docinstytucja pocztowego operatora wyznaczonego w unii europejskiej
download 
Reklamacja Transkrypt
instytucja pocztowego operatora wyznaczonego w unii europejskiej
INSTYTUCJA POCZTOWEGO OPERATORA WYZNACZONEGO W UNII EUROPEJSKIEJ Przegląd rozwiązań krajowych w zakresie świadczenia pocztowych usług publicznych w 27 państwach Unii Europejskiej Warszawa, grudzień 2014 r. SPIS TREŚCI: WSTĘP 5 WSTĘP1 ..................................................................... III. Mniejsze państwa „starej” Unii ......... III. Mniejsze państwa „starej” Unii 35 .......... 7 KLUCZOWE WNIOSKI Z RAPORTU KLUCZOWE WNIOSKI Z RAPORTU 4 Belgia............................................................. Belgia35 POLSKA LIDEREM LIBERALI POLSKA LIDEREM LIBERALIZACJI RYNKU POLSKA LIDEREM LIBERALIZACJI RYNKU POCZTOWEGO WW UNII EUROPEJSKIEJ POCZTOWEGO UNII EUROPEJSKIEJ9 .. Portugalia .................................................... Portugalia36 DLACZEGO UNIA EUROPEJSKA DLACZEGO UNIA EUROPEJSKA USTANOWIŁAUSTANOWIŁA INSTYTUCJĘ INSTYTUCJĘ Holandia....................................................... Holandia39 POCZTOWEGO OPERATORAOPERATORA POCZTOWEGO WYZNACZONEGO? ....................................... 11 Grecja ............................................................ Grecja Grecja41 JAK PRZEBIEGA PROCES WYBORU JAK PRZEBIEGA PROCES WYBORU .......... 13 OPERATORA WYZNACZONEGO? OPERATORA WYZNACZONEGO? Irlandia.......................................................... Irlandia44 JAK POWINNY BYĆ SFORMUŁOWANE JAKJAK POWINNY BYĆBYĆ SFORMUŁOWANE POWINNY SFORMUŁOWANE KRYTERIA KONKURSOWE? 23 ....................... KRYTERIA KONKURSOWE? KRYTERIA KONKURSOWE?17 POMOC PUBLICZNA DLA OPERATORÓW POMOC DLA OPERATORÓW POMOCPUBLICZNA PUBLICZNA DLA OPERATORÓW W EUROPIE27 WYZNACZONYCH WYZNACZONYCH W EUROPIE ............... 21 WYZNACZONYCH W EUROP OPERATORZY WYZNACZENI W OPERATORZY WYZNACZENI W OPERATORZY WYZNACZENI W PAŃSTWACH UNII EUROPEJ 29 PAŃSTWACH UNII EUROPEJSKIEJ PAŃSTWACH UNII EUROPEJ ......... 23 I. NAJWIĘKSZE PAŃSTWA EUROPE I. Największe państwapaństwa europejskie ...... 23 I. Największe europejsk3 Austria .......................................................... Austria38 Dania ............................................................. Dania42 Luxemburg .................................................. 45 Luxemburg IV. Nowe państwa członkowskie .......... 46 Bułgaria ...................................................... Bułgaria46 Chorwacja .................................................. Chorwacja47 Cypr .............................................................. Cypr47 Czechy ........................................................ Czechy48 Estonia ........................................................ Estonia49 Niemcy.......................................................... NIEMCY23 Litwa ............................................................. Litwa49 Wielka Brytania ........................................ 25 WIELKA BRYTANIA Łotwa ........................................................... Łotwa50 Francja .......................................................... FRANCJA27 Malta ............................................................. Malta51 Włochy ......................................................... WŁOCHY29 Rumunia ...................................................... 52 Rumunia Hiszpania .................................................... HISZPANIA30 Słowacja ...................................................... 53 Słowacja ...................... Państwa skandynawskie II. II. PAŃSTWA SKANDYNAWSKIE32 Słowenia ...................................................... 54 SZWECJA32 Szwecja ........................................................ Węgry ........................................................... 54 Finlandia .................................................... 33 FINLANDIA BIBLOGRAFIA ................................................... 57 3 4 WSTĘP Szanowni Państwo, W 2015 r. rozstrzygnięty zostanie w Polsce przetarg na pocztowego operatora wyznaczonego na kolejnych 10 lat. W przededniu tej decyzji prezentujemy raport przedstawiający funkcjonowanie instytucji operatora wyznaczonego w państwach Unii Europejskiej. Instytucja ta, (poprzednio operatora publicznego), zaczęła funkcjonować od 1 stycznia 2011 r., a w przypadku nowych państw członkowskich dwa lata później i ma zapewnić dostępność wysokiej jakości usług pocztowych dla wszystkich obywateli, mimo pełnej liberalizacji rynku. Najważniejszy wniosek, jaki nasuwa się po analizie rozwiązań europejskich jest taki, że w każdym przypadku operatorem wyznaczonym jest dotychczasowy operator publiczny, najczęściej legitymujący się kilkusetletnią tradycją funkcjonowania. Ciekawych obserwacji można dokonać na przykładzie Holandii i Niemiec. Całkowicie sprywatyzowana poczta holenderska zdecydowanie wyróżnia się na tle innych europejskich operatorów wyznaczonych – nie tylko zlikwidowała wszystkie tradycyjne placówki pocztowe, ale także zrezygnowała z dostarczania listów w poniedziałki i rozważa ograniczenie obsługi korespondencji do trzech, czterech dni w tygodniu. Pokazuje to, że działanie przedsiębiorstwa należącego w 100% do prywatnych inwestorów, będzie siłą rzeczy nastawione na maksymalizację zysku, a nie realizację misji publicznej. W Niemczech natomiast nie ustanowiono oficjalnie operatora wyznaczonego, ponieważ firma Deutsche Post DHL została we wcześniejszych latach tak skutecznie zmodernizowana i dofinansowana z budżetu państwa, że świadczy obecnie usługi o wyższym standardzie niż wynika to z wymagań stawianych operatorowi wyznaczonemu. Ponadto przykład funkcjonowania niemieckiej, brytyjskiej czy belgijskiej poczty pokazuje, że liberalizacja rynku nie musi być okazją by tylko zamienić jednego operatora na innego. Stojąc przed wyborem operatora wyznaczonego na kolejną dekadę, powinniśmy spojrzeć w szerszej perspektywie i zastanowić się, czy naszym celem jest budowanie silnej grupy pocztowo-logistyczno-finansowej, która będzie mogła z sukcesem zadebiutować na giełdzie i stanowić ważny element infrastruktury państwa – czy może zależy nam na ustanowieniu precedensu w skali całej Europy i znacznym zmniejszeniu szans polskiej firmy na trwały rozwój. Warto również zastanowić się na ile pocztowa usługa powszechna i jej realizacja jest działaniem, które odpowiada definicji ważnego celu społecznego i działania w szerszym interesie gospodarczym. 5 6 KLUCZOWE WNIOSKI Z RAPORTU • Polska jest najbardziej liberalnym rynkiem pocztowym w Unii Europejskiej. Nie tylko jako pierwsi wybieramy operatora wyznaczonego drogą konkursu, podczas gdy w pozostałych krajach tę funkcję przez kilka lub kilkanaście lat czas będą pełnili dotychczasowi operatorzy publiczni, ale też mamy najmniejsze bariery wejścia na rynek. Aby prowadzić działalność operatora pocztowego wystarczy tylko wpis do rejestru. Z tej możliwości skorzystało już 297 firm. • Rynek pocztowy w Polsce jest w pełni zliberalizowany, a niektóre regulacje mają charakter wybitnie pionierski. Jednak pełne uwolnienie rynku pocztowego z dniem 1 stycznia 2013 r. i jednoczesne funkcjonowanie na nim operatora wyznaczonego jest przyczyną wielu kontrowersji. Nierzadko spotkać można tezy o zbyt powolnej lub niepełnej liberalizacji rynku pocztowego w naszym kraju. Opinie takie wypływają ze zbyt małej wiedzy na temat istoty hybrydowego rozwiązania wprowadzonego ustawodawstwem UE, mającego pogodzić niejako ogień z wodą - pełną wolność działalności gospodarczej z prawem wszystkich obywateli do korzystania z pocztowej usługi powszechnej. • Operator wyznaczony to podmiot, który zapewnia wszystkim obywatelom, mimo pełnej liberalizacji rynku pocztowego, dostęp do wysokiej jakości usług pocztowych, świadczonych po przystępnych cenach, w każdym miejscu danego kraju na takich samych zasadach. • Wśród najważniejszych obowiązków pocztowego operatora wyznaczonego jest stworzenie odpowiednio gęstej sieci placówek pocztowych i pocztowych skrzynek nadawczych, także na terenach o niskim współczynniku zaludnienia. Właśnie tam usługi pocztowe mają największe znaczenie dla zapewnienia mieszkańcom komunikacji, możliwości uczestniczenia w życiu gospodarczym i zatrudnienia. Zadaniem operatora jest świadczenie usług odpowiednio często, tzn. doręczanie i odbieranie przesyłek przynajmniej raz dziennie przez pięć dni w tygodniu. Spójności społecznej służą też przystępne ceny i jednolita taryfa operatora, obowiązująca na terenie całego kraju, niezależnie od położenia geograficznego danego klienta i kosztów jakie generuje on dla poczty. • W Polsce przed końcem 2014 r. zostanie ogłoszony konkurs na operatora wyznaczonego, który będzie sprawował tę funkcję w latach 2016 - 2025. Dwuetapową procedurę przeprowadzi Urząd Komunikacji Elektronicznej, będzie to pierwszy taki konkurs w Unii Europejskiej. 7 • Kluczowe dla kształtu rynku pocztowego na najbliższe lata w Polsce jest solidne przygotowanie warunków i kryteriów konkursu. Decydującego znaczenia nie powinien mieć koszt świadczenia usług powszechnych, ponieważ jego nadmierne obniżanie może wpłynąć na zmniejszenie standardu w zakresie dostępności, jakości i bezpieczeństwa usługi powszechnej. Wśród wymagań warto uwzględnić zwłaszcza liczbę oferujących pełen zakres usług placówek własnych operatorów, odsetek pracowników zatrudnionych na umowę o pracę, zdolność do pełnienia zadań na rzecz obronności, bezpieczeństwa i porządku publicznego oraz świadczenie usług osobom niepełnosprawnym. • Poczta Polska nie otrzymywała w ostatnich latach żadnej pomocy z budżetu państwa. Inaczej dzieje się w innych państwach UE. Niemcy tak dużo zainwestowali w Deutsche Post, że obecnie nie potrzebują nawet ustanawiać operatora wyznaczonego. Niemiecka firma jest największą na świecie grupą logistyczno - pocztową, która podbija zagraniczne rynki i świadczy wyższy standard usług niż przewidziany dla powszechnej usługi pocztowej. 8 POLSKA LIDEREM LIBERALIZACJI RYNKU POCZTOWEGO W UNII EUROPEJSKIEJ Rynek pocztowy w Polsce jest w pełni zliberalizowany, a niektóre regulacje mają charakter wybitnie pionierski. Jednak pełne uwolnienie rynku pocztowego z dniem 1 stycznia 2013 r. i jednoczesne funkcjonowanie na nim operatora wyznaczonego jest przyczyną wielu nieporozumień. Nierzadko spotkać można tezy o zbyt powolnej lub niepełnej liberalizacji rynku pocztowego w naszym kraju. Opinie takie wypływają ze zbyt małej wiedzy na temat istoty hybrydowego rozwiązania wprowadzonego ustawodawstwem UE, mającego pogodzić niejako ogień z wodą - pełną wolność działalności gospodarczej z prawem wszystkich obywateli do korzystania z pocztowej usługi powszechnej, świadczonej na całym terenie kraju w jednakowym, dobrym standardzie i po przystępnych cenach. Obecnie w Polsce działa 297 operatorów pocztowych. Mogą oni świadczyć pełen zakres usług pocztowych, w tym dostarczać listy i paczki o dowolnej masie i wielkości, jedynie na podstawie wpisu do rejestru prowadzonego przez UKE. To bardzo liberalne rozwiązanie. W wielu krajach UE podmiot chcący zostać operatorem pocztowym zobowiązany jest sprostać większym wymaganiom - musi uzyskać licencję albo zezwolenie. Przykładowo licencje indywidualne obowiązują operatorów dostarczających korespondencję w Finlandii, Francji, Szwecji i Niemczech (do 1 kg). Natomiast w przypadku Włoch i Hiszpanii wymagane jest uzyskanie zezwoleń ogólnych. Z uzyskaniem licencji lub zezwolenia, wiąże się bądź obowiązek wpłaty do funduszu kompensacyjnego, bądź inne określone w nich obowiązki np. dotyczące zachowania jakości lub warunków konkurencyjności. Ponadto Polska jest krajem, który jako pierwszy w Europie będzie organizował konkurs na operatora wyznaczonego. Poczta Polska została wyznaczona ustawowo jako podmiot świadczący usługę powszechną tylko na okres trzech lat, począwszy od 1 stycznia 2013 r. To najkrótszy w UE okres, na jaki powierzono dotychczasowemu operatorowi publicznemu funkcję operatora wyznaczonego po liberalizacji rynku pocztowego. Przykładowo, w przypadku Francji, Włoch, Hiszpanii i Wielkiej Brytanii jest to aż 15 lat. W Polsce blisko 9 300 operatorów może już w przyszłym roku konkurować o możliwość świadczenia usługi powszechnej. W świetle tych danych, widać jak daleko posunięta jest liberalizacja rynku pocztowego w naszym kraju. FRANCJA WIELKA SŁOWACJA PORTUGALIA BRYTANIA WŁOCHY HISZPANIA La Poste Poste Italiane Correos Royal Mail Slovenska Posta 15 lat 15 lat 15 lat 15 lat 10 lat BELGIA POLSKA CTT Correios Bpost Poczta Polska 10 lat 8 lat 3 lata Tabela 1. Okres, na jaki wyznaczono należących do państwa operatorów pocztowych do świadczenia usługi powszechnej. Wśród rozwiązań traktowanych na polskim rynku pocztowym jako rzekome przeszkody w jego pełnej liberalizacji wymieniane jest, przysługujące operatorowi wyznaczonemu, posiadające moc dokumentu urzędowego, potwierdzenie nadania przesyłki rejestrowanej. To dodatkowa możliwość jaką państwo oferuje obywatelom i na którą daje gwarancję, mimo iż żadne przepisy prawa powszechnie obowiązującego nie nakładają obowiązku posiadania przez obywatela potwierdzenia nadania przesyłki jako dokumentu urzędowego. Nie jest więc to korzyść dla operatora wyznaczonego a możliwość wyboru dla klienta, tym bardziej, że ewentualna korzyść finansowa dla operatora wyznaczonego z tego tytułu pomniejsza wielkość kosztu netto. Inną kwestią na rynku pocztowym jest udostępnianie infrastruktury operatora wyznaczonego innym operatorom. Przedmiotem zarzutów operatorów alternatywnych w stosunku do operatora wyznaczonego jest brak w przepisach prawa obowiązku nałożonego na tego operatora udostępniania elementów sieci pocztowej takich jak placówki pocztowe (w zakresie wydawania przesyłek awizowanych), czy też tzw. ostatniej mili, czyli dostarczania przesyłek przyjętych przez operatorów alternatywnych. W tym miejscu należy przywołać art. 34 preambuły do tzw. III dyrektywy pocztowej, który w kwestii udostępniania elementów sieci pocztowej innych niż wynikające z obowiązku określonego art. 11a tejże dyrektywy (skrzynki oddawcze, skrytki pocztowe, baza adresowa do przekierowywania przesyłek oraz system kodów pocztowych) stanowi, że interoperacyjność sieci pocztowej powinna być zapewniona w przypadku istnienia kilku operatorów posiadających regionalne sieci usług pocztowych i świadczących usługi powszechne. W Polsce taka sytuacja nie występuje (jest jeden operator świadczący usługi powszechne). 10 DLACZEGO UNIA EUROPEJSKA USTANOWIŁA INSTYTUCJĘ POCZTOWEGO OPERATORA WYZNACZONEGO? Operator wyznaczony to rozwiązanie które gwarantuje wszystkim obywatelom, mimo pełnej liberalizacji rynku pocztowego, dostęp do usług pocztowych wysokiej jakości, świadczonych po przystępnych cenach, w każdym miejscu danego kraju na takich samych zasadach. Pełne otwarcie rynku pocztowego przynosi korzyści w skali całej gospodarki UE, wpływa na podniesienie jakości usług i obniżenie ich ceny. Wprowadza jednak rynkową logikę opłacalności, co może prowadzić do dyskryminacji w dostępie do usług pocztowych wybranych grup, zwłaszcza osób zamieszkałych na terenach wiejskich, górskich lub słabo zaludnionych. Aby zneutralizować negatywne społeczne skutki liberalizacji rynku, potrzebna jest regulacja państwa, zgodnie z założeniami dyrektyw Parlamentu Europejskiego i Rady. Wśród najważniejszych obowiązków pocztowego operatora wyznaczonego jest stworzenie odpowiednio gęstej sieci placówek pocztowych i pocztowych skrzynek nadawczych, także na terenach o niskim współczynniku zaludnienia. Właśnie tam usługi pocztowe mają największe znaczenie dla zapewnienia mieszkańcom komunikacji, możliwości uczestniczenia w życiu gospodarczym i świadczenia pracy, a tym samym większej spójności społecznej i terytorialnej w skali kraju. Równie istotnym obowiązkiem nałożonym na operatora wyznaczonego jest świadczenie usług odpowiednio często, tzn. doręczania przesyłek przynajmniej raz dziennie, przez pięć dni w tygodniu. Kolejnym czynnikiem zapobiegającym wykluczeniu są przystępne ceny i jednolita taryfa, obowiązująca na terenie całego kraju, niezależnie od położenia geograficznego danego klienta i kosztów, jakie generuje on dla poczty. Jednocześnie generalną zasadą jest, aby cena pocztowych usług powszechnych operatora wyznaczonego odzwierciedlała koszty, jakie ponosi i jednocześnie nie naruszała zasad konkurencji na rynku. Aby te wymogi były spełnione, rynek w Polsce nadzorowany jest przez Urząd Komunikacji Elektronicznej, który każdorazowo musi zatwierdzić cenniki operatora wyznaczonego. 11 Jeśli pełnienie obowiązku operatora generuje straty na usługach powszechnych, w ustawie Prawo pocztowe przewidziano dopłaty innych operatorów świadczących usługę wchodzącą w zakres usług powszechnych oraz operatora wyznaczonego od usług powszechnych i wchodzących w zakres tych usług. Jeśli dopłaty te są nie wystarczające na pokrycie straty na usługach powszechnych (koszt netto finansowany do poziomu straty), to wówczas brakującą kwotę uzupełnia budżet państwa. Liberalizacja europejskiego rynku pocztowego rozpoczęła się w 1997 r. Parlament Europejski i Rada Europy wydały wówczas dyrektywę nr 97/67/EC, która zdefiniowała standard usług pocztowych, zezwoliła na zastrzeżenie wybranych usług dla operatora państwowego i zaleciła utworzenie odrębnych organów regulacyjnych dla rynku pocztowego w poszczególnych krajach. Kolejna dyrektywa z 2002 r. nr 2002/39/EC zawierała plan dojścia do pełnego uwolnienia rynku, które zaplanowano na 1 stycznia 2009 r., poprzez stopniowe znoszenie obszarów zastrzeżonych w usługach powszechnych. III Dyrektywa z 2008 r. - 2008/6/EC zmieniła to optymistyczne założenie – pełną liberalizację rynku przesunięto o dwa lata, a dla nowych państw członkowskich nawet o cztery – na 1 stycznia 2013 r. 12 JAK PRZEBIEGA PROCES WYBORU OPERATORA WYZNACZONEGO? Wyboru pocztowego operatora wyznaczonego na okres 10 lat dokonuje Prezes Urząd Komunikacji Elektronicznej. Ogłasza on konkurs na operatora wyznaczonego w ogólnokrajowym dzienniku oraz w Biuletynie Informacji Publicznej, co najmniej 12 miesięcy przed upływem okresu, na jaki został ustanowiony poprzedni operator wyznaczony. Oznacza to, że najbliższy konkurs na operatora wyznaczonego zostanie ogłoszony przed końcem roku 2014. Sposób wyboru operatora wyznaczonego sprecyzowany jest w ustawie Prawo pocztowe z 23 listopada 2012 r. oraz w Rozporządzeniu Ministra Administracji i Cyfryzacji w sprawie konkursu na operatora pocztowego wyznaczonego do świadczenia usług pocztowych z 25 listopada 2013 r. Postępowanie konkursowe ma dwa etapy: • Etap I - polegający na ocenie spełnienia warunków udziału w konkursie (kryteria formalne); • Etap II - polegający na ocenie spełnienia kryteriów konkursowych, które mają na celu zweryfikowanie zasobów i możliwości oferenta w zakresie sprawowania funkcji pocztowego operatora wyznaczonego. Etap I - ocena spełniania warunków uczestnictwa w konkursie: 1) złożenie oferty w miejscu, formie oraz terminie określonym w ogłoszeniu o konkursie oraz podanie przez operatora pocztowego składającego ofertę jego adresu właściwego do doręczeń (Rozporządzenie, § 4 pkt 1); 2) zgodność złożonej oferty z warunkami i wymaganiami, jakim powinna odpowiadać oferta, w szczególności dotyczącymi sposobu przygotowania oferty, określenia przedmiotu oferty oraz zawartości oferty, poprzez wskazanie informacji i dokumentów dołączanych do oferty; (Rozporządzenie, § 4 pkt 2); 13 3) prowadzenie działalności pocztowej na podstawie wpisu do rejestru (Ustawa, Art. 71. pkt 2); 4) posiadanie zdolności ekonomicznej i technicznej obejmującej co najmniej: sieć placówek pocztowych, sieć centrów rozdzielczych, środki transportu, organizację przedsiębiorstwa, płynność finansową – umożliwiające realizację zadań operatora wyznaczonego (Ustawa, Art. 71. pkt 2). Etap II - ocena spełnienia szczegółowo sprecyzowanych kryteriów konkursowych, dotyczących: 1) zachowania ciągłości świadczenia usług powszechnych; 2)zapewnienia wymaganych wskaźników czasu przebiegu przesyłek pocztowych oraz dostępności usług powszechnych; 3) kosztu świadczenia usług powszechnych, przedstawionego przez operatora pocztowego; 4) zapewnienia rentowności świadczenia usług powszechnych; 5) realizacji zadań operatora wyznaczonego, w tym wykonywanych na rzecz obronności, bezpieczeństwa państwa lub bezpieczeństwa i porządku publicznego; 6)zdolności ekonomicznej i technicznej operatora pocztowego do świadczenia usług powszechnych - patrz pkt 4 Etap I (Rozporządzenie, § 3pkt 1); Dokumentacja konkursowa powinna precyzować maksymalną liczbę punktów, jaką może uzyskać oferta w zakresie każdego z kryteriów oceny, sposób oceny oferty w zakresie każdego z kryteriów oceny ofert oraz informację o minimum kwalifikacyjnym. Operatorzy pocztowi będą mieli nie mniej niż 60 dni na złożenie ofert. Nie późnej niż 21 dni przed upływem terminu składania oferty uczestnicy konkursu mogą zwracać się do Prezesa UKE o doprecyzowanie treści oferty. Zapytania, bez podania nazwy podmiotu są publikowane na stronie UKE, a odpowiedzi Urzędu są wiążące dla wszystkich uczestników konkursu. Oferty są rozpatrywane przez Komisję konkursową, liczącą co najmniej 5 osób, powoływanych przez Prezesa UKE spośród posiadających niezbędną wiedzę i doświadczenie pracowników Urzędu. Nie mogą oni pozostawać w stosunku prawnym, pracy (do roku wstecz), relacji rodzinnej, ani być powiązani z członkami władz firmy będącej uczestnikiem konkursu w żaden inny sposób, który budziłby wątpliwości co do bezstronności postępowania. 14 Prezes UKE po upływie terminu składania ofert publikuje na stronie BIP listę operatorów, którzy złożyli oferty. Członkowie Komisji mogą się zapoznawać z ofertami na posiedzeniach, a także w innym czasie, jednak nie wynosząc dokumentacji poza pomieszczenie wyznaczone przez przewodniczącego Komisji. Po zakończeniu I etapu konkursu Komisja podejmuje uchwałę w której wskazuje oferty zakwalifikowane do drugiego etapu i oferty niezakwalifikowane do drugiego etapu, podając uzasadnienie. W drugim etapie komisja dokonuje punktowej oceny ofert, na podstawie kryteriów konkursowych. Prezes UKE ogłasza wyniki konkursu, wskazując operatora, który uzyskał największą sumę punktów w drugim etapie konkursu. Nowy operator wyznaczony podejmuje swoje obowiązki od dnia 1 stycznia 2016 r. 15 16 JAK POWINNY BYĆ SFORMUŁOWANE KRYTERIA KONKURSOWE? Polska jest pierwszym krajem w UE, który przeprowadza konkurs na operatora wyznaczonego, brak więc wzorców w zakresie szczegółowych wymagań stawianych firmom konkurującym o tę funkcję. Dlatego niezmiernie istotne jest ustanowienie precyzyjnych i przemyślanych warunków konkursu, ponieważ od jego wyników będzie zależał kształt rynku pocztowego przez następne 10 lat. O ile w aktach prawnych znajdujemy zarys kryteriów, którymi UKE będzie kierował się przy rozstrzyganiu przetargu, to w żaden sposób nie zostało rozstrzygnięte jakie wagi zostaną przypisane poszczególnym wymaganiom, a będzie to kwestia nie mniej doniosła niż zakres przedmiotowy dokumentacji przetargowej. UKE opublikowała na swojej stronie internetowej wyniki konsultacji z operatorami pocztowymi na temat konkursu zamieszczając stanowiska tychże operatorów pocztowych oraz organizacji branżowych. W ocenie operatorów należy oszacować ich zdolność do spełnienia wymagań stawianych przed operatorem wyznaczonym, w zakresie: 1) warunków świadczenia usług powszechnych w jednolity sposób, w porównywalnych warunkach, 2) rozmieszczenia placówek pocztowych oraz nadawczych skrzynek pocztowych operatora wyznaczonego, 3) wskaźników czasu przebiegu przesyłek pocztowych, 4) zapewnienia świadczenia usług powszechnych po przystępnych cenach, 5)częstotliwości opróżniania nadawczej skrzynki pocztowej i doręczania przesyłek pocztowych, 6) uzyskiwania przez rejestrowanej; nadawcę dokumentu potwierdzającego odbiór przesyłki 17 W zakresie Infrastruktury pocztowej Zdaniem niektórych operatorów należy doprecyzować, czy wymagana sieć placówek pocztowych, centrów rozdzielczych i środków transportu ma istnieć faktycznie w chwili składania oferty, czy może być rozbudowana dopiero w wypadku wygrania przez danego operatora pocztowego konkursu. W razie wyboru drugiej opcji należałoby postawić pytanie jak można zweryfikować deklarowaną zdolność do utworzenia niezbędnej infrastruktury i jak wysokie mogą być koszty społeczne w przypadku faktycznego niepowodzenia takiego projektu. Organ rozstrzygający, dokonując powyższej oceny, powinien wziąć pod uwagę liczbę placówek własnych w ogólnej liczbie placówek, którymi dysponuje operator, jak również odsetek placówek pełniących funkcje zarówno nadawcze, jak i oddawcze. Zauważyć należy, że zdecydowana większość punktów pocztowych operatorów prywatnych umożliwia jedynie odbiór przesyłek. W zakresie struktury zatrudnienia W obszarze kryterium „organizacja przedsiębiorstwa” niektórzy operatorzy pocztowi proponują wprowadzenie wskaźnika struktury zatrudnienia, wyliczanego na podstawie liczby doręczycieli i pracowników obsługi klienta zatrudnionych na umowę o pracę w ogólnej liczbie pracowników. Stałe formy zatrudnienia sprzyjają zachowaniu stabilności i ciągłości świadczenia usługi powszechnej oraz stanowią wypełnienie zapisów III Dyrektywy pocztowej, wedle której liberalizacja rynku miała jednocześnie przyczynić się do zwiększenia jakości i trwałości zatrudnienia przez operatorów świadczących usługę powszechną. Warto zauważyć również, że aktualnie dokonywana nowelizacja prawa zamówień publicznych przewiduje możliwość zawarcia w dokumentacji konkursowej wymagań dotyczących zatrudnienia pracowników na umowę o pracę przez wykonawcę lub podwykonawcę realizującego usługę będącą przedmiotem zamówienia publicznego. Zdolność do pełnienia zadań na rzecz obronności i bezpieczeństwa Kolejnym ważnym aspektem sprawowania funkcji operatora wyznaczonego jest zdolność do pełnienia zadań na rzecz obronności, bezpieczeństwa państwa lub bezpieczeństwa i porządku publicznego. W ramach konkursu należałoby więc zweryfikować procedury i certyfikaty bezpieczeństwa każdego z operatorów, a także plany współdziałania z wojskową pocztą polową oraz rzeczywistą zdolność organizacyjną do kontynuowania działań w warunkach stanu wojennego lub wyjątkowego. Wobec niestabilnej sytuacji politycznej za naszą wschodnią granicą, wymogi te nabierają szczególnego znaczenia. 18 Kondycja finansowa firmy Gwarancją niezakłóconego świadczenia usługi powszechnej jest stabilność ekonomiczna operatora wyznaczonego. Dlatego w toku konkursu należy ocenić podstawowe wskaźniki pokazujące kondycję finansową przedsiębiorstwa: wskaźniki rentowności, produktywności aktywów, płynności finansowej, czy zadłużenia. Nie bez znaczenia jest zbadanie strategii tzw. optymalizacji podatkowej, stosowanej przez część firm pocztowych, ponieważ jest to drugi, oprócz zatrudniania pracowników na umowy cywilnoprawne, sposób na obniżanie ceny usług, który ma negatywne skutki makroekonomiczne. Koszt świadczenia usług powszechnych Koszt jest jednym z sześciu głównych kryteriów wymienianych w Prawie pocztowym, konkurs nie powinien być więc rozstrzygnięty wyłącznie lub głównie w oparciu o najniższą oferowaną cenę. Zachodzi obawa, że rażąco niski koszt świadczenia usług powszechnych zaoferowany przez operatora pocztowego, mógłby w konsekwencji wiązać się z niższą niż oczekiwana jakością i dostępnością usług powszechnych, a także z zapewnieniem niewystarczających standardów bezpieczeństwa i poufności przesyłek oraz realizacji obowiązków z zakresu bezpieczeństwa państwa i porządku publicznego. 19 20 POMOC PUBLICZNA DLA OPERATORÓW WYZNACZONYCH W EUROPIE Poczta Polska od czasu wejścia Polski do Unii Europejskiej, a nawet jeszcze wcześniej, nie dostawała od państwa żadnej formy wsparcia finansowego. Również restrukturyzacja Poczty, która ma miejsce w ostatnich trzech latach była finansowana wyłącznie z zysku wypracowanego przez firmę. Jest to sytuacja raczej odosobniona na tle innych poczt europejskich, które były w różny sposób dofinansowywane przez rządy, także w ostatnich latach. Przykładowo w samym 2012 r. Komisja Europejska wydała szereg decyzji zezwalających na pomoc publiczną w sektorze pocztowym: 1) Komisja zaakceptowała pomoc rządu francuskiego dla poczty francuskiej w wysokości 1,9 mld euro przeznaczoną na pokrycie części kosztów związanych z dystrybucją prasy i świadczeniem usług w odległych regionach kraju w latach 2008-2012. 2) Komisja wyraziła zgodę na pomoc rządu greckiego dla poczty greckiej w wysokości 52 mln euro, w celu wsparcia finansowania modernizacji świadczenia usług powszechnych do roku 2021. Wsparcie ma na celu rozszerzenie wachlarza świadczonych usług na terenie całego kraju oraz najodleglejszych regionów kraju. 3) Komisja zatwierdziła plan rządu brytyjskiego przyznania poczcie Royal Mail pomocy w wysokości 1,089 mld funtów w postaci redukcji zadłużenia w związku z planem restrukturyzacji i podwójną rolą poczty występującej jako operator usługi powszechnej i udzielającej dostępu do infrastruktury pocztowej. 4) Komisja zaaprobowała dofinansowanie w wysokości 1,155 mld funtów dla Post Office Limited, spółki zależnej od Royal Mail, na utrzymanie i modernizację sieci nierentownych urzędów pocztowych, m.in. na terenach wiejskich. Komisja zatwierdziła również utrzymanie funduszu kapitału obrotowego w wysokości 1,155 mld funtów, mającego zapewnić płynność finansową Post Office Limited. Natomiast rząd francuski w 2011 r. powołał specjalną komisję, która miała zbadać możliwe scenariusze rozwoju dla La Poste w obliczu liberalizacji rynku i zdecydował o podniesieniu kapitału spółki o 2,7 miliarda na potrzeby realizacji przyszłej strategii. 21 22 OPERATORZY WYZNACZENI W PAŃSTWACH UNII EUROPEJSKIEJ I. Największe państwa europejskie Niemcy, Wielka Brytania, Francja, Hiszpania i Włochy to państwa o znacznej powierzchni, a zarazem dużej liczbie mieszkańców. Pozwala to na optymalne rozłożenie kosztów usługi powszechnej. W wypadku takiego typu rynków sprawdza się klasyczna usługa pocztowa, świadczona pięć dni w tygodniu. Niemcy NIEMCY UNIA EUROPEJSKA - 27 100% 80% 60% 40% 20% 0% internet szerokopasmowy dostęp do internetu bankowość internetowa e-administracja e-commerce Wykres 1. Poziom wykorzystania technologii informatycznych w Niemczech. * W Niemczech przypada średnio 249 listów na osobę rocznie (2011). Obsługa korespondencji generuje 0,34% PKB, obsługa paczek 0,43% (dane z 2011). * Wykres 1. i kolejne na podstawie „Study for the European Commission, Directorate General for Internal Market and Services, Main Developments in the Postal Sector (2010-2013), Country Reports”, dane z 2011 r. 23 Przesyłki objęte usługą Operator wyznaczony - Deutsche powszechną: Post DHL Listy – do 2 kg Niemcy są jedynym państwem w Europie Paczki - do 20 kg nieposiadającym operatora wyznaczonego Przesyłki z zadeklarowaną wartością w trybie przepisów prawa bądź jego wyboru w drodze konkursu, ponieważ poziom 12 Wymagana liczba placówek rozwoju sektora pocztowego pozwala na pocztowych: założenie, że usługa powszechna zostanie tys. stałych placówek pocztowych – przynajmniej jedna w każdej miejscowości powyżej 2 tys. mieszkańców. Generalnie, w miejscowościach powyżej 4 tys. zapewniona siłami rynku. W praktyce świadczy ją dawny operator państwowy - Deutsche Post DHL. Niemcy inwestowały przez wiele lat w infrastrukturę pocztową i przygotowały własną pocztę do mieszkańców klienci powinni mieć do międzynarodowej konkurencji. Teraz jest to placówki pocztowej nie dalej niż 2 km. największy na świecie koncern logistyczny, Dodatkowo, w każdym powiecie powinna obecny w ponad 220 państwach. być zlokalizowana jedna placówka na każde 80 km². Wymagana liczba nadawczych skrzynek pocztowych: Na terenach o ciągłej zabudowie powinna być jedna skrzynka na 1 km. Deutsche Post dobrowolnie zobowiązała się do Przed Świętami Bożego Narodzenia spółka bije rekordy wydajności, dostarczając nawet 8 mln przesyłek w ciągu jednego dnia. zainstalowania minimum 108 tys. skrzynek Deutsche Post DHL została spółką publiczną na terenie całego kraju. w 1995 r, a w 2001 r. została wprowadzona na giełdę. 21% akcji należy pośrednio Szybkość i częstotliwość dostarczania korespondencji: do państwa, a 79% pozostaje w rękach akcjonariuszy rozproszonych. Od 2009 r. cena akcji wzrosła z 9 do 26 euro. Niemiecki rząd Listy: D+1 - 80%, D+2 – 95% rozważa sprzedanie posiadanych udziałów Paczki: D+2 – 80% w poczcie i zainwestowanie tak zdobytych pieniędzy w rozwój cyfrowy Niemiec. Spółka 24 Dostarczanie i odbieranie przesyłek powinno zatrudnia ponad 470 tys. pracowników, odbywać się raz dziennie od poniedziałku z czego 43,5 tys. jest urzędnikami służby do soboty (wyższy standard niż minimum publicznej. Zysk operacyjny spółki za rok określone przez UE). 2013 wyniósł 2.86 mld euro. Na rynku dostarczania niemieckim listów w obszarze Deutsche w Europie. Zniesienie barier pozwala jej Post na ekspansję na poszczególnych rynkach, DHL konkuruje głównie z PIN Group jednocześnie dzięki swojemu potencjałowi, z Luksemburgai PostNL z Holandii. Spółka nie musi bać się konkurencji na terenie planuje dalszą świądową ekspansję. Chce własnego zainwestować w najbliższych latach 800 pocztowego była jednym z kluczowych mln euro w Azji i 500 mln euro w Ameryce Południowej i Północnej. Firma prowadzi testy dronów, zamierza ich używać do transportu paczek priorytetowych i lekarstw na trudno dostępne tereny. W swoim biznesie kieruje się wartościami ekologicznymi, aż kraju. priorytetów Liberalizacja prezydencji rynku niemieckiej w Radzie Unii Europejskiej w 2007 r. W dokumentach programowych postulat ten zapisano w następujący sposób: „Prezydencja będzie przede wszystkim zmierzać do pełnej 60% energii potrzebnej do funkcjonowania liberalizacji europejskiego rynku usług firmy czerpie ze źródeł odnawialnych. pocztowych oraz do przeglądu regulacji prawnych telekomunikacji jak i ustanowienia Deutsche Post była jedną z najlepiej sprawnego i konkurencyjnego społeczeństwa przygotowanych do liberalizacji rynku poczt informacyjnego (i2010).” Wielka Brytania WIELKA BRYTANIA UNIA EUROPEJSKA - 27 100% 80% 60% 40% 20% 0% internet szerokopasmowy dostęp do internetu bankowość internetowa e-administracja e-commerce Wykres 2. Poziom wykorzystania technologii informatycznych w Wielkiej Brytanii. W Wielkiej Brytanii przypada średnio 266 listów nadawczych na osobę rocznie (2011). Obsługa korespondencji generuje 0,44% PKB, obsługa paczek 0,33% (2011). 25 Przesyłki objęte usługą powszechną: Operator wyznaczony: Royal Mail – 15 lat (od 2006 r.) Listy i pakiety pocztowe do 2 kg Firma zatrudnia 150 tys. osób, jest obecna Paczki o wadze do 10 kg w 39 krajach Europy, dostarcza 1,4 mld Przesyłki dla niewidomych i niedowidzących paczek rocznie. W 2015 r. będzie obchodziła Przesyłki z zadeklarowaną wartością 500. rocznicę powstania. W październiku Wymagana liczba placówek pocztowych: 2013 r. Royal Mail zadebiutowała z sukcesem na giełdzie, zainteresowanie inwestorów dwudziestokrotnie przewyższyło możliwości 95% mieszkańców musi mieć placówkę oferenta. W końcu rząd brytyjski zdecydował pocztową w odległości nie większej niż się na sprzedaż wszystkim równych pakietów 5 km oraz w obrębie każdego rejonu akcji o wartości 750 funtów. z samodzielnym kodem pocztowym 95% mieszkańców nie może mieć dalej niż 10 km Prywatyzacji towarzyszyły kontrowersje, do placówki pocztowej. podważano jej słuszność oraz zarzucano rządowi, że sprzedał pocztę zbyt tanio Wymagana liczba nadawczych skrzynek pocztowych: 98% mieszkańców powinno mieć dostęp do nadawczej skrzynki pocztowej w odległości nie większej niż 0,5 mili. Listy standardowe: D+3 – 98,5% Paczki: D+3 - 90% raz dziennie od poniedziałku do soboty, inne przesyłki od poniedziałku do piątku. jest finansowana z generowanych przez nią przychodów, a także z zysków pochodzących z innych usług. Fundusz kompensacyjny nie został 26 wartość rynkowa poczty spadła prawie do poziomu wyjściowego. Przez kilka lat prywatyzacją poczta przynosiła straty, ale restrukturyzacja, zmniejszenie liczby placówek i zatrudnienia, zastąpienie – jednym i otwarcie na obsługę sektora e-commerce pozwoliło jej 300 mln funtów zysku w 2012 r. Listy są odbierane i dostarczane przynajmniej aktywowany. się nietrwały i kilka miesięcy później dwukrotnego doręczania listów dziennie Listy ekonomiczne: D+1 - 93% powszechna wprawdzie o 40%, jednak ten trend okazał przed Szybkość i częstotliwość dostarczania korespondencji : Usługa – krótko po debiucie wartość akcji wzrosła wypracować Francja FRANCJA UNIA EUROPEJSKA - 27 100% 80% 60% 40% 20% 0% internet szerokopasmowy dostęp do internetu bankowość internetowa e-administracja e-commerce Wykres 3. Poziom wykorzystania technologii informatycznych we Francji We Francji przypada średnio 249 listów nadawczych na osobę rocznie (2011). Obsługa korespondencji generuje 0,39% PKB, obsługa paczek 0,22% (2011). Przesyłki objęte usługą na każde 20 tys. mieszkańców. Do 2015 r. powszechną: każda placówka powinna być dostosowana do Korespondencja – do 2 kg potrzeb osób niepełnosprawnych. Dodatkowo nie jest dozwolone aby więcej niż Paczki – do 20 kg Bezpłatne przesyłki dla niewidomych Przesyłki z zadeklarowaną wartością 10% ludności danego departamentu miało do placówki pocztowej dalej niż 5 km lub 20 minut jazdy samochodem z przeciętną Wymagana liczba placówek szybkością. Ustawa prawo pocztowe z 2010 r. pocztowych: przewiduje, że cała sieć pocztowa będzie 99% ludności kraju i 95% ludności w każdym departamencie musi mieć zapewnioną placówkę pocztową w odległości 10 km. Każda składała się z przynajmniej 17 tys. punktów. Wymagana liczba nadawczych skrzynek pocztowych: miejscowość powyżej 10 tys. mieszkańców, Nie ma szczegółowych wymagań. Liczba musi posiadać jedną placówkę pocztową skrzynek w 2012 r. wynosiła 141 646. 27 Szybkość dostarczenia liberalizacji i częstotliwość dostarczania: towarzyszyły liczne protesty związkowców oraz Przesyłki priorytetowe: D + 1 władz rynku i pocztowego mieszkańców w UE mniejszych miast, którzy obawiali się, że zmianom będą Przesyłki ekonomiczne: D + 2 towarzyszyły zwolnienia oraz likwidacja Paczki: D + 2 placówek na prowincji, a w dalszej Nie ma szczegółowych norm procentowych, określających ile przesyłek musi bezwzględnie zostać dostarczonych w wyznaczonym czasie perspektywie prywatyzacja. W ostatnich latach rzeczywiście liczba pracowników zmniejszyła się o kilkanaście tysięcy, (domniemanie, że 100%). pełna ale tym zmianom towarzyszy intensywny rozwój firmy. Przykładowo pod Odbieranie i dostarczanie korespondencji, koniec 2013 r. podjęto decyzje o rozpoczęciu oprócz szczególnych sytuacji, powinno się testowania usług druku 3D w placówkach odbywać każdego dnia roboczego – 6 dni w tygodniu. na rynku polskim poprzez spółkę kurierską DPD. Po przejęciu firmy kurierskiej Siódemka Finansowanie: Operator wyznaczony w powstania nadmiernych kosztów przypadku netto w stosunku do jego zobowiązań może wystąpić o uruchomienie funduszu kompensacyjnego na który składają się wszyscy operatorzy. Operator wyznaczony: La Poste – 15 lat Początki firmy sięgają 1576 r., kiedy to pocztowe służby królewskie zaczęły dostarczać listy także od innych obywateli. Obecnie spółka zatrudnia 268 tys. pracowników, którzy należą do korpusu służby cywilnej. W 2013 r. firma przyniosła 770 mln euro zysku operacyjnego, przy obrotach sięgających 22 mld euro. La Poste jest spółką akcyjną, należąca w 100% do skarbu państwa. W z 28 pocztowych. La Poste jest obecna również 2010 r. reformie przygotowaniem spółki związanej do pełniej w kwietniu 2014 r. Francuzi mają obecnie udział 20% w polskim rynku e-commerce. Włochy WŁOCHY UNIA EUROPEJSKA - 27 100% 80% 60% 40% 20% 0% internet szerokopasmowy dostęp do internetu bankowość internetowa e-administracja e-commerce Wykres 4. Poziom wykorzystania technologii informatycznych we Włoszech We Włoszech przypada średnio 73 listów nadawczych na osobę rocznie (2011). Obsługa korespondencji generuje 0,3% PKB, obsługa paczek 0,31% (2011). pocztowego. Punkty pocztowe powinny być Przesyłki objęte usługą w przynajmniej 96% miejscowości i wiosek. powszechną: Minimalny czas otwarcia punktu to 18 godzin Listy – do 2 kg w tygodniu, w ciągu trzech dni. Paczki - do 20 kg Przesyłki z zadeklarowaną wartością Wymagana liczba nadawczych skrzynek pocztowych: Wymagana liczba placówek Liczba skrzynek pocztowych w odniesieniu pocztowych: Przyjęto następujące kryteria oceny optymalnego dostępu do usług pocztowych: 75% populacji powinno mieć dostęp do punktu pocztowego w promieniu max. 3 km. 92,5% ludności powinno mieć dostęp do punktu pocztowego w promieniu max. do gęstości zaludnienia jest regulowana dekretami Ministerstwa Rozwoju Ekonomicznego. Szybkość i częstotliwość dostarczania korespondencji : 5 km. 97,5% mieszkańców powinno mieć do Listy: D+1 – 89%, D+3 – 98% pokonania odległość max. 6 km do punktu Paczki: D+3 – 94% 29 Odbieranie i dostarczanie korespondencji, państwo. Jednak w maju 2014 r. rząd pięć dni w tygodniu, wyjątki możliwe na wyraził zgodę na sprzedaż 40% akcji. Firma terenach o bardzo słabym zaludnieniu, po posiada zatwierdzeniu przez odpowiedni urząd. (2012) i zatrudnia 143 tys. pracowników 13 676 punktów pocztowych (2014). Oprócz tradycyjnych produktów Finansowanie: pocztowych oferuje usługi logistyczne, Koszty netto operatora wyznaczonego są inwestycyjne, płatnicze, ubezpieczeniowe częściowo finansowane z budżetu państwa. i cyfrowe. Obecnie aż 74% zysku firmy płynie Zgodnie z prawem zagwarantowany jest z usług finansowych. też fundusz kompensacyjny pochodzący od Poste Italiane mają obowiązek korzystać innych operatorów pocztowych. wszystkie Operator wyznaczony: Poste Italiane Spółka Poste Italiane to spółka publiczna, w 100% urzędy. Pod koniec 2013 r. poczta uczestniczyła w ratowaniu przed bankructwem włoskich linii lotniczych SpA – 15 lat obecnie włoskie Z usług bankowych kontrolowana Alitalia. przez Hiszpania HISZPANIA UNIA EUROPEJSKA - 27 100% 80% 60% 40% 20% 0% internet szerokopasmowy dostęp do internetu bankowość internetowa e-administracja e-commerce Wykres 5. Poziom wykorzystania technologii informatycznych w Hiszpanii W Hiszpanii przypada średnio 101 listów nadawczych na osobę rocznie (2011). Obsługa korespondencji generuje 0,2% PKB, obsługa paczek 0,34% (2011). 30 Przesyłki objęte usługą powszechną: Korespondencja – do 2 kg Paczki – do 20 kg Bezpłatne przesyłki dla niewidomych Przesyłki z zadeklarowaną wartością Wymagana liczba placówek pocztowych: zostać dostarczonych w wyznaczonym czasie (domniemanie, że 100 %). Odbieranie i dostarczanie korespondencji, oprócz szczególnych sytuacji, powinno się odbywać każdego dnia roboczego – 6 dni w tygodniu. Finansowanie: Operator wyznaczony w przypadku powstania nadmiernych kosztów netto 99% ludności kraju i 95% ludności w każdym w stosunku do jego zobowiązań może wystąpić departamencie musi mieć zapewnioną o uruchomienie funduszu kompensacyjnego placówkę pocztową w odległości 10 km. Każda na który składają się wszyscy operatorzy. miejscowość powyżej 10 tys. mieszkańców, musi posiadać jedną placówkę pocztową na każde 20 tys. mieszkańców. Do 2015 r. każda placówka powinna być dostosowana do potrzeb osób niepełnosprawnych. Dodatkowo nie jest dozwolone, aby więcej niż 10% ludności danego departamentu miało do placówki pocztowej dalej niż 5 km Operator – 15 lat wyznaczony: Correos Firma Sociedad Estatal de Correos y Telégrafos, S.A., w skrócie Correos w 2001 r. przekształciła się w spółkę publiczną, do państwa należy 100% udziałów. Firma lub 20 minut jazdy samochodem z przeciętną zatrudnia 55 tys. osób, stali pracownicy szybkością. Ustawa prawo pocztowe z 2010 r. maja status urzędników służby cywilnej. przewiduje, że cała sieć pocztowa będzie W 2012 r. spółka dostarczyła 3,6 mld przesyłek, docierając dziennie średnio do 28 składała się z przynajmniej 17 tys. punktów. mln odbiorców. Correos posiada ponad 9 tys. punktów pocztowych, w tym 2 374 placówek Wymagana liczba nadawczych oferujących pełen zakres usług pocztowych, skrzynek pocztowych: które odwiedza codziennie 250 tys. klientów. Nie ma szczegółowych wymagań. Liczba skrzynek w 2012 r. wynosiła 141 646. Pracownicy hiszpańskiej Szybkość i częstotliwość dostarczania korespondencji : poczty pokonują codziennie prawie 700 tys. kilometrów, Listy: D+3 - 93%, D+5 - 99% Paczki: D+3 - 80%, D+5 - 95% czyli dystans równy Nie ma szczegółowych norm procentowych, określających ile przesyłek musi bezwzględnie ziemi. 17-krotnemu okrążeniu 31 II. Państwa skandynawskie Szwecja i Finlandia to kraje o dużej powierzchni, o trudnych warunkach klimatycznych i geograficznych, zamieszkałe przez stosunkowo niewielką liczbę mieszkańców. Dlatego obowiązek świadczenia usługi powszechnej, polegający na odbieraniu i dostarczaniu korespondencji pięć dni w tygodniu, praktycznie na całym terenie kraju jest dla nich szczególnie trudny i kosztowny. Te państwa skorzystałyby najbardziej na zredukowaniu standardu usługi operatora powszechnego do trzech dni w tygodniu. Jednocześnie obserwujemy tam wysokie wskaźniki listów w przeliczeniu na liczbę osób. Na przeciętnego mieszkańca Skandynawii przypada prawie 300 przesyłek rocznie. Szwecja SZWECJA UNIA EUROPEJSKA - 27 100% 80% 60% 40% 20% 0% internet szerokopasmowy dostęp do internetu bankowość internetowa e-administracja e-commerce Wykres 6. Poziom wykorzystania technologii informatycznych w Szwecji W Szwecji przypada średnio 294 listów nadawczych na osobę rocznie (2011). Obsługa korespondencji generuje 0,37% PKB, obsługa paczek 0,56% (2011). Przesyłki objęte usługą Wymagana liczba placówek powszechną: pocztowych: Listy do 2 kg i paczki do 20 kg Bezpłatne przesyłki dla niewidomych Przesyłki z zadeklarowaną wartością 32 Usługi pocztowe muszą być dostępne dla każdego, a placówki pocztowe znajdować się w rozsądnej odległości od miejsc zamieszkania i lokalizacji przedsiębiorstw. kompensacyjnego. Państwo płaci za przesyłki dla osób niewidomych, za usługi na trudno dostępnych terenach wiejskich i za zadania Nie ma sprecyzowanych konkretnych związane z obronnością państwa. wymagań, rozmieszczenie skrzynek nadawczych powinno gwarantować ich Operator wyznaczony: Posten AB dostępność w rozsądnej odległości. Spółka Posten AB, której historia liczy prawie Wymagana liczba nadawczych skrzynek pocztowych: 400 lat, należy do Grupy PostNordAB, w której Szybkość i częstotliwość dostarczania korespondencji : udziały ma w 60% rząd Szwecji, a w 40% Dostarczanie i odbieranie korespondencji raz dziennie nie rzadziej niż pięć dni w tygodniu, z wyłączeniem świąt państwowych. Przesyłki: D+1 – 85%, D+3 – 97% rząd Danii. Grupa powstała w wyniku fuzji w 2009 r. a jej utworzenie miało zwiększyć konkurencyjność obu firm w obliczu liberalizacji rynku pocztowego na terenie UE. W 2011 r. grupa odnotowała sprzedaż na poziomie 4,28 bln euro i zatrudniała 40 tys. Finansowanie: pracowników. Jej działalność skupia się Standardowe usługi powszechne świadczone w regionie Skandynawii, oferuje rozwiązania przez operatora wyznaczonego mają komunikacyjne i logistyczne z, do i wewnątrz podlegać samofinansowaniu, nie ma funduszu tego regionu. Finlandia FINLANDIA UNIA EUROPEJSKA - 27 100% 80% 60% 40% 20% 0% internet szerokopasmowy dostęp do internetu bankowość internetowa e-administracja e-commerce Wykres 7. Poziom wykorzystania technologii informatycznych w Finlandii 33 W Finlandii przypada średnio 56 listów nadawczych na osobę rocznie (2011). Obsługa korespondencji generuje 0,17% PKB, obsługa paczek 0,23% (2011). Przesyłki objęte usługą rzadziej niż raz na tydzień – ta zasada może powszechną: jednak stosować się do nie więcej niż 300 Korespondencja – do 2 kg lokalizacji w skali kraju. Paczki – do 20 kg Finansowanie: Bezpłatne przesyłki dla niewidomych – do 7 kg Operator wyznaczony ma prawo zwrócić się Przesyłki z zadeklarowaną wartością do rządu o pokrycie kosztu netto, zasadność takiego Wymagana liczba placówek pocztowych: wniosku będzie szczegółowo badana. Inni operatorzy pocztowi powinni uczestniczyć w pokryciu kosztów usługi powszechnej, jednak szczegółowe zasady na Przynajmniej jedna placówka w każdej gminie. jakich ma się to odbywać nie zostały jeszcze Punkty pocztowe powinny być rozmieszczone wydane. tak, aby zapewnić powszechny dostęp do usług pocztowych. Operator wyznaczony: Itella Posti Oy Firma ma status spółki publicznej i jej Wymagana liczba nadawczych udziały w 100% należą do państwa, nadzór skrzynek pocztowych: nad firmą sprawuje departament w biurze Nie ma konkretnych reguł – powinien być zapewniony dostęp do skrzynek nadawczych, uwzględniający potrzeby społeczności. Szybkość i częstotliwość dostarczania korespondencji : premiera. Spółka Posti, będąca pocztowym operatorem wyznaczonym w Finlandii należy do grupy Itella, która oferuje jeszcze usługi administracyjne, logistyczne i finansowe. Zatrudnia ona 26 tys. pracowników i działa w jedenastu krajach europejskich, w tym w Niemczech, Szwecji, Rosji i Polsce. W naszym Przesyłki priorytetowe: D+1 - 80% kraju działa Centrum Usług Wspólnych Itelli Listy ekonomiczne: D+2 - 95%, D+3 - 98% w Toruniu, firma współpracuje też z Pocztą Polską i Orange Polska przy dostarczaniu za wykroczenia drogowe Odbieranie i dostarczanie korespondencji mandatów – przynajmniej raz w każdy dzień roboczy. zarejestrowane na fotoradarach. Sprzedaż warunków netto grupy w 2013 r. wynosiła prawie 2 mld korespondencja powinna być dostarczana nie euro. W 34 przypadku trudnych III. Mniejsze państwa „starej” Unii Państwa o mniejszej powierzchni, a o stosunkowo dużej gęstości zaludnienia, należące do „starej” części Unii, mają niskie koszty świadczenia usługi powszechnej. Mimo zaawansowanego stopnia rozwoju technologii informatycznych w tej grupie państw (z wyjątkiem Grecji) przeciętny mieszkaniec otrzymuje ponad 200 listów rocznie. Belgia BELGIA UNIA EUROPEJSKA - 27 100% 80% 60% 40% 20% 0% internet szerokopasmowy dostęp do internetu bankowość internetowa e-administracja e-commerce Wykres 8. Poziom wykorzystania technologii informatycznych w Belgii W Belgii przypada średnio 266 listów nadawczych na osobę rocznie (2011). Obsługa korespondencji generuje 0,47% PKB, obsługa paczek 0,2% (dane z 2011). Przesyłki objęte usługą pocztowych prowadzonych przez osoby powszechną: trzecie. Korespondencja – do 2 kg Paczki – do 10 kg Przesyłki z zadeklarowaną wartością Wymagana liczba nadawczych skrzynek pocztowych: Przynajmniej Wymagana liczba placówek jedna nadawcza skrzynka pocztowa w gminie lub mieście. pocztowych: Sieć 1300 placówek obsługi pocztowej, zarówno oddzielnych urzędów jaki i punktów 35 rekompensuje także finansowo „społeczną rolę listonosza”. Szybkość i częstotliwość dostarczania korespondencji: Średnio 95% listów i paczek dostarczanych Operator wyznaczony: Bpost – na okres 8 lat w wyznaczonym terminie (D+1 lub D+2). Odbieranie i dostarczanie korespondencji Spółka w czerwcu 2013 r. weszła na giełdę, – raz dziennie pięć dni w tygodniu wyłączając a jej debiut został oceniony jako bardzo udany. Obecnie rynkowa wycena spółki niedziele i święta wynosi 3,678 mld euro. Do państwa należy 50% + 448 akcji, w rękach pracowników Finansowanie: jest 0,46%, a pozostałe udziały posiadają Państwo rekompensuje operatorowi inwestorzy prywatni. W związku ze wzrostem wyznaczonemu koszty netto poniesione na wysokości zysku o 5,8 % w pierwszym kwartale wypełnianie funkcji operatora wyznaczonego, 2014 r. przewidywane jest podwyższenie jeśli przekraczają one 3% przychodu, ale dywidendy dla akcjonariuszy. Firma czerpie w rzeczywistości finansowane są z budżetu swoje dochody głównie z paczek, produktów państwa jedynie usługi poza usługami bankowych i przekazów międzynarodowych. powszechnymi, które Poczta Belgijska ma Dostarcza codziennie około 10 mln listów obowiązek świadczyć na podstawie kontraktu i 100 tys. paczek. Posiada sieć 670 placówek z rządem jak np. doręczanie prasy, emerytur pocztowych i 670 punktów pocztowych i rent, druków wyborczych. Państwo belgijskie w Belgii i świadczy usługi na terenie 200 na podstawie podpisanego kontraktu z pocztą krajów świata. Portugalia PORTUGALIA UNIA EUROPEJSKA - 27 100% 80% 60% 40% 20% 0% internet szerokopasmowy dostęp do internetu bankowość internetowa e-administracja Wykres 9. Poziom wykorzystania technologii informatycznych w Portugalii 36 e-commerce W Portugalii przypada średnio 98 listów nadawczych na osobę rocznie (2011). Obsługa korespondencji generuje 28% PKB, obsługa paczek 15 % (2011). Finansowanie: Przesyłki objęte usługą powszechną: Jeśli operator wyznaczony wykaże, że koszt Korespondencja – do 2 kg netto usługi powszechnej był dla niego Paczki – do 10 kg niesprawiedliwie dużym obciążeniem, może Przesyłki z zadeklarowaną wartości domagać się odpowiedniej kwoty z funduszu Wymagana liczba placówek pocztowych: kompensacyjnego, na który składają się wszyscy licencjonowani operatorzy pocztowi. Konkretne wymagania co do ilości urzędów Operator wyznaczony: CTT Correios pocztowych nie zostały ustalone. Operator – 10 lat wyznaczony tworząc sieć placówek powinien wziąć pod uwagę rozkład populacji na terenie kraju, odległości między placówkami, odmienną naturę terenów miejskich i wiejskich, możliwe zmiany populacji na danym terenie w czasie. Wymagana liczba nadawczych skrzynek pocztowych: CTT Correios, dawniej Correios, Telégrafos e Telefones, firma o prawie pięćsetletniej tradycji, została spółką publiczną w 1991 r. W związku z kłopotami kraju w czasie ostatniego kryzysu gospodarczego, rząd Portugalii zadecydował o jej prywatyzacji. Od grudnia 2013 r. jest notowana na giełdzie Euronext w Lizbonie. Było to pierwsze IPO w tym kraju od 2008 r., rynek przyjął je bardzo Założenia co do rozmieszczenia nadawczych dobrze, a w ciągu pięciu miesięcy kurs akcji skrzynek pocztowych są podobne jak wzrósł o 34%. Rząd portugalski zachował 30% w przypadku placówek pocztowych. akcji. Struktura alokacji wygląda następująco: podział ze względu na typ inwestorów: 80% Szybkość dostarczenia instytucje, 20% osoby indywidualne. Podział i częstotliwość dostarczania: ze względu na horyzont inwestowania: 74% Przesyłki priorytetowe: D+1 – 94% inwestorzy długoterminowi, 26% fundusze Przesyłki ekonomiczne: D+3 – 96,3% hedgingowe. Odbieranie i dostarczanie korespondencji, raz dziennie pięć dni w tygodniu. 37 Austria AUSTRIA UNIA EUROPEJSKA - 27 100% 80% 60% 40% 20% 0% internet szerokopasmowy dostęp do internetu bankowość internetowa e-administracja e-commerce Wykres 10. Poziom wykorzystania technologii informatycznych w Austrii W Austrii przypada średnio 331 listów nadawczych na osobę rocznie (2011). Obsługa korespondencji generuje 0,47% PKB, obsługa paczek 0,2% (dane z 2011) Przesyłki objęte usługą powszechną: Korespondencja – do 2 kg Paczki – do 10 kg Przesyłki z zadeklarowaną wartością Wymagana liczba placówek pocztowych: Minimum 1650 urzędów w całym kraju. Wymagana liczba nadawczych skrzynek pocztowych: – w miastach powinny być one osiągalne w odległości najwyżej 1 km z dowolnego miejsca. Szybkość i częstotliwość dostarczania korespondencji : Listy: D+1 - 95%, D+2- 98% Paczki: D+2 - 90% Odbieranie i dostarczanie korespondencji – codziennie w dni robocze oprócz soboty. Finansowanie: Operator wyznaczony jest zobowiązany Utworzono fundusz kompensacyjny, który ma zapewnić satysfakcjonujący dostęp do pokrywać ewentualne koszty netto operatora skrzynek pocztowych wyznaczonego. Wpłaty do niego wnoszą 38 operatorzy pocztowi z licencjami, którzy odnotowują powyżej 1 mln euro obrotu. Fundusz może być aktywowany gdy koszt netto operatora wyznaczonego przekracza 2% kosztów. Operator wyznaczony: Austrian Post – 5 lat Do holdingu Austrian Post Group należą firmy pocztowe w kilkunastu państwach Europy: m.in. w Niemczech, na Słowacji, na Węgrzech, w Serbii czy Rumunii. W Polsce grupa jest właścicielem spółki PostMaster, która posiada 36% udziału w rynku druków bezadresowych. Kartka pocztowa to austriacki wynalazek. Po raz pierwszy zastosował ją w 1869 r., dr. Emanuel Herrmann. profesor ekonomii z Klagenfurtu. Nowy produkt od razu zdobył ogromną popularność i w pierwszych miesiącach sprzedano aż 1,4 mln pocztówek. Austrian Post (Österreichische Post AG) powstała w 1999 r, w wyniku wydzielenia części pocztowej z koncernu telekomunikacyjnego Post und Telekom Austria. Firma od 2006 jest notowana na austriackiej giełdzie papierów wartościowych. 52,8% akcji jest nadal w posiadaniu państwa. Przychody za 2013 r. wynoszą 2,367 mld euro. Ok. 40% z 24,2 tys. pracowników należy do korpusu służby cywilnej. Planowane jest zwolnienie kilku tysięcy pracowników oraz znaczna redukcja liczby placówek i zastąpienie ich automatami pocztowymi. Holandia HOLANDIA UNIA EUROPEJSKA - 27 100% 80% 60% 40% 20% 0% internet szerokopasmowy dostęp do internetu bankowość internetowa e-administracja e-commerce Wykres 11. Poziom wykorzystania technologii informatycznych w Holandii 39 W Holandii przypada średnio 269 listów nadawczych na osobę rocznie (2011). Obsługa korespondencji generuje 0,25% PKB, obsługa paczek 0,22% (2011). Przesyłki objęte usługą powszechną: Korespondencja – do 2 kg Paczki – do 10 kg Przesyłki dla niewidomych Przesyłki z zadeklarowaną wartością Wymagana liczba placówek pocztowych: Operator wyznaczony powinien zapewnić przynajmniej 2 tys. punktów świadczących usługi pocztowe, w tym 902 oferujących pełen zakres usług. 95% populacji ma mieć dostęp do pełnego zakresu usług pocztowych w odległości maksymalnie 5 km od miejsca zamieszkania. Na terenach, gdzie skupiska ludności liczą poniżej 5 tys. osób współczynnik ten może wynosić 85%. Wymagana liczba nadawczych skrzynek pocztowych: W miejscowościach powyżej 5 tys. mieszkańców, jedna skrzynka nadawcza powinna przypadać na każde 500 m, na pozostałych terenach ta odległość nie powinna przekraczać 2,5 km. Szybkość i częstotliwość dostarczania korespondencji : między nadawcą a adresatem w ramach korespondencji krajowej. Odbieranie i dostarczanie korespondencji, raz dziennie, przynajmniej pięć dni w tygodniu. Finansowanie: Zakłada się, że usługa powszechna będzie sama się finansować. Jeśli spodziewana jest strata, państwo może udzielić zezwolenia na podniesienie ceny. Innym rozwiązaniem jest złagodzenie wymagań stawianych operatorowi wyznaczonemu. Teoretycznie istnieje możliwość ubiegania się o dopłatę z funduszu kompensacyjnego, ale nie jest on aktywny. Operator wyznaczony: PostNL PostNL jest spółką akcyjną, całkowicie sprywatyzowaną, notowaną na giełdzie Euronext w Amsterdamie. Poza Holandią działa m.in. w Niemczech, Wielkiej Brytanii i we Włoszech. W kwietniu 2011 holenderska poczta zmieniła nazwę z TNT Post na PostNL, w związku z oddzieleniem działalności pocztowej od przesyłek kurierskich i logistyki, oferowanych odtąd przez firmę TNT Express. Reorganizację firmy poprzedziły masowe strajki listonoszy, którzy protestowali Przesyłki: D+1 – 95% - Standardowy przeciwko planowanym zwolnieniom czas dostarczenia przesyłki może być kilkunastu tysięcy pracowników. tak krótki, ponieważ powierzchnia kraju 2011 w Holandii zakłada stosunkowo niewielkie odległości W październiku 40 zlikwidowano pocztowy. ostatni Dawne tradycyjny placówki urząd listów w poniedziałki, ma to przynieść 10 mln zostały euro oszczędności. Aktualnie PostNL stara zastąpione przez małe agencje pocztowe się o pozwolenie UE na dostarczanie poczty tworzone w sklepach i supermarketach. Od tylko w cztery a nawet trzy dni w tygodniu. stycznia 2014 r. zrezygnowano z dostarczania Grecja GRECJA UNIA EUROPEJSKA - 27 100% 80% 60% 40% 20% 0% internet szerokopasmowy dostęp do internetu bankowość internetowa e-administracja e-commerce Wykres 12. Poziom wykorzystania technologii informatycznych w Grecji W Grecji przypada średnio 44 listów nadawczych na osobę rocznie (2011). Obsługa korespondencji generuje 0,17% PKB, obsługa paczek 0,14% (2011). Przesyłki objęte usługą powszechną: Korespondencja – do 2 kg Paczki – do 20 kg Przesyłki z zadeklarowaną wartością Wymagana liczba placówek pocztowych: że powinna być ona adekwatna do potrzeb. Spółka Hellenic Post posiada 1500 punktów pocztowych. Wymagana liczba nadawczych skrzynek pocztowych: Co najmniej jedna skrzynka pocztowa na 1 tys. mieszkańców na terenach miejskich Nie ma określonej liczby urzędów pocztowych i przynajmniej jedna skrzynka w każdym – w ustawodawstwie stwierdza się ogólnie, skupisku ludności na terenach wiejskich 41 Szybkość i częstotliwość Operator wyznaczony: Hellenic Post dostarczania korespondencji : (Elta) Przesyłki priorytetowe: D+1 – 87%, Historia spółki sięga 1828 r., kiedy państwo Przesyłki ekonomiczne: D+3 – 98% greckie wyzwoliło się spod panowania tureckiego. Obecnie spółka w 90% należy Odbieranie i dostarczanie korespondencji raz do państwa, 10% udziałów ma Hellenic Post dziennie przez pięć dni w tygodniu. Bank. Plan pozyskania inwestora strategicznego dla poczty jest częścią planu restrukturyzacji Finansowanie: finansów publicznych. Prywatyzacją spółki zainteresowany jest W przypadku powstania niesprawiedliwych obciążeń finansowych dla operatora wyznaczonego, stratę rekompensują pozostali fundusz CVC Capital Partners, który ma udziały w przedsiębiorstwach pocztowych w Danii i Belgii. Chęć zakupu akcji spółki licencjonowani operatorzy pocztowi i budżet wyrażały też Bpost z Belgii, La Poste z Francji państwa. i TNT z Holandii. Dania DANIA UNIA EUROPEJSKA - 27 100% 80% 60% 40% 20% 0% internet szerokopasmowy dostęp do internetu bankowość internetowa Wykres 13. Poziom wykorzystania technologii informatycznych w Danii 42 e-administracja e-commerce W Danii przypada średnio 331 listów nadawczych na osobę rocznie (2011). Obsługa korespondencji generuje 0,54% PKB, obsługa paczek 0,45% (2011). Przesyłki objęte usługą powszechną: Korespondencja – do 2 kg Paczki – do 20 kg Bezpłatne przesyłki dla niewidomych – do 7 kg Przesyłki z zadeklarowaną wartością Szybkość i częstotliwość dostarczania korespondencji: Przesyłki priorytetowe: D+1 – 93% Odbieranie i dostarczanie korespondencji – codziennie od poniedziałku do soboty Finansowanie: Wymagana liczba placówek pocztowych: Post Danmark świadczy usługi pocztowe zarówno we własnych placówkach, jak i w innych punktach handlowych. W każdej gminie powinna być przynajmniej jedna placówka, która oferuje pełen zakres usług pocztowych. W miastach, w których liczba ludności przekracza 5 tys. odległość do punktu usług pocztowych nie powinna być większa niż 5 km. Nie można zamknąć placówki pocztowej w miejscowości zamieszkiwanej przez od 2 do 5 tys. osób, jeśli jest ona jedynym miejscem świadczenia usług pocztowych. Podobna zasada stosuje się do mniejszych miejscowości i terenów wiejskich, jeśli likwidacja placówki oznaczałaby, że mieszkańcy musieliby pokonać ponad 10 km, aby skorzystać z usług pocztowych. Koszty usługi powszechnej są obecnie pokrywane dzięki przychodom przez nią generowanym. Operator wyznaczony: Post Danmark Firma należy do spółki PostNord AB, w której 60% udziałów należy do rządu Szwecji, a 40% do Danii. Firma powstała w 1624 r., kiedy król Chrystian IV podpisał dekret o utworzeniu sieci listonoszy. Każdego dnia poczta w Danii przemieszcza ok. 7 mln przesyłek, które dostarcza do 2,7 mln gospodarstw domowych i 225 tys. przedsiębiorstw. Firma zatrudnia 15 tys. pracowników i posiada ponad 700 placówek i punktów usług pocztowych. Ciekawą usługą są „ekspresowe dostawy”, które oznaczają, że dana przesyłka zostanie dostarczona nie później niż do 9 rano dnia następnego. Wymagana liczba nadawczych skrzynek pocztowych: Nie ma precyzyjnych uregulowań – powinna być zapewniona wystarczająca liczba. 43 Irlandia IRLANDIA UNIA EUROPEJSKA - 27 100% 80% 60% 40% 20% 0% internet szerokopasmowy dostęp do internetu bankowość internetowa e-administracja e-commerce Wykres 14. Poziom wykorzystania technologii informatycznych w Irlandii W Irlandii przypada średnio 148 listów nadawczych na osobę rocznie (2011). Obsługa korespondencji generuje 0,34% PKB (2011). Przesyłki objęte usługą powszechną: Wymagana liczba nadawczych skrzynek pocztowych: Listy – do 2 kg Paczki - do 20 kg Żaden mieszkaniec miasta nie powinien Przesyłki dla niewidomych musieć podróżować dalej niż 1 km, Przesyłki z zadeklarowaną wartością a mieszkaniec terenów wiejskich 3 km, żeby wrzucić list do skrzynki. Wymagana liczba placówek pocztowych: Nie ma konkretnych wymagań w odniesieniu do liczby. Zaleca się, aby w bezpośrednim Szybkość i częstotliwość dostarczania korespondencji: Listy: D+1 – 94%; D+3 – 99,5% sąsiedztwie każdej skrzynki pocztowej była możliwość kupienia znaczków w najbliższym Dostarczanie i odbieranie przesyłek powinno sklepie detalicznym lub w automacie. 44 odbywać się raz dziennie pięć razy w tygodniu. Finansowanie firmy sięga aż do 1660 r. Obecnie irlandzka poczta zatrudnia 10 tys. pracowników. Ceny usług operatora wyznaczonego Każdego dnia dostarczają oni 2,5 mln listów powinny bazować na kosztach i w normalnych warunkach przychody powinny zapewniać do 2,1 mln odbiorców. Każdego tygodnia 1,7 mln klientów odwiedza 1100 urzędów opłacalność usługi powszechnej. pocztowych i 175 punktów agencyjnych. Operator wyznaczony – An Post – 12 lat An Post jest spółką publiczną, w 100% należącą do Skarbu Państwa. Historia Luksemburg Przesyłki objęte usługą – raz dziennie, 5 razy w tygodniu (z wyjątkiem powszechną: świąt publicznych). Korespondencja – do 2 kg Finansowanie: Paczki – do 10 kg Przesyłki z zadeklarowaną wartością Koszty netto powinny Wymagana liczba placówek pocztowych: być operatora finansowane wyznaczonego z funduszu kompensacyjnego, na który składają się wszystkie podmioty posiadające licencję pocztową. Żaden inny mechanizm nie jest Powinna odpowiadać potrzebom klientów, brak konkretnych wymogów. przewidziany. Operator Wymagana liczba nadawczych brak konkretnych wymogów. POST Luxemburg skrzynek pocztowych: Powinna odpowiadać potrzebom klientów, wyznaczony: POST Luxemburg, to powstała w 1992 r. w 100% państwowa spółka. Świadczy także usługi finansowe i ma monopol na Szybkość i częstotliwość wydawanie znaczków. Była stuprocentowym dostarczania korespondencji: właścicielem największej w Luxemburgu Krajowe przesyłki: D+2 - 85%, D+3 - 99% sieci telefonii komórkowej - LuxGSM z którą połączyła się w 2013 r. tworząc jedną markę Odbieranie i dostarczanie korespondencji POST. 45 IV. Nowe państwa członkowskie Nowe państwa członkowskie to kraje o małej lub średniej powierzchni, charakteryzujące się, niewielką ilością listów w przeliczeniu na osobę - średnio kilkadziesiąt. W takiej grupie państw dobrym rozwiązaniem mogłaby być częściowa automatyzacja usługi powszechnej za pomocą paczkomatów i listomatów, które ograniczyłyby koszty tzw. „ostatniej mili”. Bułgaria Przesyłki objęte usługą jedna skrzynka na każde 3 tyś. mieszkańców. powszechną: W miastach o populacji przekraczającej Korespondencja – do 2 kg Paczki – do 20 kg Przesyłki dla niewidomych – do 7 kg Przesyłki z zadeklarowaną wartością mieszkańców. Szybkość dostarczenia i częstotliwość dostarczania: Wymagana liczba placówek Przesyłki priorytetowe: D+1 - 80% pocztowych: Przesyłki ekonomiczne: D+2 - 95% Placówka pocztowa w każdej miejscowości zamieszkanej przez więcej niż 800 osób Wymagana liczba nadawczych skrzynek pocztowych: Dostarczanie i odbieranie korespondencji, codziennie od poniedziałku do piątku. Finansowanie Subsydia ze strony rządu dla operatora W miejscowościach zamieszkałych przez wyznaczonego, jeśli pełnienie tej funkcji mniej niż 2000 osób – jedna skrzynka wiąże się z powstaniem kosztów netto. pocztowa. W miejscowościach o populacji od 2 do 10 tys. – przynajmniej jedna skrzynka na każde 2 tyś. mieszkańców. W miejscowościach od 10 do 50 tys. mieszkańców przynajmniej 46 50 tyś. – jedna skrzynka na każde 5 tys. Operator wyznaczony: Bulgarian Posts - 20 lat Chorwacja Przesyłki objęte usługą powszechną: Korespondencja – do 2 kg Paczki – do 10 kg Przesyłki dla niewidomych – do 10 kg Przesyłki z zadeklarowaną wartością Wymagana liczba placówek pocztowych: Przynajmniej jeden urząd pocztowy na każde 80 km² i na każde 6 tys. mieszkańców. Wymagana liczba nadawczych skrzynek pocztowych: Maksymalna odległość między skrzynkami – 5 km. Szybkość dostarczenia i częstotliwość dostarczania: Operator wyznaczony musi dostarczać przesyłki do odbiorców oraz odbierać je ze skrzynek nadawczych przynajmniej pięć dni w tygodniu Finansowanie: Operator wyznaczony otrzymuje wsparcie z funduszu kompensacyjnego, na który składają się wszyscy dostawcy usług pocztowych, jeśli środki te nie wystarczają powstała strata jest pokrywana z budżetu państwa. Operator wyznaczony: HP Croatian Post Inc. – 15 lat. Spółka ze 100% udziałem skarbu państwa, dysponuje 580 urzędami pocztowymi. Listy: D+1 - 85%, D+2 - 95% Cypr Przesyłki objęte usługą powszechną: Listy o wadze - do 2 kg Paczki - do 20 kg Przesyłki z zadeklarowaną wartością Wymagana liczba placówek pocztowych: Brak sprecyzowanych wymagań. Wymagana liczba nadawczych skrzynek pocztowych: Przynajmniej jedna na tysiąc osób. Szybkość i częstotliwość dostarczania korespondencji: Przesyłki: D+1 - 90%; D+3 - 97% Dostarczanie i odbieranie przesyłek – raz dziennie, minimum pięć razy w tygodniu. 47 Finansowanie: Środki z funduszu kompensacyjnego w przypadku wykazania przez operatora wyznaczonego kosztu netto. Publicznych, instytucja nie została jeszcze przekształcona w spółkę. Stali pracownicy poczty są urzędnikami służby cywilnej. Operator wyznaczony: Cyprus Post Cyprus Post, w pełni podlega jurysdykcji Ministerstwa Komunikacji i Robót Czechy Na terenach Przesyłki objęte usługą wiejskich wymagana jest 1 skrzynka pocztowa na 1.000 mieszkańców. powszechną: Listy do 2 kg, Szybkość i częstotliwość Paczki do 10 kg, dostarczania korespondencji: Przesyłki z zadeklarowaną wartością Listy: D+1 - 92% Wymagana liczba placówek Dostarczanie i odbieranie korespondencji raz pocztowych: dziennie, pięć razy w tygodniu. Urząd pocztowy jest wymagany: w każdej miejscowości zamieszkałej przez 2.500 mieszkańców, a także w każdej miejscowości zamieszkałej przez Finansowanie: ponad mniej niż 2.500 mieszkańców - tak aby dystans z żadnej miejscowości na terenie Czech do placówki pocztowej nie przekraczał 10 km oraz tak aby dystans z jakiegokolwiek miejsca, w miejscowości większej niż 2.500 mieszkańców, nie przekraczał 2 km. Wymagana liczba nadawczych skrzynek pocztowych: Jeśli koszty stanowią netto usługi powszechnej niesprawiedliwe obciążenie, operator wyznaczony może ubiegać się o wypłatę z funduszu kompensacyjnego. Operator wyznaczony: Ceska Posta Ceska Posta jest w 100% instytucją państwową. Od 1993 r. minister spraw wewnętrznych odpowiada za sektor pocztowy i mianuje szefa Czeskiej Poczty i członków jej rady nadzorczej. Klienci w miastach nie powinni mieć więcej Poczta jest finansowo niezależna i finansuje niż 1 km do najbliższej skrzynki pocztowej. inwestycje z własnych środków. 48 Estonia Przesyłki objęte usługą Szybkość i częstotliwość powszechną: dostarczania korespondencji: Listy do 2 kg Paczki do 20 kg Przesyłki z zadeklarowaną wartością Wymagana liczba placówek pocztowych: W miastach powinna być co najmniej jedna Przesyłki: D+1 - 90%; D+3 - 90% Odbiór i dostarczanie korespondencji następuje raz dziennie, pięć razy w tygodniu. Okresowo 6 razy w tygodniu. Na terenach zurbanizowanych Poczta doręcza przesyłki dwa razy dziennie. Rzadziej przesyłki doręczane są na wyspy, które nie mają stałego placówka pocztowa na 20.000 mieszkańców. połączenia z lądem. Na terenach wiejskich powinna znajdować się co najmniej jedna placówka pocztowa na terenie rejonu i dodatkowa placówka pocztowa jeśli w region ten jest zamieszkały Finansowanie Fundusz kompensacyjny. przez ponad 2.500 mieszkańców. Operator wyznaczony: Eesti Post Wymagana liczba nadawczych Eesti Post (Omniva Group), estońska poczta skrzynek pocztowych: jest spółką akcyjną od 1997 r. Prezes Poczty Na terenie miasta żaden klient nie powinien mieć więcej niż 500 metrów do najbliższej skrzynki pocztowej. Na obszarach wiejskich mianowany jest przez zarząd, a 100% akcji posiada Ministerstwo Gospodarki i Komunikacji. dystans ten nie powinien przekraczać 2 km. Litwa Przesyłki objęte usługą Wymagana liczba placówek powszechną: pocztowych: Listy - do 2 kg Brak jednolitego standardu. Na Litwie Paczki - do 10 kg znajduje się 830 placówek pocztowych Przesyłki z zadeklarowaną wartością (w tym 676 urzędów pocztowych). 49 Wymagana liczba nadawczych skrzynek pocztowych: Finansowanie Litewska Poczta ma dodatkowy obowiązek Na obszarach miejskich dystans między (nieleżący w zakresie USO) doręczania skrzynką pocztową a miejscem zamieszkania subskrybowanych periodyków na terenach albo pracy 90% klientów nie powinien wiejskich oraz prawo domagania się pokrycia przekraczać 2 km. Co najmniej jedna skrzynka kosztów takich usług z budżetu państwa. pocztowa powinna być obecna na obszarach Operator wyznaczony: AB Lietuvos wiejskich na których jest więcej niż 200 paštas adresów Szybkość i częstotliwość dostarczania korespondencji: Listy priorytetowe D+1 - 85%, D+3 - 97% Listy ekonomiczne D+2 - 85%, D+4 - 97% Odbiór i dostarczanie korespondencji co najmniej 5 razy w tygodniu AB Lietuvos paštas, jest należącą w 100% do państwa spółką akcyjną. Odpowiedzialnym za sektor pocztowy jest Minister Transportu. Mianuje on prezesa poczty i jej zarząd. Łotwa Przesyłki objęte usługą mieszkańców, jedna dodatkowa placówka na powszechną: każde 20 tys. osób. Korespondencja – do 2 kg Wymagana liczba nadawczych Paczki – do 20 kg skrzynek pocztowych: Przesyłki z zadeklarowaną wartością Jedna skrzynka mieszkańców w pocztowa stolicy. na 5 tys. Przynajmniej Wymagana liczba placówek jedna pocztowych: mieście, a jednocześnie jedna na każde Przynajmniej 30 placówek pocztowych w stolicy. Przynajmniej jedna placówka skrzynka pocztowa w każdym 3 tys. mieszkańców. Na terenach wiejskich – przynajmniej jedna skrzynka w każdej gminie i jedna na każde 2 tys. mieszkańców. w każdym innym mieście, w miastach Oprócz tego skrzynka w każdej placówce w których populacja przekracza 20 tys. pocztowej. 50 Szybkość dostarczenia i częstotliwość dostarczania: Listy priorytetowe: D+1 - 90%, D+2 - 99 % Listy ekonomiczne: D+3 - 98% Paczki: D+4 - 98% Przesyłki muszą być dostarczane i odbierane raz dziennie, pięć dni w tygodniu. chodzi o przesyłki na terenach wiejskich. Szczegółowe przepisy dotyczące funduszu kompensacyjnego nie weszły jeszcze w życie. Operator wyznaczony - Latvijas Pasts Latvijas Pasts, spółka w 100% należy do państwa. Finansowanie Koszty netto usługi powszechnej powinny być refundowane przez państwo, zwł. jeśli Malta się w odległości do 400 metrów od skrzynki Przesyłki objęte usługą pocztowej. powszechną: W przypadku obszarów o mniejszej niż średnia gęstość zaludnienia Korespondencja – do 2 kg odległość ta nie powinna przekraczać 800 m. Paczki – do 20 kg Przesyłki z zadeklarowaną wartością Wymagana liczba placówek pocztowych: Szybkość i częstotliwość dostarczania korespondencji: Listy: D+1 - 94%, D+2 - 98% Wymagane minimum 59 placówek obsługi Paczki: D+1 - 97%, D+2 - 99% pocztowej. Wymagana liczba nadawczych skrzynek pocztowych: Przynajmniej jedna nadawcza skrzynka pocztowa tak blisko centrum miasta albo wnioski jak to tylko możliwe. Na terenach o gęstości zaludnienia większej niż średnia dla kraju, nie mniej niż 98% klientów lub Odbieranie i dostarczanie korespondencji – zgodnie z ustawą, każdego pracującego dnia tygodnia, nie rzadziej niż 5 dni w tygodniu (obecnie odbiór i doręczanie odbywa się 6 dni w tygodniu). Finansowanie: potencjalnych klientów powinno znajdować Brak funduszu kompensacyjnego. 51 Operator wyznaczony: MaltaPost p.l.c. MaltaPost p.l.c. jest spółką notowaną na maltańskiej giełdzie. 69% akcji należy do RedBox Ltd będącej spółką zależną Lombard Bank Malta p.l.c. Pozostałe 31% akcji należy do prywatnych akcjonariuszy. Rumunia Przesyłki objęte usługą powszechną: Korespondencja – do 2 kg Paczki – do 10 kg Przesyłki z zadeklarowaną wartością Wymagana liczba placówek pocztowych: Punkt pocztowy zatrudniający pracowników powinien znajdować się w każdej jednostce administracyjnej kraju zamieszkałej przez co najmniej 1.500 osób. Wymagana liczba nadawczych skrzynek pocztowych: – co najmniej raz dziennie w dni pracujące (poniedziałek-piątek). Wyjątkowo, w niektórych rejonach geograficznych - co najmniej 2 razy w tygodniu. Finansowanie: Do końca 2012 r. nie było funduszu kompensacyjnego. Od 2014 r. USP może wnioskować o świadczenie kompensacyjne o ile wykaże, że usługi powszechne generują straty. Operator wyznaczony: C.N. Posta Romana S.A. C.N. Posta Romana S.A. jest państwowym Na ternach wiejskich - co najmniej jedna na operatorem narodowym. Posta Romana 1.500 mieszkańców. Na terenach miejskich jest członkiem założycielem Światowego - co najmniej jedna na 3.000 mieszkańców Związku Pocztowego powstałego w 1874 r. w Bukareszcie - co najmniej jedna na 20.000 oraz PostEurop założonej w 1993 r. mieszkańców Szybkość i częstotliwość dostarczania korespondencji: Przesyłki: D+1 - 85%, D+2 - 97% Odbieranie i dostarczanie korespondencji 52 Słowacja Przesyłki objęte usługą powszechną: Odbieranie i dostarczanie korespondencji – raz dziennie, pięć dni w tygodniu nie dostarcza się przesyłek do domów na bardzo Korespondencja – do 2 kg trudno dostępnych, wiejskich terenach (około Paczki – do 10 kg (krajowe) 3.100 adresów). Przesyłki z zadeklarowaną wartością Wymagana liczba placówek pocztowych: Placówka pocztowa powinna funkcjonować w każdej miejscowości zamieszkałej przez ponad 2.500 osób, albo w każdej miejscowości zamieszkałej przez mniej niż 2.500 osób pod Finansowanie: Fundusz kompensacyjny - składają się na niego wszystkie działające na rynku podmioty świadczące usługi pocztowe (maks. 3% ich obrotu). Ewentualne braki w funduszu uzupełniane są przez państwo. warunkiem, że placówka ta obsługuje ponad Operator wyznaczony: Slovenska 3.500 osób. posta Wymagana liczba nadawczych Slovenska posta jest od 2004 r. spółką skrzynek pocztowych: akcyjną. Przede wszystkim na obszarach naturalnej koncentracji ludności. Dostępność niektórych skrzynek może być ograniczona do godzin otwarcia placówek (sklepy, sanatoria itp) na terenie których się znajdują. Wszystkie akcje należą do państwa reprezentowanego przez Ministra Transportu i Rozwoju Regionalnego. Mianuje on zarówno prezesa poczty jak i jej zarząd i radę nadzorczą. Liczba pracowników pełnoetatowych - 13.672 (wrzesień 2013 r.) Szybkość i częstotliwość dostarczania korespondencji: Listy: D+1, D+2 Paczki: D+2, D+3 Brak norm procentowych dla dostarczania listów i paczek w wyznaczonym terminie. 53 Słowenia Przesyłki objęte usługą powszechną: Korespondencja – do 2 kg Paczki – do 10 kg Przesyłki z zadeklarowaną wartością Wymagana liczba placówek pocztowych: 80.000 do 250.000 osób, 1.500 mieszkańców w miejscowościach liczących ponad 250.000 osób Szybkość i częstotliwość dostarczania korespondencji: Listy: D+1 - 95%, D+2 - 99,5%, D+3 - 100% Paczki: D+2 - 80%, D+3 - 95% Odbieranie i dostarczanie korespondencji Co najmniej 1 stała placówka pocztowa w każdej miejscowości, a 95% wszystkich – raz dziennie, co najmniej 5 dni w tygodniu. klientów powinno mieć nie dalej niż 4,5 km Finansowanie: do najbliższej placówki pocztowej. Wymagana liczba nadawczych skrzynek pocztowych: Wpływy z opłat za świadczone usługi. Przewidziane jest powstanie funduszu kompensacyjnego, choć jeszcze nie został on wprowadzony. 1 skrzynka pocztowa powinna przypadać na: 400 mieszkańców w miejscowościach poniżej 5.000 osób, 700 mieszkańców w Operator wyznaczony: Posta miejscowościach liczących od 5.000 do 25.000 Slovenije d.o.o. osób, 1.000 mieszkańców w miejscowościach Posta Slovenije d.o.o. jest spółką należącą liczących od 25.000 do 80.000 osób, 1.300 w 100% do państwa. mieszkańców w miejscowościach liczących od Węgry Przesyłki objęte usługą Paczki – do 20 kg powszechną: Przesyłki dla niewidomych - do 7 kg. Korespondencja – do 2 kg 54 Przesyłki z zadeklarowaną wartością Finansowanie: Wymagana liczba placówek pocztowych: Jeśli operator wyznaczony poniósł Placówka pocztowa powinna znajdować niesprawiedliwe koszty netto, przedstawia się nie dalej niż 5 km dla 95% populacji i nie wniosek o dofinansowanie. Podmioty dalej niż 10 km dla 99,5% populacji. Jeden świadczące usługi ekwiwalentne dla usług punkt w każdej miejscowości pozwalający powszechnych składają się na fundusz na przechowanie przesyłek poleconych na kompensacyjny. Jeśli zgromadzone na nim wypadek ich nieodebrania przez adresata. środki nie pokrywają nadmiernych ciężarów Powinien być przynajmniej jeden urząd ponoszonych przez USP, wówczas różnica pocztowy w miejscowości liczącej ponad uzupełniana jest z budżetu państwa. 1.000 mieszkańców. W listopadzie 2013 r. Węgierska Poczta liczyła 2.287 urzędów pocztowych prowadzonych przez Pocztę Operator wyznaczony: Magyar Posta Magyar Posta jest spółką należącą w 100% do i 459 prowadzonych przez partnerów Poczty. państwa. Węgierska Poczta posługuje się także 519 mobilnymi punktami pocztowymi, które obsługują 1.113 miejscowości. Ponadto, na podstawie kontraktu z jedną z sieci paliwowych klienci mogą odebrać przesyłkę na 125 stacjach benzynowych. Wymagana liczba nadawczych skrzynek pocztowych: Przynajmniej w każdej jedna nadawcza miejscowości. skrzynka Kontrakty doprecyzowują, że w miejscowości liczących ponad 7.000 mieszkańców skrzynka pocztowa powinna przypadać na każde 7.000 osób. Szybkość i częstotliwość dostarczania korespondencji: Listy: D+1 - 85%; D+3 - 97% Odbieranie i dostarczanie korespondencji – jeden raz każdego dnia roboczego. 55 56 BIBLIOGRAFIA International Post Corporation, Postal Regulatory Database, Country Directory 2014. Urząd Komunikacji Elektronicznej, Raport o stanie rynku pocztowego za rok 2013, Warszawa, maj 2014. WIK-Consult, Main Developments in the Postal Sector (2010-2013), Country Reports, Study for the European Commission, Directorate General for Internal Market and Services. WIK-Consult, Main Developments in the Postal Sector (2010-2013), Study for the European Commission, Directorate General for Internal Market and Services. Ustawa z dnia 23 listopada 2012 r. Prawo pocztowe. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 25 listopada 2013 r. w sprawie konkursu na operatora pocztowego wyznaczonego do świadczenia usług pocztowych. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 97/67/WE z dnia 15 grudnia 1997 r. w sprawie wspólnych zasad rozwoju rynku wewnętrznego usług pocztowych Wspólnoty oraz poprawy jakości usług. Dyrektywa 2002/39/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 10 czerwca 2002 r. zmieniająca dyrektywę 97/67/WE w zakresie dalszego otwarcia na konkurencję wspólnotowych usług pocztowych. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/6/WE z dnia 20 lutego 2008 r. zmieniająca dyrektywę 97/67/WE w odniesieniu do pełnego urzeczywistnienia rynku wewnętrznego usług pocztowych Wspólnoty. 57 58
