KAMIENNE KRĘGI I NAJDŁUŻSZA DESKA NA ŚWIECIE
Transkrypt
KAMIENNE KRĘGI I NAJDŁUŻSZA DESKA NA ŚWIECIE
VI KAMIENNE KRĘGI I NAJDŁUŻSZA DESKA NA ŚWIECIE Zobacz koniecznie: Kamienne kręgi w Węsiorach haft kaszubski w Muzeum Parafialnym w Żukowie kościół w Kartuzach o dachu w kształcie trumny i ciekawym wyposażeniu ceramikę kaszubską w Chmielnie jezioro Lubygość i Świteź Mirachowską w Lasach Mirachowskich panoramę okolicy ze Szczeliny Lechickiej kamienne kręgi Gotów w Węsiorach najdłuższą na świecie deskę w Szymbarku Wieżycę, najwyższe wzniesienie Niżu Europejskiego VI Na zachód od Gdańska Obszar ten, ze względu na rzeźbę terenu zwany często Szwajcarią Kaszubską, jest najbardziej malowniczą częścią Kaszub. Przyroda mieni się tu całą paletą barw występujących w kaszubskim hafcie – zielenią lasów i łąk, błękitem nieba, granatem tafli niezliczonych jezior, żółcią słońca i zbóż. Jeśli przywykły do pośpiechu dzisiejszych czasów wędrowiec chciałby poznać Kaszuby w pigułce, powinien wybrać się na Pojezierze Kaszubskie, przejechać Drogą Kaszubską i dotrzeć do serca tej ziemi: Kartuz, Szymbarka i Chmielna. Doceni wtedy urodę i tajemniczość mirachowskiej strony, nie na darmo przyrównywanej do mickiewiczowskiego obrazu Świtezi. Z pewnością też zachwyci go widok z Lechickiej Szczeliny, który nie ma sobie równych na całych Kaszubach. POLECANE RESTAURACJE Kartuzy – Image, ul. 11 listopada 2, tel. 058 685 44 50 Kartuzy – Kaszubska, ul. Parkowa 4, tel. 058 681 21 15 Kartuzy – Pizzeria Alladyn, ul. 3 Maja 6, tel. 058 685 33 46 Kartuzy – Pizzeria Italiana, pl. św. Brunona 3, tel. 058 694 60 49 WYBRANE NOCLEGI Kartuzy – Centrum Turystyczno-Konferencyjne Korman, ul. 3 Maja 36, tel. 058 685 34 00 Łączyno – Centrum Szkoleniowo-Rekreacyjne Modrok, tel. 058 684 60 60 Stężyca – Gospodarstwo Agroturystyczne, ul. Polna 10, tel. kom. 0609 940 667 72 Stężyca – Pokoje gościnne, ul. A. Majkowskiego 15a, tel. 058 684 35 09 Szymbark – Restauracja Hubertówka ( ), ul. Górska 121, tel. 058 684 38 96 Stężyca – Zajazd Jejmościna, ul. Jana III Sobieskiego 9, tel. 058 684 33 11 Żukowo – Celina, ul. Sienkiewicza 14, tel. 058 685 96 26 Szymbark – Centrum Wypoczynkowe Wieżyca, tel. 058 684 39 41 Żukowo – Hotel Swed-Polexi, ul. Polna 67, tel. 058 681 84 91 Żukowo – Gryf, ul. Gdańska 39, tel. 058 681 87 50 Żukowo – Pizzeria w Podkowie, ul. Gdańska 48a, tel. 058 685 87 26 najtańsze najdroższe 73 VI PRZEJAZDY DREZYNAMI I KASZUBSKI HAFT Kościół Kartuzów w Kartuzach Leźno to majątek wspominany w dokumentach z XIV w., który wielokrotnie zmieniał właścicieli, aż trafił w ręce rodziny Hoenów. Wybudowany przez nich w XIX w. pałac otoczony parkiem od kilkunastu lat należy do Uniwersytetu Gdańskiego, który utworzył w nim ośrodek konferencyjny z hotelem, restauracją, kawiarnią i winiarnią. Obiekt jest udostępniany zwiedzającym. W pobliżu, w miejscu dawnej kuźni, w latach 80. XX w. wzniesiono kościół. W jego wnętrzu znajdują się interesujący fresk „Męczeństwo św. Stanisława” w prezbiterium oraz relikwiarz z relikwiami św. Karoliny Kózkówny. Pałac Leźno, Leźno 45, tel. 058 681 77 22 W Kolbudach czeka nie lada atrakcja nie tylko dla miłośników kolejnictwa – od 2003 r. Kolej Drezynowa organizuje dla turystów przejazdy drezyną, czyli lekkim, niewielkim pojazdem szynowym o napędzie ręcznym lub spalinowym. Można skorzystać z oferty wycieczek na następujących trasach: Kolbudy–Stara Piła–Kolbudy, Kolbudy–Goszyn–Kolbudy lub Kolbudy–Pruszcz Gdański. Podstawową i zarazem najpiękniejszą trasą polecaną przez organizatorów jest Kolbudy–Stara Piła–Kolbudy, która biegnie wzdłuż rzeki Raduni, obok dwóch sztucznych jezior i elektrowni wodnej oraz wśród lasów i pól. W programie standardowej wycieczki są też inne atrak- 74 cje: zwiedzanie elektrowni, kaszubska msza św., zakupy w mijanych sklepach. Uczestnicy mogą również wyrobić tzw. Prawo Jazdy na Drezynę Ręczną. Kolej Drezynowa, ul. Przemysłowa (przy bramie kolejowej zakładów Rugby), tel. 058 306 09 30, 0608 179 997, przejazdy w sb. i nd. na zamówienie (zgodnie z obowiązującym rozkładem jazdy), w dni powszednie na zamówienie (zgodnie z rozkładem jazdy klienta), informacje o rozkładzie jazdy i cenach wycieczek na www.drezyny.pl Żukowo nad Radunią historię ma długą i bogatą, choć prawa miejskie otrzymało dopiero w 1989 r. Wymienione po raz pierwszy w dokumencie z początku XIII w., kilka lat później podarowane zostało przez księcia gdańskiego Mściwoja I klasztorowi Norbertanek. Zniszczone w 1226 r. w czasie najazdu Prusów, którzy wymordowali siostry zakonne, Żukowo było ponownie lokowane w 1325 r. W XVI w. zaczęło przekształcać się w osadę przemysłową: funkcjonowały tu m.in. młyn, papiernia, kuźnia, a także karczmy. Miejscowość, zamieszkana w większości przez Kaszubów, po 1920 r. znalazła się na terytorium Polski, w pobliżu granicy z Wolnym Miastem Gdańskiem. Pod koniec lat 70. XX w. zaczęli się tu osiedlać mieszkańcy Trójmiasta, co przyczyniło się do rozwoju wsi. Ciekawostką Żukowa były dwie stacje kolejowe, każda na innej linii. Obecnie funkcjonuje już tylko Żukowo Wschodnie na trasie Kościerzyna–Gdynia (tzw. linia francuska). Najbardziej interesującym obiektem w Żukowie jest zespół poklasztorny Norbertanek, który składa się z kościoła Wniebowzięcia NMP, klasztoru, folwarku oraz młyna i papierni nad Radunią. Gotycki kościół klasztorny, wzniesiony w połowie XIV w., po kasacie zakonu został kościołem parafialnym. Najcenniejszymi obiektami w jego wyposażeniu są: ołtarz antwerpski z XVI w., znajdujący się na prawo od ołtarza głównego z XVII w., XV-wieczny gotycki krucyfiks oraz barokowe ambona i balustrada chóru, oddzielająca niegdyś modlące się norbertanki od wiernych w nawie. Warto też zwrócić uwagę na obraz przedstawiający rzeź zakonnic przez Prusów w 1226 r. W centrum dawnej wsi znajduje się wybudowany w XIV w. kościół pw. św. Jana, dawny kościół parafialny Żukowa. Odbudowany z ruin w 1. połowie XVII w., po kasacie zakonu został kościołem pomocniczym. W jego wnętrzu znajduje się barokowy ołtarz. Za Radunią, na cmentarzu parafialnym, położona jest barokowa kaplica św. Jana Nepomucena, dziś kaplica cmentarna. Na jej północnej ścianie znajduje się figura patrona kaplicy. Według lokalnej tradycji wzniesiona została w miejscu, w którym Prusowie mieli zamordować dziewięć norbertanek. Z pewnością godne polecenia jest Muzeum Parafialne, rezydujące w od- VI Na zachód od Gdańska powiednio zaadaptowanych budynkach dawnej stajni i wozowni. Oprócz sprzętów kościelnych i szat liturgicznych można w nim podziwiać ekspozycję haftu kaszubskiego szkoły żukowskiej i wystawę regionalną dotyczącą Kaszubów. Warto wiedzieć, że po kasacie żukowskiego klasztoru w 1836 r. , ostatnie zakonnice, którym przyznano prawo dożywocia, uczyły haftu dziewczęta ze wsi. Pod koniec lat 30. XX w. wnuczki jednej z uczennic stworzyły żukowską szkołę haftu kaszubskiego. Uczyniły to w oparciu o stare, zachowane wzory haftów zakonnych norbertanek, charakteryzujące się powściągliwym pięknem, operujące siedmioma barwami, wśród których przewagę ma niebieska, a podstawowy wzór rozbudowany jest na kształt trójkąta. W starym parku żukowskim znajduje się dworek, należący niegdyś do właścicieli młyna nad Słupinką. Młyn pracuje od lat 30. XIX w., kiedy to ówczesny właściciel młyna (i papierni) spiętrzył wodę i puścił w ruch trzy młyńskie koła. Dziś produkuje się tu mąkę w tradycyjny sposób, a zdolność przerobowa wynosi 18 t na dobę. W pobliskich Rutkach stoi elektrownia wodna, część stworzonego jeszcze przez Niemców Systemu Energetycznego Raduni, złożonego z ośmiu hydroelektrowni. Ciekawostką interesującą dla amatorów ryzykownych wyczynów jest informacja, że znajdujący się w okolicy kratownicowy most nieczynnej dziś linii kolejowej z Pruszcza Gdańskiego do Lęborka wykorzystywany jest do skoków na bungee. Muzeum Parafialne, ul. 3 Maja 4, tel. 058 681 82 42, należy skontaktować się telefonicznie dzień wcześniej Żukowo, Urząd Gminy, ul. Gdańska 52, tel. 058 681 84 21 Chwaszczyno to wioska położona tuż przy granicy z Gdynią. W XIII w. stanowiła własność klasztoru Norbertanek z pobliskiego Żukowa, a następnie oliwskich cystersów. W centrum wsi znajduje się kościół pw. św. Marii Magdaleny, wzniesiony w XVIII w., a w następnym stuleciu przebudowany. Najcenniejszym elementem jego wyposażenia jest gotycka figura Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Warto też zwrócić uwagę na barokowy ołtarz główny. Osowa to peryferyjna dzielnica Gdańska, włączona w granice miasta w 1973 r. W położonej na północny zachód od Oliwy dzielnicy przeważa zabudowa willowa w stylu charakterystycznym dla lat „gierkowskich” i późniejsza. Przez Osowę przebiega linia kolejowa tzw. francuska, zbudowana w okresie międzywojennym przy udziale kapitału francuskiego i stanowiąca wówczas najkrótsze połączenie Górnego Śląska z portem gdyńskim, z pominięciem Wolnego Miasta Gdańska. Kartuzy to jedno z miast uznawanych za stolicę Kaszub. Początkowo były wsią przyklasztorną pustelniczego zakonu kartuzów o niezwykle srogiej regule, sprowadzonego tu w XIV w. Zakonnicy mieszkali w odrębnych eremach, przestrzegali nakazu milczenia, a ich dewizą była przestroga: memento mori [łac. ‘pamiętaj, że umrzesz’]. Świadczyła ona dobitnie o ich braku zainteresowania sprawami doczesnymi. Dziś, oprócz budowli, o niegdysiejszej obecności zakonu przypomina herb miasta: siedem gwiazd z godła zakonu kartuzów, a pod nimi czarna głowa gryfa. Co ciekawe, w 1818 r. władze pruskie uczyniły Kartuzy siedzibą powiatu, chociaż prawa miejskie osada uzyskała dopiero w 105 lat później! W latach 30. XX w. powstało tu Zrzeszenie Regionalne Kaszubów, tu mieszkał też jeden z najznamienitszych pisarzy kaszubskich, Aleksander Majkowski. Z pewnością trzeba zobaczyć zespół poklasztorny Kartuzów, największą atrakcję miasta. Znajduje się on w zachodniej części Kartuz – z daleka widoczny jest dach świątyni przypominający wieko trumny. Sam kościół wzniesiono na przełomie XIV i XV w., a charakterystyczny dach pojawił się w trakcie przebudowy z XVIII w. Warto wejść do kościoła, jest to bowiem jedna z najciekawszych świątyń Kaszub ze względu na bogate, barokowe wyposażenie. W prezbiterium zwraca uwagę renesansowy ołtarz główny z połowy XVII w., poświęcony Wniebowzięciu NMP, z obrazami „Wniebowzięcie” i „Ukrzyżowanie” oraz figurami św. Jana Chrzciciela, św. Marii Magdaleny i św. Hugona. Obok ołtarza znajduje się XVII-wieczny tron celebransa. Szczególnie przykuwają wzrok flandryjskie kurdybany (skórzane, bogato ornamentowane okładziny ścian) z XVII w. oraz cztery ołtarze boczne, w tym najcenniejszy, roboty Kaspra Gockhellera, ołtarz Wieczerzy Pańskiej. Warto wiedzieć, że kurdybany były niezwykle kosztowne – za jeden, o wielkości dywanu, płacono równowartością kilku wsi! Godna uwagi jest też barokowa balustrada chóru z ciekawym wahadłem zegara, przedstawiającym śmierć z kosą. Pod bocznymi ścianami świątyni ustawione są barokowe stalle. W kościele znajdują się 134 obrazy religijne z XVII w., w tym autorstwa urodzonego w Nysie, a zmarłego w Chojnicach Hermana Hana. W spowiednicy wiszą obrazy „Mojżesz” oraz „Zabójstwo św. Szczepana ze Szczepanowa”. Tak zwana Złota Kaplica była w średniowieczu przejściem od nieistniejącego już 75