pobierz - Dziennik ZGORZELEC.INFO

Raport polsko-niemieckiej grupy roboczej ds. „Przepływu informacji”
A) Sytuacja wyjściowa:
W dniu 7/8 sierpnia 2010r. polsko-niemiecko-czeski obszar przygraniczny dotknęła
katastrofalna powódź, powodując po trzech stronach granicy znaczne szkody. Powodem
wystąpienia powodzi były niespotykana w tym rejonie ilość i gwałtowność opadów deszczu.
Biorąc pod uwagę fakt, że na wszystkich wodowskazach zlokalizowanych wzdłuż Nysy
Łużyckiej i jej górnych dopływach zostały znacznie przekroczone jej dotychczasowe
absolutne maksima oraz fakt zniszczenia wodowskazów Frydland i Visnova na rzece Smeda
po stronie czeskiej, na której odnotowano katastrofalnie wysokie stany, czego rezultatem było
zalanie wszystkich miejscowości wzdłuż rzeki, można stwierdzić, że powódź w górnym
dorzeczu Nysy Łużyckiej, stanowiła katastrofą o wyjątkowych rozmiarach w tym obszarze.
Uszkodzenie zapory na rzece Witce dodatkowo mogło utrudnić sytuację w obrębie rzeki
Nysy.
Wydarzenia te pokazały, że komunikacja pomiędzy niemieckimi i polskimi służbami w
momencie wystąpienia zagrożenia lub katastrofy, która może mieć oddziaływanie trans
graniczne, powinna zostać zoptymalizowna.
Mając na uwadze powyższe w dniu 16 sierpnia 2010r. Wojewoda Dolnośląski, Pan Rafał
Jurkowlaniec oraz Krajowy Minister Spraw Wewnętrznych Saksonii, Pan Markus Ulbig
powołali w Zgorzelcu polsko-saksońską Grupę Roboczą, której celem była analiza wydarzeń
w kontekście komunikacji trans granicznej a następnie na podstawie tej analizy wypracowanie
propozycji co do optymalizacji komunikacji.
Grupa robocza obradowała do tej pory 2 razy (20 i 30 sierpnia 2010r.).
Uczestnikami spotkań byli przedstawiciele Policji i Straży Pożarnej obu krajów oraz
przedstawiciele jednostek odpowiedzialnych za zarządzanie kryzysowe w Saksońskim
Ministerstwie Spraw Wewnętrznych, Saksońskim Ministerstwie Środowiska i Rolnictwa oraz
Dolnośląskim Urzędzie Wojewódzkim.
Rozmowy przebiegały w konstruktywnej i przyjaznej atmosferze.
B) Opracowanie dróg przepływu informacji:
Celem zbadania i wyjaśnienia komunikacji transgranicznej strony wymieniły się odpowiednią
dokumentacją, tak aby wzajemnie umożliwić sobie porównanie posiadanych przez siebie
dokumentów z dostarczonymi przez stronę partnera.
Na podstawie powyższej dokumentacji odnośnie przekazywanych zgłoszeń w kontekście
granicznym powstało zestawienie, które stanowi Załącznik nr 1 do Raportu.
I) Wymiana informacji w dniu 7 sierpnia 2010 przed uszkodzeniem zapory
Wymiana informacji w dniu 7 sierpnia miała charakter wielokanałowy.
Dyżurny Powiatowego Stanowiska Kierowania PSP Zgorzelec o godz. 11.02 w dniu 7
sierpnia 2010 zwrócił się na formularzu stanowiącym załącznik do Porozumienia zawartego
w dniu 18 lipca 2002r. w Słubicach pomiędzy Ministrem Spraw Wewnętrznych i
Administracji Rzeczypospolitej Polskiej a Saksońskim Ministerstwem Spraw Wewnętrznych
o wzajemnej pomocy podczas katastrof, klęsk żywiołowych i innych poważnych wypadków
do Straży Pożarnej w Görlitz z prośbą o udzielenie pomocy, tj. użyczenie łodzi i pontonów do
ewakuacji mieszkańców, zaznaczając w odpowiedniej rubryce, że powódź może mieć
oddziaływanie transgraniczne. Była to pierwsza informacja o możliwości zaistnienia
zagrożenia transgranicznego przekazana przez stronę polską stronie niemieckiej. W tamtym
czasie nie dało się jeszcze jednak przewidzieć rozwoju wypadków na zaporze na rzece Witka.
W ciągu całego dnia Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMGW) we Wrocławiu
wysyłał meldunki powodziowe do Centrum Powiadamiania o Powodzi Brandenburgia
(Frankfurt nad Odrą), skąd przesyłano meldunki do Krajowego Saksońskiego
Centrum
Powodziowego w Dreźnie. W dniu 7 sierpnia 2010 IMGW przesłało stronie niemieckiej 13
meldunków nt. sytuacji hydrologiczno-meteorologicznej.
Istnieje zgodność, że komunikacja ta przebiegała w znacznym stopniu bezproblemowo.
Jednocześnie należy mieć na uwadze, że przekazywane przez IMGW meldunki miały
charakter informacyjny i nie stanowiły podstawy do podjęcia działań przez służby niemieckie,
ale ich uzupełnienie.
II) tamy uszkodzenie zapory na rzece Witka
1) Stan faktyczny:
Błyskawiczne wypełnienie zbiornika Niedów i dynamiczne rozmywanie części ziemnej
zapory doprowadziło do jej awarii. Było to konsekwencją niespotykanie wysokich
przepływów po stronie czeskiej dodatkowo zwiększonych dopływem ze zlewni różnicowej po
stronie polskiej.
Szczególną uwagę
Grupa Robocza poświęciła kwestii wymiany informacji odnośnie
przerwania tamy na rzece Witce wzgl. zdarzeń na tym obiekcie.
W tym celu dokonano wspólnej oceny posiadanych w tym kontekście zgłoszeń.
Należy wyraźnie podkreślić że przedmiotem prac Grupy Roboczej była analiza przepływu
informacji głównie w kontekście awarii na zbiorniku Niedów.
Określeniem ewentualnego wpływu przerwania tamy na sytuację powodziową zajmuje się
osobna polsko-niemiecka-czeska grupa ekspertów, uzgadniająca przyczyny i przebieg
powodzi w dorzeczu Nysy Łużyckiej. Nie bez znaczenia pozostawać będzie tu fakt znacznej
redukcji fali powodziowej na terenie zalewowym poniżej zbiornika Niedów na terenie Polski
oraz nieznacznego wpływu na przepływ w mieście Zgorzelec i Görlitz, ze względu na
znaczne ilości wody, które w sposób naturalny wpłynęły do wyrobiska Berzdorf. Ponadto
należy pamiętać, że zdarzenia na terenie zbiornika Niedów są przedmiotem śledztwa
prokuratury polskiej.
Dokonując analizy zebranych materiałów nie powinno się również abstrahować od faktu, że
sytuacja powodziowa rozwijała się niezwykle dynamicznie a działania służb skoncentrowane
były przede wszystkim na ratowaniu życia i zdrowia mieszkańców zagrożonych terenów.
Poniżej przedstawiono w skrócie najważniejsze zgłoszenia o charakterze transgranicznym w
kontekście przerwania tamy na rzece Witka:
17.58:
Policja w Zgorzelcu przekazuje telefonicznie informację do Straży Granicznej
w Zgorzelcu. Dyżurny informuje, że tama na Witce pękła i prosi żeby
powiadomić „stronę niemiecką”, żeby się „przyszykowali”.
18.02:
Nadodrzański Oddział Straży Granicznej w Krośnie Odrzańskim telefonicznie
informuje Punkty Przyjmowania Osób i Regionalnej Wymiany Informacji w
Görlitz i Ludwigsdorf (wspólne stanowiska Policji Federalnej i Polskiej Straży
Granicznej) o zdarzeniach na zaporze na Witce: „Następuje dynamiczne
rozmywanie zapory”.
18.05/18.07: Wspólne Centrum w Świecku otrzymuje informację od polskiej Straży
Granicznej, że „Następuje dynamiczne rozmywanie zapory”.
18.10:
Wspólne Centrum w Świecku otrzymuje informację od polskiej Straży
Granicznej, że polskie służby zarządziły ewakuację Radomierzyc.
18.44:
Dyrekcja Policji Łużyce Górne-Dolny Śląsk dowiaduje się telefonicznie od
niemieckiej funkcjonariuszki, która na polecenie dowódcy znajduje się w
Komendanturze Policji w Zgorzelcu celem pozyskania informacji o
wydarzeniach na zaporze na rzece Witka, że tama pękła.
19.16:
IMGW we Wrocławiu informuje: „7.08.2010 godz. 19.00 - aktualny odpływ ze
zbiornika Niedów wynosi ok 650 m3/s”.
To zgłoszenie wpływa do Krajowego Saksońskiego Centrum Powodziowego o
19.26
19.36:
Komenda Główna PSP w Warszawie informuje drogą elektroniczną
Federalny Urząd ds. Ochrony Ludności i Pomocy w Przypadku Katastrof w
Bonn że: „Sytuacja jest bardzo zła, ponieważ nastąpiło przerwanie tamy w
Zgorzelcu (zbiornik Elektrowni „Turów” w okolicach miasta Zgorzelec). Może
to stanowić duże zagrożenie dla Miasta Görlitz.
Ten e-mail zostaje przesłany do Saksońskiego Ministerstwa Spraw
Wewnętrznych i wpływa tam o godz. 20.03.
20.00
Komenda Główna PSP w Warszawie informuje telefonicznie Wspólne
Federalno-Landowe Centrum Powiadamiania i Oceny Sytuacji o uszkodzeniu
tamy na zbiorniku Niedów.
20.23:
IMGW wysyła następującą wiadomość do Centrum Powiadamiania o Powodzi
Brandenburgia (Frankfurt nad Odrą):
„Prognoza stanów wody - rzeka Nysa Łużycka
Sieniawka 439 cm dn. 7.06. o godz. 18.00 (pomiar)
brak danych - od godz. 19.00
W związku z awarią zapory na zbiorniku Niedów i szacowanymi odpływami ze
zbiornika na ok. 650 m/s, na stacji wodowskazowej w Zgorzelcu stan wody
może osiągnąć ok. 800 cm i może wystąpić wcześniej ok. godz. 22-24. dn. 7.08.
Przybory wód mogą być bardzo gwałtowne.”
20.25:
Telefon dyżurnego Straży Pożarnej w Zgorzelcu do Straży Pożarnej w Görlitz,
czy wiadomo stronie niemieckiej, że tama na Witce została przerwana. Straż
Pożarna w Görlitz potwierdza, że posiada tę informację.
2) Podsumowanie:
Stwierdza się, że pierwsza informacja o rozwijającej się sytuacji na zaporze na rzece Witka
została telefonicznie przekazana przez służby polskie służbom niemieckim o godz. 18.02.
Mając na uwadze, że uszkodzenie zapory nastąpiło ok. godz. 18.00, strona polska jest zdania,
że w związku z tym przekazała informację o przerwaniu tamy służbom niemieckim, tak
szybko, jak było to możliwe. Strona saksońska przyjęła ten punkt widzenia do wiadomości.
3) Ocena:
Obie strony są zgodne co to tego, że należy zoptymalizować komunikację transgraniczną w
przypadku wystąpienia katastrof bądź innych poważnych nieszczęśliwych wypadków.
a)
Na podstawie Art. 3 i Art. 1. Umowy z 10 kwietnia 1997r. pomiędzy Republiką Federalną
Niemiec i Rzeczypospolitą Polską o wzajemnej pomocy podczas katastrof, klęsk
żywiołowych i innych poważnych wypadków
(Załącznik nr 2) Minister Spraw
Wewnętrznych i Administracji Rzeczypospolitej Polskiej i Saksońskie Ministerstwo Spraw
Wewnętrznych zawarli w dniu 18 lipca 2002 Porozumienie o wzajemnej pomocy podczas
katastrof, klęsk żywiołowych i innych poważnych wypadków (Porozumienie o wzajemnej
pomocy). (Załącznik nr 3)
Poniżej przedstawiona została najbardziej istotna treść Porozumienia:
Art. 2 polsko-saksońskiego Porozumienia reguluje, które służby powinny ze sobą
współpracować:
1. Saksońskie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Komendant Główny PSP w Polsce,
2. Dyrekcja
Landowa w Dreźnie i Wojewodowie województw: lubuskiego i
dolnośląskiego (Wojewoda Lubuski i Wojewoda Dolnośląski),
3. Starostowie powiatów: żarskiego, zgorzeleckiego, żagańskiego, bolesławieckiego,
lubańskiego i starosta powiatu Görlitz.
Art. 4, Ust.1, Punkt 1 określa, że wymienione służby wzajemnie informują się o
potencjalnych i konkretnych zagrożeniach, ich skutkach i działaniach celem ich zwalczania na
pasie 25 km po obu stronach granicy.
Zgodnie z Art. 5, Ust1, Punkt 2 polsko- saksońskiego Porozumienia wyżej wymienione
służby informują się o wystąpieniu katastrofy albo poważnego wypadku, kiedy nie można
wykluczyć, że dotknięte tym zdarzeniem zostanie terytorium państwa będącego stroną
Porozumienia. Do przekazania informacji
zgodnie z Ust. 2 należy użyć formularza
wezwania, stanowiącego Załącznik nr 2 Porozumienia.
b)
Po analizie dokonanych zgłoszeń i dróg przepływu informacji (patrz pozycja II) należy
stwierdzić, że z uwagi na nagłość i bezprecedensowość sytuacji powodziowej na pograniczu
polsko-niemieckim nie udało się w pełni zachować procedur przekazywania informacji
ustalonych w Porozumieniu.
Po analizie wyżej wymienionego stanu faktycznego otwartą pozostaje kwestia, w jakich
konkretnych przypadkach informacja powinna zostać przekazana. Kwestia ta jest
interpretowana przez Strony w zróżnicowany sposób.
Tak np. Strony nie mogły porozumieć się co do tego, na ile wcześniej należało poinformować
służby niemieckie co do zdarzeń na rzece Witka. Polska strona, jak wcześniej zaznaczono,
stała na stanowisku, że zdarzeniem, o którym w myśl Porozumienia o Pomocy należało
powiadomić stronę przeciwną, było uszkodzenie zapory a nie fakt przelewania się wody
przez koronę zbiornika Polska strona poinformowała stronę niemiecką o dynamicznym
rozmywaniu zapory niezwłocznie po otrzymaniu takiej informacji.
C) Przedsięwzięcia
Grupa Robocza proponuje następujące przedsięwzięcia celem ulepszenia komunikacji
transgranicznej w przypadku wystąpienia katastrofy bądź zdarzeń niosących za sobą większe
szkody.
I Nowelizacja Porozumienia o Wzajemnej Pomocy
Należy znowelizować Porozumienie o Wzajemnej Pomocy.
Następujące punkty należy tu konkretnie wziąć pod uwagę:
- Aktualizacja i sprawdzenie Punktów Kontaktowych ( w czasie i poza normalną służbą)
- Aktualizacja i sprawdzenie dróg przepływu informacji
- Treść zgłoszeń (konkretyzacja, które zdarzenia są wymagane do zgłoszenia)
- Udoskonalenie formularzy zgłoszeniowych
Saksońskie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych wystosuje w najbliższym czasie zaproszenie
do strony polskiej do prac nad nowelizacją Porozumienia.
II Wymiana funkcjonariuszy/urzędników kontaktowych
Za duży deficyt uznano brak informacji bądź ich szczątkowość nt. podjętych przez obie
strony działań przeciwpowodziowych.
Dlatego też proponuje się, znaleźć rozwiązania (ewent. W Porozumieniu o Pomocy), które
bez zbędnych formalności pozwalałyby na oddelegowywanie funkcjonariuszy łącznikowych
do poszczególnych sztabów/ jednostek policyjnych, tak aby móc z pierwszej ręki otrzymywać
informacje nt. prowadzonych przez Służby Strony działań.
III Przeprowadzenie wspólnych ćwiczeń
Absolutnie niezbędne jest przeprowadzenie wspólnych ćwiczeń. Celem tych ćwiczeń
(przynajmniej po części również niezapowiedzianych) jest zidentyfikowanie słabych punktów
na linii przekazywania informacji transgranicznej.
IV Doskonalenie kompetencji językowych
Obie strony są zgodne, że należy zlikwidować barierę językową. Zostaną poczynione
szczegółowe ustalenia co do odpowiednich przedsięwzięć w tym zakresie.
V Ewaluacja
Powinny być przeprowadzane regularne spotkania ewaluacyjne celem dokonywania
ewentualnych dopasowań lub udoskonaleń. W tym kontekście ustalono również
przeprowadzanie bezpośrednio po określonych sytuacjach interwencyjnych wspólnych analiz
tych sytuacji i podjętych działań..
VI Opracowanie transgranicznych planów ratowniczych
Należy dążyć do opracowania wspólnych i jednolitych transgranicznych planów ratowniczych
a co za tym idzie transgranicznego zarządzania dostępnymi siłami, celem uzyskania wglądu, z
jakich sił wsparcia można skorzystać do konkretnego i celowego zwalczania danego
zagrożenia.
VII Organizacja wspólnych sympozjów
Planuje się zorganizowanie na początku przyszłego roku (2011) w Wyższej Szkole Policji
Saksońskiej w Rotenburgu sympozjum z udziałem strony czeskiej, polskiej i niemieckiej nt.
transgranicznego zwalczania katastrof. Podobne przedsięwzięcia powinny odbywać się w
przyszłości w regularnych odstępach czasowych.
VIII Wspólne Centrum
Dalej prowadzone są aktywne rozważana nt. utworzenie Transgranicznego Centrum
Informacji dla obszaru Saksonia/Polska, stanowiącego zamiejscową placówkę Wspólnego
Centrum w Świecku.
IX Cel 3
Aktualnie sprawdza się możliwości pozyskania pieniędzy w ramach projektów w obrębie
Celu 3 dla optymalizacji zarządzania kryzysowego w przypadku wystąpienia katastrofy lub
innych poważnych wypadków niosących za sobą duże szkody.
X) Włączenie strony czeskiej
Obie strony są zgodne co do tego, że z uwagi na sytuację na trój styku państw należy włączyć
do współpracy Republikę Czeską. W tym kontekście strona saksońska zadeklarowała
gotowość, poinformowania strony czeskiej o aktualnym stanie rzeczy.
XI Stała grupa meteorologiczno-hydrologiczna
Do rozważenia pozostaje kwestia powołania w stosownej perspektywie czasowej stałej grupy
meteorologów i hydrologów, która w sposób ciągły monitorowałaby sytuację w subregionie
pogranicza polsko-niemiecko-czeskiego.
Załączniki:
- Podsumowanie dokumentacji zgłoszeniowej (Załącznik nr 1)
- Umowa pomiędzy Republiką Federalną Niemiec a Rzeczypospolitą Polską o wzajemnej
pomocy podczas katastrof , klęsk żywiołowych i innych poważnych wypadków z 10 kwietnia
1997 (Załącznik nr 2)
- Porozumienie zawarte w dniu 18 lipca 2002r. w Słubicach pomiędzy Ministrem Spraw
Wewnętrznych i Administracji Rzeczypospolitej Polskiej a Saksońskim Ministerstwem Spraw
Wewnętrznych o wzajemnej pomocy podczas katastrof, klęsk żywiołowych i innych
poważnych wypadków. (Załącznik nr 3)