Nowe podejście w ocenie ergonomii rękawic chroniących przed

Nowe podejście w ocenie ergonomii rękawic chroniących
przed przecięciem i przekłuciem nożami ręcznymi
stosowanymi w przetwórstwie mięsnym
dr inż. Emilia Irzmańska
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
Zakład Ochron Osobistych
Pracownia Ochron Rąk i Nóg
E-mail: [email protected]
dr Tomasz Tokarski
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
Zakład Ergonomii
Pracownia Biomechaniki
e-mail: [email protected]
Ergonomia w projektowaniu środków ochrony indywidualnej
Jednym z działań na rzecz poprawy warunków bezpieczeństwa pracy, jest stosowanie ŚOI dobranych pod względem
ochronnym oraz ergonomicznym.
W przypadku rękawic oprócz właściwości ochronnych ważne jest prawidłowe dopasowanie wyrobu do anatomicznego
kształtu ręki, zapewniające wygodę i komfort użytkowania związany ze zręcznością manualną, właściwościami
antypoślizgowymi i bezpiecznym wykonywaniem pracy. Zatem rękawice powinny uwzględniać wymagania ergonomii.
Opracowywanie stanowisk i procedur do badań,
przybliżających rzeczywiste środowisko pracy, jest
wsparciem projektantów, producentów i użytkowników.
Praktyczny aspekt - statystyki
Obrażenia kończyn górnych są najczęstszym
rodzajem urazów występujących podczas
wykonywania pracy.
Ryzyko urazów kończyn górnych może zmniejszyć stosowanie rękawic,
ochronnych, nawet o 60 %.
Zedalis, Occupational Health Safety (2007)
Naukowy aspekt – literatura
Niestandardowe metody koncentrują się na ocenie sprawności manualnej za pomocą
różnorodnych testów zręczności.
Minusy niestandardowych
metod badawczych
Testy uniwersalne
dedykowane do oceny
wszystkich rodzajów rękawic
ochronnych.
Testy nieadekwatne do
czynności manualnych na
stanowiskach pracy
Cel badań
Celem badań była ocena właściwości ergonomicznych rękawic ochronnych na
podstawie obiektywnego pomiaru obciążenia mięśni (EMG), podczas
wykonywania pięciu różnych testów zręczności manualnej.
Opracowane testy lepiej przybliżają warunki rzeczywistego środowiska pracy,
pozwalają na symulację czynności zawodowych oraz odpowiadają różnym
zakresom zręczności manualnej.
Charakterystyka rękawic ochronnych
Warianty rękawic ochronnych dobrano w zależności od zakresu czynności
pracy wykonywanych przy rozbiórce mięsa.
Rękawice z dzianiny z przędzą metalową – do prac z mniejszym ryzykiem
urazów rąk, przy których pracownik stosuje nieostro zakończone noże lub
stosowane noże są przemieszczane w kierunku „od ręki”.
Rękawice z plecionki pierścieni metalowych – przeznaczone do prac o
większym ryzyku urazów rąk, kiedy pracownik posługuje się ostro
zakończonymi nożami, z użyciem znacznej siły w kierunku „do ręki”
pracownika.
Rękawice z plecionki pierścieni metalowych z ergonomiczną nakładką
poliuretanową – przeznaczone do prac jak w przypadku rękawic z plecionki
pierścieni metalowych
Charakterystyka badanej grupy
Procedura badawcza
Przygotowanie uczestnika do badań.
Zamocowanie elektrod do pomiaru elektrycznej aktywności mięśni (EMG).
Pomiar maksymalnej siły mięśniowej dla badanych mięśni, określenie wartości
maksymalnego napięcia mięśniowego (MVC – Maximum Voluntary Contraction).
Pomiar dla wariantu badania bez nałożonej rekawicy – W1 dla poszczególnych testów
test 1 – test 5.
Pomiar dla wariantu badania z rękawicami W2, W3 i W4 dla poszczególnych testów
test 1 – test 5.
Pomiar maksymalnej siły mięśniowej dla badanych mięśni.
Zdjęcie elektrod i zakończenie badania.
Charakterystyka testów
Test 1: siła ciągnięcia cylindra wg
PN-EN 1082-2:2002 – ocena siły
kończyny górnej.
Test 2: zdolności manipulacyjne
na tablicy Pardue Pegboard –
ocena małych ruchów rąk.
Charakterystyka testów (cd.)
Test 3: odciąganie przedmiotu –
symulacja czynności zawodowych –
ocena większych ruchów ramion.
Test 4: przytrzymywanie przedmiotu
–
symulacja
czynności
zawodowych – ocena większych
ruchów rąk.
Test 5: wykręcanie i wkręcanie
przedmiotu – symulacja czynności
zawodowych – ocena większych
ruchów ramion i rąk.
Metodyka badań – EMG
Badano cztery grupy mięśni lewej kończyny górnej:
mięsień dwugłowy ramienia – głowa długa
mięsień prostownik palców
mięsień zginacz łokciowy nadgarstka
mięsień przywodziciel kciuka
Analiza zapisu EMG:
rektyfikacja sygnału
wygładzenie sygnału
normalizacja amplitudy w odniesieniu
do wartości uzyskanych podczas
wyznaczania maksymalnego napięcia
mięśniowego (MVC)
Wyniki badań – obciążenie mięśni
Różnice w wynikach testów T1-T5 [%]
W przypadku wykonywania przez pracowników czynności zawodowych przy narażeniu rąk na
przecięcie i przekłucie nożami ręcznymi ważny jest pewny chwyt oraz odpowiednia
wrażliwość dotykowa rąk.
Nieprawidłowo dobrane pod względem ergonomicznym rękawice (zbyt sztywna plecionka,
grube materiały antyprzecięciowe, materiały nie posiadające właściwości antypoślizgowych,
niewłaściwe rozmiary) mogą wpływać ujemnie na komfort użytkowania związany z obniżeniem
precyzji, wrażliwości dotykowej, siły chwytu i zręczności, co poprzez zwiększone obciążenie
mięśni może wpływać na wzrost wypadkowości w miejscu pracy.
Pomimo braku różnic w obciążeniu mięśni w większości przeprowadzonych testów należy
zwrócić uwagę, iż wyniki tych testów byłby znacznie gorsze podczas użytkowania wybranych
wariantów rękawic ochronnych
W związku z tym w celu zapewnienia bezpiecznych warunków pracy przy pracach
wymagających stosowania rękawic ochronnych należy uwzględnić mniejszą sprawność ręki
podczas wykonywania czynności pracy
Publikacja opracowana na podstawie wyników III etapu programu wieloletniego
„Poprawa bezpieczeństwa i warunków pracy”, finansowanego w latach 2014-2016
w zakresie badań naukowych i prac rozwojowych ze środków Ministerstwa Nauki i
Szkolnictwa Wyższego/Narodowego Centrum Badań i Rozwoju. Koordynator
programu: Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy
Dziękuję za uwagę