W związku z przewidywaną inwazją Niemiec w lipcu 1939 roku

W związku z przewidywaną inwazją Niemiec w lipcu 1939 roku ukończono szosę, łączącą Armię Pomorze z Armią Łódź. Przygotowano plan przestrzennego zagospodarowania uzdrowiska, wytyczono wiele ulic poprzecznych do Szlaku, sprzedano działki budowlane. Niestety II wojna światowa przerwała ten tak dobrze zapowiadający się okres dla miejscowości Otłoczyn. Bunkry Twierdzy Toruń w Otłoczynie
II Wojna Światowa
W czasie wojny Otłoczyn został włączony w granice administracyjne Rzeszy Niemieckiej. Wszystkim tym mieszkańcom, którzy nie podpisali volkslisty, zabrano gospodarstwa, domy i zamieszkali w nich niemieccy żandarmi.
W jednym z domów, przy którym na wzgórzu stała murowana kapliczka, prowadzono dom wypoczynkowy dla dziewcząt z Hitlerjugend. Mieszkańcy zwyczajowo modlili się przed figurą Najświętszego Serca Pana Jezusa. Zburzono, więc kapliczkę, spalono też katolicki drewniany kościółek, młyn hollendra, który nie podpisał volkslisty, również budynek Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi w którym prowadziły przedszkole.
Kapliczka Najświętszego Serca Pana Jezusa 1934r.
Pracownik leśny Józef Kwiatkowski (ur. w 1895r.) sołtys Otłoczyna jako przedstawiciel polskiej władzy został aresztowany, więziony w toruńskim Forcie VII i zamordowany w 1939 w miejscu masowej kaźni, zwanym Barbarka. Figurka Chrystusa ukryta przez jednego z mieszkańców pana Grzegorza Jezierskiego, przetrwała wojnę i ocalała. Zorganizowano akcję poszukiwania jej pod groźbą kary śmierci dla tego, kto mógł wiedzieć i nie zdradzi miejsca jej ukrycia. Na pamiątkę tego zdarzenia, po wojnie Kościół w Otłoczynie otrzymał imię Najświętszego Serca Pana Jezusa. W Domu Kuracjusza prowadzono niemiecką szkołę. Pod koniec wojny w 1944roku Niemcy rozbudowywali zewnętrzny pas obrony Twierdzy Toruń. Zorganizowali obozy pracy dla kilkunastu tysięcy przymusowych robotników. Wysiedlono z własnych domów mieszkańców Otłoczynka. Wzdłuż rzeki Tążyny powstały umocnienia artyleryjskie i ziemne, rowy pepance i trzy linie okopów. W 1945r. Niemcy wycofali się z tej okolicy bez walki, gdy zaistniało niebezpieczeństwo oskrzydlenia pozycji.
Polska Ludowa
Po wojnie władze PRL­u uznały Otłoczyn za typową wieś rolniczą. Mieszkańcy, którzy przeżyli wojnę, nie pozostali na obczyźnie i powrócili do swoich domów, teraz zmuszeni byli dzierżawić ziemię, siać zboże, kupować świniaki, by wywiązać się z tak zwanej obowiązkowej kontraktacji. Na cześć terenu przedwojennej gminy Popioły (rozbudowywanej w czasie wojny przez Niemców Twierdzy Toruń), powiększono istniejący już poligon wojskowy. Zajęto dużą cześć Otłoczyna. Buldożerami zrównano z ziemią budynki Otłoczynka, by nie mogli powrócić do swoich domów ich prawowici właściciele. Nielicznym udało się uzyskać zasiedlenie w pustych po wojnie domostwach Otłoczyna. Aktywnie w tej działalności pomagali funkcjonariusze Milicji Obywatelskiej „pozyskując” domy Olędrów i przedwojennych oficerów Wojska Polskiego. Uznano, że typowo wiejskiej miejscowości nie potrzebna jest droga brukowana przez wieś, więc bruk rozebrano i wywieziono gdzieś na „budowę socjalizmu.
Założono, że jednak będzie kontynuowany istniejący od dwustu lat charakter uzdrowiskowy miejscowości. W Domu Kuracjusza zwanym potocznie „Parchohl”, utworzono dom kolonijny dla dzieci pracowników UMK Toruń, z czasem przemieniony na Ośrodek Młodzieżowych Hufców Pracy. W szkole działało w okresie letnim schronisko młodzieżowe a na terenach nadwiślańskich campingowe pola namiotowe. Uzdrowisko oczywiście, zgodnie z ówczesną totalitarną ideologią, w całości miało być państwowe. Ograniczono znacznie prawo do prywatnej zabudowy, dziedziczenia i kupna nieruchomości. Zamrożono Otłoczyn na długie czterdzieści lat. Jeszcze po wojnie przyjeżdżali nieliczni kuracjusze zakochani w Otłoczynie, z czasem było ich coraz mniej i mniej.
Każdy nowy pierwszy sekretarz PZPR w swym orędziu do narodu deklarował między innymi, że w pobliskim Otłoczynie koło Ciechocinka wybuduje „światowej klasy uzdrowisko”. Planowano postawienie tamy na rzece Tążynie, powstanie kąpielisko a przy nim kasyna gry, hotele, sanatoria – „Otłoczyn dla dewizowców a Ciechocinek dla krajowców”. 1 ­ istniejąca dzielnica uzdrowiskowa,
2 – projektowane dzielnice uzdrowiskowe,
3 – zieleń leśna,
Obszar ochrony uzdrowiskowej Niziny Ciechocińskiej Toruń ­ Otłoczyn – Ciechocinek
( wg Wysockiej)
Przekazanie Otłoczyna wraz z jego osadami Otłoczynek i Karczemka z Powiatu Toruńskiego do Aleksandrowskiego spowodował przykre następstwa dla Otłoczyna.. Po pierwsze likwidacja Nadleśnictwa Otłoczyn i przeniesienie go do Gniewkowa. Leśnictwo Otłoczyn pozostanie w granicach wsi, ale już Leśnictwo Karczemka oraz całe to prastare sioło Otłoczyna i poligon z terenami Otłoczynka zostają włączone do wsi Brzoza. Białe Błota włączono do terenów miasta Aleksandrów i zmieniono nazwę prawobrzeżnego Otłoczynka na Białe Błota. Lukę tą wypełniło włączenie części lewobrzeżnego Otłoczynka z sołectwa Otłoczyn i formalnie nie było żadnych zmian czy braków miejscowości. Pozostała część Niziny Ciechocińskiej znalazła się w Gminie Raciążek. Mapa z 1962 roku Otłoczynek po obu stronach rzeki Tążyny
Urzędnicy palcem po mapie handlowali żywym towarem a skutki tego działania są do dziś fatalne dla mieszkańców Otłoczyna. Niedługo po tym podziale administracyjnym zlikwidowano gminę Raciążek za bezprawny handel terenami wokół Ciechocinka. Część włączono w granice Ciechocinka a pozostałe tereny do gminy Aleksandrów Kujawski dla której Otłoczyn był przysłowiowym piątym kołem u wozu. W 1986 roku Wojciech Jaruzelski uchylił przepisy dotyczące ochrony mikroklimatu Niziny, ostatecznie zrezygnowano z budowy PPUO ­ Państwowego Przedsiębiorstwa Uzdrowisko Otłoczyn.
Anna Walentynowicz podczas wypoczynku w Otłoczynie 1983 rok
Rozpoczął się naturalny ruch ziemi, ale radość była przedwczesna. Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi sprzedało swoją działkę po przedszkolu, ale nieomal natychmiast kupujący ją utracił. Z prawa pierwokupu skorzystał naczelnik gminy. Następnie podzielił na siedem maleńkich działeczek i sprzedał innym. Do 1986 roku komuniści nic nie zrobili, ale dlatego też nie dokonali bezmyślnych zniszczeń. Teraz rozpoczęła się bezplanowa gospodarka gminnymi gruntami, te odbierane za emerytury rolnicze przekazywano Lasom Państwowym wraz z drogami dojazdowymi do działek, oni włączali je do terenu wsi Brzoza Toruńska a na tych przeznaczonych do sprzedaży bezplanowa zabudowa w stylu podmiejskich osiedli domków jednorodzinnych. Niszczenie największej zalety Otłoczyna, luźnej plenerowej zabudowy wkomponowanej w leśny krajobraz.
III Rzeczpospolita
W 1993 roku Komisja Statutowa Rady Gminy Aleksandrów Kujawski przygotowała założenia prawne do Statutu Gminy, chroniące Nizinę Ciechocińską. Odpowiedź wojewody włocławskiego była jednoznaczna a w treści swej zaiste przerażająca : „nie zatwierdzę takiego statutu gminy, nie ma sensu chronić Otłoczyna pomimo jego pierwszej strefy klimatycznej, ponieważ Ciechocinek jest tak zatruty, że praktycznie jako uzdrowisko już nie istnieje”.
Zamknięto Urząd Pocztowy, zlikwidowano jednostkę OSP, szkołę i salę gimnastyczną. Wywieziono sprzęt sportowy, który był majątkiem Rady Szkoły w Otłoczynie – pierwszej Rady która powstała w województwie Włocławskim. Rada Szkoły zainstalowała ujęcie wody, sanitariaty, centralne ogrzewanie, łazienki w mieszkaniach służbowych za swoje pieniądze kupiono zbiorniki do ogrzewania wody, okna, boazerię do mieszkań służbowych. Zgodnie ze statutem majątek Rady Szkoły w wypadku jej likwidacji przechodził na własność Rady Sołeckiej członka statutowego Rady Szkoły. Nic takiego się nie stało. Jakby tego było mało podarowano boisko do gry w piłkę Lasom Państwowym, niezwłocznie zaorano je i posadzono las. W tym czasie obowiązywał jeszcze plan przestrzennego zagospodarowania dla Otłoczyna. Teren ten był oznaczony jako „tereny rekreacyjno wypoczynkowe dla mieszkańców Otłoczyna”. Plan Odnowy Otłoczyna jest dosłownie niezbędny dla mieszkańców tej miejscowości. Dwustu ludzi wyjechało za pracą poza granice Polski. Musimy wszystko zrobić by starali się tu powrócić i by uwierzyli, że ten okres planowego niszczenia Otłoczyna przeszedł już do przeszłości. Bibliografia
1. Bronisław Chlebowski ­ „Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych Krajów Słowiańskich” ­ Warszawa 1902
2. Krzysztof Biskup, Lech Narębski, Waldemar Rutkowski ­ „Forty toruńskie” ­ Toruń 1975
− Aleksandra Cofta­Broniewska ­ „Grupa kruszańska kultury przeworskiej” ­ Poznań 1979
− Aleksandra Cofta­Broniewska, Aleksander Kośko ­ „Historia pierwotna społeczeństw Kujaw” ­ Poznań 1982
− Stefan Paczkowski ­ „Służewo na Kujawach Wschodnich dziejów” ­ Włocławek 1999
− Piotr Chachlikowski ­ „Kamieniarstwo późno neolitycznych społeczeństw Kujaw” ­ Poznań 1997
− Jerzy Erwiński, Tomasz Krzemiński, Jerzy Trescher ­ „Dawny Aleksandrów” ­ Aleksandrów Kujawski
− Aleksandra Cofta­Broniewska, Aleksander Kośko ­ „Kujawy w pradziejach i starożytności” ­ Poznań 2002
− Wykład prof. dr hab. Aleksandry Cofta­Broniewskiej „Otłoczyn na szlaku bursztynowym” Otłoczyn 2008
1.3.2. Historia badań archeologicznych w Otłoczynie
1895 pierwsze znaleziska przekazane z Otłoczyna do Muzeum w Toruniu
1948 do poł. lat 60­tych XX w. informacje o odkryciach i penetracje terenowe:
– Bonifacy Zielonka nauczyciel Szkoły Podstawowej w Otłoczynie
Badania terenowe:
ST.1 – usytuowane na niewielkim piaszczystym wzniesieniu przylegającym do krawędzi jednej z wysokich teras pradolinnych Kotliny Toruńskiej. Pierwotna rzeźba terenu odkształcona przez drogi, miedze oraz cmentarze
(grunty Bolesława Borzemskiego i Henryka Drożdża)
1953 Bonifacy Zielonka Muzeum Okręgowe w Toruniu
1955 Jerzy Kmieciński z ramienia Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego Łodzi
1970 Henryk Wiklak z ramienia Muzeum Okręgowego w Toruniu i Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Bydgoszczy
1974 i 1980 weryfikacja Zespołów Badań Kujaw Katedry Archeologii UAM w Poznaniu
1982 ZBK KA UAM w Poznaniu
Cmentarzysko i osada ludności kultury przeworskiej – Pl, OR
ST.2 – na piaszczystym pagórku. Od strony E wzniesienie przylega do dna doliny Wisły Badane w różnych latach przez Bonifacego Zielonkę
1955 Jerzy Kmieciński MAiE w Łodzi
1980 i 1982 ZBK KA UAM w Poznaniu
Cmentarzysko ludności kultury przeworskiej i cmentarzysko wczesnośredniowieczne
ST.3 – położone na krawędzi niewielkiego cypla jednej z wysokich teras pradoliny Wisły
1953 Bonifacy Zielonka Muzeum Okręgowe w Toruniu
1955 Jerzy Kmieciński MAiE w Łodzi
1982 ZBK KA UAM w Poznaniu
Osada ludności kultury przeworskiej OR
ST.4 – na piaszczystym wyniesieniu 1974 badania powierzchniowe ZBK KA UAM
Osada ludności kultury przeworskiej OR
ST.5 – w obrębie terasy zalewowej doliny Wisły na wydłużonym wzniesieniu.
Lata 50­te XX w. Bonifacy Zielonka
1974 i 1980 weryfikacje ZBK KA UAM
1982 badania wykopaliskowe ZBK KA UAM w Poznaniu
Osada ludności kultury przeworskiej OR