Przeczytaj fragment - Wydawnictwo UMCS

Recepcja mediów. Tom 2. Wpływ sytuacji medialnych na komunikowanie się dzieci w wieku przedszkolnym.
Wypisy, red. Barbara Boniecka, Anna Granat, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2015
WSTĘP
Recepcja to według Słownika języka polskiego PWN ‘przyjmowanie lub
przyswajanie sobie czegoś (…), odbieranie bodźców przez narządy zmysłów albo
komórki zmysłowe’.
Wydaje się oczywiste, że media, których zadaniem jest przekazywanie bodźców dźwiękowych i wzrokowych, wpływają na czytelników, słuchaczy, widzów,
internautów. O sposobach, metodach wpływu napisano już bardzo wiele, ta zaś
książka, drugi tom z serii Recepcja mediów pod tytułem Wpływ sytuacji medialnych na komunikowanie się dzieci w wieku przedszkolnym – wypisy stanowi materiałowe poświadczenie owego wpływu. Poszczególne rozdziały niejako „wyłoniły
się” same z bazy nagrań wypowiedzi dziecięcych. Ten tom dotyczy zachowań
komunikacyjnych dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, które znalazły się w sytuacjach medialnych, czyli w bezpośrednich relacjach z nadawcą
przekazu. Bezpośredniość ta może być rozumiana zarówno jako rozmowa face
to face z dziennikarzem do mikrofonu i przed kamerą, jak i oglądanie ulubionego
filmu animowanego. Zadaniem książki jest ukazanie konkretnych sytuacji komunikacyjnych1, w których dziecko w określony sposób reaguje na media. Wpływ
ma więc tu być poświadczony jego skutkiem odzwierciedlonym w obranym przez
dziecko typie komunikacji. Zachowania komunikacyjne czekają na opisanie, celem
książki jest bowiem przekazanie czytelnikom bazy tekstów, które mają wartość
zarówno archiwistyczną, jak i ekscerpcyjną.
1
„Na pojęcie sytuacji komunikacyjnej składają się te wszystkie elementy, które tworzą schemat
modelu komunikacyjnego (…), czyli nadawca, kod, kanał przekazu i odbiorca” – cytat za: Józef Porayski-Pomsta, umiejętności komunikacyjne dzieci w wieku przedszkolnym. Studium psycholongwistyczne,
Warszawa 1994, s. 42. Można ją również rozumieć jako zespolenie składników fizycznych (narzędzie
przekazu, czas, miejsce, czynności towarzyszące, uczestnicy), społecznych (relacja między partnerami,
stopień relacji, wiek, płeć, pochodzenie społeczne i regionalne, zawód, wykształcenie), merytorycznych
(autobiografia, dom rodzinny, praca, nauka, czas wolny, życie kulturalne, usługi, ideologia itp.) aktu
mowy oraz samej jego struktury (substancja językowa, funkcja pragmatyczna, stopień jawności itp.).
za: Krystyna Pisarkowa, Zdanie mówione a rola kontekstu, [w:] Teresa Skubalanka (red.), Studia nad
składnią polszczyzny mówionej, Wrocław 1978, s. 7–20. Sytuację komunikacyjną daje się też pojmować
w odniesieniu do transkrypcji tekstów, a więc jako uwzględnienie tego wszystkiego, co dla mówiących ma
znaczenie wtedy, gdy konstruują teksty, czy też to, co powinni brać pod uwagę, gdy mówią inni, wreszcie
to wszystko, z czego powinni zdawać sobie sprawę, wchodząc w interakcję, przy założeniu, że stronom
zależy na osiągnięciu konkretnych celów. Zob. Barbara Boniecka, Lingwisyka tekstu: teoria i praktyka,
Lublin 1999, s. 49.
Recepcja mediów. Tom 2. Recepcja programów radiowych i telewizyjnych przez dzieci w wieku przedszkolnym,
red. Barbara Boniecka, Anna Granat, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2015
8
Wstęp
Ze względu na rodzaje sytuacji medialnych wypowiedzi dzieci podzieliły się
na dotyczące recepcji przekazów dźwiękowych, tu: wypowiedzi dzieci na antenie
radiowej (wypowiedzi pisemne, wypowiedzi telefoniczne na antenie, wypowiedzi
w studio radiowym), wypowiedzi do mikrofonu, wypowiedzi dotyczące radia; dotyczące recepcji przekazów filmowych, a wśród nich: zachowań komunikacyjnych
dzieci w studio telewizyjnym, rozmów o programach telewizyjnych sterowanych
przez dorosłych, spontanicznych wypowiedzi dzieci dotyczących telewizji, rozmów o reklamach, rozmów na temat oglądania filmowych bajek, zabaw w zdarzenia bajkowe i rozmów na temat oglądania telewizji; wypowiedzi skonstruowanych (prawdopodobnie) pod wpływem wiedzy zaczerpniętej z mediów, w czym
mieszczą się: leksyka, wyrażenia/frazy, nazwy, cytaty, obrazy sytuacji, wyglądów
i zdarzeń, znaczenia, naśladowanie zachowań medialnych oraz nieliczne (co też
jest znaczące) wypowiedzi związane z recepcją przekazu komputerowego.
Wypowiedzi dzieci zostały zapisane jako transkrypcje nagrań wykonanych
i opracowanych przez studentów do rozmaitych prac: magisterskich, licencjackich,
dyplomowych. Umieszczone są one w szerszych kontekstach sytuacyjnych, co
jest konieczne do prowadzenia nad nimi wszelkich badań o charakterze komunikologicznym. Często są to transkrypcje nagrań przeprowadzanych w warunkach
naturalnych, nielaboratoryjnych, z udziałem uczestników rozmów nieświadomych
nagrywania, co podnosi wartość zaprezentowanego w książce materiału.
Mamy nadzieję, że właśnie oddawany do rąk czytelników tom będzie odpowiedzią na problem zgłaszany często przez badaczy języka dzieci: zapotrzebowanie na teksty spontaniczne, autentyczne, „zasłyszane”.
Barbara Boniecka, Anna Granat