Kolektory słoneczne
Transkrypt
Kolektory słoneczne
Kolektory sïoneczne Jarosïaw Antkiewicz INSPIRACJE WykorzystaÊ sïoñce Zapotrzebowanie domu na ciepïo moĝna zdecydowanie ograniczyÊ, poprawiajÈc izolacyjnoĂÊ jego przegród zewnÚtrznych. Jednak nawet w bardzo energooszczÚdnym domu zuĝycie energii do przygotowania ciepïej wody uĝytkowej (c.w.u.) nie da siÚ zbytnio ograniczyÊ, bo iloĂÊ potrzebnej wody zaleĝy po prostu od liczby mieszkañców i ich nawyków. Ciepïo moĝna jednak pozyskaÊ ze sïoñca za pomocÈ kolektorów, nie zanieczyszczajÈc Ărodowiska. Instalacja solarna jest niestety doĂÊ kosztowna, warto wiÚc dopasowaÊ jÈ do potrzeb, by niepotrzebnie nie przepïacaÊ. 54 BUDUJEMY DOM 6/2010 Budowa kolektorów Na rynku wystÚpujÈ przede wszystkim dwa typy kolektorów: pïaskie oraz próĝniowe. Nie moĝna powiedzieÊ, ĝe któreĂ z nich sÈ lepsze. Gdy jest zimno, wiÚcej energii uzyskamy z kolektorów próĝniowych, bo one mniej tracÈ go do otoczenia, jednak latem przewagÚ majÈ kolektory pïaskie. Za kolektorami pïaskimi przemawia teĝ ich niĝsza cena. Najwaĝniejsze, by kolektory byïy starannie wykonane, a ich montaĝ fachowy – wystarczy choÊby zïa izolacja rur, byĂmy stracili znacznÈ czÚĂÊ pozyskanego ciepïa. Zanim kupimy kolektory, najlepiej poprosiÊ o przedstawienie symulacji wydajnoĂci caïej instalacji w poszczególnych miesiÈcach dla róĝnych wariantów proponowanych przez sprzedawcÚ (np. kolektory pïaskie/kolektory próĝniowe). Wówczas bÚdziemy mogli porównaÊ spodziewane zyski z kosztami inwestycji. Kolektory pïaskie Promieniowanie sïoneczne pochïaniane jest w nich przez metalowÈ pïytÚ nazywanÈ absorberem, która nagrzewa siÚ i przekazuje ciepïo do wypeïnionych roztworem glikolu rurek umieszczonych na jej spodzie. Ogrzany pïyn pïynie przewodami do wymiennika ciepïa umieszczonego w zasobniku ciepïej wody, po czym ochïodzony powraca do kolektora. Obudowa kolektora musi chroniÊ go przed uszkodzeniami, dlatego od góry przykrywa go tafla szkïa odpornego na grad. Obudowa zapobiega teĝ ucieczce ciepïa z kolektora do otoczenia, dlatego jest izolowana termicznie – najczÚĂciej weïnÈ mineralnÈ. Sama pïyta absorbera jest pokryta specjalnÈ powïokÈ, która bardzo skutecznie pochïania promieniowanie sïoneczne, lecz sama wypromieniowuje niewiele ciepïa. fot. Viessmann EnergooszczÚdne inspiracje ENERGOOSZCZ}DNE Kolektory sïoneczne a b rurki miedziane – przepïywa przez nie roztwór glikolu, który odbiera ciepïo od absorbera szyba ze szkïa hartowanego – zabezpiecza przed uszkodzeniami oraz izoluje cieplnie szklana rura próĝniowa kondensator rurki cieplnej, tu skraplajÈc siÚ, czynnik roboczy oddaje ciepïo ry pïyta absorbera – pochïania padajÈce promieniowanie sïoneczne, równoczeĂnie wypromieniowujÈc bardzo maïo ciepïa s. Vi es sm an próĝnia absorber na Ăciance rurki n miedziana rurka cieplna warstwa izolacji cieplnej – ogranicza straty ciepïa do otoczenia czynnik roboczy parujÈcy w niskiej temperaturze Budowa kolektora: (a) pïaskiego; (b) próĝniowego z ciepïowodem (heat pipe) Rurowe kolektory próĝniowe SkïadajÈ siÚ z wielu szklanych rur, wewnÈtrz których znajduje siÚ element absorbujÈcy promienie sïoneczne. W rurach panuje próĝnia, która jest niemal doskonaïym izolatorem, zatem straty pozyskanego przez absorber ciepïa sÈ znikome. Absorberem jest najczÚĂciej: metalowa blaszka; druga szklana rurka z naniesionymi na zewnÚtrzne Ăcianki zwiÈzkami metali, które poprawiajÈ absorpcjÚ promieniowania sïonecznego; Ciepïo absorber przekazuje albo rurce z glikolem umieszczonej wewnÈtrz szklanej rury, albo tzw. ciepïowodowi (heat pipe). NastÚpnie ciepïo musi trafiÊ do instalacji. W tym celu poszczególne rury ïÈczy „szynÈ zbiorczÈ” (np. rurÈ, przez którÈ przepïywa roztwór glikolu). PoïÈczenia elementów muszÈ zapewniaÊ z jednej strony efektywne przekazywanie ciepïa, a równoczeĂnie – nie mogÈ powodowaÊ nadmiernych jego strat do otoczenia. Speïnienie tych warunków jest trudne. Rurowe kolektory próĝniowe mogÈ doĂÊ skutecznie wykorzystywaÊ takĝe promieniowanie padajÈce na rury z boku, a dodatkowo REKLAMA BUDUJEMY DOM 6/2010 55 EnergooszczÚdne inspiracje czÚsto wyposaĝa siÚ je w zwierciadïa paraboliczne skupiajÈce Ăwiatïo na absorberze. Ciepïo pozyskane z instalacji solarnej moĝe byÊ wykorzystane na dwa sposoby: do podgrzania ciepïej wody uĝytkowej (c.w.u.); do dogrzewania pomieszczeñ. Kolektory muszÈ jednak zawsze wspóïpracowaÊ z innym ěródïem ciepïa – zwykle kotïem grzewczym, bo nie sÈ w stanie w peïni, przez caïy rok, zaspokoiÊ zapotrzebowania na ciepïo. Ich zastosowanie warto uwzglÚdniÊ juĝ na etapie projektowania domu, bo nie kaĝda instalacja do ogrzewania pomieszczeñ i przygotowywania c.w.u. bÚdzie dobrze wspóïpracowaÊ z instalacjÈ solarnÈ. fot. Nibe Biawar Wykorzystanie kolektorów Elementy instalacji solarnej: kolektory, grupa pompowa, sterownik, zasobnik itp. – ich parametry muszÈ byÊ do siebie ĂciĂle dopasowane 150–200 l, gdy kocioï jest jednofunkcyjny, jeĂli zaĂ kocioï jest dwufunkcyjny (moĝe podgrzewaÊ wodÚ przepïywowo), to dla peïnego komfortu wystarcza kilkudziesiÚciolitrowy zasobnik, ale moĝna z niego nawet caïkowicie zrezygnowaÊ, jeĂli nie stosujemy cyrkulacji c.w.u. KorzystajÈc z kotïa grzewczego ze stosunkowo nieduĝym zasobnikiem, moĝemy w razie koniecznoĂci bardzo ïatwo zwiÚkszyÊ dostÚpnÈ iloĂÊ gorÈcej wody – podnosimy jej temperaturÚ w zasobniku, np. do 60°C, a za pomocÈ baterii czerpalnych dodajemy do niej wiÚcej zimnej. Instalacja solarna nie daje takich moĝliwoĂci – maksymalna temperatura wody zaleĝy od intensywnoĂci promieniowania sïonecznego oraz w mniejszym stopniu od budowy i wielkoĂci kolektorów. Rodzaj zasobnika. W stosunku do pojemnoĂci zbiorniwoda ka powierzchnia wÚdogrzana woda ĝownicy w zasobniku przez kocioï podgrzana powinna byÊ wiÚkprzez kolektory sza niĝ w typowym kocioï grzewczy zasobniku wspóïpracujÈcym tylko z kotïem. To konieczne, gdyĝ instalacja solarna zaczyna ogrzewaÊ wodÚ, gdy róĝnica temperatury pomiÚdzy pïynem solarnym a wodÈ wynosi zaledwie ok. 6°C, jezimna woda Ăli wÚĝownica bÚdzie wodociÈgowa maïa, to wymiana Dwa zasobniki jednowÚĝownicowe mogÈ byÊ nieco efektywniejszym rozwiÈciepïa bÚdzie wówzaniem niĝ jeden zbiornik dwuwÚĝownicowy czas nieefektywna. Przygotowanie c.w.u. PojemnoĂÊ zasobnika. Instalacja, w której kolektory sïuĝÈ do przygotowania c.w.u., musi byÊ wyposaĝona w doĂÊ duĝy zasobnik. Trzeba o tym pamiÚtaÊ, bo nie w kaĝdym projekcie domu przewidziano na niego doĂÊ miejsca. Za typowe uznaje siÚ zuĝycie 50 l c.w.u. na osobÚ w ciÈgu doby, gdy jej temperatura wynosi ok. 45°C. Czteroosobowa rodzina potrzebuje wiÚc ok. 200 litrów wody. PojemnoĂÊ zasobnika powinna byÊ jednak ok. 1,5 raza wiÚksza niĝ dobowe zuĝycie c.w.u., inaczej wystarczy kilka pochmurnych godzin, by zabrakïo nam gorÈcej wody. Dla czteroosobowej rodziny zasobnik powinien mieÊ wiÚc 300 l. W instalacjach zasilanych tylko przez kocioï grzewczy zasobniki sÈ mniejsze, majÈ 56 BUDUJEMY DOM 6/2010 Poza sezonem letnim kolektory czÚsto jedynie wstÚpnie podgrzewajÈ wodÚ, np. od +10°C (temperatura wody wodociÈgowej) do +30°C, dalsze podgrzanie do uĝytecznej temperatury co najmniej 40°C zapewnia kocioï grzewczy (lub. np. grzaïka elektryczna). W zwiÈzku z tym najczÚĂciej stosowane sÈ zasobniki z dwiema wÚĝownicami: – dolnÈ, która ma bezpoĂredni kontakt z zimnÈ wodÈ wodociÈgowÈ, zasila instalacja solarna; – górnÈ, która dogrzewa wstÚpnie podgrzanÈ przez dolnÈ wÚĝownicÚ wodÚ do uĝytecznej temperatury, zasila kocioï. Takie rozwiÈzanie jest jednak niedoskonaïe. Szczególnie w okresach, gdy woda jest dodatkowo podgrzewana przez kocioï, jej temperatura w pobliĝu dolnej wÚĝownicy moĝe byÊ nawet wyĝsza niĝ temperatura pïynu solarnego i wynosiÊ np. 40°C. JeĂli nie zuĝyjemy ciepïej wody, albo ona sama nie ostygnie, instalacja solarna zacznie pracowaÊ dopiero gdy temperatura czynnika roboczego w kolektorze przekroczy 45°C. W sezonie grzewczym, gdy sïoñca jest niewiele, oznacza to, ĝe nie wykorzystamy znacznej czÚĂci jego energii. Alternatywnym rozwiÈzaniem jest zastosowanie dwóch poïÈczonych szeregowo zasobników, kaĝdego wyposaĝonego w jednÈ wÚĝownicÚ: – do pierwszego z nich trafia zimna woda wodociÈgowa i jest wstÚpnie podgrzewana przez wÚĝownicÚ zasilanÈ przez kolektory; – do drugiego wpïywa zaĂ wstÚpnie podgrzana woda i w razie koniecznoĂci jest tam dalej ogrzewana przez wÚĝownicÚ poïÈczonÈ z kotïem. W takiej sytuacji, niezaleĝnie od tego jak bardzo zostanie podgrzana woda w dru- gim zasobniku, w pierwszym z nich temperaturÚ podnosi tylko rozgrzany czynnik roboczy pïynÈcy z kolektora, jeĂli ma on np. +30°C, to i temperatura wody nie bÚdzie wyĝsza. ZaĂ kaĝde zaczerpniÚcie wody otwiera dopïyw zimnej wody wodociÈgowej (ok.+10°C), co pozwala wykorzystaÊ ciepïo nawet ze stosunkowo sïabo ogrzanych kolektorów. Warto zauwaĝyÊ, ĝe pojemnoĂÊ drugiego zbiornika moĝe byÊ zdecydowanie mniejsza niĝ pierwszego. W zasadzie wstÚpnie podgrzana woda moĝe byÊ potem dogrzewana nawet w sposób przepïywowy, warto to rozwaĝyÊ szczególnie, jeĂli do przygotowania c.w.u. zamierzamy wykorzystaÊ energiÚ elektrycznÈ. Dogrzewanie pomieszczeñ W polskich warunkach klimatycznych instalacja solarna moĝe jedynie wspomagaÊ inne urzÈdzenie grzewcze – bÚdzie dogrzewaÊ pomieszczenia wiosnÈ i jesieniÈ, jednak zimÈ, gdy ciepïa potrzebujemy najwiÚcej, jej moĝliwoĂci bÚdÈ zbyt maïe. W sezonie grzewczym temperatura wody podgrzanej przez kolektory bÚdzie siÚgaÊ co najwyĝej 40–50°C, ogrzewanie musi byÊ wiÚc niskotemperaturowe, pïaszczyznowe, czyli podïogowe, Ăcienne lub sufitowe. Typowe grzejniki Ăcienne musiaïyby mieÊ bardzo duĝÈ powierzchniÚ, co oczywiĂcie znaczÈco podnosiïoby koszt wykonania instalacji, a ponadto bardzo utrudniaïoby aranĝacjÚ pomieszczeñ. Powierzchnia kolektorów. W instalacji sïuĝÈcej takĝe do dogrzewania pomieszczeñ powierzchnia kolektorów musi byÊ znacznie wiÚksza niĝ gdyby tylko podgrzewaïy c.w.u. – zwykle przyjmuje siÚ, ĝe 1 m2 powierzchni kolektora przypada na 5 m2 ogrzewanej powierzchni. Oznacza to wiÚc, ĝe dla domu o powierzchni 150 m2 potrzebujemy ok. 30 m2 powierzchni kolektorów. Do podgrzania zaĂ tylko ciepïej wody dla 4 osób w takim domu projektuje siÚ zaledwie 6–8 m2 kolektorów. Zastosowanie kolektorów do ogrzewania domu trzeba wiÚc dobrze przemyĂleÊ pod wzglÚdem ekonomicznym. Tym bardziej ĝe w takiej sytuacji lepiej sprawdzajÈ siÚ kolektory próĝniowe, które efektywniej niĝ pïaskie pracujÈ, gdy temperatura otoczenia jest niska, jednak sÈ od nich droĝsze. Zagospodarowanie nadmiaru ciepïa. Poza wyĝszymi kosztami inwestycji z duĝÈ fot. Wieland Kolektory sïoneczne Niskotemperaturowe ogrzewanie pïaszczyznowe – tylko ono nadaje siÚ do wspóïpracy z instalacjÈ solarnÈ instalacjÈ w domu jednorodzinnym wiÈĝe siÚ jeszcze problem sezonowego zagospodarowania nadmiaru ciepïa wytwarzanego przez kolektory. Latem, przy duĝym nasïonecznieniu, kolektory pracujÈ najefektywniej, jednak cieREKLAMA JUNKERS RADZI Solarne ogrzewanie wody basenowej Instalacja solarna ogrzewajÈca wodÚ w basenie czÚsto sïuĝy takĝe do przygotowania ciepïej wody oraz wspomagania ogrzewania. Wynika to stÈd, ĝe ta dodatkowa opcja powoduje tylko nieznaczne zwiÚkszenie powierzchni kolektorów sïonecznych. IloĂÊ kolektorów zaleĝy od rodzaju basenu (zewnÚtrzny czy wewnÚtrzny) oraz od jego powierzchni (najwiÚcej ciepïa basen traci przez powierzchniÚ wody). ZakïadajÈc, ĝe basen wewnÚtrzny ma powierzchniÚ 32 m2, a woda bÚdzie w nim podgrzewana do temperatury 25–26°C, naleĝy zamontowaÊ okoïo 13 m2 powierzchni pïaskich kolektorów sïonecznych. W przypadku basenów zewnÚtrznych najczÚĂciej przyjmuje siÚ, ĝe powierzchnia kolektorów powinna byÊ, co najmniej równa poïowie powierzchni basenu. JeĂli zatem przyjmiemy basen o tej samej powierzchni co poprzednio czyli 32 m2, to powierzchnia pïaskich kolektorów powinna wynieĂÊ ok.16 m2. W przypadku braku odbioru ciepïa przez basen naleĝy przewidzieÊ dodatkowy odbiór ciepïa z kolektorów sïonecznych. Np. przyjmujÈc, iĝ 1m2 pïaskiego kolektora moĝe wygrzewaÊ ok. 60 litrów wody – ĝeby nie mieÊ problemu z przegrzewami w ukïadzie solarnym powinniĂmy w przypadku naszego przykïadu – dla basenu wewnÚtrznego posiadaÊ zasobnik solarny o pojemnoĂci ok. 600 litrów, w przypadku basenu zewnÚtrznego zasobnik powinien mieÊ pojemnoĂÊ rzÚdu 800 litrów. Przy zastosowaniu zasobników buforowych do instalacji c.o. moĝliwe jest teĝ wspomaganie centralnego ogrzewania kolektorami sïonecznymi. W przypadku, gdy nie wspomagamy centralnego ogrzewania ukïadem solarnym – moĝna zastanowiÊ siÚ nad tym, aby na czas niewykorzystywania kolektorów do grzania albo je przykrywaÊ albo wrÚcz spuĂciÊ pïyn solarny z ukïadu solarnego. www.junkers.pl BUDUJEMY DOM 6/2010 57 EnergooszczÚdne inspiracje fot. Solar Shop Ustawienie kolektorów pïo jest wówczas potrzebne tylko do przygotowania c.w.u. i dla typowej rodziny zuĝywajÈcej w ciÈgu doby 200–300 l gorÈcej wody jest go zbyt duĝo. Tego problemu nie ma, jeĂli kolektory podgrzewajÈ takĝe wodÚ w basenie lub dom sïuĝy latem jako pensjonat dla turystów, którzy zuĝywajÈ zwykle duĝo ciepïej wody. ZresztÈ nawet w maïych instalacjach solarnych moĝe pojawiÊ siÚ problem z nadwyĝkami ciepïa. Dzieje siÚ tak np. gdy domownicy wyjadÈ latem na wczasy i z ciepïej wody nikt nie korzysta. Dlatego niektórzy producenci przewidujÈ takĝe taki tryb pracy urzÈdzeñ, gdy czynnik roboczy krÈĝy w instalacji równieĝ nocÈ, gdy temperatura na zewnÈtrz jest niĝsza od temperatury wody podgrzanej za dnia, wówczas ciepïo jest poprzez kolektor oddawane do otoczenia. Kolektory sïoneczne i pompa ciepïa. Zarówno pompa ciepïa, jak i kolektory dogrzewajÈce pomieszczenia najlepiej wspóïpracujÈ z niskotemperaturowym ogrzewaniem pïaszczyznowym (najczÚĂciej podïogowym). DziÚki pompie ciepïa moĝna ponadto rozwiÈzaÊ problem „nadprodukcji” ciepïa przez instalacjÚ solarnÈ. Jego nadmiar jest latem przekazywany do gruntu (ew. stawu), z którego w zimie pompa czerpie ciepïo. Grunt peïni wiÚc rolÚ akumulatora ciepïa pozyskanego z energii sïonecznej. 58 BUDUJEMY DOM 6/2010 Przygotowanie c.w.u. dla 4–5 osób NajrozsÈdniejszym rozwiÈzaniem bÚdzie zakup gotowego, standardowego zestawu opartego na kolektorach pïaskich. Parametry wszystkich czÚĂci (kolektorów, zasobnika, grupy pompowej, naczynia wzbiorczego, sterownika) zestawu sÈ optymalnie dopasowane, wiÚkszoĂÊ elementów jest ponadto juĝ zmontowana, a caïoĂÊ tak zaprojektowana, by zajmowaïa jak najmniej miejsca. Mniejsze jest prawdopodobieñstwo popeïnienia bïÚdów przez instalatora, a niektórzy producenci na takie zestawy oferujÈ nawet dïuĝszÈ gwarancjÚ niĝ ta obowiÈzujÈca przy zakupie poszczególnych elementów. Instalacja zapewni wystarczajÈcÈ iloĂÊ ciepïej wody w okresie od póěnej wiosny do jesieni. To najtañsze rozwiÈzanie, niekiedy wybierane takĝe, gdy c.w.u. jest podgrzewana stosunkowo tanio przez kocioï na paliwo staïe. Kolektory sÈ bardziej ekologiczne, a ponadto unikamy niedogodnoĂci zwiÈzanych z obsïugÈ kotïa poza sezonem grzewczym. Certyfikaty i podstawowe parametry fot. Watt Ustawienie kolektorów na niezaleĝnej konstrukcji a nie na dachu pozwala optymalnie dobraÊ ich kÈt nachylenia Dla niewielkiej rodziny wystarcza maïy zestaw z 2–3 kolektorami Najkorzystniejsze jest ustawienie kolektorów na poïudnie. Ich odchylenie na wschód lub zachód naleĝy zrównowaĝyÊ, nieco zwiÚkszajÈc ich powierzchniÚ. Stopieñ korekcji powinien dobraÊ projektant instalacji (doradca techniczny). Waĝny jest takĝe kÈt nachylenia kolektorów w stosunku do poziomu – zmieniajÈc go, wpïywamy na uzysk energii w poszczególnych porach roku (od pory roku zaleĝy kÈt padania promieni sïonecznych). Zalecane kÈty nachylenia sÈ nastÚpujÈce: do 30° – jeĂli zaleĝy nam na wykorzystaniu kolektorów gïównie latem, bo np. podgrzewamy wówczas wodÚ w basenie albo prowadzimy pensjonat, do którego wiÚkszoĂÊ goĂci przyjeĝdĝa latem. Lepiej zastosowaÊ kolektory pïaskie; ok. 50° to najczÚstsze rozwiÈzanie, dobre gdy kolektory podgrzewajÈ c.w.u. dla kilku osób. Zapewnia zwiÚkszenie uzysku energii wiosnÈ i jesieniÈ, zimÈ zaĂ i tak moĝliwoĂci kolektorów sÈ bardo maïe, natomiast latem mamy raczej nadmiar ciepïa do wykorzystania. Ze wzglÚdu na cenÚ lepiej wybraÊ kolektory pïaskie, choÊ próĝniowe bÚdÈ nieco wydajniejsze; 80°–90° – gdy przede wszystkim chcemy uzyskaÊ jak najwiÚcej ciepïa w sezonie grzewczym (dogrzewanie pomieszczeñ). Taka instalacja bÚdzie musiaïa byÊ zdecydowanie wiÚksza niĝ typowa, co przy okazji zrównowaĝy wpïyw niekorzystnego latem ustawienia kolektorów, gdy potrzebujemy tylko c.w.u. W tym przypadku uzasadnione jest stosowanie tylko kolektorów próĝniowych. Porównanie róĝnych urzÈdzeñ ma sens tylko wtedy, gdy procedura ich testowania byïa taka sama (zgodna z tÈ samÈ normÈ), a badanie przeprowadzono rzetelnie. Niezaleĝne oĂrodki badawcze prowadzÈ takie badania na ĝyczenie producentów i przyznajÈ certyfikaty, z których najpopularniejszy jest tzw. Solar Keymark. Uwaga! Zawsze proĂmy o udostÚpnienie szczegóïowych wyników badañ – dwa urzÈdzenia mogÈ znaczÈco siÚ róĝniÊ, choÊ oba bÚdÈ speïniaÊ pewne minimalne wymagania i uzyskajÈ certyfikat. Ponadto wyników badañ nie moĝna bezpoĂrednio przekïadaÊ na praktykÚ eksploatacyjnÈ – rzeczywiste warunki pracy naszej instalacji mogÈ znaczÈco odbiegaÊ od stan- Kolektory sïoneczne Ile kosztuje „darmowa energia”? Kompletna instalacja solarna przygotowujÈca c.w.u. dla 4–5 osób kosztuje kilkanaĂcie tysiÚcy zïotych, z czego koszt samych kolektorów to ok. 50%. Moĝna siÚ spodziewaÊ, ĝe róĝnice w cenie urzÈdzeñ pïaskich i próĝniowych z czasem bÚdÈ maleÊ, ale obecnie za instalacjÚ z kolektorami próĝniowymi zapïacimy co najmniej 25% wiÚcej. W typowym domu jednorodzinnym, gdzie wody zuĝywa siÚ stosunkowo niewiele, instalacja solarna zmniejszy zuĝycie energii do podgrzania c.w.u. o ok. 2500 kWh rocznie. Nawet jeĂli woda podgrzewana jest prÈdem elektrycznym (najdroĝszym noĂnikiem), to przy obecnych cenach, zaoszczÚdzimy ok. 1200 zï rocznie. Na zwrot kosztów inwestycji bÚdziemy wiÚc czekaÊ ponad 10 lat (chyba ĝe konwencjonalne noĂniki energii bÚdÈ droĝeÊ bardzo szybko). A czas eksploatacji kolektora szacowany jest na 15–20 lat. W przeciwieñstwie do wielu krajów europejskich w Polsce nieïatwo uzyskaÊ dofinansowanie, tym bardziej, ĝe zlikwidowano gminne i powiatowe fundusze ochrony Ărodowiska. Przede wszystkim trzeba sprawdziÊ, czy wïadze gminne lub powiatowe uzyskaïy jakieĂ Ărodki na dofinansowanie tego rodzaju inwestycji – nie ma tu jednolitych zasad w skali kraju. Szanse na dotacje wzrastajÈ np. jeĂli realizowany jest tzw. Program Ograniczenia Niskiej Emisji – czyli zanieczyszczeñ powodowanych przez maïe domowe kotïownie. JesieniÈ ma ruszyÊ takĝe program dotacji dla inwestorów indywidualnych finansowany ze Ărodków Narodowego Funduszu Ochrony ¥rodowiska i Gospodarki Wodnej, obecnie to jednak dopiero powstajÈcy projekt. Dodatkowe moĝliwoĂci daje dziaïanie zbiorowe. Wïadze lokalne, ale takĝe stowarzyszenia powoïane przez samych mieszkañców, mogÈ staraÊ siÚ o pieniÈdze pochodzÈce np. z Regionalnych Programów Operacyjnych (to fundusze unijne). WystÚpujÈ wówczas w imieniu duĝej grupy zainteresowanych inwestycjÈ mieszkañców. Udaïo juĝ siÚ uzyskaÊ tego rodzaju dotacje siÚgajÈce 85% wartoĂci inwestycji. mieniowane sïoneczne pada na absorber. W kolektorach pïaskich róĝnice pomiÚdzy tymi dwoma wielkoĂciami sÈ znikome, ale w kolektorach rurowych z lustrem parabolicznym powierzchnia apertury jest znacznie wiÚksza od powierzchni absorbera (skupia siÚ na nim promieniowanie z duĝej powierzchni). Najlepiej jeĂli producent podaje inne parametry, np. uzysk energii z 1 m2 kolektora, bazujÈc na powierzchni fot. Velux dardowych, w których przeprowadza siÚ testy. Najwaĝniejsze parametry kolektorów przedstawiono poniĝej. Wspóïczynnik przenikania ciepïa – liniowy oraz kwadratowy – im sÈ mniejsze, tym lepiej. OkreĂlajÈ skutecznoĂÊ izolacji termicznej urzÈdzenia. BywajÈ róĝnie nazywane i oznaczane (najczÚĂciej „a1” „a2”), ale bardzo charakterystyczne sÈ jednostki: W/(m2·K) oraz W/(m2·K2) SprawnoĂÊ optyczna – im wyĝsza, tym lepiej. To maksymalna sprawnoĂÊ kolektora uzyskiwana, gdy jego temperatura jest równa temperaturze otoczenia (zatem nie ma ucieczki ciepïa). WielkoĂÊ ta wskazuje, jaka czÚĂÊ docierajÈcej do kolektora energii sïonecznej zostanie zamieniona na ciepïo – z uwzglÚdnieniem zarówno parametrów absorbera, jak i wpïywu osïaniajÈcej go szyby. Sprzedawcy zamiast sprawnoĂci optycznej chÚtnie eksponujÈ, robiÈce na laikach wiÚksze wraĝenie, parametry samego absorbera: wspóïczynnik absorpcji przekraczajÈcy 95% oraz niski, poniĝej 5%, wspóïczynnik emisji, sugerujÈc, ĝe porównanie tych wartoĂci okreĂla sprawnoĂÊ caïego urzÈdzenia. Jednak o ile róĝnice w sprawnoĂci optycznej sÈ duĝe pomiÚdzy poszczególnymi urzÈdzeniami, to parametry absorberów sÈ niemal identyczne. Kolektory pïaskie majÈ wyĝszÈ sprawnoĂÊ optycznÈ niĝ próĝniowe, dlatego w sezonie letnim mogÈ byÊ efektywniejsze, bo wówczas ich gorsza izolacja cieplna traci na znaczeniu. Powierzchnia kolektora – im wiÚksza, tym lepiej. NajczÚĂciej podawana jest powierzchnia absorbera oraz powierzchnia apertury, czyli powierzchnia, z której pro- apertury, bo w odniesieniu do rurowych kolektorów próĝniowych przyjÚcie powierzchni absorbera prowadzi do sztucznego zawyĝenia wyników. Uwaga! Producenci czÚsto podajÈ teĝ powierzchniÚ zabudowy – warto na niÈ zwróciÊ uwagÚ, bo informuje o tym, ile miejsca zajmie kolektor na dachu lub Ăcianie. Potwierdzony certyfikatem roczny uzysk energii z 1 m2 powierzchni kolektora – im jest wyĝszy, tym lepiej, trzeba jednak od razu sprawdziÊ, jak byï liczony. Bardzo czÚsto producenci podajÈ wartoĂci uzyskane dla lokalizacji w Niemczech (Würzburg), a w polskich warunkach, ze wzglÚdu na czÚsto niĝszÈ temperaturÚ otoczenia, zwykle bÚdÈ one mniejsze. Nie mniej istotne jest okreĂlenie, jakÈ czÚĂÊ rocznego zapotrzebowania na c.w.u. pokrywaïa instalacja. JeĂli byïo np. tylko 30%, to wystarczyïo mniej kolektorów, a uzysk z 1 m2 byï wiÚkszy niĝ w wiÚkszej instalacji wykorzystujÈcej ten sam model kolektorów, ale zaprojektowanej tak, by pokrywaïa 60% zapotrzebowania rocznego. Termoizolacyjna pianka na rurze ïÈczÈcej kolektory w bateriÚ. Na praktyczne osiÈgi instalacji ogromny wpïyw ma starannoĂÊ jej wykonania BUDUJEMY DOM 6/2010 59