zmiany w prawie - Delegowanie.pl

styczeń 2011
styczeń 2011
Zmiany w prawie
relewantne dla
firm eksportowych
Pawłowska
BeataBPeata
awłowska
Partner,
Partner,
Dep.Dep.
ADVANCED
ADVANCED
EMPLOYMENT
EMPLOYMENT
SOLUTIONS,
SOLUTIONS,
KANCELARIA
KANCELARIA
BRIGHTON & WOOD, WARSZAWA,
BRIGHTON & WOOD, WARSZAWA
BPawł[email protected]
BPawł[email protected]
Zmiany w przepisach dotyczące zakwaterowania pracowników i dodatków za
rozłąkę
Od 1 stycznia 2011 r. weszła w życie nowelizacja ustawy o podatku dochodowym
od osób fizycznych wprowadzona ustawą z dnia 25 listopada 2010 r. o zmianie
ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od
niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne /Dz.U. Nr 226, poz. 1478/.
Wprowadziła ona dwie istotne zmiany dotyczące w szczególności pracowników oddelegowanych.
miejscach - czyli w hotelach pracowniczych i
kwaterach prywatnych wynajmowanych na cele
zbiorowego zakwaterowania.
Pierwsza zmiana dotyczy zasad zwolnienia
z opodatkowania kosztów ponoszonych przez
pracodawcę związanych z zakwaterowaniem
pracowników.
Od 1 stycznia 2011 r. zwolnione są wszystkie wydatki poniesione przez pracodawcę zapewniającego pracownikowi zakwaterowanie
do wysokości 500 zł miesięcznie. Zatem także
Dotychczas zwolnienie podatkowe obejmowało jedynie wydatki poniesione na zakwaterowanie pracowników w ściśle określonych
koszty zakwaterowania pracownika np. w
wynajętym mieszkaniu - do wysokości 500
zł - są wolne od podatku.
Szanowni Państwo!
oddajemy do
Waszych rąk styczniowy biuletyn
„Delegowanie”
poświęcony w
całości zmianom
legislacyjnym w
zakresie delegowania pracowników.
Izba Pracodawców Polskich regularnie organizuje specjalistyczne szkolenia n/t delegowania pracowników za
granicę. Więcej informacji znajdziecie
Państwo na stronie www.ipp.org.pl
Życząc udanej lektury
Pozdrawiam serdecznie
Anna Krasucka
Dyrektor Generalny IPP
[email protected]
Niestety nic nie zmienia się kwestiach składkowania kosztów zakwaterowania. Nadal należy
ujmować je w podstawie wymiaru składek na
ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.
Druga istotna zmiana dotyczy tzw. dodatków za rozłąkę. Wielu pracodawców wypłacało je
pracownikom delegowanym czasowo do pracy
za granicę. Korzystały one ze zwolnienia zarówno z podatku dochodowego, jak i składek ZUS –
do wysokości tzw. diety krajowej (23 zł na dzień).
Obecna nowelizacja zwalnia z podatku
wszystkie wypłacane dodatki za rozłąkę, niezależnie od tego, czy pracownik został przeniesiony do innej miejscowości na stałe czy czasowo.
Przypomnijmy, że ze zwolnienia korzystały
dotychczas jedynie dodatki za rozłąkę wypłacane w przypadku, gdy pracodawca oddelegował
pracownika czasowo. Zwolnienie - tak jak i do
tej pory - dotyczyłoby dodatku w wysokości nie
przekraczającej 23 zł (czyli właśnie limitu określonego w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki
Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie
wysokości oraz warunków ustalania należności
przysługujących pracownikowi zatrudnionemu
w państwowej lub samorządowej jednostce
sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na
obszarze kraju).
Zwolnienie ze składek ZUS w tym zakresie
pozostaje bez zmian.
1
Delegowanie
Nowa kwota przeciętnego wynagrodzenia
Pracodawcy delegujący swoich pracowników do pracy za granicą muszą ustalać podstawę wymiaru składek na ich ubezpieczenia
społeczne w oparciu o kwotę prognozowanego
przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce
narodowej na dany rok kalendarzowy.
W 2011 roku jest to 3359 zł.
Warto w tym miejscu przypomnieć pokrótce zasady ustalania podstawy wymiaru składek
na ubezpieczenia społeczne pracowników, którym na czas oddelegowania za granicę zmienia
się miejsce świadczenia pracy.
Podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników (w tym oczywiście
delegowanych przez polskiego pracodawcę za
granicę), jest przychód w rozumieniu przepisów
o podatku dochodowym od osób fizycznych
osiągany u pracodawcy z tytułu pozostawania
w ramach stosunku pracy(art. 18 ust.1 i 2 ustawy z 13 października 1998r.o systemie ubezpieczeń społecznych - Dz.U. z 2009r. Nr 205, poz.
1585 ze zm./), z wyłączeniem wynagrodzenia za
czas choroby oraz zasiłków oraz wyłączeniami
ujętymi w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998r. w sprawie
szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i
rentowe /Dz.U. Nr 161, poz. 1106 ze zm./.
Przychodami ze stosunku pracy są wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość
pieniężna świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania
tych wypłat i świadczeń, a w szczególności:
wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za
godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za nie wykorzystany
urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego,
czy ich wysokość została z góry ustalona, a
ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za
pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo
odpłatnych (art. 12 ustawy z 26 lipca 1990r. o
podatku dochodowym od osób fizycznych.
Składki za pracowników, którym czasowo zmieniono miejsce pracy
Zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 16 wspomnianego
wyżej rozporządzenia MPiPS, składek na ubezpieczenia społeczne nie opłaca się od części
wynagrodzenia pracowników zatrudnionych
za granicą u polskich pracodawców, odpowiadającego wysokości równowartości diety
przysługującej z tytułu podróży służbowej
poza granicami kraju, za każdy dzień pobytu, z
tym zastrzeżeniem, że tak ustalony miesięczny
przychód pracownika, stanowiący podstawę
wymiaru składek, nie może być niższy od kwoty przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce
narodowej.
Składki należy więc obliczać od przychodu
osiągniętego przez pracownika ze stosunku
pracy, nie niższego jednak od przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej.
W latach 1999 – 2011 obowiązywały następujące kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej:
·
1999r. – 1679,14 zł
·
2000r. – 1826 zł
·
2001r. – 2098 zł
·
2002r. – 2154 zł
·
2003r. – 2195 zł
·
2004r. – 2290 zł
·
2005r. – 2423 zł
·
2006r. – 2452 zł
·
2007r. – 2616 zł
·
2008r. – 2843 zł
·
2009r. – 3193 zł
·
2010r. – 3146 zł
·
2011r. – 3359 zł
Podkreślić trzeba, że pracodawca ma obowiązek opłacać co miesiąc, za swoich pracowników oddelegowanych za granicę, składki na
ubezpieczenia społeczne od kwoty nie niższej
niż wymienione wyżej przeciętne wynagrodzenia w gospodarce narodowej.
Odliczenia od przychodu
Warto wyraźnie powiedzieć, jakie dni uważa się za dni pobytu, za które można odliczyć
równowartość diety. Są to generalnie dni spędzone za granicą, za które pracownik otrzymuje
wynagrodzenie stanowiące podstawę wymiaru
składek, czyli:
- dni pracy za granicą,
- dni rozkładowo wolne od pracy (weekendy, święta) – o ile w te dni pracownik rzeczywiście przebywa za granicą.
Równowartości diet nie można jednak odliczyć za:
- dni, w których pracownik faktycznie przebywał w kraju,
- dni przypadające na okres urlopu wypoczynkowego (niezależnie od tego, gdzie jest
spędzany),
- dni choroby (zarówno na podstawie ZUS
ZLA, jak i zaświadczenia wystawionego przez
zagranicznego lekarza),
- dni urlopów bezpłatnych,
czyli wtedy, gdy pracownik nie ma obowiązku świadczenia pracy.
Jeśli więc, w umowie o pracę (lub w porozumieniu zmieniającym - aneksie eksportowym)
jako miejsce wykonywania pracy, wskazywane
jest miejsce za granicą, od kwoty całkowitego
przychodu odejmuje się równowartość diet za
dni pobytu za granicą.
Podstawa wymiaru składek nie może być
wtedy niższa od kwoty prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy.
Jeśli po odjęciu kwoty diet, pozostały przychód jest niższy od przeciętnego wynagrodzenia, należy opłacić składki od tego przeciętnego
wynagrodzenia.
Betata Pawłowska
Partner, Dep. ADVANCED EMPLOYMENT SOLUTIONS, KANCELARIA BRIGHTON & WOOD, WARSZAWA, BPawł[email protected]
2
styczeń 2011
Nowe Konwencje w zakresie
zapobiegania
podwójnemu opodatkowaniu.
Od stycznia 2011 roku wchodzą w życie
dwie nowe Konwencje o zapobieganiu podwójnemu opodatkowaniu – z Norwegią i Finlandią.
Wiele polskich firm świadczy swoje usługi na
terenie tych krajów, stąd warto poświęcić kilka
słów tym Konwencjom. W obydwu przypadkach zastąpiły one stare umowy zawarte jeszcze w latach 70-tych ubiegłego wieku. Według
opinii władz fiskalnych nowe Konwencje odpowiadają obecnym warunkom gospodarczym i
rynkowym.
stwem Norwegii w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu
się od opodatkowania w zakresie podatków od
dochodu oraz Protokół do tej Konwencji,
Ich treść, szczególnie art. 5 (zakład podatkowy) i 14 (dochody z pracy najemnej) zawiera
jednak sporo niekorzystnych, z punktu widzenia pracodawców delegujących, zapisów.
1. W rozumieniu niniejszej Konwencji, określenie „zakład” oznacza stałą placówkę, przez
którą całkowicie lub częściowo prowadzona
jest działalność przedsiębiorstwa.
Poniżej zamieszczamy treść tych artykułów
poszczególnych Konwencji.
2. Określenie „zakład” obejmuje w szczególności:
podpisana w Warszawie dnia 9 września
2009 r.
ARTYKUŁ 5
Zakład
Szczególnie pragniemy zwrócić uwagę na
art. 14 ust. 2 obydwu Konwencji. Do tej pory
opodatkowanie dochodu pracowników w kraju
wysyłającym było obwarowane trzema warunkami:
(a) siedzibę zarządu;
- pobyt pracownika za granicą nie mógł
być dłuższy niż 183 dni w danym roku podatkowym; i
(d) fabrykę;
(b) filię;
(c) biuro;
(e) warsztat;
wania usług w tym drugim Państwie przez te
osoby fizyczne, wówczas działalność prowadzona w tym drugim Państwie polegająca na
wykonywaniu tych usług będzie uważana za
działalność prowadzoną poprzez zakład posiadany przez to przedsiębiorstwo w tym drugim
Państwie, chyba że usługi te są ograniczone do
usług, o których mowa w ustępie 5 niniejszego
artykułu, które jeżeli są wykonywane za pośrednictwem stałej placówki, nie powodują powstania zakładu w związku z tą stałą placówką zgodnie z postanowieniami tego ustępu.
5. Bez względu na poprzednie postanowienia niniejszego artykułu, określenie „zakład” nie
obejmuje:
(a) użytkowania placówek, które służą wyłącznie do składowania, wystawiania lub dostawy dóbr lub towarów należących do przedsiębiorstwa;
(b) utrzymywania zapasów dóbr lub towarów należących do przedsiębiorstwa, wyłącznie
w celu składowania, wystawiania lub dostawy;
(c) utrzymywania zapasów dóbr lub towarów należących do przedsiębiorstwa, wyłącznie
w celu przerobu przez inne przedsiębiorstwo;
- wynagrodzenie musiało być wypłacane
przez pracodawcę lub w imieniu pracodawcy,
który nie posiadał miejsca zamieszkania lub siedziby w drugim Państwie; i
(f ) kopalnię, źródło ropy naftowej lub gazu,
kamieniołom albo każde inne miejsce wydobywania zasobów naturalnych.
(d) utrzymywania stałej placówki wyłącznie w celu zakupu dóbr lub towarów albo zbierania informacji dla przedsiębiorstwa;
- wynagrodzenie nie mogło być ponoszone
przez zakład podatkowy, który pracodawca posiadał w drugim państwie.
3. Określenie „zakład” obejmuje także plac
budowy, prace konstrukcyjne, prace montażowe lub instalacyjne tylko wówczas, gdy trwają
one dłużej niż dwanaście miesięcy.
(e) utrzymywania stałej placówki wyłącznie w celu prowadzenia dla przedsiębiorstwa
jakiejkolwiek innej działalności o charakterze
przygotowawczym lub pomocniczym;
4. Bez względu na postanowienia ustępów
1, 2 i 3 niniejszego artykułu, jeżeli przedsiębiorstwo Umawiającego się Państwa wykonuje
usługi w drugim Umawiającym się Państwie:
(f ) utrzymywania stałej placówki wyłącznie w celu łącznego prowadzenia którychkolwiek rodzajów działalności, o jakich mowa w
punktach a) do e) niniejszego ustępu, pod warunkiem, że całkowita działalność tej placówki,
wynikająca z takiego połączenia ma charakter
przygotowawczy lub pomocniczy.
Obecnie dodano czwarty istotny warunek,
że praca najemna nie może stanowić przypadku wynajmowania siły roboczej. Oznacza on, że
m.in. agencje pracy tymczasowej muszą opodatkowywać swoich pracowników od pierwszego dnia zatrudnienia na terenie kraju, do
którego oddelegowały tych pracowników (czyli
odpowiednio w Finlandii lub Norwegii).
Warto też zwrócić uwagę, na to, że okres
183 dni pobytu obliczamy w ciągu każdego
dwunastomiesięcznego okresu rozpoczynającego się lub kończącego w danym roku kalendarzowym (podatkowym), a nie tak jak było do
tej pory – w ciągu danego roku kalendarzowego.
Uwagę zwraca także dość skomplikowane
nowe brzmienie art. 5 Konwencji polsko-norweskiej dotyczące zakładu podatkowego.
KONWENCJA
między Rzecząpospolitą Polską a Króle-
(a) za pośrednictwem osoby fizycznej
obecnej w tym drugim Państwie przez okres
lub okresy przekraczające łącznie 183 dni w
każdym dwunastomiesięcznym okresie, lub
(b) przez okres lub okresy przekraczające
łącznie 183 dni w każdym dwunastomiesięcznym okresie i usługi te są wykonywane w ramach tego samego projektu lub związanych
ze sobą projektów przez jedną lub więcej osób
fizycznych wykonujących te usługi w tym drugim Państwie lub obecnych w tym Państwie w
celu wykonywania tych usług,
i więcej niż 50 procent dochodów brutto, które można przypisać do wykonywanej
działalności gospodarczej prowadzonej przez
to przedsiębiorstwo w ciągu tego okresu lub
okresów, jest uzyskiwane z tytułu wykony-
6. Bez względu na postanowienia ustępów
1 i 2 niniejszego artykułu, jeżeli osoba - z wyjątkiem niezależnego przedstawiciela, o którym
mowa w ustępie 7 niniejszego artykułu - działa
w imieniu przedsiębiorstwa i posiada, oraz zwyczajowo wykonuje, pełnomocnictwo do zawierania umów w Umawiającym się Państwie w
imieniu przedsiębiorstwa, wówczas uważa się,
że to przedsiębiorstwo posiada w tym Państwie
zakład w zakresie każdego rodzaju działalności,
którą ta osoba podejmuje dla przedsiębiorstwa,
chyba że czynności wykonywane przez tę osobę ograniczają się do rodzajów działalności
wymienionych w ustępie 5 niniejszego artyku>>> c.d. str. 4
3
Delegowanie
łu, które gdyby były wykonywane za pośrednictwem stałej placówki, nie powodowałyby
uznania tej placówki za zakład na podstawie
postanowień tego ustępu.
7. Nie uważa się, że przedsiębiorstwo posiada zakład w Umawiającym się Państwie tylko z tego powodu, że podejmuje ono w tym
Państwie czynności za pośrednictwem maklera,
generalnego komisanta albo jakiegokolwiek
innego niezależnego przedstawiciela, pod warunkiem, że te osoby działają w ramach swojej
zwykłej działalności.
8. Fakt, że spółka mająca swoją siedzibę w
Umawiającym się Państwie kontroluje albo jest
kontrolowana przez spółkę, która ma siedzibę
w drugim Umawiającym się Państwie, albo która prowadzi działalność w tym drugim Państwie
(przez posiadany tam zakład lub w inny sposób)
nie wystarcza, aby którąkolwiek ze spółek uważać za zakład drugiej spółki.
(…)
ARTYKUŁ 14
Dochody z pracy najemnej
1. Z zastrzeżeniem postanowień artykułów
15 oraz 17 i 18 niniejszej Konwencji, wynagrodzenia, pensje oraz inne podobne świadczenia
uzyskane przez osobę mającą miejsce zamieszkania w Umawiającym się Państwie w związku
z wykonywaniem pracy najemnej podlegają
opodatkowaniu tylko w tym Państwie, chyba
że praca wykonywana jest w drugim Umawiającym się Państwie. Jeżeli praca jest tam wykonywana, to otrzymane za nią wynagrodzenie
może być opodatkowane w tym drugim Państwie.
2. Bez względu na postanowienia ustępu
1 niniejszego artykułu, wynagrodzenie, pensja
lub inne podobne świadczenie uzyskane przez
osobę mającą miejsce zamieszkania w Umawiającym się Państwie w związku z wykonywaniem pracy najemnej w drugim Umawiającym
się Państwie podlega opodatkowaniu tylko w
pierwszym wymienionym Państwie, jeżeli:
(a) odbiorca wynagrodzenia przebywa w
drugim Państwie przez okres lub okresy nieprzekraczające łącznie 183 dni w każdym dwunastomiesięcznym okresie rozpoczynającym
się lub kończącym w danym roku podatkowym;
i
(b) wynagrodzenie jest wypłacane przez
pracodawcę lub w imieniu pracodawcy, który
nie posiada miejsca zamieszkania lub siedziby
w drugim Państwie; i
(c) wynagrodzenie nie jest ponoszone
przez zakład, który pracodawca posiada w drugim Państwie; i
(d) praca najemna nie stanowi przypadku
wynajmowania siły roboczej.
3. Bez względu na poprzednie postanowienia niniejszego artykułu, wynagrodzenie
4
uzyskane w związku z wykonywaniem pracy
najemnej na pokładzie statku morskiego eksploatowanego w transporcie międzynarodowym przez przedsiębiorstwo Umawiającego
się Państwa, może być opodatkowane w tym
Umawiającym się Państwie. Jednakże, jeżeli
wynagrodzenie zostało uzyskane w związku z
wykonywaniem pracy najemnej na pokładzie
statku morskiego zarejestrowanego w Norweskim Międzynarodowym Rejestrze Statków
(N.I.S.), wynagrodzenie to podlega opodatkowaniu tylko w tym Umawiającym się Państwie,
w którym odbiorca wynagrodzenia ma miejsce
zamieszkania.
4. Jeżeli osoba mająca miejsce zamieszkania w Umawiającym się Państwie otrzymuje wynagrodzenie w związku z wykonywaniem pracy
najemnej na pokładzie statku powietrznego,
wynagrodzenie to podlega opodatkowaniu tylko w tym Państwie.
KONWENCJA
między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Finlandii w sprawie unikania podwójnego
opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się
od opodatkowania w zakresie podatków od
dochodu,
podpisana w Helsinkach dnia 8 czerwca
2009 r.
Artykuł 5
1. W rozumieniu niniejszej Konwencji określenie „zakład” oznacza stałą placówkę, przez
którą całkowicie lub częściowo prowadzona
jest działalność gospodarcza przedsiębiorstwa.
2. Określenie „zakład” obejmuje w szczególności:
(a) siedzibę zarządu;
(b) filię;
(c) biuro;
(d) fabrykę;
(e) warsztat, oraz
(f ) kopalnię, źródło ropy naftowej lub gazu,
kamieniołom albo każde inne miejsce wydobywania zasobów naturalnych.
3. Plac budowy albo prace konstrukcyjne,
montażowe lub instalacyjne stanowią zakład
tylko wówczas, gdy trwają dłużej niż 12 miesięcy.
4. Bez względu na poprzednie postanowienia niniejszego artykułu, określenie „zakład” nie
obejmuje:
(a) użytkowania placówek, które służą wyłącznie do składowania, wystawiania lub dostawy dóbr lub towarów należących do przedsiębiorstwa;
(b) utrzymywania zapasów dóbr lub towarów należących do przedsiębiorstwa, wyłącznie
Zakład
>>> c.d. str. 5
Beata Pawłowska
Partner,
Dep.
ADVANCED EMPLOYMENT
SOLUTIONS,
KANCELARIA BRIGHTON & WOOD, WARSZAWA, BPawł[email protected]
Beata Pawłowska była do lata 2008 r.
pracownikiem Departamentu Ubezpieczeń
i Składek w Centrali Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych (ZUS) w Warszawie. Jest autorką
procedur stosowanych przez ZUS w zakresie
poświadczania formularzy E101. Do 2007
roku była w ZUS autorką większości wyjaśnień i interpretacji w zakresie stosowania
przez ZUS przepisów o koordynacji ubezpieczeń społecznych. W samym ZUS była
znanym, szanowanym i lubianym trenerem
pracowników ZUS w zakresie transgranicznych ubezpieczeń społecznych. Jest autorką
najważniejszych poradników wydawanych
przez ZUS w zakresie delegowania pracowników. Była uczestnikiem negocjacji bilateralnych m.in. polsko-niemieckich i polsko-holenderskich. Od ponad roku zajmowała
się także podstawą wymiaru składek dla
pracowników zatrudnionych w kraju oraz
cudzoziemców zatrudnionych i delegowanych do Polski. Jest współautorką pierwszego komentarza do przepisów kolizyjnych
Rozporządzenia 1408/71 oraz autorką kil-
kuset artykułów publikowanych na łamach
Rzeczpospolitej, Gazety Prawnej, Monitora
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na które
nierzadko powołują się sądy w swych rozstrzygnięciach dotyczących ubezpieczeń
społecznych pracowników delegowanych.
Od września 2008 r. pełni w kancelarii
BRIGHTON&WOOD funkcję Kierownika Departamentu ADVANCED EMPLOYMENT SOLUTIONS. Wraz ze swym zespołem obsługuje firmy w kontrolach prowadzonych przez
ZUS. Doradza też firmom w zakresie polityki
w zakresie poświadczania formularzy E101.
Wszechstronne wykształcenie prawnicze uzupełnione o solidną i popartą praktyką wiedzę z zakresu ubezpieczeń społecznych, podatków, i prawa pracy powodują, że
Beata Pawłowska jest wyśmienitym partnerem do dyskusji na wszelkie tematy z zakresu zatrudniania pracowników, delegowania
ich za granicę oraz zatrudniania cudzoziemców w Polsce.
W spółce księgowej ATPO - GLOBAL
EMPLOYMENT SOLUTIONS Pani Beata Pawłowska nadzoruje prowadzenie księgowości
płac dla wybranych klientów kancelarii. Pani
Beata Pawłowska pracuje w języku angielskim i polskim.
Prywatnie Beata Pawłowska eksploruje
najdziksze górskie zakątki świata.
styczeń 2011
w celu składowania, wystawiania lub dostawy;
(c) utrzymywania zapasów dóbr lub towarów należących do przedsiębiorstwa, wyłącznie
w celu przetworzenia przez inne przedsiębiorstwo;
(d) utrzymywania stałej placówki wyłącznie w celu zakupu dóbr lub towarów, albo zbierania informacji dla przedsiębiorstwa;
(e) utrzymywania stałej placówki wyłącznie w celu prowadzenia dla przedsiębiorstwa
jakiejkolwiek innej działalności o charakterze
przygotowawczym lub pomocniczym;
(f ) utrzymywania stałej placówki wyłącznie
w celu łącznego prowadzenia którychkolwiek
rodzajów działalności, o jakich mowa w punktach a) do e), pod warunkiem, że całkowita
działalność tej placówki, wynikająca z takiego
połączenia, ma charakter przygotowawczy lub
pomocniczy.
5. Bez względu na postanowienia ustępów
1 i 2, jeżeli osoba - z wyjątkiem niezależnego
przedstawiciela, o którym mowa w ustępie 6
- działa w imieniu przedsiębiorstwa i posiada,
oraz zwyczajowo wykonuje, pełnomocnictwo
do zawierania umów w Umawiającym się Państwie w imieniu przedsiębiorstwa, wówczas
uważa się, że to przedsiębiorstwo posiada w
tym Państwie zakład w zakresie każdego rodzaju działalności, którą osoba ta podejmuje
dla przedsiębiorstwa, chyba że czynności wykonywane przez tę osobę ograniczają się do
rodzajów działalności wymienionych w ustępie
4, które gdyby były wykonywane za pośrednic-
www.ATPO.pl
nowoczesne rozwiązania HR
Legal Services
twem stałej placówki, nie powodowałyby uznania tej placówki za zakład na podstawie postanowień tego ustępu.
6. Nie uważa się, że przedsiębiorstwo posiada zakład w Umawiającym się Państwie tylko z tego powodu, że podejmuje ono w tym
Państwie czynności za pośrednictwem maklera,
generalnego komisanta albo jakiegokolwiek
innego niezależnego przedstawiciela, pod warunkiem, że osoby te działają w ramach swojej
zwykłej działalności.
7. Fakt, że spółka mająca siedzibę w Umawiającym się Państwie kontroluje lub jest kontrolowana przez spółkę, która ma siedzibę w
drugim Umawiającym się Państwie, albo która
prowadzi działalność w tym drugim Państwie
(przez posiadany tam zakład albo w inny sposób), nie wystarcza, aby którąkolwiek z tych
spółek uważać za zakład drugiej spółki.
(…)
drugim Państwie.
2. Bez względu na postanowienia ustępu
1, wynagrodzenia uzyskane przez osobę mającą miejsce zamieszkania w Umawiającym się
Państwie w związku z wykonywaniem pracy
najemnej w drugim Umawiającym się Państwie,
podlega opodatkowaniu tytko w pierwszym
wymienionym Państwie, jeżeli:
(a) odbiorca wynagrodzenia przebywa w
drugim Państwie przez okres lub okresy nieprzekraczające łącznie 183 dni w każdym dwunastomiesięcznym okresie rozpoczynającym
się lub kończącym w danym roku kalendarzowym; i
(b) wynagrodzenie jest wypłacane przez
pracodawcę lub w imieniu pracodawcy, który
nie posiada miejsca zamieszkania ani siedziby
w drugim Państwie; i
(c) wynagrodzenie nie jest ponoszone
przez zakład, który pracodawca posiada w drugim Państwie; i
Artykuł 14
Dochody z pracy najemnej
(d) praca najemna nie stanowi przypadku
wynajmowania siły roboczej.
1. Z zastrzeżeniem postanowień art. 15,
17 oraz 18, pensje, płace oraz inne podobne
wynagrodzenia uzyskane przez osobę mającą
miejsce zamieszkania w Umawiającym się Państwie w związku z wykonywaniem pracy najemnej, podlegają opodatkowaniu tylko w tym
Państwie, chyba że praca wykonywana jest w
drugim Umawiającym się Państwie. Jeżeli praca
jest tam wykonywana, to otrzymane za nią wynagrodzenie może być opodatkowane w tym
3. Bez względu na poprzednie postanowienia niniejszego artykułu, wynagrodzenie
uzyskane w związku z wykonywaniem pracy
najemnej na pokładzie statku morskiego lub
statku powietrznego, eksploatowanego w
transporcie międzynarodowym przez przedsiębiorstwo Umawiającego się Państwa, może być
opodatkowane w tym Państwie.
ment
tand
s
y
r
o
l
e
p
d
m
we un
der e
r
o
b
ross
the c
Brighton & Wood - Global Employment Solutions/Legal (www.BrightonWood.net) - Many
multilingual Polish and Foreign experts work together locally in teams to provide an all-round consulting and forensic service covering all legal matters, especially the cross-borderemployment.
Setting up a service company in Poland
Payroll
Experienced staff prepare Polish and foreign payrolls, in compliance with Polish
and foreign regulations and in accordance with the customers’ expectations.
Accountancy
We set up service companies in Poland for its foreign customers, which provide crossborder services by sending Polish workers abroad. We provide complex services for such
service companies – from running the office, through payroll and accountancy to financial
settlements with the employees.
Experienced staff keep accounts of companies in Poland, in Polish, English, German and French, in compliance with Polish and foreign regulations and in accordance with the customers’ expectations.
Consultancy services on sending employees abroad
E101 forms
We provide consultancy on cross-border export of services. The services provided by ATPO
- Global Employment Solutions (www.ATPO.pl) ensure safety in the case of inspection or
disputes with officials or workers.
Cross-Border -Employment-Audit
We offer to companies sending workers abroad the validity review of procedures, documentation and contracts. We offer also an audit of risk assessment in the area of the
companies’ activities. To foreign companies which hire Polish companies to supply staff,
we offer the examination of procedures, documentation and contracts used by Polish
partners. Such services are provided ad hoc and in the form of constant supervision. The
services provided by us ensure safety in the case of inspection or disputes with officials
or workers.
Administration services related to sending workers abroad
We offer a wide range of office and administration services connected with sending workers abroad and running economic activities in Poland.
- E-101
- management services
Experienced staff apply to the proper institutions for the validation of E101
forms, in compliance with Polish and foreign regulations and in accordance with
the customers’ expectations.
Worker documentation
We deliver all documentation required in the process of sending
Polish workers abroad. The documentation is handed over to the customers. On
the customer’s order, we implement this documentation in their companies.
Our services are provided in English, German, French and Polish.
Beata Pawłowska
Partner
Dep. of Advanced Payroll Solutions
ATPO - Global Employment Solutions
PL - 00-685 Warszawa, ul. Poznańska 21 lok. 48
Tel.: + 48 (22) 621 85 16, Mobile: + 48 506 477 913, Fax: + 48 (22) 621 98 21
Email: [email protected]
www.GlobaEmployment.eu
5
Delegowanie
NAJNOWSZE publikacje IPP
Z szacunków Izby Pracodawców Polskich wynika, że w roku 2009
polskie przedsiębiorstwa zatrudniły w UE ponad 200.000 pracowników
w ramach realizacji usług na rzecz swych kontrahentów.
ponad 1200 firm!) powoduje, że do podstawowych priorytetów działalności IPP zaliczyć należy rzetelne informowanie firm o regulacjach obowiązujących w tym zakresie w Polsce i za granicą.
Gwałtowny wzrost ilości członków IPP oraz liczba firm, które korzystają z informacji IPP na temat transgranicznych usług oraz transgranicznego zatrudnienia pracowników (w 2009 r. z pomocy IPP skorzystało
Aby temu sprostać Izba Pracodawców Polskich zleciła grupie ekspertów opracowanie praktycznych publikacji przeznaczonych dla kierownictwa firm delegujących pracowników za granicę.
„Zakłady podatkowe
polskich firm za granicą oraz zasada 183 dni
- Praktyczny komentarz
dla przedsiębiorcy” jest
kontynuacją dzieła wydanego cztery lata temu,
które cieszyło się ogromną
popularnością wśród firm
delegujących pracowników
za granicę. Po raz pierwszy dokonano rzetelnej
i wszechstronnej analizy
wszystkich aspektów powstawania i funkcjonowania za granicą zakładów
podatkowych polskich firm
oraz zasady 183 dni, która, jak się okazuje, przez wiele firm
jest nieprawidłowo stosowana. Ta książka ma za zadanie
przybliżyć obowiązujące przepisy i pokazać ogromne zagrożenia, jakie wiążą się z nieprawidłowym wyborem systemu
zatrudniania pracowników delegowanych. Publikacja zawiera ponadto orzecznictwo sądów rozstrzygających w sprawach podatkowych, wyjaśnienia polskich i zagranicznych
urzędów skarbowych, a także przepisy konwencji modelowej
OECD oraz wszystkich konwencji o unikaniu podwójnego
opodatkowania, które opatrzone zostały wnikliwym komentarzem.
Lektura tej publikacji jest nieodzowna dla osób prowadzących w firmach działy eksportu usług oraz dział finansowy. Pomoże z całą pewnością odnaleźć się w gąszczu
skomplikowanych i trudnych przepisów oraz zmieniającej
format: 125x195
się ich interpretacji.
„Oddelegowanie
– delegacja. Podstawa
wymiaru składek oraz
podstawa opodatkowania
pracowników delegowanych za granicę przez
polskie przedsiębiorstwa”
jest kontynuacją dzieła
wydanego cztery lata
temu, które cieszyło się
ogromną popularnością
wśród firm delegujących
pracowników za granicę.
Po raz pierwszy dokonano
rzetelnej i wszechstronnej
analizy modeli delegowania pracowników za
granicę. Ta książka ma za zadanie przybliżyć obowiązujące przepisy i pokazać ogromne zagrożenia, jakie wiążą
się z nieprawidłowym wyborem systemu zatrudniania pracowników delegowanych. Publikacja zawiera ponadto całokształt orzecznictwa polskich sądów, wyjaśnienia urzędów
skarbowych oraz ZUS, a także przepisy, które opatrzone
zostały wnikliwym komentarzem.
Gwałtowny wzrost ilości członków IPP oraz liczba firm, które korzystają
z informacji IPP n/t transgranicznych usług oraz transgranicznego zatrudnienia pracowników (w 2009 r. z pomocy IPP skorzystało ponad 1000 firm!)
powoduje, że do podstawowych priorytetów działalności IPP zaliczyć należy rzetelne informowanie firm o regulacjach obowiązujących w tym zakresie
w Polsce i za granicą.
Aby temu sprostać Izba Pracodawców Polskich zleciła grupie ekspertów
opracowanie praktycznych publikacji przeznaczonych dla kierownictwa firm
delegujących pracowników za granicę.
Niniejsza publikacja,
„Ubezpieczenia społeczne pracowników delegowanych” jest pierwszym
obszernym komentarzem do nowych przepisów wspólnotowych dotyczących
zabezpieczenia społecznego.
Od 1 maja 2010 roku wszystkich eksporterów usług czeka rewolucja w
przepisach dotyczących ubezpieczeń społecznych pracowników kierowanych do pracy za granicę.
Ta książka ma za zadanie przybliżyć nowe przepisy i odnaleźć zagrożenia, jakie kryją w sobie nowe regulacje.
Publikacja zawiera ponadto całokształt orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości odnoszącego się wprawdzie do dotychczasowych
przepisów, ale aktualnego także na gruncie nowych zasad, wprowadzonych
Rozporządzeniem 883/2004.
Orzecznictwo oraz przepisy opatrzone zostały wnikliwym komentarzem.
Lektura tej publikacji jest nieodzowna dla osób planujacych bądź prowadzących w firmach dział eksportu usług oraz HR. Pomoże z całą pewnością
odnaleźć się w gąszczu skomplikowanych i trudnych przepisów.
Autorami książki są Beata Pawłowska i Tomasz Major, od wielu lat zajmujący się problematyką eksportową. Autorzy wielu publikacji książkowych
i artykułów na temat „transgarnicznego zatrudnienia pracowników”.
Wydawca: www.atpo.pl
Publikacja zawiera zbiór przepisów regulujących pracę
tymczasową w Polsce oraz wzory istotnych formularzy.
Lektura tej publikacji jest nieodzowna dla osób prowadzących działy księgowości oraz kadr i płac w agencjach
pracy tymczasowej. Pomoże z całą pewnością odnaleźć
się w gąszczu skomplikowanych, niejednoznacznych i trudnych przepisów dotyczących pracy tymczasowej.
Brighton & Wood
www.ATPO.pl
nowoczesne rozwiązania HR
Od 1 maja 2010 roku
wszystkich eksporterów
usług czeka rewolucja
w przepisach dotyczących
ubezpieczeń społecznych
pracowników kierowanych
do pracy za granicę.
Ta książka ma za zadanie przybliżyć nowe przepisy i odnaleźć zagrożenia, jakie
kryją w sobie nowe regulacje.
Publikacja zawiera ponadto całokształt orzecznictwa
Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości odnoszącego się
wprawdzie do dotychczasowych przepisów, ale aktualnego
także na gruncie nowych zasad, wprowadzonych Rozporządzeniem 883/2004.
Orzecznictwo oraz przepisy opatrzone zostały wnikliwym komentarzem.
format: 125x195
ilość stron: 176
oprawa: miękka
format: 125x195
ilość stron: 204
oprawa: miękka
Lektura tej publikacji jest nieodzowna dla osób planujacych bądź prowadzących w firmach dział eksportu usług
oraz HR. Pomoże z całą pewnością odnaleźć się w gąszczu skomplikowanych i trudnych przepisów
Niniejsza publikacja,
Niniejsza publikacja,
„ P r a w o    p r a c y
w praktyce eksportowej
– praktyczny poradnik
dla firm” jest wznowieniem publikacji o tym
samym tytule wydanej
w 2006r. Pozycja cieszyła się dużą popularnością
wśród praktyków – eksporterów usług.
„Zatrudnienie cudzoziemców w Polsce –
praktyczny poradnik dla
firm” jest wznowieniem
całkowicie wyczerpanego
nakładu książki o tym samym tytule, która ukazała
się w 2007r.
K s i ą ż k a    z a w i e r a
zbiór praktycznych opracowań prawnych na temat
zatrudniania cudzoziemców w Polsce. Autorzy
omawiają w niej tak istotne tematy jak: modele
zatrudnienia cudzoziemców w Polsce, aspekty
podatkowe i ubezpieczeniowe zatrudnienia cudzoziemców.
W publikacji poświęcono także sporo miejsca na omówienie
zasad legalizacji cudzoziemców w Polsce, możliwości ich
dalszego zatrudnienia w krajach Unii Europejskiej.
Książka zawiera wyciąg z aktualnych przepisów prawnych regulujących najważniejsze zagadnienia związane
z zatrudnianiem cudzoziemców, jak również wzory niezbędnych formularzy.
Lektura tej publikacji jest nieodzowna dla osób prowadzących działy księgowości oraz HR w firmach będących częścią zagranicznych koncernów. Pomoże z całą
pewnością odnaleźć się w gąszczu skomplikowanych,
niejednoznacznych i trudnych przepisów podatkowych oraz
ubezpieczeniowych, a także związanych z uzyskiwaniem
zezwoleń na pracę.
Autorami książek są Beata Pawłowska i Tomasz Major, wybitni praktycy od wielu lat zajmujący się problematyką eksportową. Autorzy ponad 100 publikacji książkowych i artykułów na
temat transgarnicznego zatrudnienia pracowników.
6
ATPO
„Ubezpieczenia społeczne pracowników delegowanych” jest pierwszym
obszernym komentarzem
do nowych przepisów
wspólnotowych dotyczących zabezpieczenia społecznego.
Lektura tej publikacji jest nieodzowna dla osób prowadzących w firmach działy eksportu usług, dział księgowości
oraz kadr i płac. Pomoże z całą pewnością odnaleźć się
w gąszczu skomplikowanych i trudnych przepisów oraz
zmieniającej się ich interpretacji.
Niniejsza publikacja,
Autorzy  omawiają
takie istotne tematy, jak:
prawo pracy (czas pracy,
systemy zatrudniania pracowników tymczasowych),
zatrudnianie pracowników
tymczasowych w ramach
stosunków cywilnoprawnych, kwestie ubezpieczeń społecznych pracowników tymczasowych oraz ich opodatkowania,
czy jakże aktualne zagadnienia związane z otwarciem kolejnych rynków pracy w UE.
Beata Pawłowska
Tomasz Major
Z szacunków Izby Pracodawców Polskich wynika, że w roku 2009 polskie
przedsiębiorstwa zatrudniły w UE ponad 200.000 pracowników w ramach realizacji usług na rzecz swych kontrahentów.
ilość stron: 242
oprawa: miękka
„ Tr a n s g r a n i c z n a
praca tymczasowa” zawiera zbiór praktycznych
opracowań
na
temat
prawnych aspektów pracy
tymczasowej. Jest wznowieniem książki wydanej
w 2006 roku, której nakład
został całkowicie wyczerpany.
Niniejsza publikacja,
Niniejsza publikacja,
Niniejsza publikacja,
zamówienia:
niania pracowników.
Podobnie jak poprzednia, także i ta książka zawiera zbiór praktycznych opracowań na temat
prawno-pracowniczych
aspektów eksportu usług
i transgranicznego zatrud-
Autorzy omawiają takie ważne dla firm delegujących
pracowników tematy, jak: czas pracy w praktyce eksportowej, nadgodziny w praktyce eksportowej, minimalne
wynagrodzenie, urlopy i wiele innych. Publikacja zawiera
ponadto omówienie trudnych zagadnień dotyczących wyboru właściwego prawa pracy w przypadku transgranicznego zatrudniania pracowników, tzw. norm wymuszających
zastosowanie, które wzbudzają wiele kontrowersji wśród
pracodawców, a także kwestie związane z sądownictwem
pracy w tzw. sytuacjach transgranicznych.
Lektura tej publikacji jest nieodzowna przede wszystkim dla osób prowadzących działy kadr i płac w firmach
eksportujących usługi za granicę i delegujących pracowników. Pomoże z całą pewnością odnaleźć się w gąszczu
skomplikowanych, niejednoznacznych i trudnych przepisów
prawa pracy.
Izba Pracodawców Polskich: [email protected], www.ipp.org.pl
styczeń 2011
Izba Pracodawców Polskich
- największa organizacja zrzeszająca firmy delegujące pracowników za granicę
Izba Pracodawców Polskich zrzesza polskich przedsiębiorców - eksporterów, świadczących usługi na
terenie Unii Europejskiej. Są wśród nich liczne agencje pracy tymczasowej, użyczające polskich pracowników tymczasowych zagranicznym kontrahentom. Izba Pracodawców Polskich monitoruje rynek usług w UE
oraz wspiera firmy świadczące transgraniczne usługi, między innymi poprzez udzielanie im informacji. Do
grona członków IPP dołączają zagraniczne agencje pośrednictwa pracy oraz zagraniczne firmy przemysłowe korzystające z usług polskich przedsiębiorców.
Izba Pracodawców Polskich jest związkiem pracodawców działającym na podstawie przepisów ustawy
z dnia 23 maja 1991 r. o organizacjach pracodawców.
Izba Pracodawców Polskich jest zarejestrowana w Krajowym Rejestrze Sądowym w Rejestrze stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej
pod nr 0000176568.
Izba Pracodawców Polskich powstała w lecie 2003 roku z inicjatywy firm delegujących pracowników do Niemiec. Po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej w maju 2004 r. Izba Pracodawców Polskich rozszerzyła
działalność na inne kraje Unii Europejskiej oraz na kraje pozaunijne.
Izba Pracodawców Polskich jest nieprzerwanie od roku 2006 największą organizacją polską zrzeszającą
firmy zajmujące się transgranicznym zatrudnieniem pracowników.
W roku 2009 z usług i wsparcia Izby Pracodawców Polskich skorzystało ponad 1000 firm delegujących
pracowników za granicę.
Izba Pracodawców Polskich przystąpiła w 2004 r. do CEA-PME, największej europejskiej konfederacji zrzeszającej związki pracodawców.
Izba Pracodawców Polskich jest organizacją apolityczną, korzystającą w kraju i za granicą, a także w
instytucjach Unii Europejskiej ze wsparcia parlamentarzystów różnych opcji politycznych oraz lobbystów.
Od 2010 roku przy Izbie Pracodawców Polskich działa Stały Sąd Arbitrażowy (www.ipp.org.pl/saipp) rozpatrujący spory pomiędzy firmami. Jest on alternatywą dla długich i kosztownych procesów przed sądami
powszechnymi. Pomaga sprawnie, tanio i skutecznie wyegzekwować należności od krajowych i zagranicznych kontrahentów zalegających z płatnościami.
Powołany przez Izbę Pracodawców Polskich Instytut Zatrudnienia Transgranicznego (www.izt.org.pl)
jest placówką naukowo-badawczą podejmującą problemy prawne, podatkowe, ubezpieczeniowe oraz
społeczne zatrudnienia transgranicznego pracowników w sposób interdyscyplinarny. Badania prowadzone
przez Instytut są prekursorskie i w wielu sferach jedyne w skali kraju. Instytut sporządza ekspertyzy na
potrzeby postępowań sądowych prowadzonych w kraju i za granicą - na zlecenie sądów powszechnych,
stron i pełnomocników sporów sądowych.
Kontakt:
Siedziba IPP
Izba Pracodawców Polskich
PL - 00-666 Warszawa
ul. Noakowskiego 10 lok. 8a
Biuro Zarządu IPP:
Izba Pracodawców Polskich
– Biuro Zarządu
PL - 00-685 Warszawa
ul. Poznańska 21 lok. 48
Tel.: +48 (22) 621 85 16
Fax.: +48 (22) 621 98 21
www.ipp.org.pl
[email protected]
Biura zagraniczne IPP:
• Monachium (D)
• Düsseldorf (D)
• Lugano (CH)
• Zürich (CH)
• Sofia (BG)
• Lwów (UA)
• Czerniowce (UA)
• Bukareszt (RO)
Siedzibą Izby Pracodawców Polskich jest Warszawa.
W ośmiu krajach europejskich Izba posiada stałe przedstawicielstwa odpowiedzialne za kontakty z władzami krajów, w których działają członkowie IPP oraz z zagranicznymi organizacjami partnerskimi.
Władze IPP:
Anna Krasucka – Dyrektor Generalna IPP
[email protected]
Anna Krasucka odpowiedzialna jest za funkcjonowanie biura zarządu IPP oraz za działalność krajową IPP.
Jerzy Golbik – Przewodniczący Rady Przedsiębiorców przy IPP
[email protected]
Jerzy Golbik jest przewodniczącym ciała doradczego przy zarządzie IPP, wraz z Prezesem IPP kreuje politykę
zagraniczną związku.
Dr Joanna Bzdok – Przewodnicząca Rady Naukowej przy IPP,
Dyrektor Instytutu Zatrudnienia Transgranicznego
[email protected]
Dr Joanna Bzdok koordynuje współpracę z zagranicznymi instytucjami w zakresie wymiany informacji o regulacjach obowiązujących za granicą, nadzoruje zagraniczne biura IPP.
Tomasz Major – Prezes IPP
[email protected]
Tomasz Major odpowiada za politykę IPP wobec władz polskich i zagranicznych, reprezentuje IPP w kontaktach
z zagranicznymi partnerami.
7
Delegowanie
WIRTSCHAFT
Dienstag, 2. November 2010 66. Jahrgang Nr. 255 D/SB/R1/R2/R3/R4/R5/S Frankfurter Rundschau
17
Dumping-Verträge sind längst entworfen
Polen bereitet sich auf die Freizügigkeit am deutschen Arbeitsmarkt vor / Rund 500 000 Grenzgänger erwartet
„Doch so wird es nicht kommen.
Die Warschauer Zeitung Gazeta
Wyborcza hat im September Experten befragt. Die rechnen damit, dass nach dem 1. Mai bis zu
eine halbe Million Polen in
Deutschland arbeiten wollen.
„Vielleicht sind es sogar noch
mehr“, mutmaßt Major. Aber die
gut qualifizierten Leute seien bereits in Deutschland: Handwerker
haben Ein-Mann-Firmen gegründet, deren Niederlassung nach
EU-Recht längst möglich ist. Und
große Firmen können für Spitzenkräfte, an denen ihnen gelegen
ist, auch heute schon – mit einigen
bürokratischen Umständen zwar
– eine Arbeitserlaubnis erwirken.
„Nach dem 1. Mai werden diejenigen in Deutschland ihr Glück versuchen wollen, die auf dem polnischen Arbeitsmarkt ihre Schwierigkeiten haben: Arbeitslose mit
schlechter Ausbildung.“
Von Frank Herold
GLIWICE. An der Bahnhofsstraße
von Gliwice ist der rasante wirtschaftliche Aufschwung , den die
Stadt in den vergangenen Jahren
genommen hat, fast spurlos vorübergegangen.
Nicht nur der kalte Herbstregen lässt die Fassaden der einst respektablen Bürgerhäuser dunkelgrau und schäbig aussehen. Die
Firmenzentrale eines der erfolgreichsten Unternehmen im oberschlesischen Gleiwitz erwartet
man nicht in dieser Umgebung,
zwischen billigen Restaurants
und Dönerkiosken, den gesichtslosen Filialen der Geldinstitute
und zahllosen Billigläden für alles
und nichts.
Jerzy Golbik hat vor vielen Jahren in dieser Nachbarschaft angefangen und ist hier in einer unscheinbaren Büroetage geblieben,
obwohl sein Unternehmen heute
über ein Dutzend Niederlassungen in Polen, Frankreich und der
Schweiz verfügt und mehr als
4000 Menschen für ihn arbeiten.
Golbik ist Chef von „Personnel International“, einer Zeitarbeitsfirma. Deutschland, sagt er, sei bisher für ihn ziemlich uninteressant
gewesen. Wegen der bislang geltenden Beschränkungen für polnische Arbeitnehmer. Seine Niederlassung in Düsseldorf hatte
„eher symbolische Bedeutung“.
„Im nächsten Jahr wird sich das
definitiv ändern“, versichert Golbik. Wenn am 1. Mai 2011 die Beschränkungen fallen, wird er vorbereitet sein.
Deutsche Zeitarbeitsfirmen
gründen schon Filialen im
östlichen Nachbarland
„Es wird keine Flut geben. Und
erst recht wird es kein Schock
für Polen wie 2004/05“
Seine Erfahrungen mit deutschen
Unternehmen hat Golbik in Polen
gemacht. „Wir bestreiten die Logistik für praktisch alle deutschen
Einzelhandelsketten, die sich in
Oberschlesien niedergelassen haben“, sagt er. Im kommenden Jahr
will er auch Arbeitskräfte nach
Deutschland vermitteln. „Es wird
keine Flut geben“, tritt er Befürchtungen entgegen. „Und erst recht
wird es kein Schock für Polen wie
2004/05.“
Als Polen damals der EU beitrat, verzichtete Großbritannien
anders als Deutschland oder Österreich darauf, die Freizügigkeit
für Arbeitnehmer aus Polen einzuschränken. Die Arbeitslosigkeit
lag zu dieser Zeit bei 20 Prozent
und die Durchschnittseinkommen betrugen um 1400 Zloty, das
sind 400 Euro monatlich. Damals
suchten Hunderttausende ihr
Glück auf den fernen Arbeitsmärkten.„Auch gut qualifizierte
Leute waren praktisch bereit, jeden halbwegs akzeptabel bezahlten Job anzunehmen“, erinnert
sich Golbik. Ärzte gingen Kellnern, Bauingenieure verdingten
sich als Fensterputzer und Maschinenbauer fegten Fabrikhallen. Zu Hause fehlten die Fachkräfte. „Das wird sich nicht wiederholen“, meint der Unternehmer Golbik. „Polen hat sich
grundlegend verändert.“
Das frühere Bergbau-Zentrum
Gleiwitz ist dafür ein gutes Beispiel. Rund um den polnischen
8
Viele motivierte Polen arbeiten längst in Deutschland – wie hier in luftiger Höhe.
Arbeitslosenquote
Bruttoinlandsprodukt
in Polen, Jahresdurchschnitt in Prozent
in Polen, Veränderung zum Vorjahr
in Prozent
+6,8
+6,2
20,0
19,719,0
18,3
17,8
16,1
+5,3
13,9
+4,3
9,6
7,1
+3,9
FREIZÜGIG
+5,1
+3,6
8,2
+1,4
+1,2
+1,7
'00 '01 '02 '03 '04 '05 '06 '07 '08 '09
'00 '01 '02 '03 '04 '05 '06 '07 '08 '09
FR/Zange; Quelle: Eurostat
FR/Zange; Quelle: Eurostat
Opel-Standort hat sich viel Industrie angesiedelt – nicht nur AutoZulieferer. Rund 20 000 Arbeitsplätze sind in den vergangenen
zehn Jahren entstanden. Die
Durchschnittslöhne haben sich im
gleichen Zeitraum verdreifacht.
Die Arbeitslosigkeit liegt derzeit
bei nur vier Prozent, in ganz Oberschlesien kaum über sieben Prozent. „Das ist ein ganz anderes Kli-
DPA
ma. Heute müssen wir Fachkräfte
für die Region anwerben“, sagt
Golbik. Ingenieure, Informatiker,
aber auch Krankenschwestern –
das, was der deutsche Arbeitsmarkt künftig tatsächlich brauche, werde mit einiger Sicherheit
nicht in großer Zahl aus Polen
kommen, meint Golbik.
Dem kann Tomasz Major nur
zustimmen: „Wer einen guten Job
Bürger aus acht Ländern Osteuropas
können ab Mai 2011 ohne Einschränkung in Deutschland arbeiten – eine
späte Folge des EU-Beitritts von Polen,
Tschechien, Ungarn, der Slowakei, Slowenien, Estland, Lettland und Litauen.
In loser Folge beschreibt die Frankfurter
Rundschau die Erwartungen, Chancen
und Risiken der Freizügigkeit am Arbeitsmarkt. Was bisher veröffentlicht
wurde, steht im Internet unter:
www.fr-online.de/offenermarkt
in Polen hat, der bleibt.“ Der junge
Krakauer Rechtsanwalt, der in
Frankfurt an der Oder studiert
hat, führt den polnischen Unternehmerverband für grenzüberschreitend tätige Zeitarbeitsfirmen IPP. „Die Deutschen erwarten, so scheint mir, dass junge,
qualifizierte, gut Deutsch sprechende Polen auf den deutschen
Arbeitsmarkt drängen“, sagt er.
Vor allem unmittelbar an der
deutschen Grenze steigt die Zahl
der Menschen ohne Beschäftigung derzeit wieder an. Es gibt
nur 150 Euro Arbeitslosengeld
und auch das nur für sechs Monate beziehungsweise ein Jahr. Wer
davon betroffen ist, der wird es in
Deutschland versuchen. „Aber
auch wer in Polen für umgerechnet 1,20 Euro oder wenig mehr arbeitet, wird es lohnend finden,
sich für drei Euro anzubieten“, ist
Major überzeugt.
Er beobachtet die Entwicklung
aufmerksam. In letzter Zeit haben
deutsche Zeitarbeitsfirmen mit
Blick auf den 1. Mai zunehmend
Niederlassungen in Polen gegründet. „Einige haben von polnischen
Rechtsanwälten Firmentarifverträge aufsetzen lassen, in denen
Dumping-Stundenlöhne von vier,
fünf Euro stehen“, sei ihm zugetragen worden. Die müssten nach
seiner Rechtsauffassung derzeit
in Deutschland nach dem 1. Mai
wohl anerkannt werden.
Major sieht das aus einer polnischen Perspektive mit großer Sorge. „Neue Spieler kommen auf
den Markt, die nicht mehr nach
den bisher geltenden Regeln spielen.“ Das sei nicht im Interesse der
Mitglieder seines Verbandes, die
sich über Jahre ihr Geschäft aufgebaut hätten. „Die einzige Lösung, die ich sehe, mag sich aus
dem Munde eines UnternehmerVerbandschefs kurios anhören“,
weiß Major. „Doch ich bin überzeugt: Wenn der Zeitarbeitsmarkt
nicht von Firmen kaputt gemacht
werden soll, die sich gegenseitig
überbieten,
dann
braucht
Deutschland Mindestlöhne.“ Und
zwar nicht als Einzellösungen,
sondern Flächendecken wie in
Großbritannien, „nein wie fast
überall in Europa“.
Doch das sei keine deutsch-polnische Diskussion, meint Mayor.
Das sei ein rein innerdeutsches
Problem. „Es geht um die Zukunft
der Arbeit in ihrem Land. Sieben
Jahre hat Deutschland durch die
Beschränkung der Freizügigkeit
die wichtigen Diskussionen umgangen. Jetzt muss sich die Politik
stellen.“
styczeń 2011
INLAND
www.taz.de
[email protected]
FREITAG, 26. NOVEMBER 2010  DIE TAGESZEITUNG
Mindestlohn rückt näher
LEIHARBEIT FDP zeigt sich gesprächsbereit beim Mindestlohn in der Zeitarbeit. Doch auch wenn eine verbindliche
Lohnuntergrenze kommt, wird sich das Entleihen von Arbeitskräften aus Osteuropa ab Mai 2011 rechnen
Deutschland verleihen. „Ein gültiger polnischer Tarifvertrag wäre dann auch für hier tätige Zeitarbeitnehmer gültig“, warnt Michael Wehran, Sprecher des Bundesverbandes Zeitarbeit BZA. Eine allgemein verbindliche Lohnuntergrenze hingegen gälte auch
für entsandte Arbeitnehmer.
Doch auch mit einem Mindestlohn rechnet es sich künftig
für Firmen mit Sitz in Polen, Arbeitnehmer an hiesige Unternehmen zu verleihen. Zeitarbei-
VON BARBARA DRIBBUSCH
BERLIN taz | Tomasz Major hat einen Traum. „Ich möchte im
nächsten Jahr mit meinem Sohn
nach Deutschland fahren und
nicht im Fernsehen Witze über
polnische
‚Billiglohnarbeiter‘
hören“, sagt der 35-jährige Unternehmensberater aus Krakau,
„auch deswegen bin ich für einen
Mindestlohn für die Zeitarbeit in
Deutschland“.
Dass ein polnischer Firmenberater vor Lohndumping durch
Arbeitskräfte aus seinem Heimatland warnt, ist bemerkenswert. Ab Mai 2011 herrscht die
Freizügigkeit für Arbeitnehmer
aus den neuen EU-Ländern. Zeitarbeitsfirmen mit Sitz in Polen
könnten dann nach derzeitiger
Rechtslage billige Arbeitskräfte
nach Deutschland verleihen, die
nicht den deutschen Tarifen unterliegen.
Deswegen drängt Bundesarbeitsministerin Ursula von der
Leyen (CDU) auf einen Mindestlohn in der Branche. Die FDP
zeigt sich gesprächsbereit. Die Liberalen wissen, dass sie gegen
Union und Arbeitgeber den Mindestlohn nicht stoppen können,
wollen ihr Ja aber noch als politische Verhandlungsmasse nutzen. Ein Mindestlohn in der Zeitarbeitsbranche ist wahrscheinlich – kann aber noch dauern.
Die Lohnkonkurrenz durch
billigere Arbeitskräfte aus Polen
Steuern und Sozialversicherung für
Leiharbeiter sind
in Polen niedriger
Eine Branche mit vielen Leiharbeitern: Fleischverarbeitung Foto: vario images
käme dabei nicht unbedingt
durch Firmen in polnischer
Hand, betont Major. „10 bis 20
Zeitarbeitsfirmen aus Deutschland“ seien schon an ihn herangetreten und hätten ihn beauftragt, einen „polnischen Haustarifvertrag“ für ihre Tochtergesellschaften in Polen zu entwerfen, erzählt der Rechtsanwalt, der
den Unternehmerverband IPP
für Zeitarbeitsfirmen gründete.
Von der Arbeitnehmerfreizügigkeit ab Mai „werden am Ende fast
ausschließlich deutsche Unternehmen profitieren, sowohl als
ausleihende
Zeitarbeitsunternehmen als auch als Entleiher“,
prophezeit Major.
Die Freizügigkeit gilt für Jobsuchende aus Polen, Tschechien,
Ungarn, der Slowakei, Slowenien,
Estland, Lettland und Litauen. Erwerbssuchende aus diesen Ländern können ab Mai in Deutschland jede sozialversicherungspflichtige Arbeit annehmen und
müssen nach den hiesigen Tarifen oder Mindestlöhnen bezahlt
werden. Eine heikle Situation ergibt sich jedoch in der Zeitarbeit,
wenn dort Firmen mit Sitz im
Ausland Arbeitskräfte nach
ter polnischer Firmen werden
nach dem dortigen Recht sozialversichert und besteuert. Bei einem Bruttolohn von 1.350 Euro
beispielsweise werden für den
Arbeitnehmer nur 19 Prozent,
für den Arbeitgeber nur 11 Prozent an Abgaben fällig, beschreibt Major in der IPP-Fachzeitschrift Entsendung. „Steuern
und Sozialversicherung machen
einen großen Unterschied“, sagt
Major. Auch bei einem Mindestlohn könnten Firmen mit Sitz im
Ausland Zeitarbeiter daher billiger anbieten als die hiesige Konkurrenz.
Meinung + Diskussion SEITE 12
07
Keine Infos
vor US-Angriff
DROHNE Regierung: Wir
wussten von nichts
BERLIN taz | Die Bundesregierung ist nach eigenen Angaben
nicht vorab über einen US-Drohnenangriff in Pakistan informiert worden, bei dem Anfang
Oktober mutmaßlich drei Islamisten aus Hamburg und Wuppertal starben. Das geht aus einer
Antwort auf eine Kleine Anfrage
der Grünen-Bundestagsfraktion
hervor. Die wollte erfahren, ob
die Regierung wusste, dass ein
solcher Angriff stattfinden sollte
und dabei Deutsche getötet werden könnten. „Die Bundesregierung ist von keiner Seite über einen Angriff im Sinne der Fragestellung vorab informiert worden“, heißt es in der Antwort.
Nach von Regierungsseite
nicht bestätigten Berichten sind
bei dem Angriff am 4. Oktober
Bünyamin E. aus Wuppertal und
die Hamburger Naamen M. und
Shahab D. ums Leben gekommen. M. und D. gehörten zu einer
Gruppe von elf Islamisten aus
Hamburg, die sich im Frühjahr
2009 zeitgleich in das afghanisch-pakistanische Grenzgebiet
aufmachten. Auf islamistischen
Internetseiten sind inzwischen
Fotos aufgetaucht, die die Leichname von Bünyamin E. und
Shahab D. zeigen – nicht aber den
von Naamen M. Bünyamin E. hatte die deutsche Staatsangehörigkeit. Die Bundesanwaltschaft in
Karlsruhe prüfe derzeit, ein Ermittlungsverfahren einzuleiten,
WOS
so die Bundesregierung.
ANZEIGE
Ungehorsam vorm Bundestag
PROTESTE Tausende demonstrieren gegen die Verabschiedung des Sparpakets
und wollen den Bundestag belagern. Aufbegehren hielt sich bisher in Grenzen
BERLIN taz | Es soll die Krönung
des heißen Herbstes werden.
Wenn im Bundestag am heutigen Freitag nach viertägiger Debatte die Regierungsmehrheit
den Haushalt für 2011 und damit
auch das milliardenschwere
Sparpaket beschließt, wollen vor
dem Parlament tausende Demonstranten gegen die sozialen
Kürzungen protestieren. Besonders die Hartz-IV-Reform mit der
Streichung des Elterngelds weckt
ihren Unmut. „Sparpaket stoppen! Bundestag belagern!“, lautet
der Aufruf des Bündnisses aus
über 100 linken Organisationen
und Parteien zur Kundgebung
und Demo vor dem Brandenburger Tor.
Seit Monaten mobilisieren sie
für den „Tag X“. Vorbild sind Länder wie Frankreich, Griechenland und Portugal, wo in den vergangenen Wochen regelmäßig
Hunderttausende gegen Sozialkürzungen auf die Straße gingen.
Die Sozialproteste hierzulande
hingegen hatten in diesem Jahr
kaum Konjunktur. Die Organisatoren sind trotzdem optimistisch. Sie hoffen auf bis zu
10.000 Teilnehmer, realistischere Schätzungen gehen von
etwa 3.000 aus.
„Das soll der Höhepunkt der
Sozialproteste in werden“, sagte
Katja Kipping, stellvertretende
Bundesvorsitzende der Linkspartei, der taz. Ihre Partei ruft
als einzige aus dem Bundestag zur Teilnahme an den Protesten auf. „Die Jahre
mit Hartz IV haben
bei den Betroffenen Spuren hinterlassen, die teils
zu Resignation führen“, erklärt
Kipping die schleppenden Sozialproteste. Mitschuld daran hätten aber auch die Gewerkschaf-
ten. „Sie haben den heißen
Herbst, den sie selbst ausgerufen
haben, verschlafen“, sagt Kipping. Es sei bedauerlich, dass sie
sich an den Protesten gegen soziale Kürzungen nicht deutlicher
beteiligten.
„Es wundert mich, dass dort,
wo eigentlich Konflikte losbrechen müssten, fast nichts passiert“, sagt der Politologe Peter
Grottian. Soziale Proteste hätten
es schwer gehabt in diesem
Herbst. „Die Castor-Proteste haben aber gezeigt, dass der Aufruf
zum massenhaften zivilen Ungehorsam erfolgreich sein kann“,
sagt er.
Auch die Initiatoren des heutigen Protests setzen auf zivilen
Ungehorsam. „Wir haben es auf
die Schienen geschafft. Jetzt
schaffen wir es vor den Reichstag“, heißt es in einem Mobilisierungsvideo. Um den Reichstag
gibt es eine großräumige Bannmeile, in der
nur ein eingeschränktes
Versamm-
lungsrecht gilt. Im Bündnisaufruf heißt es: „Wir werden in die
Bannmeile strömen. Dass wir dadurch eventuell eine Ordungswidrigkeit begehen, nehmen wir
in Kauf.“
Der offene Aufruf zum zivilen
Ungehorsam war Hauptargument für die Berliner Versammlungsbehörde, die geplante Demo entlang der Bannmeile kurzfristig zu verbieten. Lediglich die
„Das soll der Höhepunkt der Sozialproteste werden“
KATJA KIPPING, LINKSPARTEI
Kundgebung wurde erlaubt. Es
werde von „militanten linksextremistischen
Gruppierungen“ dafür geworben, „den Bundestag zu belagern und hierzu
die Bannmeile bewusst zu verletzen“, heißt es in der Begründung.
Die Polizei werde die Bannmeile
schützen, Verstöße konsequent
verhindern.
Die Initiatoren legten am
Mittwoch beim Berliner Verwaltungsgericht Widerspruch gegen
das Verbot ein. Bis Redaktionsschluss war unklar, ob die Demo
wie geplant stattfinden kann.
„Unabhängig davon, wie es ausgeht, wird es Aktionen des zivilen
Ungehorsams geben, und zwar
nicht nur von ein paar Dutzend
Leuten“, kündigte Michael Prütz
vom Bündnis „Wir zahlen nicht
für eure Krise“ an. Es ist allerdings Konsens im Bündnis, dass
„keine offene Konfrontation
mit der Polizei gesucht wird“,
PAUL WRUSCH
heißt es.
Meinung + Diskussion SEITE 12
Demo gegen Sozialabbau in
Berlin Foto: Stefan Boness
9
Delegowanie
Brighton & Wood
Instytut
Zatrudnienia
Transgranicznego
Instytut Zatrudnienia Transgranicznego - www.izt.org.pl jest placówką naukowo-badawczą podejmującą problemy
prawne, podatkowe, ubezpieczeniowe
oraz społeczne zatrudnienia transgranicznego pracowników w sposób interdyscyplinarny.
Badania prowadzone przez Instytut
są prekursorskie i w wielu sferach jedyne
w skali kraju.
Do najważniejszych obszarów badawczych Instytutu Zatrudnienia Transgranicznego - www.izt.org.pl zaliczyć należy:
Kancelaria Brighton&Wood
świadczy specjalistyczne usługi doradztwa prawnego, podatkowego, księgowości, płac oraz
usługi outsourcingowe dla firm delegujących polskich pracowników do pracy za granicą
oraz dla firm zatrudniających w Polsce cudzoziemców oraz jest to jedyna na rynku niszowa
kancelaria doradcza zajmująca się wyłącznie transgranicznym zatrudnieniem.
W kancelarii wyodrębnione są:
• analizy polskiego prawodawstwa
i orzecznictwa oraz praktyki urzędów w
zakresie stosowania prawa,
• analizy prawodawstwa państw członkowskich UE,
• analizy orzecznictwa oraz praktyki
urzędów państw członkowskich UE
w zakresie stosowania przepisów regulujących status pracowników delegowanych,
• analizy w zakresie prawa wspólnotowego oraz orzecznictwa Europejskiego
Trybunału Sprawiedliwości,
Instytut Zatrudnienia Transgranicznego www.izt.org.pl:
• sporządza ekspertyzy na potrzeby postępowań sądowych prowadzonych
w kraju i za granicą - na zlecenie sądów
powszechnych, stron i pełnomocników
stron sporów sądowych,
• przygotowuje projekty aktów prawnych regulujących status pracowników
delegowanych za granicę,
• przygotowuje publikacje na temat zatrudnienia transgranicznego,
• prowadzi działalność szkoleniową
w zakresie objętym problematyką badawczą.
Kontakt:
Instytut Zatrudnienia Transgranicznego
PL - 00-685 Warszawa
ul. Poznańska 21 lok. 48
Tel.: + 48 (22) 621 85 16
Fax: + 48 (22) 621 98 21
www.izt.org.pl
[email protected]
10
Działająca w strukturze ATPO-Global Employment Solutions (www.globalemployment.eu)
• dział doradztwa prawnego podatkowego w zakresie delegowania pracowników za granicę
• dział wspierający firmy przy kontrolach prowadzonych przez ZUS, PIP, UKS oraz zagraniczne instytucje kontrolne
• dział zaawansowanych rozwiązań w zakresie księgowości płac
• dwa działy procesowe reprezentujące firmy w sporach sądowych
• dział E101/A1 i innych zagadnień związanych z ZUS
Najbardziej cenione przez klientów Brighton&Wood usługi to:
• sporządzanie dokumentacji dla pracowników delegowanych chroniącej firmę przed
roszczeniami pracowniczymi oraz przed zarzutami stawianymi przez zagraniczne instytucje kontrolne,
• przygotowywanie strategii działania na poszczególnych rynkach zagranicznych,
• uzyskiwanie formularzy E101/A1 oraz prowadzenie z ZUS sporów zmierzających do
uchylenia niekorzystnych dla firm decyzji w zakresie E101/A1,
• korygowanie nieprawidłowych rozliczeń z pracownikami delegowanymi, z ZUS oraz z fiskusem,
• sporządzanie umów z zagranicznymi kontrahentami - zgodnych z prawodawstwem kraju, do którego delegowani są pracownicy oraz zapewniających skuteczną windykację
należności,
• obsługa w zakresie kontroli prowadzonych przez ZUS, PIP, UKS oraz zagraniczne instytucje kontrolne,
• uzyskiwanie od zagranicznych instytucji wiążących interpretacji na temat sytuacji prawno-podatkowej oraz ubezpieczeniowej polskiej firmy delegującej pracowników za granicę,
• reprezentowanie przed sądami w sporach z pracownikami, z ZUS oraz z dłużnikami krajowym i zagranicznymi,
• działalność lobbingowa w kraju, za granicą oraz w instytucjach europejskich.
Prawnicy Brighton&Wood są autorami ponad 200 publikacji na temat transgranicznego zatrudnienia, w tym pierwszych jedynych komentarzy do europejskich przepisów ubezpieczeniowych oraz nowych europejskich przepisów o prawie pracy.
Zespół Brghton&Wood składa się nie tylko z utalentowanych i bardzo doświadczonych
prawników procesowych, ale także z młodych i bardzo wykwalifikowanych współpracowników,
którzy jeszcze niedawno pełnili funkcje w urzędach kontrolujących polskie firmy (PIP, ZUS,
administracja skarbowa). Szanują oni sobie i z pasją wykonują swoją pracę dla firm, są rękojmią najlepszej znajomości procedur, zwyczajów i praktyk, ale i wiedzy na temat patologii
urzędniczej.
Każdy klient traktowany jest przez Brighton&Wood indywidualnie, ponieważ celem Kancelarii jest prowadzenie ciekawych spraw, wygrywanie głośnych sporów, wpływanie na kreowanie
rynku transgranicznego zatrudnienia. Stałymi klientami Brighton&Wood są firmy prowadzone
przez ciekawych ludzi, spośród których wielu stało się naszymi dobrymi przyjaciółmi. Dla nich,
w szczególnych sytuacjach, prawnicy Brighton&Wood są do dyspozycji 24h na dobę i 7 dni
w tygodniu.
Z usług Kancelarii Brighton&Wood skorzystało w latach 2008-2009 ponad 120 firm wysyłających pracowników za granicę.
Tomasz Major
Managing Partner, Dep. of Cross-Border Employment
Brighton & Wood, PL - 00-685 Warszawa, ul. Poznańska 21 lok. 48
Tel.: + 48 (22) 621 85 16, Mobile: + 48 510 126 903, Fax: + 48 (22) 621 98 21
Email: [email protected], www.BrightonWood.net
Brighton & Wood is a Member of ATPO - Global Employment Solutions
(www.atpo.pl) - Law-Payroll-Bookkeeping-Risk Management