Polsk språk 1 POL1110 ORDKLASSER

Polsk språk 1
POL1110
Forelesning 4
H2006
ORDKLASSER
• alle polske ord kan deles i to grupper – som
bøyes og som ikke bøyes
ordklassene
bøyes
ikke bøyes
substantiv
adverb
adjektiv
pronomen
partikler
preposisjoner
verb
tallord
konjunksjoner
1
być + NEKTELSE = mieć + GENITIV
Piotr jest tutaj.
On jest tutaj.
Tutaj nie ma Piotra.
Nie ma go tutaj.
Tu jest Zosia.
Ona tu jest.
Tu nie ma Zosi.
Jej tu nie ma.
Tutaj są wszyscy.
Oni tutaj są.
Tutaj nie ma nikogo.
Tutaj ich nie ma.
HARDE / BLØTE KONSONANTER
fremre
pbtdfwłmnrsz
harde
c dz cz dż sz ż (rz)
funksjonelt
bløte
ć (ci) dź (dzi) ś (si) ź (zi) ń (ni) l j
bløte
k g ch (h)
harde
sentrale
bakre
fremre og bløte: pi bi fi wi mi
2
GENITIV
• uttrykker eiendomsforhold – noe(n) tilhører noe(n)
eller er del av noe
torebka pani Ewy autor książki
data urodzenia
obywatel Polski
• følger etter en nektelse (her erstattes Akk. av Gen.)
Czytam gazetę
(Akk.)
Nie czytam gazety (Gen.)
• betegner fravær
Nie ma torebki pani Ewy.
• følger etter alle uttrykk for mål og mengde
kilogram cukru
litr mleka
GENITIV
m
animatum
f
n
inanimatum
-a
-y
frem. harde +
funk. bløte + h ÷l
-a
-u
-a
-i / -ii
bak. harde + bløte
+ l ÷h
pana
Piotra
pająka
psa
komputera
traktora
stołu
długopisu
gazety
władzy
nogi
mafii
okna pióra
jabłka
3
GENITIV SINGULARIS AV ADJEKTIV
m
f
n
-ego
-ej
-ego
Nom.
dobry
długopis
Nom.
dobra
książka
Nom.
dobre
dziecko
dobrego
długopisu
dobrej
książki
dobrego
dziecka
EIENDOMSPRONOMEN
mój, twój, nasz, wasz
Czytam moją książkę.
Nie czytam mojej książki.
Akk.
Gen.
jf. Czytam fajną książkę.
Nie czytam fajnej książki.
Oglądam twój film.
Nie oglądam twojego filmu.
Akk.
Gen.
jf. Oglądam głupi film.
Nie oglądam głupiego filmu.
Widzę nasze dziecko.
Nie widzę naszego dziecka.
Akk.
Gen.
jf. Widzę małe dziecko.
Nie widzę małego dziecka.
Sprzątacie wasz samochód.
Akk.
Nie sprzątacie waszego samochodu. Gen.
NB!
Czytam jego list.
Oglądam jej książkę.
Akk.
Akk.
jf. szybki samochód
szybkiego samochodu
Nie czytam jego listu.
Gen.
Nie oglądam jej książki. Gen.
4
PERSONLIGE PRONOMEN
Genitiv
Nom.
Genitiv
Nom.
entall
Genitiv
flertall
ja
ty
on
ona
ono
mnie
cię, ciebie
go, jego, niego
jej, niej
go, niego
my
wy
oni
one
nas
was
ich, nich
ich, nich
nikt
nic
nikogo
niczego
wszyscy wszystkich
JECHAĆ / IŚĆ
• betegner en bestemt retning, en bevegelse
utført på et konkret tidspunkt med
henholdsvis farkost/transportmiddel el. til
fots
Jadę do Warszawy. (i morgen, på mandag)
Idziemy do szkoły. (nå, om 10 minutter)
5
JEŹDZIĆ / CHODZIĆ
• betegner en ubestemt retning, en bevegelse
uten referanse til tidsaspekt eller varighet,
dvs. rutine, gjentakelse eller potensiell
bevegelse
Jeżdżę do Warszawy. (ofte, hvert år)
Chodzimy do szkoły. (vi går på skole)
JEŹDZIĆ
entall
ja
ty
on, ona, ono (pan, pani)
jeżdżę
jeździsz
jeździ
flertall
my
wy
oni, one (państwo)
jeździmy
jeździcie
jeżdżą
6
CHODZIĆ
entall
ja
ty
on, ona, ono (pan, pani)
chodzę
chodzisz
chodzi
flertall
my
wy
oni, one (państwo)
chodzimy
chodzicie
chodzą
BEVEGELSESVERB
substantiv + verb +
(Nom.)
substantiv +
(Instr.)
preposisjon +
substantiv
(Gen.)
do (na) / z (ze)
Basia
jedzie
rowerem
do
szkoły.
Ela i Ula
idą
piechotą
na
zakupy.
(Wy)
płyniecie
statkiem
z
Gdańska.
(Ja)
wracam
promem
ze
Szczecina.
7
BRAĆ
entall
ja
ty
on, ona, ono (pan, pani)
biorę
bierzesz
bierze
flertall
my
wy
oni, one (państwo)
bierzemy
bierzecie
biorą
MODALT HJELPEVERB CHCIEĆ
entall
ja
ty
on, ona, ono (pan, pani)
chcę
chcesz
chce
flertall
my
wy
oni, one (państwo)
chcemy
chcecie
chcą
8
MODALT HJELPEVERB MÓC
entall
ja
ty
on, ona, ono (pan, pani)
mogę
możesz
może
flertall
my
wy
oni, one (państwo)
możemy
możecie
mogą
MODALT HJELPEVERB MUSIEĆ
entall
ja
ty
on, ona, ono (pan, pani)
muszę
musisz
musi
flertall
my
wy
oni, one (państwo)
musimy
musicie
muszą
9
MODALE HJELPEVERB
MUSIEĆ, MÓC, CHCIEĆ, LUBIĆ
• musieć, móc, chcieć, lubić + Infinitiv
Muszę iść do pracy.
Kasia może zrobić obiad.
Chcecie uczyć się języka polskiego?
Lubisz chodzić do kina.
VERB SOM TAR AKKUSATIV
• chcieć + Gen. // Akk.
Chcę kawy (Gen.) // Chcę kawę (Akk.)
• lubić + Akk.
Lubię Jolę.
• uwielbiać + Akk.
Ula uwielbia swojego brata.
10
VERB SOM TAR GENITIV
• słuchać + Gen.
Czasem słucham radia.
• bać się + Gen.
Wojtek strasznie boi się egzaminu.
• potrzebować + Gen.
Czy potrzebujecie tej gazety.
• uczyć się + Gen.
W tym semestrze uczę się (języka) francuskiego.
• szukać + Gen.
Szkamy ładnego mieszkania.
VERB SOM TAR INSTR.
• bawić się + Instr.
Ania bawi się lalką.
NB! Ania bawi się z Markiem.
• interesować się + Instr.
Interesuję się koszykówką.
• opiekować się + Instr.
Opiekujemy się chorymi zwierzętami.
11
PREPOSISJONER Z – BEZ
z + Instr.
Piję herbatę z cukrem.
Maria lubi kawę ze śmietanką.
bez + Gen.
Piję herbatę bez cukru.
Maria lubi kawę bez śmietanki.
PERSONLIGE PRONOMEN
AKKUSATIV OG GENITIV
Akk.
Patrzę na niego
Patrzę na nią
Patrzę na nich
Patrzę na nie
Gen.
Idę do niego
Idę do niej
Idę do nich
Idę do nich
Widzę go
Widzę ją
Widzę ich
Widzę je
Szukam go
Szukam jej
Szukam ich
Szukam ich
12
PERSONLIGE PRONOMEN – INSTR.
Nom.
ja
ty
on
ona
ono
Instrumentalis
entall
mną
tobą
nim
nią
nim
Nom.
my
wy
oni
one
Instrumentalis
flertall
nami
wami
nimi
nimi
GRUNNTALL
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
jeden
dwa
trzy
cztery
pięć
sześć
siedem
osiem
dziewięć
dziesięć
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
jedenaście
dwanaście
trzynaście
czternaście
piętnaście
szesnaście
siedemnaście
osiemnaście
dziewiętnaście
dwadzieścia
13
GRUNNTALL – forts.
21
22
23
24
25
26
27
28
29
dwadzieścia jeden
dwadzieścia dwa
dwadzieścia trzy
dwadzieścia cztery
dwadzieścia pięć
dwadzieścia sześć
dwadzieścia siedem
dwadzieścia osiem
dwadzieścia dziewięć
30
40
50
60
70
80
90
100
trzydzieści
czterdzieści
pięćdziesiąt
sześćdziesiąt
siedemdziesiąt
osiemdziesiąt
dziewięćdziesiąt
sto
ORDENSTALL
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
pierwszy
drugi
trzeci
czwarty
piąty
szósty
siódmy
ósmy
dziewiąty
dziesiąty
jedenasty
dwunasty
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
trzynasty
czternasty
piętnasty
szesnasty
siedemnasty
osiemnasty
dziewiętnasty
dwudziesty
dwudziesty pierwszy
dwudziesty drugi
dwudziesty trzeci
dwudziesty czwarty
…………
14
ORDENSTALL – forts.
m
f
n
-y, -i
-a
-e
pierwszy raz
drugi raz
trzeci raz
pierwsza godzina pierwsze dziecko
druga godzina
drugie dziecko
trzecia godzina
trzecie dziecko
15