osłabienie oraz zanik mięśni oddechowych, a także ogólne
osłabienie organizmu.
2. Przykurcze i zesztywnienie stawów spowodowane nadmierną spastycznością mięśni.
3. Ryzyko wystąpienia powikłań (np.: zapalenie płuc,
odleżyny, przykurcze i
zesztywnienia) spowodowane długotrwałym leżeniem w łóżku.
Słowa kluczowe: stwardnienie zanikowe boczne, pielęgnowanie, pacjent
4
Poczucie koherencji u pacjentów ze schorzeniami kardiologicznymi
Janusz Kocjan1, Andrzej Knapik1
Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Wydział Nauk o Zdrowiu, Studium
Wychowania Fizycznego i Sportu
1
Adres do korespondencji: Janusz Kocjan, ul. Legionów Polskich 36/23, 32-300 Olkusz,
nr tel: 885 628 628, email: [email protected]
STRESZCZENIE:
Wstęp:
Uogólnione zasoby odpornościowe są jednym z głównych czynników w genezie zdrowia.
Poczucie koherencji, będące najważniejszym założeniem w koncepcji salutogenetycznego
modelu zdrowia, pozwala równoważyć wymagania i zasoby organizmu w konfrontacji z
czynnikami stresogennymi.
Cel pracy:
Celem pracy była ocena poczucia koherencji u pacjentów klinicznych ze schorzeniami
kardiologicznymi. Postanowiono również zbadać zależność między wybranymi
determinantami: wiekiem, parametrami morfologicznymi oraz poziomem lęku i depresji a
ogólnym poczuciem koherencji i poszczególnymi jego komponentami.
Materiał i metody:
Zbadano 115 osób w wieku 40 - 84 lat: 50 kobiet (x=63,46; SD=11,19) i 65 mężczyzn
(x=64,65; SD=10,59). W badaniu wykorzystano Kwestionariusz Orientacji Życiowej (SOC29) oraz Szpitalną Skalę Lęku i Depresji (HADS), które uzupełniono o autorską metryczkę.
Analiza statystyczna obejmowała wykonanie statystyk opisowych (mean, SD), obliczenie
współczynników korelacji Pearsona oraz poziomu różnic (ANOVA).
Wyniki:
Badani prezentowali obniżone poczucie koherencji w ujęciu ogólnym, jak i w poszczególnych
jego komponentach. Odnotowano słabą, ujemną zależność pomiędzy wiekiem a poczuciem
zaradności i sensowności oraz silną, ujemną korelację pomiędzy poziomem depresji a
wszystkimi komponentami koherencji u badanych mężczyzn. U kobiet korelacje były słabsze,
ale istotne statystycznie i dotyczyły wpływu lęku na: globalne poczucie koherencji oraz
poczucie zaradności. Przebyte interwencje kardiochirurgiczne nie determinują poczucia
koherencji ani u kobiet, ani u mężczyzn.
Wnioski:
1. Obniżone poczucie koherencji może predysponować do wystąpienia schorzeń
kardiologicznych oraz przyczyniać się do nieprzestrzegania zaleceń prozdrowotnych w
trakcie leczenia.
2. Obecność chorób współtowarzyszących wpływa na obniżenie ogólnego poczucia
koherencji zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn.
3. Mężczyźni wykazują silniejsze poczucie koherencji w porównaniu z kobietami.
Słowa kluczowe:
kardiologiczne
poczucie
koherencji,
globalna
orientacja
życiowa,
schorzenia
5
Wpływ temperamentu na styl życia
Anna Rogalska1, Mateusz Grajek2
doktorantka w Zakładzie Toksykologii i Ochrony Zdrowia w Środowisku Pracy, Katedry
Toksykologii i Uzależnień Śląskiego Uniwersytetu Medycznego
2
doktorant w Zakładzie Żywienia Człowieka Śląskiego Uniwersytetu Medycznego
1
Wstęp: Temperament uznawany jest za jeden z czynników, które wpływają na społeczne
funkcjonowanie człowieka. Według Allaporta temperament odnosi się do zjawisk
charakteryzujących emocjonalną naturę jednostki, a w tym jego zachowania. Zgodnie
z polami zdrowia Lalonde’a to styl życia determinuje w ponad 50% nasze zdrowie. Wobec
powyższego stosowne wydaje się zadanie pytania: „Czy temperament znacząco wpływa na
styl życia i nawyki zdrowotne człowieka?”. Istota pracy zakładała wykazanie znamiennych
statystycznie zależności dowodzących założonej hipotezie badawczej.
Materiał i metody: Grupę badawczą stanowiły osoby pełnoletnie zamieszkałe na terenach
zurbanizowanych województwa śląskiego. Jako narzędzia badawczego użyto autorskiego
kwestionariusza ankiety opartego o test temperamentu wg Florence Littauer, zasadach
żywienia opracowanych przez Instytut Żywności i Żywienia w Warszawie (IŻŻ), skróconej
wersji międzynarodowego kwestionariusza aktywności fizycznej (IPAQ). Dane pozyskane
z badania ankietowego zostały zakodowane w bazie danych programu MS Excel
i przeanalizowane w środowisku Statistica 10 – test chi-kwadrat (p=0,05).
Wyniki i wnioski: Na drodze badania stwierdzono jaki procent badanych reprezentowało
temperament: choleryczny, flegmatyczny, sangwiniczny i melancholiczny. Sprawdzono
również jakie relacje występują pomiędzy danym temperamentem a stylem życia
respondentów. Wykazano, że osoby choleryczne nie zawsze zwracają uwagę na sposób
żywienia, ale za to są bardziej aktywne fizycznie (p<0,05). Z kolei osoby flegmatyczne
prowadzą bardziej zrównoważony tryb życia (p<0,05). Podsumowując otrzymane wyniki,
można stwierdzić, że charakter i idące za nim nawyki wpływają decydująco na zdrowie
człowieka. Zależność, o której mowa ma wpływ pozytywny lub negatywny na
reprezentowane zachowania zdrowotne w zależności od rodzaju temperamentu.
Słowa kluczowe: temperament, sposób żywienia, stres, aktywność fizyczna.
6
Wiedza pacjentów na temat czynników ryzyka choroby niedokrwiennej serca leczonych
w specjalistycznej poradni kardiologicznej
Beata Dziedzic, Jacek Imiela
Zakład Pielęgniarstwa Społecznego WUM
Adres do korespondencji: Mgr Beata Dziedzic, Zakład Pielęgniarstwa Społecznego WUM, ul.
Erazma Ciołka 27, tel. 22 877-35-97, email: [email protected]
STRESZCZENIE
Wstęp. Choroba niedokrwienna serca wiąże się ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia
incydentów sercowo – naczyniowych oraz nagłym zgonem sercowym. W dużej mierze jest
konsekwencją nieodpowiedniej kontroli czynników ryzyka bądź jego całkowitym brakiem.
Wczesna profilaktyka i edukacja zdrowotna może zapobiec wystąpieniu choroby, a po
zachorowaniu jej dalszemu rozwojowi oraz powikłaniom.
Materiał i metoda. Materiał badawczy stanowiło 51 pacjentów z rozpoznaną chorobą
niedokrwienną serca leczonych w Zespole Poradni Specjalistycznych Instytutu Kardiologii.
Zastosowano ankietę sprawdzającą wiedzę pacjentów na temat czynników ryzyka choroby
wieńcowej. Dokonano porównania zachowań badanych przed wystąpieniem choroby i po jej
ujawnieniu oraz źródeł pochodzenia wiedzy i potrzeby dalszej edukacji. Obliczono wskaźnik
BMI (body mass index).
Wyniki. Przed zachorowaniem zauważono znaczny brak kontroli i przestrzegania niektórych
czynników ryzyka. Wiedza o nich okazała się zróżnicowana, najlepsza w zakresie
najważniejszych czynników ryzyka (zaburzeń gospodarki lipidowej, palenia tytoniu,
nadciśnienia tętniczego, nieprawidłowego odżywiania, otyłości, aktywności fizycznej),
niewielka odnośnie pozostałych (płci, wieku). Poziom wiedzy badanych nie przełożył się na
zachowania zdrowotne w kierunku poprawy stanu zdrowia i zapobieganiu jego dalszemu
pogorszeniu. Pozostaje duży odsetek osób otyłych, część nadal pali papierosy, nie przestrzega
diety i odpowiedniej aktywności fizycznej. Niskim poziomem wiedzy wykazały się osoby
z małych miast, starsze i niższym wykształceniem.
Wnioski. Wyniki badań mogą wskazywać na związek między niekorzystnymi zachowaniami
przed chorobą, co mogło mieć wpływ na jej wystąpienie. Niskim poziomem wiedzy wykazały
się osoby z małych miast, starsze i z niższym wykształceniem. Przeprowadzone badania
wskazują na konieczność dalszej edukacji pacjentów na temat czynników ryzyka choroby
niedokrwiennej serca oraz zachowań zdrowotnych. Badani sami wyrażają taką potrzebę
wskazując lekarzy specjalistów jako najbardziej wiarygodne źródło informacji.
Słowa kluczowe: choroba niedokrwienna serca, czynniki ryzyka, wiedza
7
Zaniedbane dziecko systemu, czyli co dalej z Państwowym Ratownictwem Medycznym?
Jacek Bogusław Olszewski
Katedra i Zakład Medycyny i Epidemiologii Środowiskowej w Zabrzu
Adres do korespondencji: Jacek Olszewski, 41-250 Czeladź, Grodziecka 57/5,
tel: 509-256-437, e-mail: [email protected]
STRESZCZENIE:
Wstęp: System Państwowe Ratownictwo Medyczne (PRM) został powołany do życia ustawą
z dnia 25 lipca 2001 roku o PRM. Główną przesłanką rozpoczęcia prac nad nowym
systemem była wysoka śmiertelność w okresie przedszpitalnym z powodu urazów, chorób
układu krążenia oraz udarów mózgu. Przed ukończeniem prac nad ustawą o PRM,
opracowano w 1999 roku program polityki zdrowotnej „Zintegrowane ratownictwo
medyczne”. Program poprzedzał o prawie 3 lata planowe wejście w życie ustawy i miał na
celu przygotowanie procedur, ludzi i infrastruktury dla odpowiedniego funkcjonowania
nowego systemu. Program ten został rozpisany na lata 1999-2003, co miało umożliwić
prawidłowe funkcjonowanie Państwowego Ratownictwa Medycznego od 1 stycznia 2004
roku. W związku z niedoprecyzowaniem przepisów prawnych oraz zamętem pojęciowy jaki
wprowadziła kolejna ustawa o świadczeniu usług ratownictwa medycznego, 8 września 2006
roku wprowadzono trzecią już ustawę o PRM, która miała uregulować istniejące niejasności
prawne. Cel pracy: Prześledzenie rozwoju systemu PRM od 1999 roku oraz porównanie
istniejących przepisów prawnych regulujących jego działanie, jak i wykonywanie zawodu
ratownika medycznego z analizą proponowanych zmian systemowych. Materiały i metody:
Analiza i interpretacja aktów prawnych regulujących działanie systemu PRM oraz
funkcjonowanie zawodu ratownika medycznego z proponowanymi zmianami ustawowymi.
Wyniki : Stan prawny obowiązujący od 2006 roku tylko w części reguluje prace systemu
PRM oraz zawód ratownika medycznego pozostawiając w dalszym ciągu szereg niejasności
prawnych negatywnie wpływających na funkcjonowanie systemu. Wnioski: Funkcjonowanie
systemu PRM wymaga doprecyzowania przepisów dotyczących funkcjonowania zespołów
ratownictwa medycznego, zawodu ratownika medycznego oraz zasad pracy dyspozytorów
medycznych.
Słowa kluczowe: ratownictwo medyczne, ratownik medyczny, ochrona zdrowia
8
Ocena narażenia dzieci na ołów, kadm i cynk na terenie placów zabaw zlokalizowanych
w Bytomiu i Katowicach
Sylwia Graca, Aleksander Iliński, Monika Marcis, Karolina Porębska
Koło STN przy Zakładzie Zdrowia Środowiskowego
Wydziału Zdrowia Publicznego w Bytomiu
Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach.
ADRES DO KORESPONDENCJI:
Koło STN przy Zakładzie Zdrowia Środowiskowego
Wydziału Zdrowia Publicznego w Bytomiu
Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach
ul. Piekarska 18
41-902 Bytom
tel. +48 32 3976 529
STRESZCZENIE:
Wstęp. Wieloletnia działalność przemysłu metalurgicznego spowodowała, że gleby na terenie
Górnego Śląska są zanieczyszczone takimi metalami ciężkimi, jak kadm czy ołów. Grupą
społeczną szczególnie wrażliwą na oddziaływanie szkodliwych czynników środowiskowych
są dzieci. Miejscem, w którym dzieci spędzają wiele czasu są place zabaw, boiska oraz
piaskownice. Zanieczyszczenie takich miejsc metalami ciężkimi jest źródłem narażenia, które
następuje drogą oddechową w wyniku wtórnej emisji pyłów oraz narażenia pozażywieniowego, wynikającego z połykania przez dzieci cząsteczek gleby. Narażenie dzieci na
metale ciężkie stanowi istotny czynnik ryzyka zdrowotnego.
Cel. Celem pracy było dokonanie oceny zanieczyszczenia placów zabaw na terenie Katowic i
Bytomia takimi metalami ciężkimi, jak ołów, kadm i cynk.
Materiał i metody. W okresie od maja do września 2013 r. pobrano 41 prób gleby z placów
zabaw znajdujących się na terenie Bytomia i Katowic. Zebrane próby poddano mineralizacji
mikrofalowej. Zawartość kadmu, ołowiu i cynku w próbach mierzono metodą emisyjnej
spektrometrii atomowej z plazmą wzbudzoną indukcyjnie (ICP OES).
Wyniki. W większości prób pochodzących z Bytomia wykazano przekroczenie najwyższej
dopuszczalnej zawartości kadmu. Koncentracja ołowiu i cynku w próbach pochodzących z
Katowic przekraczała najwyższe dopuszczalne zawartości tych metali. Najwyższe stężenia
metali (13,6 mg Cd /kg s.m.; 1574,8 mg Zn /kg s.m.; 398,4 mg Pb /kg s.m.) oznaczono w
próbie pobranej na placu zabaw w Bytomiu (Karb-Bobrek), a najniższe w próbie pochodzącej
z placu zabaw w pobliżu ul. Gen. Władysława Sikorskiego w Katowicach (≤ 0,5 mg Cd /kg
s.m.; 4,1 mg Zn /kg s.m.; ≤ 4,0 mg Pb /kg s.m.)
Wnioski. Przeprowadzone badania wykazały, że zawartość kadmu, ołowiu i cynku w podłożu
placów zabaw na terenie Bytomia i Katowic przekracza maksymalne wartości dopuszczalne.
Sytuacja ta stanowi istotne zagrożenie dla zdrowia dzieci bawiących się w tych miejscach.
Istnieje potrzeba odpowiedniego zabezpieczenia podłoża placów zabaw i boisk oraz
regularnej wymiany piasku w piaskownicach, celem zmniejszenia narażenia dzieci na metale
ciężkie.
Słowa kluczowe: metale ciężkie, dzieci, ryzyko zdrowotne, place zabaw
9
Ocena stanu wiedzy młodzieży na temat perfluorowanych związków alifatycznych
(PFAS)
Katarzyna Tomczyk
Koło Naukowe przy Zakładzie Zdrowia Środowiskowego, Wydział Zdrowia Publicznego,
Śląski Uniwersytet Medyczny w Bytomiu
Adres do korespondencji: Katarzyna Tomczyk, Oś. Sady 16/19, 28-340 Sędziszów
Tel: 504451364, e-mail: [email protected]
STRESZCZENIE:
Wstęp. Rozwój społeczno-gospodarczy jest powodem zanieczyszczenia środowiska wieloma
szkodliwymi związkami chemicznymi. Szereg zanieczyszczeń charakteryzuje się silną
toksycznością, trwałością w środowisku, zdolnością kumulacji w organizmach roślin i
zwierząt, ponadto ulegają biomagnifikacji w łańcuchach pokarmowych. Przykładem takich
substancji są perfluorowane związki alifatyczne (PFAS), które są obecne w każdym
elemencie środowiska, w żywności, a także są składnikiem wielu przedmiotów codziennego
użytku. Narażenie na PFAS jest powszechne i zachodzi zarówno pokarmową, oddechową jak
i dermalną drogą narażenia. Związki te stanowią istotny czynnik ryzyka zdrowotnego
współczesnego społeczeństwa.
Cel pracy. Celem pracy była ocena stanu wiedzy młodzieży w zakresie ryzyka zdrowotnego,
wynikającego z narażenia na perfluorowane zawiązki alifatyczne (PFAS).
Materiał i metoda. Badanie przeprowadzone zostało w 2013 roku w województwie
świętokrzyskim. Do badania zakwalifikowano osoby w wieku 16-20 lat uczęszczające do
szkół ponadgimnazjalnych. Narzędzie badawcze stanowił autorski kwestionariusz,
zawierający 8 pytań wielokrotnego wyboru. Stan wiedzy ankietowanych oceniono na
podstawie pytań dotyczących właściwości perfluorowanych związków alifatycznych, źródeł
narażenia na PFAS, możliwych dróg przenikania do organizmu, efektów zdrowotnych
wynikających z narażenia na te związki oraz sposobów umożliwiający ograniczanie narażenia
na PFAS.
Wyniki i wnioski. Wiedza młodzieży w woj. świętokrzyskiego na temat perfluorowanych
związków alifatycznych (PFAS) jest znikoma. Wysoce uzasadniona jest potrzeba
prowadzenia kampanii informacyjnych skierowanych do wszystkich grup społecznych, a
zwłaszcza do dzieci i młodzieży w wieku szkolnym.
10
Sytuacja demograficzna Polski w nawiązaniu do zapotrzebowania na opiekę zdrowotną
Aleksander Wiśniewski1, Aleksandra Pawlak2, Joanna Czołnowska3
1* doktorant w Zakładzie Pielęgniarstwa Społecznego WUM,
2* doktorantka w Zakładzie Medycyny Sądowej WUM,
3* pielęgniarka oddziałowa I OIT Centrum Zdrowia Dziecka
Adres: Warszawa, ul. J.Brożka 18 m 26 01-451, tel. 503-173-651, [email protected]
Wstęp
Główny Urząd Statystyczny (GUS) prognozuje, iż 2035 roku liczebność obywateli Polski
zmniejszy się do ok 36 mln. Odsetek osób w wieku podeszłym zwiększy się a tym samym
wzrośnie zapotrzebowanie na opiekę medyczną, której główną dziedziną stanie się geriatria.
Cel pracy
Analiza danych statystycznych dotyczących struktury wiekowej społeczeństwa w kontekście
przewidywanego zapotrzebowania na opiekę medyczną.
Materiał i metody
Analiza danych i publikacji GUS. Przegląd publikacji.
Wyniki
Dane statystyczne ukazują proces starzenia się społeczeństwa, którego konsekwencją staje się
zmniejszenie grupy w wieku produkcyjnym w stosunku do osób w wieku emerytalnym.
Poprawa warunków socjo-bytowych oraz opieki zdrowotnej wpływa na przedłużenie średniej
długości życia. Oba te elementy powodują osłabienie systemu opieki zdrowotnej- z jednej
strony poprzez zmniejszenie nakładów finansowych z drugiej zwiększone zapotrzebowanie na
opiekę medyczną.
Wnioski
Wraz ze starzeniem się społeczeństwa rośnie zapotrzebowanie na opiekę medyczna głównie z
zakresu geriatrii, kardiologii, neurologii oraz opieki pielęgniarskiej.
Słowo kluczowe: Demografia, zdrowotność, ochrona zdrowia
11
Czy wolne rodniki i reaktywne formy tlenu zawsze działają niekorzystnie na organizm
ludzki?
Agnieszka Jędrzejowska, Paulina Dybała, Violetta Kozik
Instytut Chemii, Wydział Matematyki, Fizyki i Chemii, Uniwersytet Śląski w Katowicach, ul.
Szkolna 9, 40-006 Katowice
KONTAKT: [email protected], 32 3591336
STRESZCZENIE
Oceniając wiek człowieka sugerujemy się najczęściej wyglądem jego skóry. Starzenie skóry
może rozpocząć się stosunkowo wcześnie, jeśli była ona narażona na działanie szkodliwych
czynników zewnętrznych. Zalicza się do nich przede wszystkim:
- wolne rodniki
- promieniowanie słoneczne
- zanieczyszczenie środowiska
- niewłaściwą dietę
Starzenie się skóry można nieco spowolnić poprzez właściwą jej pielęgnację, higieniczny i
aktywny tryb życia, odpowiednią ilość snu, właściwą dietę, unikanie stresu.
Przeanalizowano wpływ wolnych rodników na skórę i organizm ludzki, w aspekcie:
- przyczyn powstawania i występowanie wolnych rodników,
- występowania i działania RFT (reaktywne formy tlenu),
- skutki działania wolnych rodników na skórę i organizm człowieka,
- mechanizmy obronne organizmu przeciwko wolnym rodnikom,
- terapii fotodynamiczna PDT i diagnostyka fotodynamiczna PDD,
- przeciwutleniaczy, ich roli, wystepowania i działania,
- roli diety w procesie zwalczania wolnych rodników
Negatywny wpływ wolnych rodników na organizm można ograniczyć przez stosowanie
odpowiednich preparatów witaminowych i kosmetycznych, które hamują ich powstawanie,
wychwytują oraz neutralizują powstałe już rodniki
Organizm ludzki wykształcił mechanizmy obronne unieszkodliwiające działanie rodników.
Należą do nich: wytworzenie melaniny, reakcje enzymatyczne z udziałem dysmutazy
nadtlenkowej (SOD) i katalazy (CAT) czy ostatecznie apoptoza, gdy zostanie trwale
uszkodzona nić DNA. Interesująca jest rola rodników w mechanizmie terapii i diagnostyki
fotodynamicznej wykorzystywanej w diagnostyce i leczeniu chorób nowotworowych,
niezłośliwych zmian skórnych oraz w kosmetyce.
Słowa kluczowe: wolne rodniki, antyutleniacze, terapia fotodynamiczna PDT, diagnostyka
fotodynamiczna PDD.
12
Główne zmiany legislacyjne zachodzące w ochronie zdrowia w latach 1989-2012,
w odniesieniu do exposé premierów Rzeczpospolitej Polskiej.
Marta Pieńkowska
Warszawski Uniwersytet Medyczny
Adres do korespondencji: ul. Korzona 113/59, 03-571 Warszawa; tel: 503-850-879;
e-mail: [email protected]
Exposé, wygłoszone przez szesnastu Prezesów Rady Ministrów Rzeczpospolitej Polskiej w
latach 1989-2012, stanowią bogate źródło wiedzy na temat czynników wewnętrznych, które
wpływały na ogólną atmosferę społeczno-polityczną w Polsce. Zagadnienia, związane z
ochroną zdrowia, w doskonały sposób ilustrują zmieniające się trendy w polityce zdrowotnej,
ukazując jednocześnie, ile problemów legislacyjnych odnoszących się do sektora medycznego
zostało do tej pory rozwiązanych, a jak dużo z nich czeka jeszcze na swoje rozstrzygnięcie.
Pomimo faktu, iż kadencje kolejnych rządów różniły się między sobą, większość premierów
w swych mowach, stworzonych według utartego schematu, manifestowała przede wszystkim
wielką troskę o stan kraju oraz podkreślała konieczność wdrożenia pilnych reform
naprawczych. Niestety, większość ze zbyt wzniosłych i emfatycznych założeń programowych
nigdy nie została przez Rady Ministrów zrealizowana i wcielona w życie.
Celem niniejszej pracy jest analiza przemówień programowych premierów w dziejach
współczesnej Polski, pod względem fragmentów dotyczących sektora ochrony zdrowia,
w odniesieniu do głównych aktów prawnych pozostających w związku z tą przedmiotową
sprawą, takich jak ustawy o zakładach opieki zdrowotnej, powszechnym ubezpieczeniu
w kasach chorych lub Narodowym Funduszu Zdrowia, czy o działalności leczniczej.
Słowa kluczowe: exposé, Rada Ministrów, polityka zdrowotna, reformy zdrowotne, system
opieki zdrowotnej w Polsce, ustawa zdrowotna
13
Epidemiologia i wybrane
w województwie śląskim
czynniki
ryzyka
pylicy
górników
kopalń
węgla
Alina Mroczek 1, Karolina Król 1, Grzegorz Hudzik 2, Renata Złotkowska 1
Śląski Uniwersytet Medyczny, Zakład Medycyny Społecznej i Profilaktyki
Wojewódzki Inspektor Sanitarny, Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna
w Katowicach.
1
2
Dane do korespondencji:
Dr hab. n. med. Renata Złotkowska
Śląski Uniwersytet Medyczny, Zakład Medycyny Społecznej i Profilaktyki,
ul. Piekarska 18, 41-902 Bytom
tel. (32) 397 65 28, e-mail: [email protected]
STRESZCZENIE
WSTĘP
W ostatnich latach pylice płuc były najczęściej stwierdzaną chorobą zawodową w Polsce.
CEL PRACY
Celem pracy była ocena częstości występowania i identyfikacja czynników ryzyka pylicy płuc
u pracujących w śląskich kopalniach węgla kamiennego w latach 2003-2011.
MATERIAŁ I METODY
Z regionalnych statystyk zebrano dane epidemiologiczne dotyczące pylicy płuc u górników z
lat 2003-2011. Wykorzystano także dane z dokumentacji dwóch zakładów górniczych z
województwa śląskiego: z wysokim i średnim wskaźnikiem zapadalności na pylicę płuc,
kolejno nazwane KWK1 i KWK2. Dokonano analizy pod względem wieku pracowników,
okresu narażenia, poziomu stężenia pyłu i liczby stanowisk pracy, na których odnotowano
wartości pyłu przekraczającego najwyższe dopuszczalne stężenia (NDS).
WYNIKI
Odnotowano 3723 przypadki pylicy górników kopalń węgla w woj. śląskim. W KWK1
stwierdzono 413 przypadków, 161 w KWK 2. Średni wiek pracowników z pylicą wynosił:
w KWK1 56 lat (min 34; max 87), w KWK2 58 lat (min 35; max 85). Średni okres narażenia
na działanie pyłu węglowego wyniósł: w KWK1 24 lata (min 3; max 36), w KWK 2 również
24 lata (min 5; max 38). Przekroczenie NDS dla pyłu całkowitego odnotowano: w KWK 1 dla
80% stanowisk i 84% w KWK2. NDS pyłu respirabilnego przekroczono dla: 76% stanowisk
w KWK1 i 81% w KWK 2.
WNIOSKI
Dane epidemiologiczne, potwierdzają wiodącą rolę pylic w strukturze chorób zawodowych w
woj. śląskim. Analiza danych z poszczególnych kopalń pozwoliła na przedstawienie
najważniejszych czynników ryzyka pylicy górników kopalń węgla. Wyniki wskazują na
potrzebę ciągłego monitorowania zagrożeń zdrowia pracujących w górnictwie oraz zmian
w prowadzonej profilaktyce zdrowotnej.
Słowa kluczowe: pylica płuc, pylica górników węgla, kopalnia węgla kamiennego, choroby
zawodowe
14
Analiza wypadków przy pracy w latach 2007- 2011 w Kopalni Węgla Kamiennego na
Śląsku
Karolina Król , Alina Mroczek, Renata Złotkowska
Zakład Medycyny Społecznej i Profilaktyki Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w
Katowicach
STRESZCZENIE:
Wstęp: Górnictwo to jedna z największych gałęzi przemysłu w Polsce, z racji ukształtowania
geologicznego złóż najlepiej rozwinięta na Śląsku. Jednak jako branża przemysłu jest
obarczona wysokim ryzykiem zawodowym, i co za tym idzie wysokimi wskaźnikami
wypadkowości.
Cel pracy: Celem pracy była analiza wypadków przy pracy, jakie zaistniały w Kopalni
Węgla Kamiennego X na Śląsku w latach 2007- 2011.
Metodyka badania: Ocena wypadkowości została przeprowadzona na podstawie analizy
wypadkowości bezwzględnej, wypadkowości rodzajowej oraz analizy wypadkowości
wskaźnikowej.
Wyniki: Zgodnie z analizą wypadkowości bezwzględnej w analizowanym przedziale
czasowym na terenie Kopalni Węgla Kamiennego X miały miejsce trzy wypadki śmiertelne,
nie odnotowano wypadków ciężkich. Zdecydowana większość wypadków jakie miały miejsce
w kopalni to wypadki „lekkie”. Na podstawie przeprowadzonej analizy rodzajowej można
stwierdzić, że zgodnie z podziałem wypadków według niebezpiecznych wydarzeń największy
odsetek stanowią wypadki spowodowane przez upadek, potknięcie, wpadnięcie, spadnięcie
(232 wypadki w analizowanym przedziale czasowym). Największa liczba wypadków zgodnie
z podziałem na miejsca ich powstania miała miejsce w chodnikach poziomych (poza
przodkiem), co stanowiło 248 wypadków w latach 2007- 2011. W badanym przedziale
czasowym najczęściej wypadkom ulegali górnicy i młodsi górnicy (302 wypadków).
Największej ilości wypadków ulegli pracownicy w wieku powyżej 40 lat (197 wypadków),
których staż pracy wynosił od 11 do 20 lat pracy (148 wypadków).
Wnioski: W analizowanym okresie czasu w lata 2007- 2011 w Kopalni Węgla Kamiennego
X wystąpiły 544 wypadki, z czego zdecydowana większość z nich to wypadki lekkie.
Najwięcej wypadków według niebezpiecznych wydarzeń miało miejsce na skutek upadku,
potknięcia, wpadnięcia, spadnięcia. Świadczy to o konieczności zwrócenia uwagi
pracowników na wykonywaną przez nich pracę, szczególnie na potrzebę wzmożonej uwagi
podczas wykonywanych prac. Górnicy i młodsi górnicy to osoby, które ze względu na swoje
kwalifikacje ulegały największej ilości wypadków. Najliczniejsza grupa osób, które ulegały
wypadkom to pracownicy, których wiek przekroczył 40 lat. Może to świadczyć to o starzeniu
się załogi, jak i o rutynie tych pracowników w czasie wykonywanej pracy.
Słowa kluczowe: wypadek, górnictwo, kopalnia
15
Historyczny zarys rozwoju zawodu dietetyka w Europie i Stanach Zjednoczonych
Justyna Nowak, Aneta Koszowska, Anna Brończyk – Puzoń, Anna Dittfeld
Opiekun pracy: prof. dr hab.n.med. Barbara Zubelewicz – Szkodzińska
Zakład Żywienia Człowieka, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
STRESZCZENIE:
W ostatnim czasie obserwuje się wzrost popularności zawodu dietetyka, co związane jest z
rosnącym zainteresowaniem żywnością oraz jej korzystnym i niekorzystnym oddziaływaniem
na stan zdrowia człowieka, pytaniami z zakresu bezpieczeństwa żywności,
a także z rozwojem zainteresowania żywnością funkcjonalną mającą na celu zapobieganie
chorobom. Samo pojęcie „dietetyka” było używane już we wczesnych pismach autorstwa
Hipokratesa, Platona i Galena. Już w 5 w.p.n.e Hipokrates pisał: „niech żywność będzie
lekiem, a lek żywnością”. Obecnie pojęcie to definiowane jest, jako nauka łącząca w sobie
wiedzę z zakresu nauk o żywności i żywieniu, fizjologii, biologii i medycyny, której celem
jest pomoc w osiągnięciu i utrzymaniu zdrowia. Jak donoszą zapisy najstarszego Brytyjskiego
szpitala St. Bartholomew, założonego w 1123 roku, pierwsi dietetycy szpitalni pojawili się w
XII wieku. Ważną postacią w rozwoju dietetyki była Florence Nihtingale (1820-1910)
założycielka pielęgniarstwa, która została również pierwszym dietetykiem szpitalnym.
Zorganizowała ona szkoły gastronomii szpitalnej, projektowała kuchnie i komponowała diety.
Stworzyła ulotkę na temat przygotowywania posiłków chorym żołnierzom, która była
przyjęta przez szpitale wojskowe. Wraz z rozwojem dietetyki, jako nauki powstały
stowarzyszenia zrzeszające i wspierające zwolenników tego zawodu, mające na celu
podnoszenie wiedzy ogólnej jak i specjalistycznej w dziedzinie dietetyki, przyczyniając się do
rozwoju i podnoszenia rangi zwodu dietetyka. Niestety w wielu krajach europejskich
głównym zadaniem dietetyków jest wciąż jedynie poradnictwo żywieniowe oraz
przygotowywanie posiłków.
Słowa kluczowe: dietetyka, dietetycy, historia, Florence Nihtingale
16
Wpływ używek na masę ciała
Adam Jasztal
STRESZCZENIE
Wpływ używek na jakość i długość życia w zdrowiu jest znaczny. Dostępność używek oraz
ich jakość zmienia się także w odniesieniu do aspektu prawnego. Stosowanie używek przez
ludzi, ma wpływ na ich stan zdrowia, a także zachowania społeczne. Dziś używki są
powszechnie stosowane i dostępne. Mogą mieć one działanie patogenne zarówno dla
organizmu jak i społeczeństwa. Świadomość społeczna co do szkodliwości używek nie jest
współmierna z ograniczeniem ich spożycia, a rodzaj i zastosowanie używek wciąż się
rozszerza.
Cel pracy: Celem pracy była ocena wpływu stosowanych używek na masę ciała.
Materiał i Metoda: Badania zostały przeprowadzone poprzez anonimową ankietę wśród 110
pacjentów gabinetu dietetycznego AJD Jasztal Adam w Gliwicach.
Wyniki: Przeprowadzone badania wykazały zależności pomiędzy prawidłową i niską masą
ciała, a częstym zażywaniem poszczególnych używek, tak jak i zwiększoną masą ciała wraz z
zażywaniem
poszczególnych
używek.
Respondenci
to
osoby
w
różnym
wieku,
przyjmujące
lub
nie
leki.
Nie wykazano w badaniach zależności pomiędzy zażywaniem produktów nikotynowych, a
niską masą ciała, tak samo pomiędzy spożywaniem alkoholu i niską masą ciała. Nie
wykazano także zależności pomiędzy wysokością dochodu, a zażywaniem poszczególnych
używek.
Badania wykazały, iż nie ma zależności pomiędzy wykształceniem, a mniejszym spożyciem
używek. Należy więc uznać, iż mimo uogólnionej świadomości społecznej zażywanie używek
jest dość powszechne mimo licznych dowodów na jakość życia. Co więcej, niższe zarobi nie
współgrają ze zmniejszonym zażywaniem używek.
Wnioski:
1. Nie wykazano bezpośredniej zależności pomiędzy podwyższoną lub obniżoną
masą ciała a spożywaniem konkretnych używek.
2. Badania wykazały brak zależności pomiędzy wykształceniem, a ilością
zażywanych używek.
17
Ryzyko wystąpienia niedoborów witaminy D w populacji kobiet z zaburzeniami
wydzielania wewnętrznego.
Justyna Nowak, Anna Brończyk – Puzoń, Aneta Koszowska, Anna Dittfeld, Paweł Jagielski,
Agata Kulpok,
Opiekun pracy: prof. dr hab.n.med. Barbara Zubelewicz – Szkodzińska
Zakład Żywienia Człowieka, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
STRESZCZENIE
Wstęp: Doniesienia naukowe ostatniej dekady wskazują, że utrzymanie prawidłowego
stężenia witaminy D w surowicy krwi zapobiega ryzyku wystąpienia wielu chorób.
Cel: Celem pracy było zbadanie występowania różnic w zakresie stężenia 25 OH witaminy
D3 w surowicy krwi oraz pomiarów antropometrycznych i biochemicznych w badanych
grupach wiekowych dorosłych kobiet.
Materiał i metody: Badaniem objęto 85 pacjentek hospitalizowanych na Oddziale
Endokrynologicznym Szpitala Miejskiego w Piekarach Śląskich. Pacjentki podzielono na 3
grupy wiekowe według periodyzacji okresu dorosłości Erika Eriksona. Stężenie 25 OH
witaminy D3 oznaczano metodą immunoenzymatyczną ELISA. Niedobór witaminy D
definiowany był jako stężenie 25 OH witaminy D3 w surowicy krwi 12-30 ng/dl a ciężki
niedobór – stężenie poniżej 12 ng/dl. Uzyskane wyniki poddano analizie statystycznej w
programie Statistica 10, α=0,05.
Wyniki: Średnia wieku badanych wyniosła 53,4±16,0 lat. Średnie stężenie 25 OH witaminy
D3 w grupie wiekowej 21-34 lat wyniosło 20,85±9,48 ng/dl, w grupie 35-65 lat 18,05±7,00
ng/dl ,w grupie powyżej 65 lat 19,90±7,05 ng/dl. Różnice te nie były istotne statystycznie
(p=0,4384). Średnia wartość wskaźnika BMI pacjentek wyniosła 28,85±6,22kg/m2;
wskaźnika WHR 0,87±0,09; cholesterolu całkowitego 220,02±44,65mg/dl; cholesterolu LDL
131,80±42,61; HbA1c% 5,55±1,82%; glikemia na czczo 104,41±37,46 mg/dl. Wykazano
istotną statystycznie zależność pomiędzy stężeniem 25 OH witaminy D3 a wskaźnikiem WHR
(p=0,0303), cholesterolem całkowitym (p=0,0006), cholesterolem LDL (0,0085), HbA1c%
(p=0,0185) oraz glukozą na czczo (0,0121) w analizowanych grupach wiekowych.
Wnioski: Uzyskane wyniki wykazują, że wraz z wiekiem badanych kobiet wzrasta wskaźnik
BMI, WHR oraz glukoza na czczo. Konieczne jest prowadzenie dalszych badań celem
uzyskania pełniejszych danych.
Słowa kluczowe: witamina D, wskaźniki antropometryczne, wskaźniki biochemiczne
18
Dziecięca Akademia Sztuki Kulinarnej
Karolina Janion, Nicola Szeja, Anna Bulwicka, Izabela Dudzik, Magdalena Gawińska,
Karolina Jędzura, Anna Kołdon, Anna Mendera, Monika Oleszko, Ewelina Pochopień, Anna
Szymkiewicz
Studenckie Koło Naukowe Młodych Edukatorów przy Zakładzie Żywienia Człowieka
Wydziału Zdrowia Publicznego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach
Opiekun Koła Naukowego: dr n. med. Elżbieta Szczepańska
Adres do korespondencji: ul. Jordana 19, 41-808 Zabrze
Otyłość stanowi poważny problem wielu społeczeństw. Wyniki badań są niepokojące
i stawiają Polskę w czołówce państw, w której odsetek dzieci z nadwagą i otyłością stale
wzrasta. Błędy żywieniowe wynikają najczęściej z niewiedzy i braku świadomości
konsekwencji niewłaściwego postępowania, stąd też potrzeba zorganizowania działań
edukacyjnych.
W dniach 23-26 września 2013 roku w Katedrze Dietetyki Śląskiego Uniwersytetu
Medycznego w Katowicach realizowano projekt Dziecięca Akademia Sztuki Kulinarnej
adresowany do dzieci w wieku przedszkolnym. Organizatorami przedsięwzięcia byli
pracownicy i studenci Wydziału Zdrowia Publicznego ŚUM we współpracy z członkami
Stowarzyszenia Polska Akademia Sztuki Kulinarnej.
W projekcie, którego celem było zapoznanie dzieci z zasadami prawidłowego żywienia
poprzez ich uczestnictwo w warsztatach kulinarnych oraz autorskim programie edukacyjnym,
uczestniczyło 26 osób. Program edukacyjny był opracowany i realizowany w całości przez
członków Studenckiego Koła Naukowego Młodych Edukatorów przy Zakładzie Żywienia
Człowieka WZP SUM w Katowicach. Obejmował gry, zabawy i konkursy edukacyjne.
Kształtowanie prawidłowych nawyków żywieniowych od najmłodszych lat, jak również
propagowanie aktywności fizycznej może zapewnić właściwy rozwój oraz zachowanie pełni
zdrowia Należy zatem propagować zasady racjonalnego żywienia poprzez prowadzenie
edukacji żywieniowej.
SŁOWA KLUCZOWE: edukacja żywieniowa, otyłość, dzieci w wieku przedszkolnym.
19
Zachowania żywieniowe matek aktywnych i nieaktywnych zawodowo w aspekcie
kształtowania prawidłowych nawyków żywieniowych dzieci w wieku przedszkolnym
Karolina Janion, Jagoda Rydelek, Beata Stanuch, Marta Heller-Surowiec, Katarzyna Kulesza
Studenckie Koło Naukowe Młodych Edukatorów przy Zakładzie Żywienia Człowieka
Wydziału Zdrowia Publicznego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach
Opiekun Koła Naukowego: dr n. med. Elżbieta Szczepańska
Adres do korespondencji: ul. Jordana 19, 41-808 Zabrze
Wstęp
Okres przedszkolny charakteryzuje się dużą podatnością na bodźce i wpływy oraz chęcią
dzieci do działania. Środowisko rodzinne dziecka, a zwłaszcza rodzice odgrywają istotną rolę
w kształtowaniu jego preferencji i zachowań żywieniowych oraz często stanowią wzór do
naśladowania.
Cel
Celem pracy była ocena zachowań żywieniowych aktywnych i nieaktywnych zawodowo
matek dzieci w wieku przedszkolnym oraz identyfikacja różnic pomiędzy częstością ich
występowania.
Materiał i metoda
W badaniu uczestniczyło 365 rodziców dzieci uczęszczających do przedszkoli na terenie
Górnego Śląska. Narzędziem badawczym był autorski kwestionariusz ankiety składający się
z 25 pytań. Uzyskane wyniki opracowano przy użyciu programu MS Excel, analizę
statystyczną wykonano z wykorzystaniem programu Statistica 10.0
Wyniki
Analiza uzyskanych wyników wykazała, że 62,8% matek aktywnych zawodowo i 58,3%
nieaktywnych zawodowo przy wyborze produktów spożywczych kieruje się ich wartością
odżywczą. Odpowiednio 70,2% i 71,8% badanych deklarowało, że w weekendy podaje
dziecku posiłki regularnie a 74% i 81,2%, że dziecko zawsze spożywa posiłki przy stole z
rodziną. 54,3% matek aktywnych zawodowo i 65,6% nieaktywnych zawodowo zawsze czyta
jadłospisy realizowane w przedszkolu, a jedynie 4,8% i 10,4% z nich zawsze wykorzystuje tą
wiedzę do planowania posiłków w domu. 46,5% matek aktywnych zawodowo oraz 36,5%
nieaktywnych zawodowo nie stosuje słodyczy jako formy nagrody, a jednocześnie
odpowiednio 20,8% i 23,9% z nich deklaruje że dziecko spożywa słodycze codziennie.
Wnioski
Zachowania żywieniowe badanych matek dzieci w wieku przedszkolnym są w większości
prawidłowe, korzystniejsze zachowania zaobserwowano u matek aktywnych zawodowo. Nie
stwierdzono istotnych statystycznie różnic pomiędzy większością analizowanych zachowań
żywieniowych matek aktywnych i nieaktywnych zawodowo.
Słowa kluczowe: zachowania żywieniowe, aktywność zawodowa, rodzice, dzieci w wieku
przedszkolnym.
20
Wartość energetyczna i odżywcza zestawów
przedszkolach na terenie województwa śląskiego
obiadowych
realizowanych
w
Ewa Młodawska
Koło Naukowe przy Zakładzie Żywienia Człowieka Katedry Dietetyki
Kierownik Katedry: dr hab. n. farm. Elżbieta Grochowska-Niedworok
Opiekun Koła Naukowego: dr n. med. Beata Całyniuk
Opiekun pracy: dr n. med. Beata Całyniuk
STRESZCZENIE:
Wstęp: Dzieci uczęszczające do przedszkoli przez większą część dnia korzystają z żywienia
zbiorowego. Dlatego ważne jest aby posiłki, które dzieci spożywają w przedszkolach
pokrywały zapotrzebowanie na składniki odżywcze.
Cel: Celem pracy była ocena wartości energetycznej i odżywczej zestawów obiadowych
realizowanych w przedszkolach na terenie województwa śląskiego oraz porównanie z normą
żywienia.
Materiał i metodyka: Materiał do badań stanowiły arkusze robocze zużycia produktów z 10
dni, pobrane w sezonie wiosennym z 64 przedszkoli. Dokonano oceny wartości
energetycznej i odżywczej obiadów z wykorzystaniem programu Dieta 5. Uzyskane wyniki
porównano z normami żywienia opracowanymi przez Instytut Żywności i Żywienia w 2012r.
Przyjęto dla obiadu 35 do 40% normy.
Wyniki: Wartość energetyczna zestawów obiadowych odpowiadała przyjętej normie. Ponad 2
krotnie była przekraczana podaż białka.Wykazano wyższą niż zalecenia zawartość błonnika
pokarmowego.
Wnioski: Pomimo właściwej wartości energetycznej zestawów obiadowych badanie wykazało
niezbilansowanie zestawów pod względem zawartości składników odżywczych. Należy
przeprowadzić edukacje wśród osób odpowiedzialnych za żywienie w przedszkolach celem
zbilansowania zestawów i urozmaicania posiłków.
Słowa kluczowe: jadłospis, norma żywienia, składnik odżywczy
21
Szacowana zawartość tkanki tłuszczowej i wody mierzona metodą BIA wśród
studentów Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach.
Marcin Osowski.
Opiekun pracy: dr n. med. Beata Całyniuk.
Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Zakład Żywienia Człowieka, Wydział Zdrowia
Publicznego.
Adres do korespondencji: Marcin Osowski, ul. Czarnieckiego 8/11, 41-902 Bytom
Tel. 514002989, @-mail: [email protected]
STRESZCZENIE:
Wstęp: masa ciała jest wskaźnikiem niemiarodajnym, niewiele mówiącym nam o jego
rzeczywistym składzie - zawartości tkanki tłuszczowej, wody, masy mięśniowej, a także
kości. Dla pełnego zobrazowania składu ciała niezbędna jest dokładna analiza
zaawansowanymi metodami technologicznymi jaką jest np. BIA.
Cel pracy: celem pracy było zbadanie zawartości tkanki tłuszczowej oraz wody w
organizmach studentów Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach.
Materiał i metoda: badanie przeprowadzono za pomocą analizatora składu ciała TANITA
MC-980. Wzięło w nim udział 103 studentów Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w
Katowicach. Uzyskane dane zostały poddane analizie statystycznej z użyciem programu
Statistica 10 oraz Microsoft Excel.
Wyniki: w pracy, oprócz masy ciała, poddano analizie następujące współczynniki: wodę
całkowitą, wodę zewnątrz- oraz wewnątrzkomórkową, a także zawartość tłuszczu oraz
współczynnik BMI, aby ukazać rzeczywisty skład ciała osób badanych. Zdecydowana
większość studentów miała prawidłową masę ciała, co jednak nie w każdym przypadku
oznaczało jego prawidłowy skład.
Wnioski: badanie tylko masy ciała może stwarza ryzyko błędnej oceny pacjenta.
Słowa kluczowe: tkanka tłuszczowa, bioimpedancja, BIA.
22
Napoje typu instant – czy warto iść na łatwiznę?
Katarzyna Lar, Joanna Nieć
Zakład Zdrowia Środowiskowego, Wydział Zdrowia Publicznego, Śląski Uniwersytet
Medyczny w Katowicach, ul. Piekarska 18, 41-902 Bytom, tel. (32) 39-76-529, e-mail:
[email protected]
Wstęp
Szybkie tempo życia, spędzanie dużej części dnia poza domem, gdzie nie ma możliwości
przygotowania w sposób tradycyjny posiłków, przyczyniło się do wzrostu zainteresowania
produktami typu instant. Wśród asortymentu artykułów spożywczych zaliczanych do tzw.
„wygodnej żywności” dużą popularnością cieszą się mieszanki kawowe typu „3 w 1”, „2 w
1”, koncentraty innych napojów w proszku jak np. cappuccino, czekolada do picia.
Produkty te cechuje znaczny stopień przetworzenia i złożony skład chemiczny. Oprócz
składników celowo dodawanych do danej mieszanki, istnieje ryzyko zanieczyszczenia takich
produktów substancjami niepożądanymi m.in. metalami ciężkimi.
Cel
Głównym celem pracy jest zbadanie zawartości metali ciężkich w napojach kawowych typu 3
w 1 oraz 2 w 1, a także w koncentratach napojów w proszku: cappuccino oraz czekoladzie do
picia typu instant dostępnych na polskim rynku.
Kolejnym celem jest ocena potencjalnego ryzyka zdrowotnego konsumentów związanego z
regularnym spożywaniem tego typu napojów.
Materiał i metody
Materiał badawczy stanowiły próby napojów kawowych typu „3w1”, „2w1”, cappuccino oraz
czekolad na gorąco typu instant powszechnie stosowane przez Polaków. Każdy rodzaj
badanego napoju instant reprezentowany był przez produkty różnych marek, reprezentujących
różne segmenty cenowe. Łącznie zebrano 25 prób: w tym po 5 prób napojów kawowych typu
„3w1” i „2w1”, 7 prób napojów typu cappuccino oraz 8 napojów czekoladowych w proszku.
Naważki każdej próby o masie 1g poddano procesowi mineralizacji mikrofalowej. Zawartość
metali ciężkich w badanych mieszankach oznaczono metodą optycznej spektrometrii
emisyjnej z indukcyjnie sprzężoną plazmą (ICP OES).
Słowa kluczowe: kawa, metale ciężkie, ryzyko zdrowotne
23
Nadciśnienie tętnicze u młodzieży w powiecie tarnogórskim – doniesienie wstępne
Katarzyna Lar ¹, Renata Złotkowska ²
¹ Studium doktoranckie, Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej w
Sosnowcu
² Zakład Medycyny Społecznej i Profilaktyki, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
Wstęp
Nadciśnienie tętnicze jest podstawowym modyfikowalnym czynnikiem ryzyka chorób
sercowo-naczyniowych, który znacząco wpływa na liczbę przedwczesnych zgonów w
populacji dorosłych. Jest to także jeden z najczęściej występujących stanów chorobowych w
populacji generalnej.
Cel pracy
Celem pracy była ocena częstości występowania i podstawowych czynników ryzyka
nadciśnienia tętniczego w populacji gimnazjalistów w powiecie tarnogórskim, a ponadto
analiza trendów w zakresie zapadalności i chorobowości dotyczących nadciśnienia tętniczego.
Materiał i metoda
Materiał badawczy pochodził z następujących źródeł : dane z raportów „Choroby układu
krążenia w województwie śląskim” opracowane przez Wydział Nadzoru nad Systemem
Opieki Zdrowotnej ŚUW w Katowicach, dane z profilaktycznej opieki zdrowotnej nad
dziećmi i młodzieżą oraz wyników epidemiologicznego badania przekrojowego,
przeprowadzonego w Tarnowskich Górach.
W metodologii wykorzystano analizę dostępnych danych epidemiologicznych dotyczących
zgłaszalności do ambulatoryjnej służby zdrowia. Badaniem epidemiologicznym objęto 295
rodziców dzieci uczęszczających do gimnazjów na terenie Tarnowskich Gór. Zgromadzono
ponadto dane z nadzoru profilaktycznego nad dziećmi i młodzieżą pochodzące od 514
uczniów. Dane poddano analizie statystycznej przy użyciu programu Statistica.
Wyniki
1. Częstość występowania nadciśnienia tętniczego, stwierdzona na podstawie pomiarów
ciśnienia tętniczego wynosiła 13,82 % w badanej populacji, podczas gdy częstość
tego schorzenia u dziecka deklarowana przez rodziców wynosiła 3,72%.
2. Statystycznie istotnym czynnikiem ryzyka nadciśnienia tętniczego w badanej
populacji była otyłość u dziecka.
3. Częstość występowania otyłości w badanej populacji wynosiła 10,2%.
Wnioski
1. Świadomość rodziców dotycząca występowania nadciśnienia tętniczego u dzieci jest
niewystarczająca i niezadowalająca z punktu widzenia znaczenia profilaktyki chorób
układu krążenia.
Słowa kluczowe: nadciśnienie tętnicze, zapadalność, otyłość
24
Ocena efektów stosowania diety redukcyjnej u pacjentów w wybranej poradni dietetycznej
Sylwia Kościelny, Marcelina Paruzel
Koło Naukowe przy Zakładzie Żywienia Człowieka Katedry Dietetyki
Kierownik Katedry: dr hab. n. farm. Elżbieta Grochowska-Niedworok
Opiekun Koła Naukowego: dr n. med. Beata Całyniuk
Opiekun Pracy: dr n. med. Beata Całyniuk
Wstęp: Prawidłowe leczenie nadwagi i otyłości, pozwala na poprawę zdrowia, komfortu życia
pacjenta. Uzyskanie prawidłowej masy ciała i jej utrzymanie jest możliwe tylko przez dobranie
odpowiedniej diety do danej osoby z uwzględnieniem jednostki chorobowej i prowadzenie
samokontroli przez pacjenta.
Cel: Celem badań była ocena skuteczności półrocznej terapii kobiet zbilansowaną dietą 1800-1500
kcal., zgłaszających się na konsultacje do poradni dietetycznej w Pszczynie.
Materiał i metody: Badania przeprowadzono wśród 50 pacjentek z nadwagą lub otyłością w wieku
od 20 do 59 lat, które zgłosiły się na konsultacje dietetyczne. Skład ciała oznaczano metodą
bioimpedancji elektrycznej. Przeprowadzono: pomiary antropometryczne, badanie ankietowe
określające nawyki żywieniowe, wywiad żywieniowy 24-godzinny oraz wywiad lekarski. Na tej
podstawie ustalono indywidualną dietę dla każdej pacjentki. Badane kobiety sklasyfikowano do
dwóch grup: grupa I to osoby, u których wywiad wykazał niewielkie błędy żywieniowe; grupę II
stanowili pacjenci, w diecie których stwierdzono wiele błędów i złe nawyki żywieniowe.
Wyniki: 50% osób z obu grup zdeklarowało, że już wcześniej stosowało diety, które powodowały u
nich w krótkim czasie efekt jo-jo. Pozostali badani nigdy wcześniej nie stosowali diety i u tych osób
odchudzanie przebiegało znacznie szybciej w porównaniu do pacjentów, którzy wcześniej stosowali
dietę. Dieta była również skuteczniejsza u badanych z I grupy, czyli z niewielkimi błędami
żywieniowymi.
U pacjentów z grupy I średni spadek masy ciała w pierwszym miesiącu wyniósł 4,3 kg. W następnych
miesiącach masa ciała obniżyła się o średnio 3,3 kg. W grupie II średni spadek masy ciała w
pierwszych tygodniach wynosił 3,2kg, a w następnych miesiącach 2,2kg. Średnie obniżenie
zawartości tkanki tłuszczowej w grupie I w pierwszym miesiącu wynosiło 4%, a w następnych
miesiącach 2,5%. W grupie II średni spadek tkanki tłuszczowej wynosił 2%, a w kolejnych
miesiącach 1,5%.
Wnioski: Właściwe prowadzona dieta pozwala na uniknięcie w przyszłości błędów żywieniowych,
efektu jo-jo, zmniejszenie tkanki tłuszczowej.
Słowa kluczowe: dieta, otyłość, konsultacje dietetyczne
25
Świadomość zagrożeń zdrowia wynikających ze spożywania środków energetyzujących
w populacji młodzieży ponadgimnazjalnej oraz studentów
Anna Antas, Magdalena Gacal, Justyna Borkiewicz, Michał Borkiewicz
Koło Naukowe przy Zakładzie Zdrowia Środowiskowego
Wstęp: Środki energetyzujące, w szczególności napoje, stają się coraz bardziej popularną
używką wśród młodzieży. Jak wskazują liczne badania produkty te mogą być niebezpieczne
dla zdrowia konsumentów. Stwarzają ryzyko nagłego podwyższenia ciśnienia tętniczego,
napadów agresji, a nawet zawału serca lub udaru mózgu.
Cel: Celem pracy było zbadanie świadomości młodzieży ponadgimnazjalnej oraz studentów
w zakresie zagrożeń dla zdrowia związanych ze stosowaniem środków Przeprowadzono
badania kwestionariuszowe wśród 159 uczniów ponadgimnazjalnych na terenie Bytomia i
Dąbrowy Górniczej oraz wśród 200 studentów z całej Polski.
Wyniki: Uzyskane wyniki wskazują, że większość ankietowanych spożywało przynajmniej
raz w życiu produkty energetyzujące, w tym ponad połowa robi to regularnie, co najmniej raz
w miesiącu. Młodzież sięga po środki energetyzujące ze względu na ich walory smakowe, ale
także aby pobudzić swój organizm, duża liczba osób przyznało, że przynajmniej raz spożyły
środki energetyzujące w połączeniu z alkoholem. W przeważającej większości młodzież nie
jest informowana przez barmana lub kelnera o możliwych działaniach niepożądanych tego
typu mieszanki. Zdecydowana większość ankietowanych uważa, że środki energetyzujące
mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia konsumentów. Jednak nie przekłada się to na
postępowanie wielu badanych, gdyż nadużywają oni tych środków i mieszają je z alkoholem.
Wnioski: Niezbędnym jest prowadzenie w społeczeństwie, w szczególności wśród
młodzieży, kampanii informacyjnych na temat ryzyka zdrowotnego związanego ze
stosowaniem środków energetyzujących oraz potencjalnych konsekwencji spożywania ich w
połączeniu z alkoholem.
Słowa kluczowe: świadomość, napoje energetyzujące, ryzyko zdrowotne, gimnazjum,
studenci, młodzież
26
Deklarowana wiedza na temat profilaktyki dolegliwości bólowych kręgosłupa wśród
młodych matek a jej zastosowanie w praktyce
Aleksandra Rudzińska, Katarzyna Szuścik, Jolanta Dąbrowska, Tomasz Król, Natalia Sitko
Zakład Kinezyterapii i Metod Specjalnych Katedry Fizjoterapii, Wydział Nauk o Zdrowiu
Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
Adres do korespondencji:
Aleksandra Rudzińska
Zakład Kinezyterapii i Metod Specjalnych, Katedra Fizjoterapii, Wydział Nauk o Zdrowiu,
Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Katowice 40-752, ul. Medyków 12
tel./fax: (32) 20-88-712, e-mail: [email protected]
Wstęp:
Pierwszy rok życia dziecka jest okresem dynamicznego rozwoju psychomotorycznego.
Co więcej jest to czas tworzenia się więzi emocjonalnych - w szczególności matki i dziecka.
Czynności opiekuńczo – pielęgnacyjne tj. noszenie, karmienie czy kąpanie niemowlęcia
wymuszają przyjmowanie pozycji ciała przeciążającej kręgosłup, a często powtarzane
schematy ruchowe mogą skutkować wytworzeniem się błędnych nawyków ruchowych.
Cel pracy:
Celem niniejszej pracy była ocena poziomu wiedzy dotyczącej zasad prawidłowego
wykonywania podstawowych czynności opiekuńczo-pielęgnacyjnych u niemowlęcia jako
elementu profilaktyki dolegliwości bólowych kręgosłupa młodych matek.
Materiał i metody:
Badanie zostało przeprowadzone na terenie aglomeracji śląskiej. Przebadano 200 kobiet
w przedziale wiekowym 17 - 40 lat (x = 27 lat). Narzędziem badawczym był autorski
kwestionariusz ankiety, składający się z 30 pytań. Pytania dotyczyły danych
socjodemograficznych, liczby potomstwa oraz poziomu deklarowanej wiedzy na temat
prawidłowego wykonywania podstawowych czynności opiekuńczo – pielęgnacyjnych
u niemowlęcia, a także zastosowania tej wiedzy w praktyce.
Wyniki:
Niezależnie od wieku i wykształcenia najniższy poziom wiedzy dotyczył sposobu
przyjmowania prawidłowej pozycji ciała podczas kąpieli niemowlęcia. Nieprawidłowo
wykonywało tę czynność ponad 60% kobiet. Biorąc pod uwagę podnoszenie niemowlęcia
64% badanych zadeklarowało przeciętny poziom wiedzy, natomiast 52% wykonywała tę
czynność w sposób prawidłowy - nieprzeciążający kręgosłup. Największą wiedzą wykazały
się kobiety w wieku 36-40 lat oraz posiadające wyższe wykształcenie.
Wnioski:
1. Poziom wiedzy na temat zasad profilaktyki bólów kręgosłupa młodych matek jest
niezadowalający.
2. Obserwuje się rozbieżność pomiędzy deklarowaną a faktyczną wiedzą badanych kobiet.
3. Świadomość matek zwiększa się wraz z wiekiem i poziomem wykształcenia.
Słowa kluczowe: bóle pleców, profilaktyka, opieka nad niemowlęciem
27