docprojekt zalozen Załącznik do uchwały nr XLIX 519 2010
download 
Reklamacja Transkrypt
projekt zalozen Załącznik do uchwały nr XLIX 519 2010
ZAŁACZNIK DO UCHWAŁY NR XLIX/519/2010 RADY MIEJSKIEJ ŚMIGLA Z DNIA 24 CZERWCA 2010 ROKU AGENCJA UśYTKOWANIA I POSZANOWANIA ENERGII Spółka z ogranic zoną od po wied zialnością ZAŁOśENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE GMINY ŚMIGIEL Zamawiający: Gmina Śmigiel Wykonawca: Andrzej Gołąbek Michał Szczepański listopad 2009 r. Agencja UŜytkowania i Poszanowania Energii Sp. z o.o.: KR S 0000038012 91-334 Łódź, ul. Kwidzyńska 14 NIP 726-21-59-834 tel. 042 640 60 14, 042 640 63 83; fax. 042 640 65 38 REGON 471651505 http://www.auipe.pl e-mail: [email protected] 69 1020 3408 0000 4402 0131 6785 1 PODSTAWA OPRACOWANIA ................................................................................................... 4 1.1 1.2 2 PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA ....................................................................4 PODSTAWA ŹRÓDŁOWA ...........................................................................................5 OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY ŚMIGIEL................................................................. 5 2.1 OGÓLNE INFORMACJE O GMINIE...........................................................................5 2.1.1 POŁOśENIE.......................................................................................................... 5 2.1.2 FORMY UśYTKOWANIA TERENU.................................................................... 8 2.1.3 LUDNOSĆ I śYCIE GOSPODARCZE ................................................................ 8 2.2 ISTNIEJĄCE UTRUDNIENIA NA TERENIE GMINY MAJĄCE WPŁYW NA ROZWÓJ SYSTEMÓW ENERGETYCZNYCH...........................................................10 2.2.1 AKWENY I CIEKI WODNE................................................................................. 11 2.2.2 TRASY KOMUNIKACYJNE................................................................................ 11 2.2.3 RZEŹBA TERENU .............................................................................................. 12 2.2.4 OBSZARY LEŚNE ............................................................................................... 12 2.2.5 OBSZARY OBJĘTE OCHRONĄ......................................................................... 12 3 OCENA AKTUALNEGO ZAPOTRZEBOWANIA NA CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE .................................................................................... 13 3.1 3.2 3.3 4 PROGNOZA ZAPOTRZEBOWANIA NA NOŚNIKI ENERGETYCZNE DO 2030 R. ….……17 4.1 4.2 4.3 5 OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA SYSTEMU CIEPŁOWNICZEGO ..........................13 OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA SYSTEMU ELEKTRO ENERGETYCZNEGO................................................................................................14 OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA SYSTEMU GAZOWNICZEGO ............................15 PROGNOZA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ CIEPLNĄ ................................18 PROGNOZA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ ....................19 PROGNOZA ZAPOTRZEBOWANIA NA GAZ ZIEMNY ..........................................20 PRZEDSIĘWZIĘCIA RACJONALIZUJĄCE ZUśYCIE CIEPŁA, ENERGII ELEKTRYCZNEJ I PALIW GAZOWCH ................................................................................ 20 5.1 5.2 5.3 6 DZIAŁANIA TERMOMODERNIZACYJNE ...............................................................20 INWESTYCJE MODERNIZACYJNE ........................................................................21 ZWIĘKSZENIE SPRAWNOŚCI WYTWARZANIA I SPRAWNOŚCI PRZESYŁU................................................................................................................21 5.4 OSZCZĘDNE GOSPODAROWANIE ENERGIĄ ELEKTRYCZNĄ ..........................22 MOśLIWOŚĆ WYKORZYSTANIA ISTNIEJĄCYCH NADWYśEK ENERGII.................... 26 6.1 6.2 OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA ŹRÓDEŁ ODNAWIALNYCH..............................26 DZIAŁANIA SPRZYJAJĄCE WZROSTOWI WYKORZYSTANIA ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII ..................................................................................................29 6.3 OCENA MOśLIWOSCI WYKORZYSTANIA ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W GMINIE ŚMIGIEL ...............................................................................................31 6.3.1 ODPADÓW KOMUNALNYCH ........................................................................ 31 6.3.2 BIOMASY .......................................................................................................... 33 6.3.3 POMPY CIEPŁA............................................................................................... 35 ZałoŜenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Śmigiel. 2 6.3.4 6.3.5 6.3.6 6.3.7 ENERGII WIATRU ............................................................................................ 36 ENERGIA GEOTERMALNA ............................................................................. 37 ENERGIA SŁONECZNA.................................................................................... 37 PODSUMOWANIE ............................................................................................ 37 7 ZAKRES WSPÓŁPRACY Z INNYMI GMINAMI .....................................................................38 8 WYKAZ ZAŁĄCZNIKÓW ....................................................................................................... 40 ZałoŜenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Śmigiel. 3 1 PODSTAWA OPRACOWANIA Podstawę niniejszego opracowania stanowi Umowa nr WI.HS/6/09 zawarta w dniu 24.03.0009 r. pomiędzy Gminą Śmigiel a Agencją UŜytkowania i Poszanowania Energii Sp. z o.o. z siedzibą przy ul. Kwidzyńskiej 14, 91 334 Łódź 1.1 PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA Podstawę prawną niniejszego opracowania stanowi Ustawa Prawo Energetyczne z dnia 10 kwietnia 1997 r. (Dz. U. z 2006 r. Nr 89, poz. 625, Nr 104 poz. 708 i Nr 158 poz. 1123 i Nr 170 poz. 1217 oraz z 2007 r. Nr 21 poz. 124) a w szczególności następujący jej paragraf: Art. 19. 1. Wójt (burmistrz, prezydent miasta) opracowuje projekt załoŜeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, zwany dalej „projektem załoŜeń". 1. Projekt załoŜeń sporządza się dla obszaru gminy lub jej części. 2. Projekt załoŜeń powinien określać: 1. ocenę stanu aktualnego i przewidywanych zmian zapotrzebowania na ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, 2. przedsięwzięcia racjonalizujące uŜytkowanie ciepła, energii elektrycznej i paliw gazowych, 3. moŜliwości wykorzystania istniejących nadwyŜek i lokalnych zasobów paliw energii, z uwzględnieniem energii elektrycznej i ciepła wytwarzanych w odnawialnych źródłach energii, energii elektrycznej wytwarzanej w skojarzeniu z wytwarzaniem ciepła oraz zagospodarowania ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych, 4. zakres współpracy z innymi gminami. 3. Przedsiębiorstwa energetyczne udostępniają nieodpłatnie wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) plany, o których mowa w art. 16 ust. 1, w zakresie dotyczącym terenu tej gminy oraz propozycje niezbędne do opracowania projektu załoŜeń. ZałoŜenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Śmigiel. 4 4. Projekt załoŜeń podlega opiniowaniu przez samorząd województwa w zakresie koordynacji współpracy z innymi gminami oraz w zakresie zgodności z polityką energetyczną państwa 5. Projekt załoŜeń wykłada się do publicznego wglądu na okres 21 dni, powiadamiając o tym w sposób przyjęty zwyczajowo w danej miejscowości. 6. Osoby i jednostki organizacyjne zainteresowane zaopatrzeniem w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy mają prawo składać wnioski, zastrzeŜenia i uwagi do projektu załoŜeń. 7. Rada gminy uchwala załoŜenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, rozpatrując jednocześnie wnioski, zastrzeŜenia i uwagi zgłoszone w czasie wyłoŜenia projektu załoŜeń do publicznego wglądu. Opracowanie jest zgodne z polityką energetyczną państwa, miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego oraz ustaleniami zawartymi w Planie Rozwoju Lokalnego Gminy. 1.2 PODSTAWA ŹRÓDŁOWA • Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Śmigiel • Pozyskane dane systemów: ciepłowniczego, gazowego i elektro-energetycznego • Gminny Program Ochrony Środowiska • Gminny Plan Gospodarki Odpadami 2 OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY ŚMIGIEL Zanim przystąpimy do omawiania systemów zasilania w czynniki energetyczne przedstawimy te aspekty charakterystyki gminy, które mają wpływ na dalsze analizy energetyczne. 2.1 OGÓLNE INFORMACJE O GMINIE 2.1.1 POŁOśENIE Gmina Śmigiel połoŜona jest w województwie wielkopolskim, powiat Kościan. Graniczy z gminami Kamieniec, Kościan, Krzywiń, Lipno, Osieczna, Przemęt, Wielichowo, ZałoŜenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Śmigiel. 5 Włoszakowice. Powierzchnia gminy wynosi 189,89 km². Gmina stanowi 26,28% powierzchni powiatu. Gmina Śmigiel liczy 17809 mieszkańców Pod względem podziału terytorialnego gmina składa się z sołectw 1. Bielawy 2. Bronikowo 3. Brońsko 4. Bruszczewo 5. Chełkowo 6. Czacz 7. Czaczyk 8. Glińsko 9. Gniewowo 10. Jezierzyce 11. Karmin 12. Karśnice 13. Koszanowo 14. Księginki 15. Machcin 16. Morownica 17. NietąŜkowo 18. Nowa Wieś 19. Nowe Szczepankowo 20. Nowy Białcz 21. Olszewo 22. Parsko 23. Poladowo 24. Przysieka Polska 25. Robaczyn 26. Sierpowo 27. Spławie 28. Stara Przysieka Druga 29. Stara Przysieka Pierwsza ZałoŜenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Śmigiel. 6 30. Stare Bojanowo 31. Stary Białcz 32. Wonieść 33. Wydorowo 34. Zygmuntowo 35. śegrowo 36. śegrówko 37. śydowo ZałoŜenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Śmigiel. 7 2.1.2 FORMY UśYTKOWANIA TERENU Powierzchnia gminy wynosi 189,89 km², w tym: - UŜytki rolne – 142.59 km², - tereny leśne – 26,97 km²,. Kierunki wykorzystania gruntów przedstawia poniŜsza tabela. POWIERZCHNIA NAZWA GRUNTU UŜytki rolne ogółem w tym: 142,59 km2 - grunty orne 120,75 km2 - sady 0,61 km2 - łąki 18,68 km2 - pastwiska 2,55 km2 lasy 26,97 km2 pozostałe grunty i nieuŜytki 20,33 km2 2.1.3 LUDNOSĆ I śYCIE GOSPODARCZE Liczba mieszkańców gminy Śmigiel kształtuje się na poziomie 17868 co daje gęstość zaludnienia w gminie około 94 mieszkańca na km2. Grunty pod uprawy rolne stanowią ponad 15 tys. ha. Dominują małe, prywatne gospodarstwa o powierzchni do 5 ha. Gospodarstwa powyŜej 15 ha stanowią jedynie 12,2%. Są to m.in. rolnicze spółdzielnie produkcyjne w Spławiu i Morownicy oraz Rolniczy Kombinat Spółdzielczy w Chełkowie. PrzewaŜają uprawy kukurydzy, rzepaku i zbóŜ ozimych, a takŜe hodowla trzody chlewnej, bydła oraz produkcja warzyw. Na obszarze Gminy działa kilkanaście duŜych firm m.in.: Betoniarnia Śmigiel, Autoryzowana Stacja Obsługi Ciągników Rolniczych „URPOL”, Alvo Grupa Gastrometal, Przetwórnia owocowo-warzywna „Gil”, ASADENA Sp. z o.o. producent mebli tapicerowanych, FKS Sp. z o.o. okucia okienne i drzwiowe, PH Usług Rolniczych „Śmigrol”, Firma Hoffmann-Polen zajmująca się produkcją spręŜyn, czy SPA trudniąca się rozbiorem i przetwórstwem kurczaka. Miasto i gmina jest zwodociągowana w 98,9%, posiada rozdzielnię gazu ziemnego, mechaniczno-biologiczną oczyszczalnię ścieków o przepustowości ZałoŜenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Śmigiel. 8 2.700 m3na dobę (oddaną do eksploatacji 12 grudnia 2000 r.), przydomowe oczyszczalnie, kanalizację ogólnospławną, sanitarną oraz nowoczesną automatyczną centralę telefoniczną. W rejestrze ewidencji gospodarczej prowadzonej przez Urząd Gminy w Śmiglu na dzień 18.08.2009 r. wpisanych jest 1087 podmiotów gospodarczych, które w pełni zaspokajają potrzeby mieszkańców gminy w zakresie pełnionych usług. Powierzchnia gminy ogółem Stan ludności ogółem w tym kobiety MałŜeństwa zawarte 189,07 km2 17 868 8 871 91 Urodzenia śywe 190 Zgony ogółem 177 Ludność w wieku przedprodukcyjnym Ludność w wieku produkcyjnym Ludność w wieku poprodukcyjnym Drogi lokalne gminne Liczba gospodarstw domowych, w tym: gospodarstwa domowe do 1 ha 4 038 11 152 2 317 98,8 km 4 630 869 Dochód budŜetu gminy ogółem 2006 rok 31 710 057 zł Dochód budŜetu gminy ogółem 2005 rok 26 609 175 zł Dochód na 1 mieszkańca w 2006 roku 1 816 zł Dochód na 1 mieszkańca w 2005 roku 1 523 zł ZałoŜenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Śmigiel. 9 2.2 ISTNIEJĄCE UTRUDNIENIA NA TERENIE GMINY MAJĄCE WPŁYW NA ROZWÓJ SYSTEMÓW ENERGETYCZNYCH Utrudnienia w rozwoju systemów sieciowych moŜna podzielić na dwie grupy: - czynniki natury fizycznej, - istnienie obszarów podlegających ochronie. Przy obecnym stanie techniki niemal wszystkie utrudnienia natury fizycznej mogą być pokonane, ale wiąŜe się to z dodatkowymi kosztami, mogącymi niejednokrotnie nie mieć uzasadnienia. Czynniki natury fizycznej dotyczą zarówno elementów pochodzenia naturalnego, jak i powstałego w wyniku działalności człowieka. Mają przy tym charakter obszarowy lub liniowy. Utrudnienia związane z terenami chronionymi mają charakter obszarowy. Do najwaŜniejszych nalezą: kompleksy leśne, obszary wodne, zabytki architektury, obszary objęte ochroną konserwatorską, cmentarze i tereny kultu religijnego. W niektórych przypadkach prowadzenie elementów systemów energetycznych jest całkowicie niemoŜliwe, a dla pozostałych utrudnione, wymagające dodatkowych zabezpieczeń potwierdzonych odpowiednimi uzgodnieniami i pozwoleniami. Ponadto w przypadku obszarów objętych ochroną konserwatorską mocno utrudnione moŜe być prowadzenie działań termorenowacyjnych obiektów. W kaŜdym przypadku konieczne jest prowadzenie uzgodnień z konserwatorem zabytków. W przypadku istnienia utrudnień naleŜy dokonywać oceny zasadności pokonania przeszkody lub jej obejścia. Warto przy tym zauwaŜyć, Ŝe odpowiedź w tej kwestii zaleŜy równieŜ od rodzaju rozpatrywanego systemu sieciowego: - najłatwiej i najtaniej przeszkody pokonują linie elektroenergetyczne, - trudniej sieci gazowe, - najtrudniej sieci ciepłownicze. ZałoŜenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Śmigiel. 10 2.2.1 AKWENY I CIEKI WODNE Obszar gminy Śmigiel połoŜony jest w obrębie następujących cieków podstawowych: Kanał Południowy – 3,3 km Kanał Szczodrowo-Brońsko – 2,6 km Kanał Przysiecki – 0,7 km Rzeka Samica Leszczyńska – 19,9 km Rzeka Samica Stara – 7,1 km Rów Wonieść-Olszewo – 12,9 km Rów W – 1,2 km Rów W1 – 0,2 km Rów W2 – 0,5 km Największą rzeką na terenie gminy Śmigiel jest Samica, wypływająca ze źródeł na terenie gminy Włoszakowice, a wpływająca do Południowego Kanału Obry. Na południowo-wschodnim krańcu gminy znajdują się dwa jeziora rynnowe: Woniejskie (o powierzchni 121 ha) i Jezierzyckie (o powierzchni 52 ha) – stanowiące obecnie zbiornik retencyjny „Wonieść” (776,47 ha). Poza tym na terenie gminy znajduje się 260,5 km rowów melioracyjnych szczegółowych oraz stawy o powierzchni – 33,78 ha. Wody powierzchniowe są w znacznym stopniu zanieczyszczone. 2.2.2 TRASY KOMUNIKACYJNE W układzie drogowym gminy funkcjonuje 4-stopniowa hierarchia dróg: drogi krajowe, wojewódzkie, powiatowe i gminne. Długość dróg (stan na koniec 2006r.): krajowych wynosi wojewódzkich powiatowych gminnych - 12,550 km, - 5,885 km, - 117,923 km, - 98,804 km. Ponad połowę wszystkich dróg gminnych stanowią drogi nieutwardzone. NajwaŜniejszymi drogami w gminie są fragmenty dróg: • droga krajowa nr 5 - Kościan - Śmigiel – Lipno wraz z obwodnicą Śmigla, ZałoŜenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Śmigiel. 11 • droga wojewódzka nr 312 - Czacz – Wielichowo, • droga powiatowa nr 3820P, 3902P,3938P - Przemęt – Śmigiel – Osieczna • droga powiatowa nr 3903P - Śmigiel – Włoszakowice • droga powiatowa nr 3906P,3907P - Czacz Przysieka Polska - Wonieść • droga powiatowa nr 3575P - Śmigiel - śegrówko - Wilkowo Polskie • droga powiatowa nr 3940P,3938P – Wydorowo – Sierpowo – Stare Bojanowo • droga powiatowa nr 3584 P - Czacz - Kotusz Te rozwiązania komunikacyjne nie powinny stanowić utrudnienia w doprowadzeniu mediów energetycznych do terenów gminy Śmigiel. 2.2.3 RZEŹBA TERENU Gmina Śmigiel leŜy w pasie nizin. Płaski teren gminy Śmigiel nie powoduje większych utrudnień w rozwoju systemów zaopatrzenia w media energetyczne. 2.2.4 OBSZARY LEŚNE Lasy znajdujące się na terenie gminy Śmigiel zajmują około 14 % jej terenu, jednakŜe w małym stopniu mogą wpłynąć na stan zaopatrzenia gminy w media energetyczne. 2.2.5 OBSZARY OBJĘTE OCHRONĄ Niezbędna jest ochrona występujących na terenie gminy obszarów, które charakteryzują się wysokimi walorami przyrodniczymi, obszary chronionego krajobrazu, obejmujące kompleksy leśne o wysokich walorach krajobrazowych i przyrodniczych, jak równieŜ strefę ochrony konserwatorskiej, archeologicznej, krajobrazu kulturowego oraz historycznego. Większość z nich nie ma jednak większego znaczenia dla dostawy czynników energetycznych do gminy. ZałoŜenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Śmigiel. 12 3 OCENA AKTUALNEGO ZAPOTRZEBOWANIA NA CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE W tym rozdziale został opisany aktualny stan zaopatrzenia gminy w czynniki energetyczne: ciepło, energię elektryczną, gaz i inne. 3.1 OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA SYSTEMU CIEPŁOWNICZEGO System energetyczny miasta bazuje głównie na dwóch nośnikach energii: węglu kamiennym i gazie ziemnym. Miejscowe kotłownie zaopatrują w ciepło 169 gospodarstw. Ogrzewanie indywidualne posiada 4279 gospodarstw. W większości rozdrobnione obiekty połoŜone na terenie gminy produkcję ciepła mają opartą na węglu kamiennym. PrzewaŜają instalacje centralnego ogrzewania oparte o piece węglowe starego typu oraz ogrzewania piecami kaflowymi. Gmina nie posiada elektrociepłowni. Na gminne ogrzewanie zbiorowe składa się pięć kotłowni: Kotłownia węglowa w Śmiglu - 23 gospodarstwa, Kotłownia Kotłownia węglowa w Wonieściu - 72 gospodarstwa, Kotłownia węglowa w NietąŜkowie - 32 gospodarstwa, Kotłownia węglowa w Starym Bojanowie - 9 gospodarstw, Kotłownia węglowa w Przysiece Polskiej - 33 gospodarstwa, Kotłownia węglowa w Czaczu- 50 gospodarstw, Kotłownia węglowa w Bronikowie- 20 gospodarstw, Kotłownia węglowa w Morownicy- 55 gospodarstw, Ogrzewanie indywidualne posiada 4279 gospodarstw, z czego: Ogrzewanie indywidualne gazowe - 786 gospodarstw Ogrzewanie indywidualne węglowe - 3493 gospodarstw Większość kotłowni posiada niskie parametry, są wyposaŜone w kotły nie posiadające właściwych urządzeń odpylających, powodujące przekroczenie dopuszczalnych wskaźników emisji S02 i NO2. Wg danych WSG Sp. z o. o tylko niewielu (ok. 12%) odbiorców, którzy deklarowali ogrzewanie gazowe korzysta z niego w pełni. W większości indywidualnych systemów grzewczych UŜytkownicy dysponują biwalentnym ogrzewaniem (piec gazowy i piec ZałoŜenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe 13 dla Gminy Śmigiel. węglowy). W ostatnich latach ze względu na wzrost cen gazu (wzrost wyprzedzający znacznie wzrost dochodów) n a s t ą p i ło zjawisko odchodzenia od korzystania z gazu jako paliwa ZałoŜenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Śmigiel. 14 opałowego nasila się. Taki stan rzeczy przyczynia się do wzrostu niskiej emisji zanieczyszczeń, głównie na terenie miasta. Równocześnie wzrost cen paliw powoduje, Ŝe najbiedniejsi uŜytkownicy spalają róŜnego rodzaju odpady, co skutkuje zwiększoną emisją czynników szkodliwych. Taki stan rzeczy nie pozwala równieŜ realizować opracowanego planu gazyfikacji gminy, gdyŜ analizy ekonomiczne WZG Sp. z o.o. wykazują nierentowność inwestycji w rozbudowę sieci gazowej. 3.2 OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA SYSTEMU ELEKTRO ENERGETYCZNEGO Podmiotem świadczącym usługi dystrybucji energii elektrycznej na terenie miny Śmigiel jest Enea Operator Sp. z o.o. Enea Operator Sp. z o.o. jest częścią Grupy Kapitałowej Enea. Spółka została zawiązana 7 grudnia 2006 roku. W dniu 28 czerwca 2007 roku otrzymała koncesję na dystrybucję energii elektrycznej na okres 10 lat. Enea S.A. posiada od dnia 26/11/1998 koncesję na obrót energią elektryczną (do końca 2025 roku) oraz od dnia 13/08/2007 koncesję na wytwarzanie energii elektrycznej (do dnia 15/08/2017). Zaopatrzenie gminy w energię elektryczną następuje w oparciu o główny punkt zasilania Śmigiel. Na terenie gminy Śmigiel ENEA S.A. pobudowała stację transformatorową 110/15 kV, która zasila obszar gminy w energię elektryczną. Średnioroczny pobór mocy przez gminę wynosi 3,5 MW. Średnio na jednego mieszkańca przypada 201,3 W energii rocznie. ZuŜycie energii wykorzystywanej na produkcje wody podawanej do sieci wodociągowej spada, natomiast zuŜycie energii wykorzystywanej na oczyszczenie ścieków rośnie i jest to konsekwencją sukcesywnej rozbudowy sieci kanalizacyjnej i budowie nowych przydomowych oczyszczalni ścieków. Planuje się Ŝe moc elektryczna niezbędna do pokrycia zapotrzebowania przyłączanych nowych odbiorców pokryta będzie z istniejącej stacji GPZ 110/15 kV Śmigiel. W przyszłości, w miarę wzrostu obciąŜenia stacji ustawiony będzie drugi transformator 110/15 kV. ZałoŜenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Śmigiel. 15 Aktualny wzrost zuŜycia energii elektrycznej obrazuje poniŜsze zestawienie: rok ZuŜycie energii [MWh] 2004 26 181 2005 29 702 2006 32 760 2007 33 600 2008 34 995 Charakterystyka sieci energetycznej w załączeniu. 3.3 OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA SYSTEMU GAZOWNICZEGO Dystrybutorem gazu w gminie Śmigiel jest Wielkopolska Spółka Gazownictwa Sp. z o.o. mająca swą siedzibę w Poznaniu przy ul. Grobla 15, 61-859 Poznań. Działa ona w oparciu o koncesję na dystrybucję paliw gazowych udzieloną Decyzją Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki nr PPG/59/2822/W/1/2/2001/MS. Spółka zaopatruje odbiorców w mieście w gaz ziemny wysokometanowy GZ-50, zaazotowany Lw (GZ-41,5). Zgodnie z normą PN-C-04753. Zgazyfikowane są następujące miejscowości: Śmigiel, Stara Przysieka Druga (część), Bruszczewo, Koszanowo, NietąŜkowo, Robaczyn, Stare Bojanowe. Na terenie miasta i gminy Śmigiel istnieją dwie sieciowe stacje gazowe II stopnia. Wielkopolska Spółka Gazownictwa Sp. z o.o. OZG w Poznaniu posiada takŜe jedną stację II stopnia dla odbioru przemysłowego. Długość gazociągów: wysokiego ciśnienia - 7km średniego ciśnienia – 21 km niskiego ciśnienia – 31 km ZałoŜenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Śmigiel. 16 Charakterystyka odbiorców gazu na terenie Miasta i Gminy Śmigiel w latach 2007-2008. lista odbiorców wyszczególnienie 2007 2008 odbiorcy domowi bez ogrzewania 1055 1634 odbiorcy domowi z ogrzewaniem 790 218 Usługi, handel, inne 35 35 Zakłady produkcyjne 7 9 1887 1896 razem ZuŜycie gazu ziemnego na terenie Miasta i Gminy Śmigiel w latach 2007-2008 ZuŜycie gazu ziemnego wyszczególnienie 2007 2008 odbiorcy domowi bez ogrzewania 240 557 odbiorcy domowi z ogrzewaniem 991 709 Usługi, handel, inne 100 128 Zakłady produkcyjne 144 198 razem 1474 1592 Znamiennym jest iŜ w grupie odbiorców domowych przy ciągłym wzroście ilości odbiorców gazu zuŜycie systematycznie spada. Jest to spowodowane działaniami pro oszczędnościowymi odbiorców na co duŜy wpływ ma nieustabilizowana polityka cen. W grupie tej gaz jest zuŜywany głównie na cele socjalno-bytowe. W grupie odbiorców przemysłowych i prowadzących działalność gospodarczą zuŜycie to rośnie w efekcie oŜywienia gospodarczego. Tendencja ta powinna się w perspektywie najbliŜszych lat utrzymać. Urząd Miejski ma opracowaną koncepcję gazyfikacyjną całej gminy, jednak ograniczenia wynikające z ustawy „Prawo Energetyczne” obecnie uniemoŜliwiają dalszą gazyfikację wsi. Jako Ŝe przedsiębiorstwo gazownicze budowę sieci uzaleŜnia od warunków ekonomicznych, brak odbiorców na duŜe ilości gazu niewątpliwie będzie ZałoŜenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Śmigiel. 17 barierą dalszej gazyfikacji gminy. Wszelkie zadania związane z gazyfikacją Miasta i Gminy Śmigiel kaŜdorazowo podlegają szczegółowej analizie techniczno – ekonomicznej. Podkład mapowy z naniesioną siecią dystrybucyjną dla Miasta i Gminy Śmigiel dostępny jest do wglądu w siedzibie Wielkopolskiej Spółki Gazownictwa Sp. z o.o. w Poznaniu. 4 PROGNOZA ZAPOTRZEBOWANIA NA NOŚNIKI ENERGETYCZNE DO 2030 R. Na potrzeby niniejszego opracowania zdefiniowano trzy podstawowe, jakościowo róŜne scenariusze rozwoju społeczno – gospodarczego Gminy Śmigiel do roku 2030. Są to: Scenariusz A: stabilizacji społeczno – gospodarczej gminy, w której dąŜy się do zachowania istniejącej pozycji i stosunków społeczno – gospodarczych gminy. Nie przewiduje się rozwoju przemysłu. Scenariuszowi temu nadano nazwę „STABILIZACJA”. Scenariusz B: harmonijny rozwój społeczno – gospodarczy bazujący na lokalnych inicjatywach z niewielkim wsparciem zewnętrznym. Główną zasadą kształtowania kierunków rozwoju w tym wariancie jest racjonalne wykorzystanie warunków miejscowych podporządkowane wymogom czystości ekologicznej. W tym wariancie zakłada się rozwój gospodarczy w sektorach wytwórstwa, handlu i usług na poziomie 2% rocznie. Scenariuszowi temu nadano nazwę „ROZWÓJ”. Scenariusz C: dynamiczny rozwój społeczno – ekonomiczny gminy, ukierunkowany na wykorzystanie wszelkich powstających z zewnątrz moŜliwości rozwojowych głównie związanych z wejściem do Unii Europejskiej. Tempo rozwoju społeczno-ekonomicznego gminy winno być większe od historycznej ścieŜki rozwoju krajów Unii Europejskiej (w odpowiednim przedziale dochodów na mieszkańca). W wariancie tym zakłada się uzyskiwanie ciągłego wzrostu gospodarczego na średniorocznym poziomie 5%. Scenariuszowi temu nadano nazwę „SKOK”. ZałoŜenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Śmigiel. 18 4.1 PROGNOZA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ CIEPLNĄ Gospodarstwa domowe wraz z budynkami uŜyteczności publicznej są pierwszymi co do wielkości uŜytkownikiem ciepła na terenie gminy. Ze względu na brak dostaw energii cieplnej ze źródeł scentralizowanych, trudno jest precyzyjnie oszacować moce wykorzystywane przez mieszkalnictwo i budynki uŜyteczności publicznej. Ocenia się, iŜ ze względu na: konieczność zmniejszenia kosztów ogrzewania; realizowania modernizacji odtworzeniowych; presję społeczną w kierunku modernizowania substancji mieszkalnej; realizacje planów zmniejszenia emisji gazów spalinowych będą prowadzone systematycznie prace termomodernizacyjne i wystąpią oszczędności energetyczne przy pełnej termomodernizacji budynków nawet na poziomie ok. 20%. Tempo tego procesu będzie uzaleŜnione od moŜliwości uruchamiania kapitału inwestycyjnego i moŜe się dość znacznie wahać w zaleŜności od rozwoju i zasobności gminy. Sumaryczne działanie zarówno termomodernizacji, jak i przyrostu zapotrzebowania mocy z tytułu przyrostu zasobów mieszkaniowych daje nam w efekcie pogląd na zapotrzebowanie mocy w gminie. Dla obszaru zaopatrzenia w ciepło naleŜy przyjąć Scenariusz A „STABILIZACJA” przewidujący stabilny rozwój w oparciu o indywidualne źródła ciepła. Przewiduje się, iŜ wzrost zapotrzebowania mocy w gminie zostanie zrównowaŜony oszczędnościami wynikającymi z termomodernizacji. Wykorzystywanie w trakcie spalania paliwa stałego stanowi niewątpliwe źródło emisji substancji szkodliwych dla środowiska naturalnego i człowieka. Zminimalizowanie substancji szkodliwych w emisji spalin powinno się koncentrować w pierwszym stopniu na zmianie paliwa stałego na olej opałowy lub gaz płynny. Dalszym krokiem do stworzenia ekologicznie czystego obszaru powinno się dąŜyć takŜe do wykorzystywania alternatywnych źródeł ciepła w postaci geotermiki ziemi, pomp cieplnych, a takŜe kolektorów słonecznych. Niezbędne jest opracowanie spójnego planu modernizacji i rozbudowy systemu ciepłowniczego zapewniającego: - pełne pokrycie zapotrzebowania odbiorców - eliminację przestarzałych technicznie i uciąŜliwych dla środowiska źródeł ciepła ZałoŜenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Śmigiel. 19 - dostosowanie działań modernizacyjnych w energetyce do postępujących procesów termomodernizacyjnych w budynkach indywidualnych - koordynację i optymalizację działań pomiędzy poszczególnymi nośnikami energii - wybór najefektywniejszych ekonomicznie rozwiązań - spełnienie wymogów poprawy stanu środowiska naturalnego priorytetowych dla regionu rolniczego i turystycznego Zgodnie z powyŜszym zaopatrzenie Gminy w ciepło odbywać się będzie nadal z lokalnych wbudowanych i wolnostojących źródeł ciepła z zaleceniem stosowania technologii i paliw ekologicznych. W zakresie zaopatrzenia w energię cieplną zgodnie Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Śmigiel z Miejscowym Planem ustala się preferencje dla niewęglowych czynników w tym gazu, oleju opałowego i energii elektrycznej. Uznaje się za niecelowe realizowanie scentralizowanych źródeł ciepła (ze względu na charakter zabudowy, jej rozproszenie, wielkość zapotrzebowania na ciepło). Jednocześnie uznaje się za konieczne dąŜenie do tego, aby lokalne źródła ciepła nie pogarszały warunków środowiska i dlatego popiera się zapoczątkowany proces wymiany kotłów węglowych na gazowe i olejowe. Nowe obiekty naleŜy wyposaŜać w paleniska i kotłownie opalane paliwami ekologicznymi, a w istniejących systematycznie eliminować paliwo węglowe 4.2 PROGNOZA ZAPOTRZEBOWANIA NA ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ System elektroenergetyczny w chwili obecnej stanowi spójną całość, w zupełności zaspokaja potrzeby regionu zarówno pod względem dostarczanej mocy (z odpowiednią rezerwą) jak i pod względem pewności zasilania i nie wymaga istotnych zmian poza przyłączaniem nowych odbiorców i modernizacją wyeksploatowanych fragmentów sieci. Przewiduje się, Ŝe dla wariantu stabilizacji zuŜycie energii elektrycznej będzie oscylowało wokół obecnego zuŜycia. W wariancie rozwoju będzie wzrastało w tempie około 3% rocznie, a w wariancie dynamicznego rozwoju około 5% rocznie. ZałoŜenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Śmigiel. 20 4.3 PROGNOZA ZAPOTRZEBOWANIA NA GAZ ZIEMNY Wraz z gazyfikacją Gminy Śmigiel będzie wzrastać zapotrzebowanie na gaz ziemny. Na podstawie danych uzyskanych od dystrybutora gazu ziemnego, moŜna załoŜyć, Ŝe w przypadku scenariusza I zuŜycie gazu będzie kształtować się na podobnym poziomie. W przypadku scenariusza II „Rozwój” dojdzie do wyraźnego wzrostu zuŜycia gazu spowodowanego gazyfikacją gminy oraz rozwojem przemysłu. 5 PRZEDSIĘWZIĘCIA RACJONALIZUJĄCE ZUśYCIE CIEPŁA, ENERGII ELEKTRYCZNEJ I PALIW GAZOWCH Do przedsięwzięć racjonalizujących zuŜycie ciepła energii elektrycznej i paliw gazowych zaliczamy: działania termomodernizacyjne, inwestycje modernizacyjne, zwiększenie sprawności wytwarzania i sprawności przesyłu, oszczędne gospodarowanie energią elektryczną. 5.1 DZIAŁANIA TERMOMODERNIZACYJNE Działania termomodernizacyjne dotyczą całej substancji budynków mieszkalnych i UŜyteczności publicznej. Celem jest: obniŜenie kosztów ogrzewania, podniesienie standardu budynków, zmniejszenie emisji gazów spalinowych dzięki zmniejszeniu zapotrzebowania na ciepło, całkowita likwidacja niskich emisji. Zaleca się równieŜ rozszerzenia programu działań termomodernizacyjnych w gminie . W tym zakresie zaleca się: Opracowanie programu termomodernizacji budynków UŜyteczności publicznej z zastosowaniem Ustawy „O wspieraniu przedsięwzięć termomodernizacyjnych”. Przygotowanie programu „Zarządzania energią w budynkach uŜyteczności publicznej oraz podległych gospodarce komunalnej” dla wykonania Certyfikatów energetycznych. ZałoŜenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Śmigiel. 20 Wprowadzenie nowych technologii do gospodarstw domowych w zakresie wykorzystania energii. 5.2 INWESTYCJE MODERNIZACYJNE W skład działań modernizacyjnych wchodzą: modernizacja kotłowni i zmiana nośnika energii, modernizacja wszystkich budynków uŜyteczności publicznej podległych gminie. Celem działań jest: obniŜenie kosztów produkcji ciepła, zmniejszenie emisji gazów spalinowych, likwidacja niskich emisji, dostosowanie źródeł ciepła do obecnego zapotrzebowania obiektów zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego gminy. 5.3 ZWIĘKSZENIE SPRAWNOŚCI WYTWARZANIA I SPRAWNOŚCI PRZESYŁU. W tym obszarze naleŜy przeanalizować moŜliwości zwiększenia sprawności urządzeń poprzez zmiany technologiczne oraz sposób ich wykorzystania z zastosowaniem zasad efektywności wynikających z rozporządzeń dot. budowy nowych źródeł energii w oparciu o kalkulacje cenowe taryf i cen dla koncesjonowanych dostawców energii cieplnej, elektrycznej oraz paliw gazowych. MoŜliwe są następujące działania: • w zakresie ciepła - modernizacja dotychczasowych źródeł oraz budowa nowych. • w zakresie energii elektrycznej - zmniejszenie strat przesyłowych, instalacja bardziej sprawnych urządzeń odbiorczych, likwidacja lub co najmniej zmniejszenie patologii nielegalnych poborów energii. • w zakresie gazu – Wielkopolska Spółka Gazownictwa nie przewiduje w najbliŜszym czasie konieczności realizacji działań modernizacyjnych w zakresie sieci dystrybucyjnej ze względu na jej dobry stan a występujące awarie na przedmiotowych sieciach będą usuwane na bieŜąco. Wskazane jest zmniejszenie strat przesyłowych poprzez modernizację sieci i optymalizację ich wykorzystania oraz zastosowanie nowych technologii przesyłowych. ZałoŜenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Śmigiel. 21 5.4 OSZCZĘDNE GOSPODAROWANIE ENERGIĄ ELEKTRYCZNĄ Racjonalizacja uŜytkowania energii elektrycznej, podobnie jak energii cieplnej, jest ze zrozumiałych względów nadrzędnym wymogiem i postanowieniem ustawy Prawo energetyczne, obowiązującym w równym stopniu producentów, dystrybutorów i odbiorców finalnych energii oraz organy państwowe i samorządowe, powołane z mocy wspomnianej ustawy do wyznaczania i realizowania polityki energetycznej i do dbania o bezpieczeństwo energetyczne kraju. Energia elektryczna ma zastosowanie powszechne, a cechą charakterystyczną jej uŜytkowania jest brak szkodliwego oddziaływania na środowisko oraz wysoka, nieporównywalna z innymi substytutami energetycznymi, sprawność, zarówno w przypadku wykorzystywania do oświetlenia, napędu maszyn, sterowania sygnalizacji, telekomunikacji, itp., jak i w przypadku przetwarzania na energię mechaniczną lub cieplną. Racjonalizacja uŜytkowania energii elektrycznej powinna obejmować cykl projektowania urządzeń i instalacji oraz sieci elektroenergetycznych, jak równieŜ cykl eksploatacji tych urządzeń, instalacji i sieci, wliczając w to niezbędne przedsięwzięcia modernizacyjne. Zanim w cyklu eksploatacji zostaną podjęte wymiany modernizacyjne, powinna być dokonana szczegółowa analiza moŜliwości zracjonalizowania gospodarki elektroenergetycznej w istniejących układach i sposobach jej uŜytkowania. Ze względu na powszechny zakres zastosowań energii elektrycznej skala i rodzaj działań oszczędzających i racjonalizujących zuŜycie tej energii powinna uwzględniać specyfikę obiektową, technologiczną i funkcjonalną. KaŜdy audyting energetyczny w zakresie racjonalizacji zuŜycia energii elektrycznej powinien być poprzedzony szczegółową analizą istniejącego stanu gospodarowania tą energią, bądź teŜ oceną efektów takiej gospodarki, przy przyjętych (najczęściej w drodze wyboru wariantów) rozwiązań projektowych. Do najwaŜniejszych sposobów racjonalizacji zuŜycia energii elektrycznej w budownictwie mieszkaniowym zaliczyć naleŜy: ● dobór (w cyklu projektowym) energooszczędnych urządzeń podstawowego wyposaŜenia gospodarstwa domowego (kuchnie elektryczne, pralki, zmywarki, sprzęt ADG, urządzenia grzewcze, klimatyzacja, wentylacja, itp.) lub wymianę (w cyklu eksploatacyjnym), na takie urządzenia, istniejącego sprzętu, ZałoŜenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Śmigiel. 22 ● projektowanie, lub wymiana na energooszczędne źródła światła, ● efektywne wykorzystywanie światła dziennego, dla ograniczenia potrzeby stosowania oświetlenia sztucznego (np. poprzez odpowiednio zaprojektowane powierzchnie okien, przeszkleń czy teŜ jasną kolorystykę wnętrz pomieszczeń), ● utrzymywanie w czystości opraw oświetleniowych, dla poprawy skuteczności strumienia świetlnego, ● montaŜ urządzeń do regulacji natęŜenia oświetlenia i do automatycznego wyłączania i włączania źródeł światła, ● zastępowanie oświetlenia ogólnego, oświetleniem ogólnym zlokalizowanym, ● równomierny rozdział obciąŜeń na poszczególne obwody instalacji elektrycznych i dbałość o właściwy stan techniczny tej instalacji, ● stosowanie automatyki regulacyjnej do ogrzewania elektrycznego, klimatyzacji oraz podgrzewania wody, ● regulację ręczną lub automatyczną pracy pomp wody sieciowej w układach zaopatrzenia budynków w ciepło, stosowanie pomp o skokowej zmianie obrotów, wreszcie stosowanie pomp z płynną regulacją obrotów (według hydraulicznej charakterystyki sieci), ● dostosowanie uŜytkowania energii elektrycznej do najkorzystniejszych warunków cenowych oferowanych przez dostawcę (spółkę dystrybucyjną), co wymaga niejednokrotnie analizy i pomiarów dobowej charakterystyki obciąŜenia. Większość z przedstawionych powyŜej zaleceń moŜna takŜe odnieść do racjonalizacji uŜytkowania energii elektrycznej w budynkach administracyjnych i pomieszczeniach biurowych. WaŜną rolę odgrywa tu równieŜ instrukcja UŜytkowania odbiorników elektrycznych przez ogół pracowników, szczególnie przy rozwiniętych systemach i sieciach komputerowego wspomagania zarządzania przedsiębiorstwem lub procedurami administracyjnymi, a takŜe w odniesieniu do wymogów uŜytkowania oświetlenia awaryjnego, urządzeń gwarantowanego napięcia, klimatyzacji, wentylacji, itp. Racjonalizacja usytuowania energii elektrycznej w zakładach przemysłowych jest procesem bardziej złoŜonym, ze względu na duŜy wpływ procesów technologicznych oraz warunków korzystania z energii, oferowanych przez spółki dystrybucyjne, ZałoŜenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Śmigiel. 23 w taryfach dla energii elektrycznej. Wpływ ten ma tym większe znaczenie im większa jest skala produkcji, a więc i zapotrzebowania na energię elektryczną. Do najistotniejszych czynników optymalizacji zuŜycia energii elektrycznej w tym segmencie zaliczyć naleŜy: 1. wnikliwą ocenę stanu istniejącego lub przyjętych rozwiązań projektowych, opartą na: pomiarach mocy i energii, pomiarach charakterystyk obciąŜeniowych, bilansie energii w wewnątrzzakładowej (z poszczególnych punktach węzłowych uwzględnieniem strat sieciowych) i sieci w układach pomiarowych, dla udokumentowania róŜnicy bilansowej, obliczaniu jednostkowych wskaźników zuŜycia energii w poszczególnych rodzajach produkcji i usług oraz w potrzebach ogólnych (np. oświetlenie), badaniu poziomów napięć i częstotliwości prądu, analizowaniu gospodarki mocą bierną, dokładnym rozpoznaniu procesów i systemów regulujących, procedur organizacyjnych gospodarki energią, działalności eksploatacyjnej, itp. 2. ocenę i wdroŜenie rozwiązań mających na celu poprawę niezasadności zasilania, zarówno z sieci spółki dystrybucyjnej, jak i z sieci wewnątrzzakładowej, celem wyeliminowania strat produkcyjnych i energetycznych z powodu przerw w dostawie energii elektrycznej, 3. wprowadzanie usprawnień do instrukcji eksploatacji urządzeń i sieci elektrycznych oraz eliminowanie z eksploatacji urządzeń charakteryzujących się wyjątkowo duŜą awaryjnością, 4. wprowadzanie usprawnień organizacyjnych w uŜytkowaniu urządzeń i maszyn elektrycznych, np. poprzez unikanie zbyt wczesnego lub częstego ich włączania, unikanie jednoczesnego rozruchu duŜej ilości urządzeń, intensyfikację procesu produkcyjnego, itp., 5. wprowadzanie małych, bezobsługowych urządzeń spręŜarkowych na poszczególnych wydziałach, w miejsce centralnej spręŜarkowni, 6. programowanie pracy transformatorów, ZałoŜenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Śmigiel. 24 7. wymianę niedociąŜonych silników, regulowanie prędkości obrotowej i ograniczanie biegu jałowego tych maszyn, 8. kształtowanie przebiegu obciąŜenia i dostosowywanie poboru energii do najkorzystniejszych pod względem cenowym warunków taryfowych, 9. optymalizacje pracy i układu połączeń (konfiguracji) sieci wewnątrzzakładowej, pod względem minimalizacji strat sieciowych, 10. racjonalizacje oświetlenia pomieszczeń biurowych i produkcyjnych oraz terenu zakładu przemysłowego (wyłączanie zbędnego oświetlenia, stosowanie sensorów obecności ludzi i automatycznej kontroli czasowych wyłączników oświetlenia, poziomu oświetlenia, powierzanie stosowanie doboru oświetlenia wyspecjalizowanym, w tym zakresie, pracowniom projektowym, itp., 11. dobór baterii kondensatorów odpowiedniej wielkości do generowanej mocy biernej oraz ich właściwa lokalizacja w miejscach generowania tej mocy, dla uniknięcia zbędnego przesyłu mocy biernej przez sieć, powodującego dodatkowe straty sieciowe mocy i energii, 12. systematyczne kontrolowanie poziomu napięcia w sieci wewnątrzzakładowej celem utrzymywania go na poziomie minimalnie wyŜszym od znamionowego, z wykorzystaniem regulacji przełącznikami zaczepów na transformatorach, 13. stały monitoring kształtowania się wskaźników jednostkowego zuŜycia energii i porównywanie ich z danymi z literatury fachowej i (o ile to moŜliwe) z poziomami tych wskaźników w innych zakładach tej samej branŜy, 14. wymianę przestarzałych urządzeń i likwidacją zbędnych maszyn oraz aparatury, 15. wymianę niedokładnych przyrządów i przekładników prądowych oraz napięciowych w układach pomiarowych, 16. eliminowanie lub ograniczanie wpływu urządzeń na odkształcenie sinusoidalnej (standardowej) krzywej przebiegu zmiany napięcia przy znamionowej częstotliwości 50 Hz, 17. stosowanie komputerowego systemu kontroli mocy i energii (najczęściej w głównej stacji zasilającej), poszerzonego o bazę informatyczną o przebiegu produkcji, co stwarza moŜliwość pełnego analizowania energochłonności procesu produkcyjnego. ZałoŜenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Śmigiel. 25 Kolejnym waŜnym przykładem segmentu, w którym moŜna osiągnąć duŜe oszczędności energii elektrycznej jest oświetlenie zewnętrzne, szczególnie w aspekcie oświetlania dróg, placów, ulic, parków, itp. miejsc publicznego uŜytku, realizowanego przez administrację krajową dróg, a zwłaszcza przez samorządy lokalne (zarządy miast i gmin). Do najczęściej stosowanych w tym segmencie przedsięwzięć racjonalizujących uŜytkowanie energii elektrycznej nalezą przede wszystkim: wymiana Ŝarowych źródeł światła i starszej konstrukcji źródeł sodowych na nowoczesne, niskopręŜne, oszczędne źródła światła o wysokiej skuteczności strumienia świetlnego z wyeliminowanym efektem odblaskowym, stosowanie, juŜ nie tzw. "zmierzchowych", a czasowych przekaźników załączania i wyłączania oświetlenia. Racjonalizacja uŜytkowania energii elektrycznej ma więc bardzo istotne znaczenie, nie tylko w aspekcie ekonomicznym bezpośrednio dotyczącym odbiorców tej energii, ale jest takŜe niezmiernie waŜna dla bilansu energetycznego kraju i perspektywicznej gospodarki zasobami paliw oraz dla poprawy stanu ochrony środowiska. 6 MOśLIWOŚĆ WYKORZYSTANIA ISTNIEJĄCYCH NADWYśEK ENERGII. NadwyŜki energii w czystej postaci w Gminie Śmigiel nie występują. MoŜna jedynie rozwaŜać moŜliwość wykorzystania terenów gminy do pozyskania słomy dla celów energetycznych oraz budowę elektrownii wiatrowych. 6.1 OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA ŹRÓDEŁ ODNAWIALNYCH Odnawialne źródła energii OZE nalezą do grupy „czystych”, których wykorzystanie umoŜliwia poprawę stanu środowiska naturalnego. Zainteresowanie energią alternatywną nastąpiło na skutek: wyczerpywania się zasobów nieodnawialnych (węgiel, ropa, gaz); powszechność dostępu do źródeł energii konwencjonalnej; poprawy stanu środowiska naturalnego. ZałoŜenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Śmigiel. 26 Za odnawialne źródło energii (OZE) uwaŜa się źródło wykorzystujące w procesie przetwarzania energię: wiatru, promieniowania słonecznego, geotermalną, fal morskich, spadku rzek oraz energię pozyskaną z biomasy, biogazu wysypiskowego, a takŜe biogazu powstałego w procesach odprowadzania lub oczyszczania ścieków albo rozkładu szczątek roślinnych i zwierzęcych. (Ustawa z 24 lipca 2002r. Art.20 Prawo Energetyczne) Energię zasobów odnawialnych pozyskujemy z przemiany: promieniowania słonecznego (zakres cieplny lub ogniwa fotowoltaiczne); małej energetyki wodnej (hydroenergia rzek); wiatru; spalanie biomasy; geotermii (tzw. gorących źródeł). Zgodnie z „Polityką Energetyczną Polski do 2030 roku” przyjętą do realizacji 10.11.2009r. w planowaniu energetycznym dla miast i gmin energia odnawialna i ochrona środowiska powinna odgrywać znaczącą rolę. Prawidłowa gospodarka energetyczna ma na celu: zmniejszenie presji wszystkich sektorów gospodarki, w tym sektora energetyki na środowisko; utrzymywanie (co najmniej na obecnym poziomie) róŜnorodności biologicznych form egzystencji; umoŜliwienie skutecznej ochrony zdrowia i Ŝycia ludzi; zachowanie walorów przyrodniczo-krajobrazowych; efektywne wywiązywanie się z międzynarodowych zobowiązań Polski w dziedzinie ochrony środowiska. W zakresie gospodarowania energią zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego oznacza w szczególności: ograniczenie do niezbędnego minimum środowiskowych skutków eksploatacji zasobów paliw; radykalną poprawę efektywności wykorzystania energii zawartej w surowcach energetycznych (poprzez zwiększanie sprawności przetwarzania energii w ciepło i energię elektryczną; ZałoŜenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Śmigiel. 27 promowanie układów skojarzonego wytwarzania energii elektrycznej i ciepła oraz zagospodarowywanie ciepła odpadowego; hamowanie jednostkowego wzrostu zapotrzebowania na energię elektryczną i ciepło w gospodarce i sektorze gospodarstw domowych poprzez promowanie energooszczędnych wzorców i modeli produkcji i konsumpcji oraz technik, technologii i urządzeń; systematyczne ograniczanie emisji do środowiska substancji zakwaszających, pyłów i gazów cieplarnianych, zmniejszanie zapotrzebowania na wodę oraz redukcję ilości wytwarzania odpadów; zapewnienie adekwatnego do krajowych moŜliwości technicznych i ekonomicznych udziału energii ze źródeł odnawialnych w pokrywaniu rosnących potrzeb energetycznych społeczeństwa i gospodarki. Planowanie energetyczne w miastach i gminach winno być zgodne z załoŜeniami polityki energetycznej Polski do 2030 roku w zakresie ochrony środowiska poprzez: - Upowszechnianie idei partnerstwa publiczno-prywatnego na szczeblu regionalnym i lokalnym, w przedsięwzięciach świadczenia usług dystrybucyjnych i zapewnienia dostaw energii i paliw, szczególnie dla rozwoju Odnawialnych Źródeł Energii oraz skojarzonego wytwarzania energii elektrycznej i ciepła. Kształtowanie zrównowaŜonej struktury paliw pierwotnych, z uwzględnieniem wykorzystania naturalnej przewagi w zakresie zasobów węgla, a takŜe jej zharmonizowanie z koniecznością zmniejszenia obciąŜenia środowiska przyrodniczego. - Źródła wytwarzania energii elektrycznej, pracujące w oparciu o spalanie węgla, powinno się to zastępować źródłami nowoczesnymi, wykorzystującymi wysoko sprawne technologie spalania na poziomie maksymalnie moŜliwym ze względu na wymagania ekologiczne. Potrzeba sprostania bezpieczeństwu ekologicznemu wymaga uwzględnienia w polityce energetycznej następujących kierunków działań: 1. Pełne dostosowanie źródeł energetycznego spalania do wymogów prawa w zakresie ochrony środowiska Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej spowodowało znaczne zwiększenie wymagań w zakresie dopuszczalnych emisji SO2, NOx, pyłów i CO2. Dotyczy to ograniczenia emisji niektórych zanieczyszczeń do powietrza z duŜych obiektów energetycznego spalania. ZałoŜenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Śmigiel. 28 Realizacja dyrektywy powinna uwzględniać wykorzystanie okresów przejściowych oraz pułapów emisyjnych. Nowe, duŜe obiekty spalania paliw powinny spełniać standardy emisji zgodne z wymaganiami dyrektywy. Nie moŜna wykluczyć, Ŝe po roku 2012 ("post Kioto") pojawią się nowe wyzwania dotyczące redukcji gazów cieplarnianych, a szczególnie CO2. 2. Zmiana struktury nośników energii Ograniczenie emisji zanieczyszczeń, w tym gazów cieplarnianych, przewiduje się uzyskać takŜe poprzez zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii oraz paliw węglowodorowych w ogólnym bilansie energii pierwotnej. Zmniejszenie obciąŜenia środowiska realizowane będzie równieŜ poprzez zastosowanie spręŜonego gazu ziemnego oraz gazu LPG w transporcie, w tym szczególnie w transporcie publicznym, biokomponentów do paliw płynnych oraz zastosowanie gazu ziemnego do wytwarzania energii elektrycznej. 6.2 DZIAŁANIA SPRZYJAJĄCE WZROSTOWI WYKORZYSTANIA ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII Dla zapewnienia odnawialnym źródłom energii właściwej pozycji w energetyce powinny być podjęte działania realizacyjne polityki energetycznej w następujących kierunkach: 1. Utrzymanie stabilnych mechanizmów wsparcia wykorzystania odnawialnych źródeł energii Do roku 2030 przewiduje się stosowanie mechanizmów wsparcia rozwoju wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych. Sprawą szczególnie istotną jest zapewnienie stabilności tych mechanizmów, a tym samym stworzenie warunków do bezpiecznego inwestowania w OZE. Przewiduje się teŜ stałe monitorowanie stosowanych mechanizmów wsparcia i w miarę potrzeb ich doskonalenie. Ewentualne istotne zmiany tych mechanizmów wprowadzane będą z odpowiednim wyprzedzeniem, aby zagwarantować stabilne warunki inwestowania. 2. Wykorzystywanie biomasy do produkcji energii elektrycznej i ciepła W warunkach polskich technologie wykorzystujące biomasę stanowić będą nadal podstawowy kierunek rozwoju odnawialnych źródeł energii, przy czym wykorzystanie ZałoŜenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Śmigiel. 29 biomasy do celów energetycznych nie powinno powodować niedoborów drewna w przemyśle drzewnym, celulozowo-papierniczym i płytowym - drewnopochodnym. Wykorzystanie biomasy w znaczącym stopniu będzie wpływało na poprawę gospodarki rolnej oraz leśnej i stanowić powinno istotny element polityki rolnej. Zakłada się, Ŝe pozyskiwana na ten cel biomasa w znacznym stopniu pochodzić będzie z upraw energetycznych. Przewiduje się uŜyteczne wykorzystanie szerokiej gamy biomasy, zawartej w róŜnego rodzaju odpadach przemysłowych i komunalnych, takŜe spoza produkcji roślinnej i zwierzęcej, co przy okazji tworzy nowe moŜliwości dynamicznego rozwoju lokalnej przedsiębiorczości. Warunkiem dla prowadzenia intensywnych upraw energetycznych musi być jednak gwarancja, Ŝe wymagane w tym wypadku znaczne nawoŜenie nie pogorszy warunków środowiskowych (woda, grunty). 3. Rozwój przemysłu na rzecz energetyki odnawialnej Rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii niesie ze sobą korzystne efekty związane przede wszystkim z aktywizacją zawodową na obszarach o wysokim stopniu bezrobocia, stymulując rozwój produkcji rolnej, wzrost zatrudnienia oraz rozwój przemysłu i usług na potrzeby energetyki odnawialnej. Zwiększeniu wykorzystania odnawialnych źródeł energii towarzyszyć będzie takŜe rozwój przemysłu działającego na rzecz energetyki odnawialnej. W energetycznym wykorzystaniu biomasy kryją się nieograniczone moŜliwości oparte na odzysku energii zawartej w: • • • Słomie; Odpadach drzewnych (produkt uboczny w gospodarce leśnej); Roślinach energetycznych. ZałoŜenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Śmigiel. 30 6.3 OCENA MOśLIWOSCI WYKORZYSTANIA ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W GMINIE ŚMIGIEL Spośród odnawialnych źródeł energii na terenie Gminy Śmigiel istnieje szansa na wykorzystanie: 6.3.1 ODPADÓW KOMUNALNYCH Obecnie podstawowym problemem w Polsce jest dość powszechny brak odpowiednich i bezpiecznych z punktu widzenia ochrony środowiska praktyk składowania tych odpadów. Głównymi źródłami odpadów komunalnych są: • gospodarstwa domowe; • obiekty infrastrukturalne; • budowy, ogrody, parki; • zanieczyszczenia pochodzenia antropogenicznego (ulice, place itp.). Ilość wytwarzanych i nagromadzanych zanieczyszczeń, ich struktura i skład uzaleŜnione są od rozwoju gospodarczego, sposobu Ŝycia mieszkańców a przede wszystkim od ich stanu wiedzy proekologicznej. Rząd polski w Narodowej Polityce Ekologicznej, wskazał na następujące priorytety w zakresie gospodarki odpadami: Krótkoterminowe: radykalne zmniejszenie ilości odpadów stałych obejmujące programy zmniejszenia ilości, przetwarzania i kompostowania odpadów; Średnioterminowe: budowa systemów miejskich dla preselekcji i recyklingu odpadów komunalnych oraz ich kompostowania. Dostosowanie przepisów prawnych i systemów organizacyjnych gospodarki odpadami w sposób zgodny z prawodawstwem obowiązującym w Unii Europejskiej; Długoterminowe: zakaz składowania odpadów na wysypiskach miejskich bez uprzedniej utylizacji (składowanie jedynie odpadów całkowicie nie nadających się do odzyskania). ZałoŜenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Śmigiel. 31 Skład odpadów w chwili, gdy są one dostarczane do końcowej utylizacji lub likwidacji moŜe zmieniać się na skutek selekcyjnej zbiórki odpadów dla ponownego przerobienia (makulatura, tworzywa sztuczne, szkło, metale). Konieczne jest zatem przeprowadzenie działań prowadzących do wstępnej segregacji dla rozdzielenia odpadów na części palne i te, które moŜna poddać recyklingowi lub trzeba złoŜyć na składowisku. W przypadku gdy główna część odpadów nieorganicznych zostanie oddzielona (w tym szkło i metale), to moŜna oczekiwać, Ŝe ilość odpadów zmniejszy się o 50%, ich wartość moŜe wzrosnąć do 7 GJ/t. Na system gospodarki odpadami w Gminie Śmigiel składa się: wytwarzanie odpadów, odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, zbieranie, transport, odzysk i unieszkodliwianie (bezpieczne składowanie tych odpadów, które nie zostały poddane recyklingowi). Na terenie miasta odpady są wytwarzane w sektorach komunalnym i gospodarczym. System gospodarki jest róŜny dla obu sektorów, co wynika z róŜnych uwarunkowań ustawowych określających kompetencje, obowiązki i odpowiedzialność ich wytwórców, organizacji rządowej i samorządowej, organizacji odzysku oraz przedsiębiorców świadczących usługi w sektorze gospodarki odpadami. W roku 2003 Gmina Śmigiel przystąpiła do spółki Miejski Zakład Oczyszczania Sp. z o.o. w Lesznie w celu realizacji kompleksowego programu gospodarki odpadami. Program ten obejmuje 15 gmin. Program zakłada realizację trzech celów: 1. Utworzenie w Trzebani k/Leszna zakładu zagospodarowania odpadów łącznie z osadami ściekowymi. 2. Zamknięcie i rekultywację gminnych składowisk odpadów. 3. Budowę trzech kompostowni – w tym na terenie Koszanowa w gminie Śmigiel. Dwa pierwsze cele znajdują się w fazie realizacji. Kompostownia na terenie Koszanowa jest uŜytkowana. Koordynacją i nadzorem nad wykonawstwem zajmuje się MZO Sp. z o.o. z Leszna. Projekt ten otrzymał wsparcie finansowe z Funduszu Spójności UE, a pozostałe koszty pokrywają poszczególne gminy. ZałoŜenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Śmigiel. 32 6.3.2 BIOMASY W energetycznym wykorzystaniu biomasy kryją się nieograniczone moŜliwości oparte na odzysku energii zawartej w: • słomie; • odpadach drzewnych (produkt uboczny w gospodarce leśnej); • roślinach energetycznych. Skala instalacji energetycznego wykorzystania biopaliw obejmuje szeroki zakres, począwszy od małych, przydomowych kotłowni o mocy 20kW kończąc na zautomatyzowanych instalacjach wyposaŜonych w kotły o mocy do kilku MW. Drewno i słoma wykorzystywane są w postaci: • drewno kawałkowe, trociny, brykiety, zrębki gałęziowe; • słoma: belowana, prasowana, sieczka. Pod względem energetycznym 2 tony biomasy równowaŜne są 1 tonie węgla kamiennego, jednak pod względem ekologicznym biomasa jest paliwem czystszym niŜ węgiel. Podczas spalania w odpowiednio zaprojektowanym do tego celu urządzeniu charakteryzuje się mniejszą emisją związków szkodliwych do atmosfery np.: SO2. Biomasa jest zatem bardziej przyjazna środowisku niŜ węgiel i jest odnawialna w procesie fotosyntezy. jako nawóz. Biomasa szybko rosnących wierzb krzewiastych pozyskiwanych z plantacji polowych, moŜe być wykorzystywana do bezpośredniego spalania lub przetwarzania w przyszłości na paliwo płynne(metanol). Coraz częściej praktykuje się współspalanie zrębków wierzbowych w mieszance z miałem węglowym. Wartość energetyczna biomasy porównywalna jest do miału węglowego i waha się od 18,6-19,6GJ/t.s.m. Gmina Śmigiel posiada sprzyjające warunki glebowo-gruntowe na prowadzenie upraw roślin zboŜowych. Największą powierzchnię zajmują gleby II – IV klasy bonitacyjnej (74%), a najmniej gleby V – VI klasy (26%). Ze względu na duŜe powierzchnie upraw, występuje moŜliwość pozyskiwania energii ze słomy. W procesie technologicznego wykorzystania słomy jako paliwa najistotniejsze są takie jej właściwości jak: • wilgotność, • gęstość, • wartość opałowa, ZałoŜenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Śmigiel. 33 • stopień rozdrobnienia, • temperatura zapłonu, • temperatura spalania. Słoma w porównaniu do paliw konwencjonalnych takich jak węgiel, czy koks charakteryzuje się niŜszą wartością opałową, niŜszą gęstością i większym udziałem lotnych składników spalania. Potencjalne zasoby energetyczne biomasy moŜna podzielić na dwie grupy: • plantacje roślin uprawnych z przeznaczeniem na cele energetyczne (np. kukurydza, rzepak, topinambur, szybkorosnące uprawy drzew, krzewów i traw), • organiczne pozostałości i odpady: o pozostałości roślin uprawnych, o odpady powstające przy produkcji i przetwarzaniu produktów roślinnych, o odpady zwierzęce (obornik, gnojowica), o organiczne odpady komunalne. Na rozwój wykorzystania biomasy w energetyce mają wpływ następujące czynniki: • dostępność surowca, w tym wypadku biopaliwa, • wzrost wymagań słuŜb ochrony środowiska, • wzrost cen paliw: węgla, oleju, gazu, • dostępność na rynku technologii (kotłów) do spalania biopaliwa w róŜnej postaci np. mokrego, (świeŜego), • moŜliwość otrzymania dofinansowania inwestycji, • określone wymagania prawne związane z produkcja zielonej energii. Ponadto, na podstawie badań własnych na badanym obszarze stwierdzono, Ŝe istnieją moŜliwości wykorzystania słomy na cele energetyczne w ilości 25% (pozostała część wykorzystywana jest w gospodarstwie rolnym oraz przyorywana co drugi-trzeci rok). ZałoŜenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Śmigiel. 34 Drewno opałowe pozyskiwane jest najczęściej z takich miejsc jak: lasy, otrzymujemy: drewno opałowe grube ("metry"), z których drobnicę ("gałęziówkę") oraz odpady np. chrust, igliwie, korę, ścinki itp. Jest to drewno świeŜe, o wilgotności względnej od 40 - 60%, zakłady przemysłu drzewnego (tartaki, zakłady meblarskie itp.), skąd pozyskujemy: trociny, korę, klocki, drewno kawałkowe, wióry. Wilgotność paliwa zaleŜy od stosowanych w produkcji wyrobów procesów technologicznych. W tartakach najczęściej są to odpady drewna świeŜego o znacznej wilgotności od 35-50%. W zakładach produkujących wyroby z drewna suchego wilgotność odpadów moŜe być w granicach 10 - 25%, pobocza dróg, gdzie istnieje moŜliwość zagospodarowania pozostałości po czyszczeniu i pielęgnacji, głównie występuje tu drobnica o wilgotności 40 - 60%, W obszarach zabudowanych, w efekcie rutynowej pielęgnacji zieleni urządzonej, ale takŜe w wyniku działania sił przyrody (mróz, wiatr) oraz w efekcie planowanej zmiany struktury przestrzennej zieleni urządzonej i przemysłowej powstają odpady obejmujące zdrewniałe i niezdrewniałe części roślin drzewiastych. Resztki roślinne z terenów zieleni urządzonej w postaci odpadów zrębowych stanowią duŜe, co roku odnawialne zasoby, które mogą być wykorzystywane do produkcji kompostu, bądź na cele energetyczne jako ekologiczne paliwo opałowe w postaci zrąbków. 6.3.3 POMPY CIEPŁA Pompy ciepła są urządzeniami wykorzystującymi ciepło niskotemperaturowe i odpadowe do ogrzewania, przygotowania ciepłej wody uŜytkowej. MoŜe wykorzystywać między innymi: powietrze atmosferyczne wodę (powierzchniową i podziemną) glebę (gruntowe wymienniki ciepła) słońce (kolektory słoneczne). Jej działanie polega na przekazywaniu energii cieplnej ze źródła dolnego do parowacza nośnikiem (woda, glikol). PowaŜnym ograniczeniem w zastosowaniu pomp ciepła są wysokie koszty inwestycyjne tego typu urządzeń i instalacji. Obecnie rynek proponuje szeroką gamę począwszy od urządzeń o mocy grzewczej 5-20 kW dla potrzeb domów jednorodzinnych, do urządzeń o mocy 50-500 kW dla ZałoŜenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Śmigiel. 35 duŜych obiektów do przygotowania ciepłej wody uŜytkowej, ogrzewania, chłodzenia, klimatyzacji. Tego typu instalacje dotyczą przede wszystkim domków jednorodzinnych. 6.3.4 ENERGII WIATRU Wynikiem przemian demokratycznych w Polsce jest zasadnicze zwiększenie roli samorządów (gmin, powiatów) w kształtowaniu polityki rozwoju regionalnego. Spowodowało to konieczność przygotowania i wdraŜania lokalnych planów rozwoju zgodnych z potrzebami i oczekiwaniami społeczności lokalnych. Plany te, w duŜej mierze, znalazły swe odbicie w perspektywicznych strategiach regionalnych (wojewódzkich). Fakt zgłoszenia przez Polskę akcesu wstąpienia do Unii Europejskiej wymaga by plany te odzwierciedlały przewidywane unijne wymogi i zalecenia. W poszukiwaniu nowych kierunków działalności część gmin dostrzegło swoją szansę awansu społecznego i gospodarczego w rozwoju energetyki ze źródeł odnawialnych a w szczególności energetyki wiatrowej. Zadaniem gmin i samorządów lokalnych jest tworzenie odpowiednich warunków dla planowego rozwoju i zachęcenie przedsiębiorców chcących inwestować w czystą energetykę. Rozwój tej formy działalności gospodarczej wymaga kilku czynników niezbędnych dla sukcesu przedsięwzięcia. Są to • Dostępność i ilość surowca do produkcji energii – zasoby wiatru na danym terenie • Gwarancje zbytu produkcji energii elektrycznej • MoŜliwość pozyskania odpowiedniego terenu dla realizacji inwestycji • Dostępność środków finansowych dla przygotowania i realizacji inwestycji Najczęściej obecnie spotykane w energetyce wiatraki mogą pracować przy prędkościach wiatru od 3 do 30 m/s, przyjmuje się, Ŝe granicą opłacalności jest średnioroczna prędkość wiatru 5 m/s (dla śmigłowej turbiny około 1 MW), ale aby określić opłacalność inwestycji trzeba dysponować duŜo dokładniejszymi danymi na temat wiatru w danej lokalizacji i innymi danymi ekonomicznymi. Decyzję inwestycyjne pozostają w rękach inwestorów, a warunki przyłączeniowe są ustalane przez Zakłady Energetyczne. Według rejonizacji Polski, wykonanej przez H. Lorenc, gmina Śmigiel znajduje się w II strefie, korzystnej pod względem zasobów energii wiatru. Energia uŜyteczna wiatru ZałoŜenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Śmigiel. 36 wynosi w tej strefie na wysokości 10m >700-1000 kW/h/m2/rok. Prędkość wiatru w poszczególnych miejscach gminy Śmigiel uzaleŜniona jest głównie od róŜnic w ukształtowaniu powierzchni, pokrycia roślinnością, obecności duŜych powierzchni wodnych czy wręcz stopnia zainwestowania terenu. 6.3.5 ENERGIA GEOTERMALNA W okolicach gminy Śmigiel brak jest udokumentowanych zasobów geotermalnych. W przypadku wód geotermalnych proces badań i określenia realnych moŜliwości wykorzystania jest bardzo długi i obciąŜony szeregiem przepisów związanych z ochroną środowiska naturalnego. PowaŜnym problemem jest równieŜ sposób finansowania takich badań i analiz. 6.3.6 ENERGIA SŁONECZNA W Polsce generalnie istnieją dobre warunki do wykorzystania energii promieniowania słonecznego przy dostosowaniu typu systemów i właściwości urządzeń wykorzystujących tę energię do charakteru, struktury i rozkładu w czasie promieniowania słonecznego. Na terenie gminy Śmigiel znajduje się 5 instalacji do produkcji energii z wykorzystaniem słońca: 1. 12 kolektorów słonecznych o pow. 24 m2, 2. 4 kolektory słoneczne o pow. 8 m2, 3. 4 kolektory słoneczne o pow. 8 m2, 4. 3 kolektory słoneczne o pow. 6 m2, 5. 2 kolektory słoneczne o pow. 4 m2, 6.3.7 PODSUMOWANIE Planowane inwestycje w pozyskiwaniu energii ze źródeł niekonwencjonalnych, w tym z biomasy, energii wiatru i słonecznej energii, przyczynią się do poprawy stanu środowiska naturalnego w mieście poprzez zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do atmosfery. Gmina tym samym spełni wymogi w zakresie bezpieczeństwa ekologicznego zawartego w dokumencie „Polityka energetyczna Polski do 2030 roku”. Szansą na bliŜszą i dalszą przyszłość jest upowszechnianie nowoczesnych form infrastruktury wspomagającej przedsiębiorczość. Energetyka ze źródeł odnawialnych ZałoŜenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Śmigiel. 37 będzie się coraz lepiej rozwijać zwłaszcza na terenach wiejskich, np. uprawa plantacji energetycznych. Będzie to warunkowało wielofunkcyjny rozwój wsi. Samorząd nie ma moŜliwości ingerencji w działalność gospodarczą swoich mieszkańców, to jednak moŜe być inicjatorem modelowych instalacji wykorzystujących odnawialne źródła energii (OZE), czy wreszcie ułatwić pozyskanie funduszy strukturalnych. W strategii rozwoju gminy Śmigiel na lata 2002 – 2012 wyznaczono projekt Wspieranie rozwoju alternatywnych źródeł energii, w zakresie którego postawiono sobie do osiągnięcia następujące cele: • zmniejszenie emisji zanieczyszczeń, • poprawa stanu środowiska naturalnego, • dąŜenie do uzyskania standardów europejskich. 7 ZAKRES WSPÓŁPRACY Z INNYMI GMINAMI To, Ŝe współpraca między Gminami w zaopatrzeniu w energię czyni ją tańszą i wyŜszej jakości jest aksjomatem i udowadniać tego nie ma potrzeby. Granice gmin wynikają z podziału administracyjnego kraju i wyŜsze względy mogły w niektórych przypadkach zadecydować o tym, Ŝe granice te nie pokrywają się z najefektywniejszym z punktu widzenia energetyki układem sieci energetycznych. MoŜna sobie wyobrazić np. taką sytuację, Ŝe jakieś skupisko ludzi zamieszkujących sąsiednią gminę jest oddalone od centrum zasilania energetycznego swej gminy zaś znajduje się w bliskim sąsiedztwie sieci energetycznej naszej gminy. Względy ekonomiczne winny w takim przypadku zadecydować o zasileniu tego skupiska z naszej sieci nie bacząc na podziały administracyjne. Jest to jeden z wielu przykładów, które moŜna mnoŜyć w róŜnych dziedzinach. Ogólnie współpraca z innymi gminami winna polegać na: • wspólnym planowaniu najbardziej korzystnych ekologicznie rozwiązań zapewniających gminom bezpieczeństwo energetyczne; • tworzeniu wspólnych ponadregionalnych przedsiębiorstw zajmujących się produkcją i dystrybucją energii; • koordynacji przebiegu głównych magistral energetycznych – dotyczy to szczególnie obszaru granicy sąsiadujących gmin; ZałoŜenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Śmigiel. 38 • zapewnianiu wspólnej bazy zaopatrzeniowej dla surowców iorganizowaniu, obniŜającego koszty, wspólnego ich transportu z odległych dzielnic Polski; • wspólnym poszukiwaniu inwestorów zewnętrznych dla realizacji większych przedsięwzięć inwestycyjnych w infrastrukturze energetycznej; • wspólnym ubieganiu się o środki finansowe dla rozbudowy i modernizacji tej infrastruktury. Współpracę między gminami i jej moŜliwości oceniono na podstawie: • informacji przedsiębiorstw energetycznych działających na terenie gminy; • deklaracji sąsiednich gmin co do woli i moŜliwości współpracy. W konkretnym przypadku zaopatrzenia w energię elektryczną gminy Śmigiel jest to zadanie o tyle ułatwione, Ŝe dostawca jest duŜą jednostką gospodarczą zaopatrującą znaczne obszary kraju i większość wyŜej wymienionych cech współpracy między gminami jest wpisana w jego działalność gospodarczą i wymuszana przez mechanizmy konkurencji rynkowej. Planowana gazyfikacja gminy równieŜ opiera się na duŜym dostawcy działającym na obszarze kilku województw i spełniającym wszystkie ww. warunki. Według informacji uzyskanych od dystrybutorów energii elektrycznej i gazowej wszelkie aspekty współpracy między gminami są uwzględniane w ramach bieŜącej działalności. Współpracę poszczególnych gmin z zakładem energetycznym naleŜy uznać za poprawną. Z chwilą przystąpienia przez gminę do sporządzania miejskich planów zagospodarowania przestrzennego lub studium uwarunkowań i kierunków rozwoju, gminy zwracają się do dostawcy o zgłoszenie opinii w zakresie zapewnienia zasilania przedmiotowych obszarów w energię elektryczną. W następnym etapie gmina przesyła do zaopiniowania opracowane juŜ projekty uchwał w sprawie uchwalenia miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. NaleŜy stwierdzić, Ŝe znaczna cześć gmin nie przystąpiła do opracowywania "Projektu załoŜeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energie elektryczną i paliwa gazowe" co w znacznym stopniu utrudnia sporządzenie planu rozwoju poniewaŜ miejscowe plany zagospodarowania zawierają bardzo skąpe dane w zakresie zapotrzebowania na energię. Ze względu na rolniczy charakter gmin ościennych istotne moŜliwości współpracy z sąsiednimi gminami są w obszarze biopaliw: ZałoŜenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Śmigiel. 39 słoma energetyczna, uprawy energetyczne. 8 WYKAZ ZAŁĄCZNIKÓW 1. Plany rozwojowe przedsiębiorstw dostarczających energię elektryczna i paliwa gazowe dla Gminy i Miasta Śmigiel 2. Mapa poglądowa z naniesioną siecią elektroenergetyczną i gazowniczą ZałoŜenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Śmigiel. 40
