D - Sąd Okręgowy w Szczecinie

Sygn. akt VIII Gz 284/14
POSTANOWIENIE
Dnia 23 kwietnia 2015 r.
Sąd Okręgowy w Szczecinie Wydział VIII Gospodarczy
w składzie następującym:
Przewodniczący: SSO Piotr Sałamaj (sprawozdawca)
Sędziowie: SO Agnieszka Woźniak
SO Patrycja Baranowska
Protokolant: sekr. sądowy Agnieszka Grygiel
po rozpoznaniu w dniu 23 kwietnia 2015 r. w Szczecinie
na rozprawie
sprawy w postępowaniu upadłościowym M. S.
na skutek zażalenia syndyka A. S. na postanowienie Sądu Rejonowego Szczecin – Centrum w Szczecinie z dnia 7
listopada 2014 r., sygn. akt XII GUp 14/09
postanawia:
I. oddalić zażalenie,
II. zasądzić od syndyka A. S. na rzecz upadłego M. S. kwotę 450 (czterysta pięćdziesiąt) złotych tytułem kosztów
postępowania zażaleniowego.
SSO Patrycja Baranowska SSO Piotr Sałamaj SSO Agnieszka Woźniak
Sygn. akt VIII Gz 284/14
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 7 listopada 2014 r. (sygn. akt XII GUp 14/09) Sąd Rejonowy Szczecin - Centrum w Szczecinie,
w osobie sędziego komisarza upomniał syndyka masy upadłości A. S..
W uzasadnieniu orzeczenia wskazano, że w dniu 10 lutego 2006 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.
dokonał uzupełniającego zgłoszenia wierzytelności w postępowaniu upadłościowym M. S. (zw. 20/1). To uzupełniające
zgłoszenie wierzytelności ZUS zostało doręczone na zarządzenie sędziego komisarza z dnia 14 kwietnia 2006 r.
syndykowi w dniu 24 kwietnia 2006 r.
Zarządzeniem z dnia 16 października 2014 r. sędzia sprawozdawca polecił akta pilnie przedłożyć sędziemu
komisarzowi celem rozważenia możliwości zobowiązania syndyka do szczegółowego rozliczenia wypłat dokonanych
na rzecz wierzyciela Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w W. Oddział w S. (w ramach zgłoszonych przez wierzyciela
należności), nadto rozważenia możliwości zobowiązania syndyka do przedłożenia uzupełniającej listy wierzytelności
obejmującej zgłoszenie (...) Oddział w S..
Zarządzeniem z dnia 16 października 2014 r. sędzia komisarz zobowiązał syndyka do szczegółowego rozliczenia wypłat
dokonanych w toku postępowania upadłościowego na rzecz (...) Oddział w S., wynikających ze zgłoszonych przez
tego wierzyciela wierzytelności, w szczególności poprzez wskazanie jakie kwoty, w jakich datach i z jakich tytułów
oraz na jakiej podstawie (czy w trybie realizacji planu podziału czy też w trybie art. 343 ust. 1 prawa upadłości
naprawczego) zostały zapłacone, w terminie 3 dni, a nadto do podania w wyżej wymienionym terminie jakie należności
ZUS nie zostały dotychczas zaspokojone w toku postępowania- ze wskazaniem rodzaju składek i okresu, za który
są one należne, pod rygorem zastosowania środków z art. 169a prawa upadłościowego i naprawczego. Nadto pilnie
zobowiązano syndyka do przedłożenia uzupełniającej listy wierzytelności obejmującej zgłoszenie ZUS w W. Oddział
w S. (zw. 20/1), w terminie 3 dni, pod rygorem skutków z art. 170 p.u.n.
W dniu 27 października 2014 r. syndyk złożył listę wierzytelności dotyczącą zgłoszenia wierzytelności Zakładu
Ubezpieczeń Społecznych z dnia 10 lutego 2006 r. i pismo zwierające wyjaśnienie wypłat dokonanych w toku
postępowania upadłościowego na rzecz tego wierzyciela. Oświadczenie upadłego co do zgłoszonej wierzytelności
zostało złożone w dniu 28 października 2014 r.
Na zarządzenie sędziego komisarza z dnia 29 października 2014 r. o sporządzeniu prze syndyka uzupełniającej listy
wierzytelności z dnia 27 października 2014 r. polecono obwieścić w prasie, budynku sądu i (...). Nadto zarządzeniem
z tego samego dnia zobowiązano syndyka do wyjaśnienia w terminie 3 dni przyczyn nie złożenia uzupełniającej listy
wierzytelności co do zw. 20/1 doręczonego 24 kwietnia 2006 r., do dnia 27 października 2014 r. pod rygorem skutków
z art. 169a p.u.n.
W piśmie złożonym w dniu 30 października 2014 r. syndyk oświadczył, że w postępowaniu upadłościowym M. S.
zasadą jest składanie list wierzytelności przez syndyka po otrzymaniu pisemnego zarządzenia sędziego komisarza
zobowiązującego do złożenia listy wierzytelności i przedłożył przykładowe zarządzenia sędziego komisarza z dnia
31 października 2006 r. i 7 lutego 2007 r. Nadto syndyk wskazał, że zarządzenie zobowiązujące do złożenia listy
wierzytelności co do zw. 20/1 otrzymał w dniu 27 października 2014 r.
W oparciu o powyższe ustalenia, wskazując na regulacje zawarte w prawie upadłościowym i naprawczym, w tym art.
51 ust. 1, art. 236 ust. 1, art. 244 i art. 262 ust. 1, sędzia komisarz zaznaczył, że analiza powołanych przepisów prowadzi
do wniosku, iż sporządzenie listy wierzytelności i przekazanie jej sędziemu komisarzowi należy do podstawowych
obowiązków syndyka w postępowaniu upadłościowym. Sędzia komisarz podkreślił także, że ustawa wprowadziła
zasadę, zgodnie z którą ustalenie listy wierzytelności dokonywane jest przez pozasądowy organ postępowania
upadłościowego jakim jest syndyk. Zdaniem sędziego komisarza, wbrew twierdzeniom syndyka zawartym w piśmie z
dnia 29 października 2014 r., obowiązujące przepisy nie przewidują żadnej zasady, stanowiącej o tym, że syndyk składa
listę wierzytelności po otrzymaniu pisemnego zarządzenia sędziego komisarza zobowiązującego do złożenia listy
wierzytelności. Zasada taka nie została również wprowadzona w niniejszej sprawie na podstawie zarządzenia sędziego
komisarza wydanego w trybie art. 152 ustawy. W tym właśnie trybie sędzia komisarz wydał zresztą zarządzenia
przedstawiane przez syndyka do jego wyjaśnień - z dnia 9 i 25 października 2006 r. i 7 lutego 2007 r. zobowiązujące
do złożenia uzupełniających list wierzytelności. W tym samym trybie wydano też zarządzenie z dnia 16 października
2014 r. zobowiązujące do złożenia listy wierzytelności.
Dalej sędzia komisarz zaznaczył, że w myśl art. 179 p.u.n. syndyk jest obowiązany podejmować działania z należytą
starannością, w sposób umożliwiający optymalne wykorzystanie majątku upadłego w celu zaspokojenia wierzycieli
w jak najwyższym stopniu, w szczególności przez minimalizację kosztów postępowania. Niezłożenie przez syndyka
listy wierzytelności bez nieuzasadnionej zwłoki musi być ocenione jako niewykonywanie przez niego jednego z
jego podstawowych obowiązków i niewątpliwie nie spełnia wymogu sumiennego i profesjonalnego wykonywania
obowiązków przez syndyka.
Wskazując na treść art. 169a p.u.n. sędzia komisarz zaznaczył, że choć w okolicznościach niniejszej sprawy syndyk
w sposób długotrwały nie realizował swego obowiązku sporządzenia i przekazania listy wierzytelności w stosunku do
uzupełniającego zgłoszenia wierzytelności (...) Oddział w S., to jednak dotychczas w toku postępowania nie stosowano
wobec syndyka środków dyscyplinujących. W związku z tym spośród środków wymienionych w powołanym powyżej
przepisie zastosowano wobec syndyka jedynie upomnienie.
Powyższe orzeczenie zaskarżył syndyk masy upadłości. Zaskarżonemu postanowieniu zarzucił:
1. naruszenie przepisu art. 169a p.u.n. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie go za podstawę zaskarżonego
postanowienia, podczas gdy przepis ten nie znajduje zastosowania do postępowania upadłościowego wszczętego przed
dniem wejścia w życie wskazanego przepisu, tj. przed 10 października 2007 r.,
2. naruszenie art. 179 p.u.n. poprzez jego zastosowanie w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 6 marca 2009 r. o
zmianie ustawy - Prawo upadłościowe i naprawcze, ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym oraz ustawy o
Krajowym Rejestrze Sądowym, podczas gdy do postępowania upadłościowego M. S. należy stosować wskazany przepis
w brzmieniu obowiązującym przed 2009 r.,
3. błąd w ustaleniach faktycznych przyjęty za podstawę zaskarżonego postanowienia, polegający na przyjęciu, że
skarżący dopuścił się uchybienia uzasadniającego zastosowanie względem niego środka dyscyplinującego w postaci
upomnienia.
W oparciu o przedstawione zarzuty skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości oraz zasądzenie
kosztów postępowania zażaleniowego, w tym kosztów zastępstwa radcowskiego według norm przepisanych,
powiększonych o opłatę skarbową od pełnomocnictwa; ewentualnie o uchylenie orzeczenia w trybie art. 395 § 2 k.p.c.
Nie godząc się z zaskarżonym orzeczeniem skarżący podkreślił w uzasadnieniu, że nie dopuścił się żadnego
uchybienia uzasadniającego zastosowanie względem niego środka dyscyplinującego w postaci upomnienia. Zaznaczył,
że wszystkie listy wierzytelności, które zostały dotychczas przez niego sporządzone, poprzedzało stosowne zarządzenie
sędziego komisarza. Skarżący nigdy nie sporządził i nie sporządza listy wierzytelności z własnej inicjatywy. Wobec
powyższego zdaniem skarżącego miał on prawo przypuszczać, że również w odniesieniu do niniejszego postępowania,
takowe zarządzenie otrzyma.
W odpowiedzi na zażalenie pełnomocnik upadłego wniósł o jego oddalenie oraz zasądzenie kosztów zastępstwa
adwokackiego w postępowaniu zażaleniowym według norm przepisanych, ewentualnie o przyznanie od Skarbu
Państwa pełnomocnikowi kosztów postępowania zażaleniowego według norm przepisanych bowiem koszty te nie
zostały uiszczone w całości, ani w części.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Zażalenie okazało się nieuzasadnione, choć jednemu z jego zarzutów nie sposób odmówić słuszności.
Otóż przepis art. 179 ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze (dalej p.u.n.) w brzmieniu zastosowanym przez
sędziego komisarza został zmieniony na podstawie art. 1 pkt 56) ustawy z dnia 6 marca 2009 r. o zmianie ustawy –
Prawo upadłościowe i naprawcze, ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym oraz ustawy o Krajowym Rejestrze
Sądowym (Dz.U z 1 kwietnia 2009 r.). Ustawa ta weszła w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia, a więc w dniu 2
maja 2009 r., lecz na mocy art. 5 tejże ustawy w sprawach, w których ogłoszono upadłość przed dniem wejścia w życie
niniejszej ustawy, stosuje się przepisy dotychczasowe. Ponieważ upadłość M. S. ogłoszona została w dniu 30 sierpnia
2004 r., to przepis art. 179 w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 6 marca 2009 r. nie ma zastosowania do niniejszego
postępowania upadłościowego, a co za tym idzie nie mógł być zastosowany przez sędziego komisarza.
Powyższa konstatacja nie zmienia jednak prawidłowości zaskarżonego postanowienia, gdyż pozostałe zarzuty okazały
się bezzasadne, a Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne ustalenia sędziego komisarza oraz wywody prawne
w pozostałym zakresie.
Przede wszystkim nie ma racji skarżący co do naruszenia przez postanowienie z dnia 7 listopada 2014 r. przepisu art.
169a p.u.n., będącego podstawą nałożonej na syndyka kary porządkowej. Przepis ten wprowadzony został do ustawy
Prawo upadłościowe i naprawcze na podstawie art. 21 pkt 7) ustawy z dnia 15 czerwca 2007 r. o licencji syndyka
(Dz.U. z dnia 9 lipca 2007 r.), która weszła w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia, a więc w dniu 10
października 2007 r., zaś wśród przepisów przejściowych, dostosowujących i końcowych nie znalazł się żaden przepis,
który wyłączałby zastosowanie art. 169a p.u.n. w sprawach wszczętych przed jego wejściem w życie, bądź w inny sposób
limitował jego stosowanie, tak jak to miało miejsce odnośnie przepisu art. 179 p.u.n.
Zatem sędzia komisarz był w pełni uprawniony do zastosowania normy art. 169a p.u.n. wobec stwierdzonego
uchybienia w pracy syndyka masy upadłości A. S.. Poza tym początek tego uchybienia, polegającego na opóźnieniu w
złożeniu listy wierzytelności z uzupełniającym zgłoszeniem wierzytelności (...) Oddział w S., datuje się co najmniej
od połowy roku 2006 r. (24.04.2006 r. doręczono syndykowi to zgłoszenie), a więc nawet przy założeniu, że przepis
art. 169a p.u.n. mógł mieć zastosowanie w niniejszym postępowaniu upadłościowym dopiero od dnia 10 października
2007 r., to i tak do złożenia przez syndyka uzupełniającej listy wierzytelności (27 października 2014 r.) minęło 7 lat,
co nadaje rzeczonemu długotrwałemu uchybieniu naganny charakter.
Przechodząc do zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego postanowienia Sąd
Okręgowy na wstępie wskazuje, że nawet przy wyłączeniu art. 179 w aktualnym brzmieniu, inne przepisy ustawy
Prawo upadłościowe i naprawcze formułują wobec syndyka szereg obowiązków dotyczących sporządzenia listy
wierzytelności, w świetle których zaniechanie syndyka kwalifikowało się do zastosowania środka dyscyplinującego w
postaci upomnienia.
Przede wszystkim trzeba przywołać – za sędzią komisarzem i upadłym (vide odpowiedź na zażalenie) – art. 244, art.
255 ust. 1 i art. 262 ust. 1 p.u.n. Zgodnie z pierwszym z tych przepisów, po upływie terminu do zgłoszenia wierzytelności
i sprawdzeniu zgłoszonych wierzytelności syndyk, nadzorca sądowy albo zarządca sporządza listę wierzytelności. W
myśl drugiego, syndyk, nadzorca sądowy albo zarządca przekazuje listę wierzytelności sędziemu komisarzowi, który o
jej sporządzeniu ogłosi przez obwieszczenie i ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Zaś według art. 262
ust. 1 jeżeli wierzytelność zgłoszono po terminie wyznaczonym do zgłoszenia wierzytelności lub została ujawniona po
tym terminie wierzytelność, która nie wymaga zgłoszenia, wierzytelność taką umieszcza się na uzupełniającej liście
wierzytelności.
Z przywołanych przepisów wypływa jednoznaczny obowiązek syndyka do sporządzenia listy wierzytelności i
przekazania jej sędziemu komisarzowi; analogicznie uzupełniającej listy wierzytelności. I obowiązek ten nie jest
obwarowany warunkiem w postaci zobowiązania syndyka przez sędziego komisarza do sporządzenia i złożenia takowej
listy. Wydawane w niniejszym postępowaniu upadłościowym przez sędziego komisarza zarządzenia, których odpisy
załączono do zażalenia, stanowią realizację uprawnień sędziego komisarza – jako kierującego tokiem postępowania –
przewidzianych w art. 152 p.u.n. i mają charakter dyscyplinujący, sygnalizacyjny, ponaglający. Przy czym podkreślić
należy, że przedłożone przez syndyka odpisy zarządzeń sędziów komisarzy w przedmiocie zobowiązania do złożenia
m.in. list wierzytelności, nie tylko, że nie wykazują, iż wszystkie listy wierzytelności (w tym uzupełniające) w
postępowaniu upadłościowym M. S. były sporządzane wyłącznie po uprzednim zarządzeniu sędziego komisarza,
ale potwierdzają jednocześnie, że rzeczone zarządzenia były wyrazem działań nadzorczych sędziego komisarza.
Zobowiązywanie w tych zarządzeniach syndyka do złożenia listy wierzytelności (i nie tylko) w określonym terminie,
było realizacją kierowniczej roli sędziego komisarza oraz miało na celu przyspieszenie postępowania. Niekiedy też
syndykowi było dopiero doręczane zgłoszenie wierzytelności (np. zarządzenie z 31.10.2006 r.), bądź dokument o
tożsamym znaczeniu (np. zarządzenie z 15.04.2013 r.), więc oczywistym było wyznaczanie syndykowi terminu na
dokonanie tej czynności, co w żadnej mierze nie zastępowało ustawowego obowiązku syndyka do złożenia listy
wierzytelności niezwłocznie po otrzymaniu zgłoszeń wierzytelności lub zgłoszeń dodatkowych.
Ponadto Sąd Okręgowy zauważa, że w świetle przedłożonych przez żalącego się odpisów zarządzeń sędziego komisarza
nie sposób racjonalnie wytłumaczyć zaniechania syndyka masy upadłości A. S., który od 24 kwietnia 2006 r. był w
posiadaniu uzupełniającego zgłoszenia wierzytelności ZUS, następnie otrzymywał na przestrzeni kilku lat polecenia
złożenia uzupełniających list wierzytelności dotyczących innych wierzycieli (październik 2006 – czerwiec 2013), zaś
dopiero w dniu 27 października 2014 r. – i to w wyniku ponaglenia od sędziego komisarza z dnia 16 października 2014
r. - złożył listę wierzytelności dotyczącą dodatkowej wierzytelności ZUS. To pokazuje, że syndyk ewidentnie nie dołożył
należytej staranności w rozpatrzeniu tego zgłoszenia wierzytelności, skoro przez ponad 8 lat nie sporządził co do niego
uzupełniającej listy wierzytelności, choć sporządzał takie listy w związku z innymi dodatkowymi zgłoszeniami.
W tym stanie rzeczy upomnienie udzielone syndykowi A. S. przez sędziego komisarza postanowieniem z dnia 7
listopada 2014 r., wydanym na podstawie art. 169a p.u.n., jest jak najbardziej usprawiedliwione okolicznościami
sprawy i jakkolwiek stanowi karę dyscyplinującą, to nie może być ona uważana za zbyt dolegliwą.
Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Okręgowy oddalił zażalenie syndyka jako bezzasadne (art. 385 k.p.c.).
Konsekwencją takiego rozstrzygnięcia, a więc przegrania postępowania zażaleniowego przez syndyka, jest obciążenie
go kosztami tego postępowania poniesionymi przez przeciwnika, czyli upadłego (art. 98 § 1 i 3 k.p.c.). Na te koszty
złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika z urzędu (adwokata) ustalone na podstawie § 11 ust. 1 pkt 5) w zw. z § 13 ust.
2 pkt 1) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (…).
SSO Patrycja Baranowska SSO Piotr Sałamaj SSO Agnieszka Woźniak