Klaudiusz Dybowski - Polska Agencja Żeglugi Powietrznej
Transkrypt
Klaudiusz Dybowski - Polska Agencja Żeglugi Powietrznej
PLAN LOTU 2012 Podsumowanie zmian, które weszły w życie w dniu 2012-11-15 Prezentacja dla kontrolerów ruchu lotniczego i informatorów FIS 2012, Klaudiusz Dybowski Wszelkie ewentualne uwagi, pytania i komentarze można kierować bezpośrednio do mnie na adres: Klaudiusz Dybowski tel.: +48 (22) 574-5653 tel.: +48 609-130-018 faks: +48 (22)-574-5639 e-mail: [email protected] 2012, Klaudiusz Dybowski Cel prezentacji: Ogólne zapoznanie ze zmianami, które weszły w życie w dniu 2012-11-15 Niniejsza wersja prezentacji obejmuje zmiany wynikające z wprowadzenia Wytycznych nr 6 Prezesa ULC (polska wersja dokumentu PANS-ATM 4444) oraz aktualizację wyposażenia standardowego obowiązującą od 2013-01-10 2012, Klaudiusz Dybowski W NINIEJSZYM OPRACOWANIU POMINIĘTO POLA PLANU LOTU, W KTÓRYCH ZMIANY NIE ZACHODZĄ LUB SĄ ONE NIEZNACZĄCE RÓŻNICE ZAZNACZONO KOLOREM CZERWONYM 2012, Klaudiusz Dybowski Polskie wydanie PANS-ATM DOSTĘPNE OD 05.11.2012 WYTYCZNE NR 6 PREZESA URZĘDU LOTNICTWA CYWILNEGO z dnia 17 października 2012 r. w sprawie ogłoszenia wymagań ustanowionych przez Organizację Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego (ICAO) – Doc 4444. (Dziennik Urzędowy Prezesa ULC nr 102) 2012, Klaudiusz Dybowski Podstawa prawna wprowadzenia zmian Zmiana nr 1 do PANS – ATM Doc 4444 Obowiązuje od: 2012-11-15 2012, Klaudiusz Dybowski Konsekwencje wprowadzanych zmian obejmą: • Systemy zarządzania ruchem lotniczym oraz interfejsy tych systemów • Systemy planowania lotów • Systemy naliczania opłat trasowych (np. CRCO) • Systemy automatycznej wymiany danych (np. systemy OLDI) • Systemy CFMU i IFPS • Zmianę formatów depesz ATS, OLDI i depesz ADEXP • Frazeologię lotniczą (głównie w zakresie wprowadzenia CPDLC) 2012, Klaudiusz Dybowski Cele wprowadzanych zmian: • Rozdzielenie wyposażenia statku powietrznego od umiejętności / uprawnień załóg statków powietrznych (np. statek powietrzny wyposażony w ILS kategorii IIIc, ale załoga nie ma uprawnień do podejścia w tej kategorii). • Aktualizacja wersji ICAO planu lotu pod kątem potrzeb statków powietrznych o zaawansowanym wyposażeniu oraz stale zmieniających się wymagań automatycznego zarządzania ruchem • Potrzeby związane z wzajemną kompatybilnością istniejących systemów, czynnikami ludzkimi, szkoleniem, kosztami oraz aspektami przejściowymi. 2012, Klaudiusz Dybowski Należy pamiętać, że: • ICAO Doc 4444 obowiązuje na świecie • W Europie obowiązują przepisy ICAO Doc 4444 oraz ICAO Doc 7030 (region EUR). • ICAO Doc 7030 wprowadza do stosowania dokumenty Eurocontrol (IFPS Manual, ATFCM Users Manual itp.), a więc obowiązują zapisy zawarte w tych dokumentach. 2012, Klaudiusz Dybowski Składanie FPL przed odlotem Plan lotu można złożyć na maksymalnie 120 godzin przed przewidywanym czasie odblokowania (EOBT) 2012, Klaudiusz Dybowski Składanie FPL w USA przed odlotem Ponieważ w USA złożenie FPL jest możliwe najwcześniej na 24 godziny przed EOBT, mogą występować problemy z datą zapisaną po wskaźniku DOF/, np. data ta może być nieaktualna. 2012, Klaudiusz Dybowski Obowiązkowe zgłaszanie opóźnień do planu lotu Zgodnie z PL-4444 należy zgłaszać opóźnienia: dla lotu kontrolowanego - przekraczające 30 minut od planowanego EOBT. W regionie EUR – na mocy zapisów ICAO Doc 7030 - obowiązuje zgłaszanie opóźnienia przekraczającego 15 minut dla lotów kontrolowanych 2012, Klaudiusz Dybowski Metody zgłaszania opóźnień do planu lotu Depesza o opóźnieniu (DLA) lub Depesza modyfikacyjna (CHG)* w strefie IFPS lub Depesza unieważniająca stary plan lotu (CNL) i złożenie nowego FPL *w niektórych przypadkach 2012, Klaudiusz Dybowski POLE 8 – Przepisy wykonywania lotu i rodzaj lotu I V Y Z IFR VFR jeżeli lot najpierw będzie wykonywany zgodnie z IFR, po czym nastąpi zmiana lub zmiany przepisów wykonywania lotu jeżeli lot najpierw będzie wykonywany zgodnie z VFR, po czym nastąpi zmiana lub zmiany przepisów wykonywania lotu W punkcie 15 podać miejsce/miejsca, w których jest planowana zmiana. 2012, Klaudiusz Dybowski POLE 8 – Przepisy wykonywania lotu i rodzaj lotu S N G M X rozkładowy nierozkładowy lot lotnictwa ogólnego lot wojskowy* lot innego rodzaju niż zdefiniowane powyżej * Dotychczas w Polsce litera M obejmowała także loty państwowych statków powietrznych. 2012, Klaudiusz Dybowski Zmiany – pole 10 FPL Wyposażenie i możliwości (capabilities) Możliwości obejmują następujące elementy: a) obecność na pokładzie statku powietrznego odpowiedniego, sprawnego wyposażenia, b) wyposażenie i możliwości są zgodne z kwalifikacjami załogi, oraz c) w stosownym przypadku, upoważnienie właściwej władzy. 2012, Klaudiusz Dybowski Pole 10 – nowa tabela Litera A B C D E1 E2 E3 F G H I J1 J2 J3 J4 J5 J6 J7 System Litera System System lądowania GBAS K MLS LPV (APV z SBAS) L ILS LORAN C M1 ATC RTF SATCOM (INMARSAT) DME M2 ATC RTF SATCOM (MTSAT) FMC WPR ACARS M3 ATC RTF SATCOM (Iridium) D-FIS ACARS N Brak wyposażenia PDC ACARS O VOR ADF P1-P9 Zarezerwowane dla RCP GNSS R Zgodny z PBN HF RTF S Wyposażenie standardowe INS T TACAN CPDLC ATN VDL Mode 2 U UHF RTF CPDLC FANS 1/A HFDL V VHF RTF CPDLC FANS 1/A VDL Mode 4 W Zgodny z RVSM CPDLC FANS 1/A VDL Mode 2 X Zgodny z MNPS CPDLC FANS 1/A SATCOM (INMARSAT) Y 8.33 kHz CPDLC FANS 1/A SATCOM (MTSAT) Z Inne wyposażenie lub zdolności CPDLC FANS 1/A SATCOM (IRIDIUM) 2012, Klaudiusz Dybowski Na dalszych slajdach omówiono wszystkie litery i kombinacje liter i cyfr, które będą stosowane w polach 10a (wyposażenie nawigacyjne i łączności) oraz 10b (wyposażenie dozorowania). 2012, Klaudiusz Dybowski A System lądowania GBAS (Ground Based Augmentation System) 2012, Klaudiusz Dybowski B Localizer Performance with Vertical Guidance (LPV). Obejmuje procedury podejścia według wskazań przyrządów z prowadzeniem pionowym (APV - Approach Procedure with Vertical Guidance ) zdefiniowane jako procedury podejścia według wskazań przyrządów wykorzystujące prowadzenie pionowe i poziome, lecz nie spełniające kryteriów ustalonych dla podejść precyzyjnych i operacji lądowania. 2012, Klaudiusz Dybowski -B LPV (APV z SBAS) Dostępne rodzaje podejść LPV • Podejście nieprecyzyjne według GPS (LNAV) • Podejście nieprecyzyjne LNAV/VNAV • Podejście nieprecyzyjne LPV (APV z SBAS) • Podejście nieprecyzyjne LP 2012, Klaudiusz Dybowski C LORAN C 2012, Klaudiusz Dybowski D DME 2012, Klaudiusz Dybowski E1, E2, E3 Aircraft Communication Air Reporting System (ACARS) 2012, Klaudiusz Dybowski E1 FMC WPR ACARS Flight Management Computer WayPoint Reporting ACARS Automatyczne przekazywanie meldunków pozycyjnych 2012, Klaudiusz Dybowski FMC WPR ACARS to możliwość przesyłania za pośrednictwem systemu ACARS meldunków o przelocie danego punktu nawigacyjnego. Operacja taka jest możliwa tam, gdzie organy ATC są wyposażone w odbiorniki systemu ACARS (np. w centrach oceanicznych). Meldunek przygotowywany jest w tym przypadku przez komputer zarządzający lotem (FMC – Flight Management Computer). Wprowadzenie tej metody zredukowało liczbę meldunków pozycyjnych przesyłanych na falach krótkich nad południowym Pacyfikiem o 25%. 2012, Klaudiusz Dybowski Po nadaniu przez komputer FMC meldunku pozycyjnego, ATC odbiera następującą depeszę AFTN: Przykład meldunku z powietrza (AIREP) dla obowiązkowego punktu meldowania PAPTI, odebrany przez ATC NZZO: (ARP-FOM927-3531S17058E/0417 F360 RIGMI/0529 DRUMOMS51 241/130-FMC 041714 PAPTI) 2012, Klaudiusz Dybowski (ARP-FOM927-3531S17058E/0417 F360 RIGMI/0529 DRUMOMS51 241/130-FMC 041714 PAPTI) ARP – AiRePort FOM927 – znak wywoławczy (Fredom 927) 3531S17958E/0417 – aktualna pozycja statku powietrznego i czas F360 – aktualny poziom lotu RIGMI/0529 – następny punkt meldowania i czas nad tym punktem DRUMO – następny + 1 punkt meldowania MS51 – temperatura na zewnątrz samolotu -51 stopni Celsjusza 241/130 – wiatr 241 stopni / 130 węzłów -FMC 041714 PAPTI – meldunek wygenerowany przez komputer FMC o godzinie 041714 nad punktem meldowania PAPTI. 2012, Klaudiusz Dybowski E2 DFIS ACARS Datalink Flight Information Service ACARS Pobieranie łączem danych meldunków pogodowych (METAR, TAF, Short TAF) 2012, Klaudiusz Dybowski DFIS – Data Link Flight Information Services Informacje pogodowe (ATIS, VOLMET oraz zezwolenia przedodlotowe) były dotychczas przekazywane drogą radiową, za pomocą fonii (transmisja głosowa). Na lotniskach lub w sektorach o dużym natężeniu ruchu powoduje to poważne problemy w zakresie łączności pilot - ATC (tłok w eterze). Dlatego postanowiono wykorzystać łącza danych i system ACARS do celów przekazywania niektórych informacji ale przede wszystkim D-ATIS, D-VOLMET i PDC. 2012, Klaudiusz Dybowski ACARS WEATHER REQUEST ORIGIN ACARS D-FIS DESTINATION <YSSY YPDN> ALTERNATE AIRPORT <YPWC ----> REQUEST METAR> RECEIVED <MESSAGES RETURN TO <REQUESTS 2012, Klaudiusz Dybowski REQUEST TAF> REQUEST SHORT TAF> E3 PDC ACARS Pre Departure Clearance ACARS Pobieranie instrukcji odlotowych od organów ATC bez używania radia i transmisji głosowych 2012, Klaudiusz Dybowski Żądanie wysłane z pokładu samolotu Odpowiedź ATC PDC REQUEST FLT NO DEPT AAL915 YSSY ATIS STAND ECHO 31 A/C TYPE DEST B777 YPDN FREE TEXT < --------------TO ATS UNIT YSSY RETURN TO <REQUESTS 2012, Klaudiusz Dybowski ACARS MESSAGE CLEARED TO YPDN VIA DEENA THREE DEPARTURE RUNWAY 34R SQUAWK 3135 ------------------------- PRINT> RETURN TO <MESSAGES SENT 1/2 YSSY REPLY> D-FIS i PDC ACARS: a) b) c) d) Redukuje obciążenia pracą i pilotów i kontrolerów; Zwiększa spójności danych; Eliminuje błędy spowodowane odbiorem / transkrypcją; Eliminuje ograniczenia czasowe i zasięgu związane z możliwością uzyskania przez załogi meldunków ATIS i VOLMET e) Redukuje zagęszczenie kanałów radiowych niezbędnych do dostarczenia zezwolenia przed odlotem (PDC); f) Zwiększa wydajność lotu i bezpieczeństwo (szybszy i nieograniczony dostęp do informacji); g) Zapewnia możliwość odbioru informacji w chwili, w której chce tego pilot; h) Zapewnia najbardziej aktualną informację, oraz i) Zapewnia szybki dostęp do określonych informacji ATIS/VOLMET/PDC. 2012, Klaudiusz Dybowski F NDB 2012, Klaudiusz Dybowski G GNSS 2012, Klaudiusz Dybowski G obejmuje systemy GPS GLONASS GNSS GBAS LAAS* SBAS WAAS* EGNOS GALILEO Global Positioning System GLObal NAvigation Satellite System Global Navigation Satellite System Ground Based Augmentation System Local Area Augmentation System Satellite Based Augmentation System Wide Area Augmentation System European Geostationary Navigation Overlay System (europejski SBAS) * Wersja amerykańska (LAAS=GBAS i WAAS=SBAS) 2012, Klaudiusz Dybowski Sposób określenia posiadanych systemów satelitarnych na pokładzie Jeżeli w planie lotu została wpisana litera G, w polu 18, po wskaźniku NAV pilot powinien określić posiadane pokładowe systemy GNSS np.: NAV/GBAS GPS 2012, Klaudiusz Dybowski H HF RTF Radiostacja pokładowa pracująca w paśmie fal krótkich 2012, Klaudiusz Dybowski Zmiany – pole 10 FPL -H HF RTF Radiostacja pokładowa pracująca w paśmie fal krótkich 2012, Klaudiusz Dybowski I Nawigacja bezwładnościowa (systemy INS lub IRS) 2012, Klaudiusz Dybowski J1, J2, J3, J4, J5, J6, J7 CPDLC Controller – Pilot Data Link Communications 2012, Klaudiusz Dybowski - J1 do J7 CPDLC CPDLC Controller – Pilot Data Link Connection FANS 1/A VDL – zestaw depesz FANS 1/A (ok. 183) przesyłanych łączem danych na częstotliwości VHF (VDL = VHF Data Link) FANS 1/A HFDL – zestaw depesz FANS 1/A (ok. 183) przesyłanych łączem danych na częstotliwości HF (HFDL = HF Data Link) FANS: ATN: HFDL: VDL: Future Air Navigation System Aeronautical Telecommunication Network (ICAO) High Frequency (HF) Data Link Very High Frequency (VHF) Data Link 2012, Klaudiusz Dybowski Meldunek pozycyjny przesłany łączem CPDLC 2012, Klaudiusz Dybowski Zmiany – pole 10 FPL - J1 do J7 CPDLC - J1 - J2 - J3 - J4 - J5 - J6 - J7 CPDLC ATN VDL Mode2 CPDLC FANS 1/A HFDL CPDLC FANS 1/A VDL Mode A CPDLC FANS 1/A VDL Mode 2 CPDLC FANS 1/A SATCOM (INMARSAT) CPDLC FANS 1/A SATCOM (MTSAT) CPDLC FANS 1/A SATCOM (Iridium) 2012, Klaudiusz Dybowski - J1 do J7 CPDLC Załogi statków powietrznych planujące wykorzystanie CPDLC w oparciu o sieć ATN są zobowiązane do umieszczania w polu 18 po wskaźniku CODE/ adresu statku powietrznego, niezbędnego do nawiązania łączności. (zapis z dokumentu ICAO 7030) 2012, Klaudiusz Dybowski - J1 do J7 CPDLC Przykład wskaźnika CODE/ w „starym” planie lotu (FPL-FIN744-IS -A319/M-SDGJPRWXYZ/S -EPWA1905 -N0435F370 BAMSO UZ182 ASLUX UZ460 BESOT/N0439F380 UM977 SUW/N0436F390 UM857 INTOR -EFHK0133 EETN -EET/EYVL0031 EVRR0052 EETT0107 EFIN0128 REG/OHLVE SEL/BGCM OPR/FIN NAV/RNAV1 RNVD1E2A1 DAT/SV CODE/461F32 RMK/TCAS DOF/110206 RVR/75 2012, Klaudiusz Dybowski K MLS Microwave Landing System 2012, Klaudiusz Dybowski L ILS 2012, Klaudiusz Dybowski M ATC RTF Satelitarna łączność z ATC 2012, Klaudiusz Dybowski - M ATC RTF M1 M2 M3 ATC RTF SATCOM (IMMARSAT) ATC RTF (MTSAT) ATC RTF (Iridium) 2012, Klaudiusz Dybowski N Brak wyposażenia łączności oraz wyposażenia nawigacyjnego (lub wyposażenie to jest niesprawne) 2012, Klaudiusz Dybowski O VOR 2012, Klaudiusz Dybowski P1 do P9 RCP Required Communication Performance 2012, Klaudiusz Dybowski -P RCP – Required Communication Performance P1-P9 Zarezerwowane dla RCP Koncepcja RCP jest niezależna od technologii i odnosi się do przestrzeni powietrznej; pod tym względem sam pomysł jest bardzo zbliżony do RNP (czyli w określonej przestrzeni powietrznej statek powietrzny ma spełniać ściśle określone wymogi łączności (RCP)) 2012, Klaudiusz Dybowski -P RCP – Required Communication Performance Uwaga: W chwili obecnej ICAO nie podaje jakie wartości RCP są przypisane oznacznikom P1, P2, P3, P4, P, P6, P7, P8 oraz P9. 2012, Klaudiusz Dybowski -P RCP Parametry RCP Czas transakcji łączności (Communication transaction time) – Maksymalny czas, w do zakończenia transakcji łączności operacyjnej, po upływie którego inicjator (łączności) powinien zastosować procedurę alternatywną. Ciągłość (Continuity) – Prawdopodobieństwo, że transakcja łączności operacyjnej może zostać zakończona w (określonym) czasie transakcji łączności. Dostępność (Availability) – Prawdopodobieństwo, że transakcja łączności operacyjnej może zostać zainicjowana gdy to potrzebne. Spójność (Integrity) - Prawdopodobieństwo, że transakcja łączności operacyjnej może zostać zakończona w (określonym) czasie transakcji łączności bez wykrycia błędu. 2012, Klaudiusz Dybowski Zmiany – pole 10 FPL -P RCP Typy RCP (patrz ICAO Doc 9869). 2012, Klaudiusz Dybowski R PBN Performance Based Navigation 2012, Klaudiusz Dybowski -R PBN Wpisanie do planu lotu litery R sprawia, że w polu 18 FPL po wskaźniku PBN/ załoga powinna określić jakie wymagania specyfikacji RNAV i/lub RNP spełnia statek powietrzny. Dodatkowo zapis po PBN/ musi uwzględniać sensory, na bazie których zapewniana jest nawigacja obszarowa. Jeśli np. statek powietrzny nie ma na pokładzie INS lub IRS (litera I polu 10a), nie może użyć po PBN/ oznacznika przypisanego do „wszystkich dozwolonych sensorów” lub „INS/IRS” (patrz tabela poniżej). 2012, Klaudiusz Dybowski PBN/ 2012, Klaudiusz Dybowski PBN/ Zależności pomiędzy PBN/ oraz literą R w polu 10a (IFPS) 10a: R 18: PBN/B1, B2, C1, C2, D1, D2, O1 lub O2 = 10a: G 18: PBN/B1, B3, C1, C3, D1, D3, O1 lub O3 = 10a: D 18: PBN/B1, B4 = 10a: O lub S i D 18: PBN/B1, B5, C1, C4, D1, D4, O1 lub O4 = 10a: I 18: PBN/C1, C4, D1, D4, O1 lub O4 = 10a: D 2012, Klaudiusz Dybowski Pole 18 Kod Specyfikacja RNAV Pole 10a A1 RNAV 10 (RNP 10) B1 B2 B3 B4 B5 B6 RNAV 5, wszystkie dozwolone czujniki RNAV 5, GNSS RNAV 5, DME/DME RNAV 5, VOR/DME RNAV 5, INS lub IRS RNAV 5, LORAN C G, D, O lub S, I G D O lub S i D I C C1 C2 C3 C4 RNAV 2, wszystkie dozwolone czujniki RNAV 2, GNSS RNAV 2, DME/DME RNAV 2, DME/DME/IRU G, D, I G D I D1 D2 D3 D4 RNAV 1, wszystkie dozwolone czujniki RNAV 1, GNSS RNAV 1, DME/DME RNAV 1, DME/DME/IRU G, D, I G D I 2012, Klaudiusz Dybowski Pole 18 Kod Specyfikacja RNP Pole 10a L1 RNP 4 O1 Basic RNP 1, wszystkie dozwolone czujniki G, D, I O2 Basic RNP 1, GNSS G O3 Basic RNP 1, DME/DME D O4 Basic RNP 1, DME/DME/IRU I, D S1 RNP APCH S2 RNP APCH z BARO-VNAV T1 RNP AR APCH z RF (wymagane specjalne zezwolenie) T2 RNP AR APCH bez RF (wymagane specjalne zezwolenie) 2012, Klaudiusz Dybowski S Wyposażenie standardowe Od 2013-02-07 wyposażenie standardowe obejmuje: VHF RTF (V) VOR (O) ILS (L) 2012, Klaudiusz Dybowski T TACAN Tactical Aid To Navigattion 2012, Klaudiusz Dybowski U UHF RTF Radiostacja pracującą w paśmie UHF 2012, Klaudiusz Dybowski V VHF RTF Radiostacja pracująca w paśmie VHF 2012, Klaudiusz Dybowski X MNPS Minimum Navigation Performance Specification (dotyczy wykonywania lotów nad Północnym Atlantykiem) 2012, Klaudiusz Dybowski -X MNPS MNPS = Minimum Navigation Performance Specification Przestrzeń NAT jest najbardziej zatłoczoną przestrzenią oceaniczną na świecie. Np. w roku 2008 Północny Atlantyk przeleciało około 425 tysięcy (!) lotów. W zdecydowanej większości tej przestrzeni nie jest dostępna ani bezpośrednia łączność kontroler-pilot (DCPC) ani służba dozorowania (ATS Surveillance). Dlatego konieczne jest zachowanie jak najwyższych standardów bezpieczeństwa i dyscypliny operacyjnej. W przestrzeni NAT MNPS operatorzy muszą spełniać określone standardy MNPS; załogi muszą stosować się do odpowiednich procedur, muszą także przejść stosowne szkolenie. 2012, Klaudiusz Dybowski Y Separacja międzykanałowa 8.33 kHz 2012, Klaudiusz Dybowski Zmiany – pole 10 FPL -Y 8.33 kHz Spacing 2012, Klaudiusz Dybowski Z Inne wyposażenie i/lub możliwości do opisu w polu 18 FPL 2012, Klaudiusz Dybowski Jeśli w polu 10a użyto litery: G – to, po wskaźniku NAV należy podać nazwy systemów satelitarnych. Przykład: NAV/GBAS GPS. R – to po wskaźniku PBN/ w polu 18 należy określić, z jakich sensorów RNAV/RNP może korzystać statek powietrzny oraz dokładności RNAV/RNP. Przykład: PBN/B2B3B4B5D1O1 2012, Klaudiusz Dybowski -Z Inne wyposażenie Jeśli konieczne jest podanie innego wyposażenia na pokładzie statku powietrznego, podajemy je w polu 18 planu lotu według następujących zasad: Wyposażenie łączności – po wskaźniku COM/ Wyposażenie nawigacyjne – po wskaźniku NAV/ Wyposażenie do przekazywania danych – po DAT/ 2012, Klaudiusz Dybowski WYPOSAŻENIE DOZOROWANIA 2012, Klaudiusz Dybowski Pole 10b – wyposażenie dozorowania, mod A i mod C N brak wyposażenia dozorowania lub wyposażenie to jest niesprawne A transponder pracujący w modzie A (4 cyfry, 4096 kodów) transponder pracujący w modzie A (4 cyfry – 4096 kodów) i mod C C 2012, Klaudiusz Dybowski Pole 10b – wyposażenie dozorowania, mod S Litera Opis trybu pracy E Transponder — mod S z podawaniem znaku rozpoznawczego statku powietrznego, wysokości barometrycznej i rozszerzonymi możliwościami squittera (ADS-B) H Transponder — mod S z podawaniem znaku rozpoznawczego statku powietrznego, wysokości barometrycznej i rozszerzonymi możliwościami dozorowania I Transponder — mod S z podawaniem znaku rozpoznawczego statku powietrznego, ale bez wysokości barometrycznej L Transponder — mod S z podawaniem znaku rozpoznawczego statku powietrznego, wysokości barometrycznej oraz rozszerzonymi możliwościami squittera (ADS-B) i rozszerzonymi możliwościami dozorowania P Transponder — mod S z podawaniem wysokości barometrycznej, lecz bez podawania znaku rozpoznawczego statku powietrznego S Transponder — mod S z podawaniem zarówno wysokości barometrycznej jak i znaku rozpoznawczego statku powietrznego X Transponder — mod S, bez podawania znaku rozpoznawczego statku powietrznego, ani wysokości barometrycznej Uwaga. – Rozszerzona możliwość dozorowania oznacza zdolność statku powietrznego do pobierania danych pochodzących ze statków powietrznych przez transponder wyposażony w mod S. 2012, Klaudiusz Dybowski Pole 10b – wyposażenie dozorowania, ADS-B ADS-B B1 B2 U1 U2 V1 V2 Opis ADS-B z możliwością nadawania na dedykowanej częstotliwości 1090 MHz ADS-B z możliwością nadawania/odbioru na dedykowanej częstotliwości 1090 MHz ADS-B z możliwością nadawania z wykorzystaniem UAT ADS-B z możliwością nadawania i odbioru z wykorzystaniem UAT ADS-B z możliwością nadawania z wykorzystaniem VDL mod 4 ADS-B z możliwością nadawania i odbioru z wykorzystaniem VDL mod 4 2012, Klaudiusz Dybowski Pole 10b – wyposażenie dozorowania, ADS-C ADS-B D1 G2 Opis ADS-C z możliwościami FANS 1/A ADS-C z możliwościami ATN Wszelkie inne, niepodane powyżej kombinacje liter i cyfr są zarezerwowane i nie można ich używać 2012, Klaudiusz Dybowski Pole 10b – wyposażenie dozorowania Jeśli statek powietrzny ma na pokładzie inne wyposażenie dozorowania, załoga może je podać opisując je tekstem otwartym w polu 18 planu lotu, po wskaźniku SUR/ 2012, Klaudiusz Dybowski Przykład nowego zapisu wyposażenie nawigacyjne/łączności / wyposażenie dozorowania ADE3RV/HB2U2V2G1 2012, Klaudiusz Dybowski Przykład nowego zapisu wyposażenie nawigacyjne wyposażenie dozorowania ADE3RV/HB2U2V2G1 A D E3 R V = = = = = 2012, Klaudiusz Dybowski GBAS DME, PDC ACARS PBN approved VHF RTF Przykład nowego zapisu wyposażenie nawigacyjne wyposażenie dozorowania ADE3RV/HB2U2V2G1 H B2 U2 V2 G1 = = = = = 2012, Klaudiusz Dybowski transponder Mode S ADSB with 1090 MHz in/out capability, ADSB out/in capability z UAT ADSB out/in capability VDL Mode 4 ADSC with ATN capabilities Pole 13 Wprowadzono rozróżnienie zawartości pola 13 w zależności od miejsca, z którego startuje statek powietrzny albo w którym składa FPL: a) b) c) d) e) Gdy ADEP ma przydzielony wskaźnik lokalizacji ICAO Gdy ADEP nie ma przydzielonego wskaźnika lokalizacji ICAO, Gdy ADEP jest opublikowany w AIP (opis przy DEP/) Gdy statek powietrzny nie startuje z lotniska Gdy statek powietrzny składa FPL z powietrza Ten sam sposób zapisu obowiązuje dla: DEST/, ALTN/, RALT/ oraz TALT/ 2012, Klaudiusz Dybowski Pole 13 Miejsce startu: LOTNISKO z przydzielonym wskaźnikiem lokalizacji WPISAĆ przyjęty przez ICAO czteroliterowy wskaźnik lokalizacji lotniska odlotu, określony w Doc 7910, Wskaźniki lokalizacji, 13: EPWR1730 EOBT 2012, Klaudiusz Dybowski Pole 13 Miejsce startu: LOTNISKO bez przydzielonego wskaźnika lokalizacji LUB jeżeli wskaźnik lokalizacji nie został przydzielony, WPISAĆ grupę ZZZZ i PODAĆ w punkcie 18 nazwę lotniska i lokalizację poprzedzoną skrótem DEP/ 13: ZZZZ1230 EOBT 18: DEP/MIECHY 5214N02104E OPIS PRZY DEP/! 18: DEP/MIECHY CZE235017 OPIS PRZY DEP/! 18: DEP/MIECHY BIMPA235017 OPIS PRZY DEP/! 2012, Klaudiusz Dybowski Pole 13 Miejsce startu poza lotniskiem LUB pierwszy punkt trasy lub radiolatarnia poprzedzone wskaźnikiem DEP/…, jeżeli statek powietrzny nie wystartował z lotniska, 13: ZZZZ1230 EOBT 18: DEP/ARDAG 18: DEP/TRZ 18: DEP/5118N01707E OPIS PRZY DEP! 18: DEP/TRZ 5118N01707E 2012, Klaudiusz Dybowski Pole 13 Miejsce składania FPL: z powietrza LUB jeżeli plan lotu otrzymano ze statku powietrznego znajdującego się w powietrzu, WPISAĆ AFIL i PODAĆ w punkcie 18 przyjęte przez ICAO czteroliterowy wskaźnik lokalizacji miejscowości, w której działa organ ATS, od którego można otrzymać dodatkowe dane planu lotu, poprzedzając to oznaczenie skrótem DEP/ 13: AFIL1344* 18: DEP/EPWR * Rzeczywisty lub przewidywany czas nad pierwszym punktem trasy 2012, Klaudiusz Dybowski DEP/ JAK ZAPISYWAĆ LOKALIZACJĘ (1) nazwa i lokalizacja lotniska odlotu, jeżeli w punkcie 13 wpisano grupę ZZZZ albo organu ATS, od którego można otrzymać dodatkowe dane planu lotu, jeżeli w punkcie 13 wpisano skrót AFIL. Dla lotnisk nie wymienionych w stosownych Zbiorach Informacji Lotniczych, podać lokalizację w następujący sposób: 4 cyfry oznaczające szerokość geograficzną w stopniach i minutach w systemie dziesiętnym, po których wpisuje się N (północ) lub S (południe), następnie 5 cyfr oznaczających długość geograficzną w stopniach i minutach w systemie dziesiętnym, po których wpisuje się E (wschód) lub W (zachód). W razie konieczności, należy uzupełnić wymaganą liczbę cyfr przez dodanie zer, np. 4620N07805W (11 znaków). 2012, Klaudiusz Dybowski DEP/ JAK ZAPISYWAĆ LOKALIZACJĘ (2) namiar i odległość od najbliższego znaczącego punktu nawigacyjnego, w następujący sposób: Identyfikacja znaczącego punktu nawigacyjnego, po której podaje się namiar od punktu w postaci 3 cyfr oznaczających kurs magnetyczny, następnie odległość od punktu w postaci 3 cyfr oznaczających mile morskie. W obszarach położonych na dużej szerokości geograficznej, gdzie władza lotnicza uznała, że niepraktyczne jest użycie kursu magnetycznego, dozwolone jest użycie kursu rzeczywistego. W razie konieczności, należy uzupełnić wymaganą liczbę cyfr przez dodanie zer, np. punkt o namiarze magnetycznym 180° w odległości 40 mil morskich od VOR „DUB” należy określić jako DUB180040. 2012, Klaudiusz Dybowski DEP/ JAK ZAPISYWAĆ LOKALIZACJĘ (3) LUB pierwszy punkt trasy (nazwa lub szerokość/długość geograficzna) lub radiolatarnia, jeżeli statek powietrzny nie wystartował z lotniska. 2012, Klaudiusz Dybowski POLE 18 PLANU LOTU Zgodnie z nowymi zapisami, powinno zaczynać się od wskaźnika (wskaźników) STS/ jeśli taki (takie) w planie lotu występują. Ważna jest także kolejność wskaźników. Używanie innych wskaźników niż określone w 4444 może spowodować, że FPL zostanie odrzucony. Zmienia się lista wskaźników określających powód specjalnego traktowania przez służby ATS. Wprowadzono nowe wskaźniki (np. DLE/, SUR/, EUR/) zmieniono zapis po PER/. 2012, Klaudiusz Dybowski POLE 18 PLANU LOTU (2) Gdy w polu 18 nie ma żadnych informacji, należy wpisać w FPL: 0. Zmienia się liczba liter, które można wpisywać po wskaźnikach : RALT/, TALT/, ALTN/, TYP/ oraz REG/. Wskaźnik STS/EMER zostaje całkowicie wycofany z użytku. Wskaźnik STS/PROTECTED zostaje zastąpiony zapisem EUR/PROTECTED. Wchodzą nowe wskaźniki stosowane przez IFPS. 2012, Klaudiusz Dybowski LISTA WSKAŹNIKÓW STS/ OD 2012-11-15 STS Znaczenie ALTRV lot wykonywany zgodnie z rezerwacją wysokości ATFMX lot, dla którego wyjątek od stosowania środków ATFM zatwierdziła właściwa władza ATS FFR zwalczanie pożarów FLTCK lot kontrolny w celu kalibracji pomocy nawigacyjnych HAZMAT lot z materiałami niebezpiecznymi HEAD lot z osobą o statusie głowy państwa HOSP lot medyczny zadeklarowany przez władze medyczne 2012, Klaudiusz Dybowski LISTA WSKAŹNIKÓW STS/ OD 2012-11-15 STS Znaczenie HUM lot w misji humanitarnej MARSA lot, dla którego organ wojskowy przyjmuje odpowiedzialność za separację wojskowych statków powietrznych MEDEVAC ewakuacja medyczna w sytuacjach zagrożenia życia NONRVSM dla statku powietrznego nie przystosowanego do RVSM, ale zamierzającego wykonać lot w przestrzeni powietrznej RVSM SAR lot w misji poszukiwawczo-ratowniczej STATE lot w służbie wojskowej, policyjnej lub celnej Inne przyczyny szczególnego traktowania przez ATS są określane po wskaźniku RMK/. 2012, Klaudiusz Dybowski WSKAŹNIK PBN/ 2012, Klaudiusz Dybowski WSKAŹNIK PBN/ Zależności pomiędzy PBN/ oraz literą R w polu 10a (IFPS) 10a: R 18: PBN/B1, B2, C1, C2, D1, D2, O1 lub O2 = 10a: G 18: PBN/B1, B3, C1, C3, D1, D3, O1 lub O3 = 10a: D 18: PBN/B1, B4 = 10a: O lub S i D 18: PBN/B1, B5, C1, C4, D1, D4, O1 lub O4 = 10a: I 18: PBN/C1, C4, D1, D4, O1 lub O4 = 10a: D 2012, Klaudiusz Dybowski PBN/ Kod Specyfikacja RNAV Pole 10a A1 RNAV 10 (RNP 10) B1 B2 B3 B4 B5 B6 RNAV 5, wszystkie dozwolone czujniki RNAV 5, GNSS RNAV 5, DME/DME RNAV 5, VOR/DME RNAV 5, INS lub IRS RNAV 5, LORAN C G, D, O lub S, I G D O lub S i D I C C1 C2 C3 C4 RNAV 2, wszystkie dozwolone czujniki RNAV 2, GNSS RNAV 2, DME/DME RNAV 2, DME/DME/IRU G, D, I G D I D1 D2 D3 D4 RNAV 1, wszystkie dozwolone czujniki RNAV 1, GNSS RNAV 1, DME/DME RNAV 1, DME/DME/IRU G, D, I G D I 2012, Klaudiusz Dybowski PBN/ Kod Specyfikacja RNP Pole 10a L1 RNP 4 O1 Basic RNP 1, wszystkie dozwolone czujniki G, D, I O2 Basic RNP 1, GNSS G O3 Basic RNP 1, DME/DME D O4 Basic RNP 1, DME/DME/IRU I, D S1 RNP APCH S2 RNP APCH z BARO-VNAV T1 RNP AR APCH z RF (wymagane specjalne zezwolenie) T2 RNP AR APCH bez RF (wymagane specjalne zezwolenie) 2012, Klaudiusz Dybowski WSKAŹNIKI: COM/, NAV/, DAT/, SUR/, DEP/, DEST/ Po każdym z wyżej wymienionych wskaźników można wpisać maksymalnie do 50 znaków. 2012, Klaudiusz Dybowski WSKAŹNIK TYP/ Można wpisywać wiele typów statków powietrznych po tym wskaźniku, na przykład wtedy, gdy leci grupa statków powietrznych. PRZYKŁAD TYP/3POW4 2PA20 7POA2 Cyfra na początku określa liczbę statków powietrznych danego typu. Poszczególne typy i liczbę statków oddzielamy spacją. Maksymalnie można wpisać 60 znaków po tym wskaźniku. 2012, Klaudiusz Dybowski WSKAŹNIK REG/ Można wpisywać wiele rejestracji po tym wskaźniku, na przykład wtedy, gdy leci grupa statków powietrznych. PRZYKŁAD REG/SPKAB SPTWA DAQIH N3342E Poszczególne rejestracje oddzielamy spacją. Maksymalnie można wpisać 50 znaków po tym wskaźniku. 2012, Klaudiusz Dybowski WSKAŹNIK EET/ znaczące punkty nawigacyjne lub oznaczniki granic FIR oraz zsumowane przewidywane czasy przelotu od startu do tych punktów lub granic FIR, gdy tak ustalono na podstawie regionalnych porozumień żeglugi powietrznej lub przez właściwe władze ATS danego Państwa. Można wpisywać czas przekroczenia granicy FIR w postaci EET/EPWW0056 EET/SUW0215 EET/REDFI0345 2012, Klaudiusz Dybowski WSKAŹNIK DLE/ opóźnienie na trasie lub w strefie oczekiwania, podać znaczący(e) punkt(y) nawigacyjny(e) trasy, gdzie planowane jest opóźnienie, następnie długość opóźnienia, z podaniem czasu za pomocą 4 cyfr w godzinach i minutach (hhmm). Przykład: opóźnienie/oczekiwanie 45 min nad VOR/DME „LIN” DLE/LIN0045 2012, Klaudiusz Dybowski WSKAŹNIK PER/ dane o osiągach statku powietrznego, podać jedną literę określoną w Procedurach Służb Żeglugi Powietrznej – Operacje Statków Powietrznych (PANS-OPS, Doc 8168), Tom I procedury lotu jeśli wymaga tego właściwa władza ATS. Kategorie określane po PER/ to te same kategorie, z którymi mamy do czynienia przy procedurach podejścia do lądowania i podawane w ich nazwach, np. ILS/DME RWY 33 CAT C, D Przykład. Określić, że statek powietrzny ma osiągi właściwe dla kategorii „C”: PER/C 2012, Klaudiusz Dybowski PER/C 2012, Klaudiusz Dybowski ZMIANY: DEPESZE ATS 2012, Klaudiusz Dybowski DEPESZE ATS W depeszach DLA, CHG, CNL, DEP, RQP oraz RQS obowiązkowo musi być podawane pole 18 planu lotu, którego depesze te dotyczą. Ważna jest przede wszystkim data lotu. 2012, Klaudiusz Dybowski FPL nowy (2012) 2012, Klaudiusz Dybowski Depesze ATS W depeszach CNL, CHG, ARR, RQS, RQP dopuszcza się wprowadzenie pola 13b w depeszach do IFPS, czyli EOBT, np.: (ARR-SPABC-EPWA1330-EPBY1508) W trakcie testów stwierdzono, że takie zapisy IFPS akceptuje tylko wtedy, gdy wpisany zostanie czas EOBT, a nie czas startu. 2012, Klaudiusz Dybowski Depesze ATS W depeszach adresowanych do IFPS: CNL, DLA, CHG, DEP, RQS, RQP należy umieszczać całe pole 18. Jeżeli pole 18 zostało załączone w depeszy, wszelkie zmiany w nim dokonane nie będą przetwarzane (oprócz CHG). Natomiast IFPS w rozsyłanych depeszach będzie umieszczał tylko DOF/. Przykład: Depesza do IFPS, przed przetworzeniem: (DLA-SPKOL-EPWA1700-EPBY-18/RMK/IFPS ROUTES CHANGES ACCEPTED DOF/121129) Ta sama depesza od IFPS, po przetworzeniu: (DLA-SPKOL-EPWA1700-EPBY- DOF/121129) 2012, Klaudiusz Dybowski CHG Należy pamiętać, że IFPS zabrania zmiany za pomocą depeszy CHG niektórych pól planu lotu (choć pozwalają na to zapisy 4444) 2012, Klaudiusz Dybowski ZMIANY: IFPS / CFMU 2012, Klaudiusz Dybowski Obowiązuje nowy IFPS USERS MANUAL V16.0 2012, Klaudiusz Dybowski Zmiany: IFPS i CFMU Wskaźnik EUR/ Wskaźnik EUR/ służy do wprowadzania zapisu PROTECTED (plan lotu otrzymują tylko ci, którzy muszą). Materiały dodatkowe: IFPS Users Manual, rozdział 112 2012, Klaudiusz Dybowski Zmiany: IFPS i CFMU Pole STAYINFO/ Wskaźnik STAY/ wprowadził IFPS w celu zapisania w FPL – w trasie lotu - opóźnień związanych z pewnymi działaniami w powietrzu, np. lotami szkolnymi, tankowaniem lub fotografowaniem z powietrza. Wskaźnik ten może być użyty z dowolnym znaczącym punktem nawigacyjnym trasy lotu od pierwszego do ostatniego punktu, ale nie można go łączyć z lotniskiem ani procedurami SID/STAR. Pole STAYINFO/ wraz z odpowiednim numerem od 1 do 9 jest stosowane do podania informacji na temat wskaźników STAY zawartych w trasie w planie lotu. Wskaźnik ten będzie stosowany oraz rozsyłany wyłącznie w strefie IFPZ (dla lotów IFR). Materiały dodatkowe: IFPS Users Manual, rozdział 111 2012, Klaudiusz Dybowski Zmiany: IFPS i CFMU AO What-If Reroute – AWR/ Dotyczy funkcji IFPS, która umożliwia operatorowi statku powietrznego dokonanie szeregu konsultacji „co by było gdybym poleciał inną trasą”. AWR/R1 Wskaźnik ten będzie stosowany oraz rozsyłany wyłącznie w strefie IFPZ. Materiały dodatkowe: IFPS Users Manual, rozdział 76 2012, Klaudiusz Dybowski Zmiany: IFPS i CFMU Wskaźnik IFP/ Wskaźnik ten ma charakter wyłącznie informacyjny. Organy ATC nie są zobligowane do podejmowania jakichkolwiek działań po otrzymaniu FPL ze wskaźnikiem (wskaźnikami) IFP/. Warto jednak pamiętać, że niektóre błędy sygnalizowane po wskaźniku IFP/ są operacyjnie bardziej znaczące niż inne. Skróty po IFP/ przedstawiono na następnym slajdzie. Wskaźnik ten będzie stosowany oraz rozsyłany wyłącznie w strefie IFPZ. Materiały dodatkowe: IFPS Users Manual, rozdział 74 2012, Klaudiusz Dybowski Zmiany: IFPS i CFMU Wskaźnik IFP/ 2012, Klaudiusz Dybowski Zmiany: IFPS i CFMU Source – SRC/ Określa źródło (oryginalną depeszę), na podstawie którego system IFPS utworzył depeszę rozsyłaną przez IFPS (zawierającą ten wskaźnik). SRC/RPL, SRC/FPL, SRC/APL, SRC/ACH, SRC/RQP, SRF/FNM, SRC/MFS, SRC/AFP Wskaźnik ten będzie stosowany oraz rozsyłany wyłącznie w strefie IFPZ. Materiały dodatkowe: IFPS Users Manual, rozdział 73 2012, Klaudiusz Dybowski STOSOWANIE NOWEGO FPL w POLSCE Obowiązuje od 15 listopada 2012 2012, Klaudiusz Dybowski WAŻNE DOKUMENTY ICAO Doc PANS-ATM 4444 ICAO Doc 7030/EUR IFPS USERS MANUAL V16.0 AIP Polska - AIC 04/2012 AIP Polska - ENR 1.10 AIP Polska - ENR 1.3 2012, Klaudiusz Dybowski Do powstania niniejszego opracowania walnie przyczynili się: 1. Pani Wiwiana Grzybowska (Biuro Odpraw Załóg EPWA). 2. Personel wszystkich polskich Biur Odpraw Załóg. 3. Pan Mirosław Rzeźnicki (TWR EPWA). 4. Pan Jacek Tomczak-Janowski (OSL PAŻP). 5. Pan Jan Matuszewski (OSL PAŻP). 2012, Klaudiusz Dybowski