Rola drugich śniadań w szkole
Transkrypt
Rola drugich śniadań w szkole
Żywienie Dzieci i Młodzieży Rola Drugich Śniadań w Żywieniu Dzieci i Młodzieży Stan zdrowia człowieka zależy w znacznym stopniu od stylu życia, na który mają wpływ m. in. zachowania żywieniowe. Prawidłowe (racjonalne) żywienie, zwłaszcza dzieci, jest jednym z ważniejszych czynników warunkujących rozwój psychofizyczny. Zadaniem racjonalnego żywienia jest dostarczenie organizmowi wszystkich składników odżywczych w odpowiednich ilościach i proporcjach. Do składników tych należą: białka, węglowodany, tłuszcze, witaminy, sole mineralne, a także błonnik (włókno pokarmowe) oraz woda, bez której nie mogłyby zachodzić podstawowe procesy życiowe. Wymienione składniki pokarmowe pełnią różne funkcje. Białka są najważniejszym i podstawowym składnikiem budulcowym mięśni, kości, skóry i tkanek. Węglowodany dostarczają energii potrzebnej dziecku do życia i rozwoju. Tłuszcze są odpowiedzialne za odporność organizmu, produkcję i prawidłowe funkcjonowanie hormonów, ułatwiają wchłanianie witamin A, D, E i K. Witaminy są niezbędne do prawidłowego rozwoju młodego organizmu, zapobiegają wadom wzroku, krzywicy, uodparniają organizm przed różnymi infekcjami. Sole mineralne są materiałem budulcowym kości, tkanek, mięśni, odpowiadają za prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego i pracy serca oraz regulują gospodarkę wodną organizmu. Woda - jest niezbędna do życia i odpowiedzialna za prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Może być podawana w formie różnych herbatek, soków lub w czystej postaci. Błonnik - jest to składnik niezbędny do prawidłowego trawienia pokarmu. Zapewnia prawidłową przemianę materii. Stwierdzono, że niedobór poszczególnych składników pokarmowych jest niekorzystny, a nawet szkodliwy. Prowadzić może do zaburzeń funkcjonowania organizmu oraz wywoływać lub pogłębiać stany chorobowe. Nadmiar składników odżywczych również jest niewłaściwy, Strona 1 z 4 ponieważ prowadzi do otyłości, która jest przyczyną schorzeń układu krążenia czy chorób stawów Szczególnie podatną na skutki niewłaściwego żywienia grupę społeczną stanowią dzieci i młodzież. Na szczególną uwagę zasługuje regularne spożywanie pierwszego i drugiego śniadania. Pominięcie tych posiłków przez dzieci i młodzież może być przyczyną ich niedożywienia i prowadzić do zachwiania prawidłowego rozwoju fizycznego i psychicznego. Wyrabianie nawyków to przyzwyczajanie dziecka do pewnych zachowań higienicznych, kulturalnych, a także żywieniowych. Jeżeli przyzwyczaimy dziecko do zjadania posiłków w określonych porach dnia, zjadania ich przy stole, zawsze po umyciu rąk, do potraw podanych estetycznie, to po pewnym czasie samo będzie chciało zjadać posiłki w tych warunkach. W podobny sposób możemy przyzwyczaić dziecko do zjadania określonych jakościowo i ilościowo posiłków w ciągu dnia. Zdrowe dziecko w porach otrzymywania posiłków będzie odczuwało głód i wówczas chętnie zje przygotowany posiłek. Śniadanie to pierwszy posiłek po wielogodzinnej przerwie nocnej, po której stężenie glukozy we krwi (niezbędnej do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego) jest bardzo niskie, co może niekorzystnie wpływać na samopoczucie i procesy poznawcze dziecka. Dziecko, które chodzi do szkoły, musi mieć wykształcony nawyk zjadania pierwszego śniadania przed wyjściem z domu. Opuszczenie śniadań lub spożywanie śniadań źle zbilansowanych wiąże się z szeregiem innych nieprawidłowości w diecie, a błędy te trudno jest zrekompensować przez pozostałe, spożywane w ciągu dnia posiłki. Strona 2 z 4 Jedną z podstawowych zasad prawidłowego żywienia jest spożywanie 4-5 posiłków w ciągu dnia, z przeciętną częstotliwością co 4 godziny. Pobyt większości uczniów w szkole wynosi przeciętnie 5-6 godzin, a w przypadku starszej młodzieży nawet 8-10 godzin. Czas pozostawania dziecka poza domem wydłuża się z powodu dojazdów do odległych szkól oraz kilkugodzinnym pobytem w świetlicy. W związku z powyższym zrozumiałe jest, że dziecko powinno spożywać w szkole co najmniej jeden, a przy dłuższym pobycie nawet dwa posiłki. Niektórzy uczniowie spożywają swój pierwszy posiłek dopiero w szkole, a czasem nawet po powrocie do domu, a przecież pierwszy posiłek decyduje w ogromnej mierze o kondycji dziecka w szkole, o jego zdolności skupiania się i przyswajania wiedzy. Głód zwiększa drażliwość dziecka, co prowadzi często do konfliktów z rówieśnikami a nawet nauczycielami. Należy dążyć zatem, do zapewnienia wszystkim uczniom racjonalnie zestawionego drugiego śniadania. Przyjęto, że posiłek ten powinien składać się z napoju i kanapki, niezależnie od tego, czy będzie on przygotowywany w szkole, czy też przynoszony przez uczniów do szkoły. Szkoła powinna uzupełnić ten posiłek szklanką mleka lub herbaty. Należy pamiętać, że dziecko powinno wypijać 1,5 – 2 l płynów dziennie, z czego część podczas pobytu w szkole. Drugie śniadanie w szkole nie powinno być tylko przekąską, ale posiłkiem pełnowartościowym, zwłaszcza wtedy, gdy dziecko zjada obiad dopiero późnym popołudniem po powrocie rodziców z pracy. Podstawą kanapki powinno być pieczywo ciemne, które zawiera więcej witamin i składników mineralnych niż pieczywo białe. Mogą to być np. bułki grahamki, bułki z ziarnami, chleb żytni razowy lub chleb graham. Dodatki do pieczywa powinny być jak najbardziej urozmaicone np. chude wędliny, żółte sery, różnego rodzaju pasty. Nieodzownym składnikiem kanapek powinny być warzywa, np. pomidory, ogórki, rzodkiewki. Do kanapek należy dodać również owoce i napój. Najlepiej gdyby to był sok (owocowy, warzywny, owocowo-warzywny) lub napój mleczny. Należy pamiętać o urozmaicaniu posiłków. Jeśli jednak codziennie będzie podawane to samo, to szybko znudzi im się dany posiłek. Strona 3 z 4 Jedną z przyczyn rzadkiego zabierania do szkoły drugiego śniadania (poza warunkami materialnymi rodziny) jest możliwość zakupu pożywienia w sklepiku szkolnym oraz w automatach z napojami gazowanymi i słodyczami.. Na półkach tychże sklepików dominują najczęściej różnego rodzaju słodycze np. batony, chipsy, lizaki. Na ciepło można zjeść hamburgera, hot-doga, zapiekankę. Do popicia najczęściej oferowane są napoje typu coca-cola, oranżada. W mniejszych ilościach sprzedawane są soki i napoje owocowe. Rzadkością są wody mineralne, mleczne napoje fermentowane typu jogurt, kefir, warzywa i owoce oraz kanapki. Taki asortyment produktów sprzyja kształtowaniu wadliwych przyzwyczajeń i utrudnia niwelowanie błędów żywieniowych wyniesionych z domu, wynikających m.in. z niedostatecznej świadomości żywieniowej środowiska rodzinnego. Zastępowanie posiłków głównych przekąskami oraz żywnością typu „fast food” o wysokiej wartości kalorycznej i stosunkowo dużej zawartości tłuszczu, a ubogiej w cenne składniki odżywcze może doprowadzić do niedoborów składników odżywczych u dzieci i młodzieży w wieku szkolnym, a więc w okresie intensywnego wzrostu i rozwoju. Z chipsami, chrupkami, frytkami nasze dzieci zjadają także nadmierne ilości soli, której spożycie w nadmiernej ilości zwiększa ryzyko zachorowań np. na nadciśnienie, niewydolność układu krążenia, choroby nerek i układu moczowego, niektóre nowotwory np. występowanie raka żołądka i inne. Należy eliminować również z żywienia różnego rodzaju słodycze (batoniki, pączki, cukierki itp.) oraz napoje gazowane, zawierające ogromne ilości cukru, sztucznych aromatów, barwników i konserwantów. Jeżeli stworzymy nawyki do jedzenia posiłków w ilościach odpowiednich dla ucznia i o odpowiednich porach, w miłej i przyjemnej atmosferze, możemy być pewni, że uczeń racjonalnie przez nas żywiony ma szansę uniknąć wielu chorób teraz i w późniejszym wieku. Oddział Higieny Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku PSSE w Brzegu Opracowała w oparciu o dostępną literaturę i materiały - Barbara Hurek – młodszy asystent Strona 4 z 4