Spodnie orawskie - Wirtualne Muzea Małopolski

Spodnie orawskie
Autor Jan Paniak Czas powstania 1974 Miejsce powstania Jabłonka Wymiary długość: nogawic: 94 cm, szerokość: pasa: 46 cm Numer inwentarzowy Z–1399 Muzeum Muzeum — Orawski Park Etnograficzny w Zubrzycy Górnej Tematy stroje, góry Technika folowanie, szycie Materiał sukno warsztatowe, pasmanteria Prawa do obiektu Muzeum — Orawski Park Etnograficzny w Zubrzycy Górnej Prawa do wizerunków cyfrowych wszystkie prawa zastrzeżone, Muzeum — Orawski Park Etnograficzny w Zubrzycy Górnej • Digitalizacja RPD MIK, projekt Wirtualne Muzea Małopolski • Tagi strój, Orawa, 2D, górale, audiodeskrypcja, strój ludowy, strój odświętny, techniki zdobnicze •
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Prezentowany obiekt to białe spodnie sukienne, orawskie (zubrzycko­orawczańskie), uszyte z białego, fabrycznego sukna przypominającego sukno samodziałowe. Jedną z charakterystycznych cech, która występuje i w innych ubiorach górali karpackich są dwa rozcięcia w pasie, zwane zworami, obszyte czarną sukienną lamówką, tzw. oblamkiem, z jednym czerwonym paseczkiem z angielskiego sukna nazywanego gwarowo „wscypem z angliji”. Są to dwa rozpory, które były przykrywane dwiema białymi klapami.
Dół rozcięcia zdobi „cyfra” — „noźnica” powstała z fantazyjnie zwijanej w cztery pętle, czarnej taśmy z pasmanteryjnego kockarzu. Odpowiednio rozłożona taśma krzyżująca się kilkakrotnie na środku tworzy kształt rombu. Zdobienia te nazywano na Orawie parzenicami. Parzenice występują powszechnie w ubiorach w całej kulturze karpackiej, a po ich kształcie, rozmiarze i kolorze można rozpoznać, z jakiego regionu pochodzą. Występowały też lokalne ich odmiany. Wygląd parzenicy orawskiej świadczy o przejmowaniu wpływów kultury węgierskiej — odwzorowaniu czy też przejęciu zdobnictwa z mundurów wojskowych.
Wzdłuż szwów bocznych naszyte są pasy z czarnej taśmy nazywane gwarowo lampasami. Na bokach lampasów, na wysokości bioder występują delikatne zdobienia nazywane rakami. Nad rozcięciem u dołu spodni przymocowano pompony w postaci małych czerwono­zielonych kuleczek. Oblamek rozcięcia nogawicy jest czarny z jednym czerwonym „wscypem”. Tył spodni ma skośne cięcia, które wskazują na starszy typ i rodzaj techniki krawieckiej.
Spodnie uszył Jan Paniak z Jabłonki na zamówienie skansenu w Zubrzycy. Jest to typowy przykład paradnych spodni orawskich, używanych na Górnej Orawie nie na co dzień, ale od święta. Jeszcze w latach 60. XX wieku noszono je sporadycznie podczas wielkich uroczystości religijnych i kościelnych. Dzisiaj tradycja ubioru orawskiego jest kultywowana przede wszystkim przez zespoły regionalne. Bywa też, że stroje te są zakładane podczas świąt i spotkań rodzinnych.
Opracowanie: Muzeum — Orawski Park Etnograficzny w Zubrzycy Górnej, © wszystkie prawa zastrzeżone