docRAPORT. Diagnoza oczekiwań społecznych wobec
download 
Reklamacja Transkrypt
RAPORT. Diagnoza oczekiwań społecznych wobec
RAPORT Diagnoza oczekiwań społecznych w Supraślu, oprac. Charyton M. A., Supraśl 2014 r. Supraśl, dn. 28.11.2014 r. RAPORT TEMAT Diagnoza oczekiwań społecznych wobec przestrzeni publicznej Supraśla OPRACOWANIE Małgorzata Anna Charyton SPIS TREŚCI Wstęp..……………………………………………………………………………………… 1 I Kawiarenka Obywatelska z dn. 15.10.2014 r. Stosunek supraślan do przestrzeni publicznej miasta………………………………… 2 II Kawiarenka Obywatelska z dn. 12.11.2014 r. Potrzeby wybranych grup społecznych w Supraślu…………………………………… 4 III Kawiarenka Obywatelska z dn. 26.11.2014 r. Oczekiwania supraślan wiązane z potencjalnym miejscem spotkań…………………... 7 WSTĘP Projekt „Wspólna przestrzeń – wspólne sprawy” Ekspertyza powstała w ramach projektu „Wspólna przestrzeń – wspólne sprawy” realizowanego od października 2014 r. do sierpnia 2015 r. w Supraślu. Jego autorami są Magdalena Juchnowicz, Piotr Łasiewicki i Marcin Idźkowski. Projekt jest finansowany ze środków Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności i Akademii Rozwoju Filantropii w Polsce w ramach Programu „Lokalne Partnerstwa PAFW”. Badanie przeprowadzono na zlecenie Fundacji Czwarty Wymiar oraz Centrum Kultury i Rekreacji w Supraślu. Grupa inicjatywna obejmuje również Bibliotekę Publiczną w Supraślu oraz Zespół Szkół Sportowych w Supraślu. Cel i zakres ekspertyzy Celem ekspertyzy było rozpoznanie oczekiwań społecznych wiązanych przez mieszkańców miasta i gminy z przestrzenią publiczną Supraśla oraz wyznaczenie kierunków działań w ww. projekcie. Na raport składają się z trzy odrębne części, każda poświęcona jest innemu zakresowi analiz cząstkowych, zgodnie z tematyką kolejnych Kawiarenek Obywatelskich. 1 RAPORT Diagnoza oczekiwań społecznych w Supraślu, oprac. Charyton M. A., Supraśl 2014 r. I Kawiarenka Obywatelska z dn. 15.10.2014 r. Stosunek supraślan do przestrzeni publicznej miasta METODOLOGIA Podstawowa zastosowana metoda to analiza ankiety, która miała formę otwartą i była prośbą o zaznaczenie na planie miasta miejsc sprzyjających spędzaniu czasu i tych niesprzyjających oraz objaśnienie dokonanego wyboru. Uzupełnienie stanowiły inne jakościowe metody badawcze antropologii kulturowej, jak obserwacja otwartej dyskusji o przestrzeni Supraśla oraz analiza stworzonego metodą warsztatową spisu elementów stanowiących potencjał miasta i gminy Supraśl. Przebadana grupa (18 osób) to lokalni aktywiści uczestniczący w dniu 15.10.2014 r. w I Kawiarence Obywatelskiej, która odbyła się w Centrum Kultury i Rekreacji w Supraślu. ANALIZA Miejsca niesprzyjające Uczestnicy ankiety niechętnie poświęcali uwagę miejscom nacechowanym negatywnie – prawie 2/3 zrezygnowało z ich oznaczania. Pozostali jako niesprzyjające wskazali pojedyncze obiekty, w tym pętlę autobusową, park na rynku oraz park i plac zabaw koło Urzędu Miasta i Gminy. Miejsca sprzyjające Badani chętniej skupiali się na miejscach przyjaznych (Tabela 1) i jako takie postrzegali często całe kompleksy. Za szczególnie sprzyjające, większością głosów uznali Bulwary im. W. Wołkowa (15 wskazań) oraz należącą do Supraskiego Systemu Wodnego (SSW) groblę (13 wskazań). Wskazywali przy tym zarówno różnorodną infrastrukturę (deptak, plac zabaw, plaża, siłownia, mostki, wity i tamy), jak i otaczającą je przyrodę, czyli rzekę, zalew, łąki, czy drzewa. Prawie połowa ankietowanych zwróciła również uwagę na graniczący z miastem las, a w nim podobnie, jak wyżej, z jednej strony na przygotowane tam trasy spacerowe, rowerowe i narciarskie, a z drugiej na leśny krajobraz (8 wskazań). Odpowiednio zagospodarowane tereny zielone stawia się zatem na pierwszym miejscu (kolor zielony w Tabeli 1). 2 RAPORT Diagnoza oczekiwań społecznych w Supraślu, oprac. Charyton M. A., Supraśl 2014 r. W dalszej kolejności zwracano uwagę na różne obiekty architektoniczne znajdujące się w zabytkowej części miasta (kolor czerwony w Tabeli 1). Najwięcej wskazań (8) uzyskał kompleks klasztorny i przez większość osób był postrzegany jako wartościowy w całości, choć podkreślano również walory mieszczących się w nim muzeów. Za przyjazne 1/3 ankietowanych (6 wskazań) uznała też przestrzeń publiczną w centrum miasta, czyli Rynek oraz ulice 3 Maja, Chodakowskiego i Cieliczańską (także Nowy Świat). Kilka osób podkreślało również atrakcyjność Domu Ludowego (4 wskazania) oraz Pałacu Buchholtzów (3) i lokali gastronomicznych znajdujących się przy ulicy 3 Maja (3). Tabela 1. Miejsca w Supraślu sprzyjające spędzaniu czasu LICZBA WSKAZAO MIEJSCE 15 BULWARY 13 GROBLA 8 LAS 8 KLASZTOR 6 CENTRUM 4 DOM LUDOWY 3 PAŁAC 3 GASTRONOMIA 3 STADNINA 3 STAWY ZAKRES PRZESTRZENNY INFRASTRUKTURA: deptak, plac zabaw, plaża, siłownia NATURA: zalew, rzeka, roślinnośd INFRASTRUKTURA: mostek, wiaty, tama na koocu, SSW NATURA: łąki INFRASTRUKTURA: ścieżki rowerowe, spacerowe, narciarskie NATURA: leśny krajobraz Muzeum Ikon, kompleks klasztorny Muzeum Sztuki Drukarskiej i Papiernictwa Rynek i ulice 3 Maja, Chodakowskiego, także Cieliczaoska i Nowy Świat budynek i skwerek Pałac Buchholtzów, Liceum Plastyczne ogółem lub przy ul. 3 Maja Bukowisko stawy na Brzozówce – przy ul. Kodeksu Supraskiego INFRASTRUKTURA: boisko, CKiR, kościoły, Centrum Edukacji, 1-2 INNE siedziba PKPK, prywatne domy NATURA: Pólko 3 RAPORT Diagnoza oczekiwań społecznych w Supraślu, oprac. Charyton M. A., Supraśl 2014 r. WNIOSKI Na podstawie przeprowadzonej diagnozy można wnioskować, że najbardziej sprzyjającą spędzaniu czasu przestrzenią jest łono natury otaczającej miasto, zwłaszcza jeśli tereny te zagospodarowane są w taki sposób, że walory przyrodnicze zostają zachowane, a dostęp do nich ułatwiony (z naciskiem na aktywne spędzanie czasu). Atrakcyjną przestrzenią jest również zabytkowa część miasta, chociaż budzi ona mieszane odczucia (por. Miejsca niesprzyjające), a jej potencjał rozproszony jest na wiele pomniejszych obiektów. CELE Działania prowadzone w ramach projektu „Wspólna przestrzeń – wspólne sprawy” pozwoliły na wskazanie w Supraślu atrakcyjnej przestrzeni publicznej, a w dalszej kolejności wymagają rozpoznania związanych z tą przestrzenią potrzeb różnych grup społecznych biorących udział w życiu miasta. II Kawiarenka Obywatelska z dn. 12.11.2014 r. Potrzeby wybranych grup społecznych w Supraślu METODOLOGIA Analizie poddano materiały uzyskane podczas obserwacji otwartej dyskusji oraz wytworzone w wyniku warsztatów w Centrum Kultury i Rekreacji w Supraślu, podczas II Kawiarenki Obywatelskiej w dniu 12.11.2014 r. W pracach wzięło udział 14 osób. Tematem dyskusji był zestaw grup społecznych biorących udział w życiu Supraśla. Następnie metodą warsztatową w podzespołach opracowano zakresy potrzeb kojarzonych z wybranymi najważniejszymi grupami (mieszkańcy, młodzież, przedsiębiorcy, turyści). Po tym wyniki skonfrontowano na forum i ponownie poddano dyskusji. ANALIZA Skala potrzeb Uwagę zwraca ogrom i różnorodność potrzeb zgłaszanych przez przedstawicieli poszczególnych grup społecznych. Uczestnicy badania wymienili około pięćdziesięciu mniej 4 RAPORT Diagnoza oczekiwań społecznych w Supraślu, oprac. Charyton M. A., Supraśl 2014 r. lub bardziej uszczegółowionych oczekiwań związanych z przestrzenią publiczną miasta i gminy. Większość z nich łączy się w kilka nadrzędnych kategorii, w ramach których można zaobserwować zbieżność zapotrzebowania wśród kilku grup biorących udział w życiu Supraśla (zob. Tabela 2 – nacisk, jaki kładziono na poszczególne potrzeby w tabeli ukazany jest poprzez wyróżnienie tych najczęściej wymienianych kolorem czerwonym). Zdaniem badanych aktualny stan rzeczy nie pozwala zaspokajać ich w stopniu wystarczającym. Tabela 2. Zbieżne potrzeby grup społecznych biorących udział w życiu Supraśla POTRZEBA GŁÓWNA CECHA WSKAZYWANA SPECYFIKA MIEJSCE SPOTKAO dostępność bezpieczeostwo GRUPA SPOŁECZNA: młodzież, dorośli, seniorzy PRZEZNACZENIE: wypoczynek, aktywnośd INFORMACJA dostępność kompleksowość LOKALIZACJA: Internet, przestrzeo miasta FORMA: znaki, mapy, przewodnicy WI-FI dostępność LOKALIZACJA: centrum, miejsce spotkao TURYSTA regularność zadowolenie WZGLĘDNE WYZNACZNIKI ZADOWOLENIA: doinformowanie, zaangażowanie, bezpieczeostwo KOMUNIKACJA dostępność kompleksowość ZAKRES: dojazd, poruszanie się po Supraślu FORMA: autobus, rower, kajak, inne GASTRONOMIA dostępność oryginalnośd WZGLĘDNE WYZNACZNIKI DOSTĘPNOŚCI: tanio, smacznie, przytulnie IMPREZY regularność różnorodność TEMATYKA: natura, rękodzieło, film FORMA: warsztaty, pokazy, wycieczki SZLAKI różnorodność FORMA: piesze, rowerowe, kajakowe TEMATYKA: zdrowie, sztuka, jedzenie INNE OBIEKTY różnorodność FUNKCA: rekreacyjna, turystyczna Potrzeby niedostatecznie zaspokajane Najsilniej podkreślaną potrzebą jest szeroko rozumiana dostępność miejsca spotkań odpowiedniego zarówno do wspólnego wypoczynku, jak i prowadzenia różnorodnej 5 RAPORT Diagnoza oczekiwań społecznych w Supraślu, oprac. Charyton M. A., Supraśl 2014 r. aktywności adresowanej właściwie do wszystkich grup wiekowych społeczności miejskiej. W rozmowach oraz wytworzonych materiałach pojawiało się wiele sugestii związanych z takim potencjalnym miejscem. Dużą wagę przykładano też do potrzeby dostępu do informacji poprzez bezpłatny Internet bezprzewodowy (Wi-Fi) dostarczany we wspomnianym miejscu spotkań oraz obejmujący zasięgiem całe centrum miasta. Poza tym chodziło o zapewnienie kompleksowej i łatwo osiągalnej informacji o Supraślu. Zgodnie z rozumieniem badanych osób odpowiedzią na to zapotrzebowanie byłoby stworzenie obszernej strony internetowej opisującej całość lokalnej oferty, z uwzględnieniem wszystkich istniejących obiektów i pojawiających się wydarzeń. Uzupełnienia wymaga nie tylko przestrzeń wirtualna, ale i fizyczna przestrzeń miasta, gdzie potrzebny jest spójny system oznaczeń ułatwiających docieranie do poszczególnych obiektów. Z punktu widzenia supraskich aktywistów jedną z podstawowych potrzeb jest utrzymywanie tu regularnego ruchu turystycznego. Dlatego wiele uwagi poświęcono charakterystyce oczekiwań przyjezdnych (w dyskusji uwzględniono opinie obecnych gości spoza Supraśla). Kilka dalszych kategorii potrzeb (komunikacja, gastronomia, imprezy i obiekty, w tym zwłaszcza szlaki turystyczne) określono właśnie pod kątem rozwijania ruchu turystycznego. WNIOSKI Główne niezaspokojone potrzeby społeczne w Supraślu to całoroczne, dostępne dla wszystkich grup (także turystów) miejsce spotkań z darmowym dostępem do Wi-Fi oraz regularny ruch turystyczny. Rozwój turystyki wymaga kompleksowej informacji o przestrzeni i życiu Supraśla, dostępnej również poprzez Wi-Fi w centrum miasta. Dążąc do zaspokojenia tych potrzeb warto poszukiwać rozwiązań mających cechy: kompleksowych – w podejściu do problemu; regularnych – w skali roku; łatwo dostępnych – pod względem różnorodnych czynników dostępności; zróżnicowanych – pod kątem oferowanych możliwości. 6 RAPORT Diagnoza oczekiwań społecznych w Supraślu, oprac. Charyton M. A., Supraśl 2014 r. CELE Warto doprecyzować oczekiwania wiązane z docelowym miejscem spotkań. Jego utworzenie, z punktu widzenia projektu „Wspólna przestrzeń – wspólne sprawy”, wydaje się kluczowe dla wyzwolenia potencjału społecznego. Kierunki i powodzenie działań, które wyznacza przeprowadzona diagnoza uzależnione są jednak od potencjału partnerstw nawiązywanych w prowadzonym projekcie. Istotnym celem jest więc rozwijanie współpracy z różnymi instytucjami na szczeblu lokalnym. III Kawiarenka Obywatelska z dn. 26.11.2014 r. Oczekiwania supraślan wiązane z potencjalnym miejscem spotkań METODOLOGIA Analizie poddano materiały z obserwacji otwartej dyskusji oraz powstałe w wyniku warsztatów podczas III Kawiarenki Obywatelskiej przeprowadzonej w dniu 26.11.2014 r., w supraskiej restauracji „Spiżarnia Smaków”. Warsztaty miały charakter prac w podzespołach, a ich wyniki omawiano na forum. W pierwszym etapie poproszono uczestników o opisanie oczekiwań wiązanych z potencjalnym miejscem spotkań poprzez wskazanie pożądanych cech tego miejsca oraz działań, które by ono umożliwiło. W drugim etapie przeprowadzono pod kątem tych oczekiwań analizy SWOT kilku obiektów wybranych spośród faktycznie funkcjonujących w przestrzeni miasta. W pracach wzięły udział 24 osoby. ANALIZA Uczestnicy zwrócili uwagę na szeroki zestaw pożądanych cech miejsca spotkań, ale większość z nich sprowadza się do dwóch podstawowych kategorii – bezpieczeństwo i dostępność (Tabela 3). Bezpieczeństwo Bezpieczeństwo jest jedną z podstawowych potrzeb człowieka, a także całych grup społecznych. Z definicji wynika, że jest to stan, który daje poczucie pewności istnienia i gwarancję jego zachowania oraz szanse doskonalenia. Uwagę zwraca fakt, że wypracowany 7 RAPORT Diagnoza oczekiwań społecznych w Supraślu, oprac. Charyton M. A., Supraśl 2014 r. przez uczestników zestaw oczekiwań wiązanych z miejscem spotkań w Supraślu (kolor zielony w Tabeli 3) odzwierciedla komplet potrzeb społecznych w dziedzinie bezpieczeństwa publicznego (wg W. Kitlera): potrzeba bezpieczeństwa i porządku publicznego: regulamin, grafik, opiekun; potrzeba bezpieczeństwa sanitarno-epidemiologicznego: zaplecze kuchenne i sanitarne; potrzeba ładu otoczenia: trwałe wyposażenie; potrzeba ochrony kultury i tożsamości: decyzyjność użytkowników; potrzeba bezpieczeństwa ekonomicznego: bezpłatny dostęp; potrzeba oświaty i wychowania: aktywizacja edukacyjno-kulturalna; potrzeba bezpieczeństwa politycznego: neutralność polityczna. Tabela 3. Oczekiwane cechy potencjalnego miejsca spotkań w Supraślu CECHA MIEJSCA BEZPIECZNE DOSTĘPNE WYZNACZNIK SPOSÓB ROZUMIENIA EDUKACYJNY umożliwiające aktywnośd edukacyjno-kulturalną EKONOMICZNY bezpłatne POLITYCZNY neutralne politycznie PORZĄDKOWY posiadające regulamin, grafik i opiekuna SANITARNY zapewniające zaplecze kuchenne i sanitarne ŚRODOWISKOWY wyposażone w trwały sprzęt TOŻAMOŚCIOWY podlegające decyzjom społecznym CZASOWY całoroczne, całodzienne FUNKCJONALNY wielofunkcyjne FORMALNY wymagające minimum formalności INFORMACYJNY prowadzące dokładny opis działao PRZESTRZENNY dogodnie zlokalizowane SPOŁECZNY otwarte dla wszystkich grup społecznych 8 RAPORT Diagnoza oczekiwań społecznych w Supraślu, oprac. Charyton M. A., Supraśl 2014 r. Dostępność Uczestnicy badania zauważyli, że o dostępności miejsca spotkań może decydować wiele czynników (kolor czerwony w Tabeli 3). Za najważniejsze uznali wyznaczniki czasowe, przestrzenne, informacyjne, funkcjonalne i formalne, które były łatwe do określenia. To znaczy, że zgodnie z ich rozumieniem w Supraślu potrzebne jest dogodnie zlokalizowane, wielofunkcyjne miejsce, które przy korzystaniu z jego oferty wymagałoby minimum formalności, było całorocznie dostępne przez cały dzień i prowadziło dokładny opis swych działań. Dalsze bariery dostępności kryje wyznacznik społeczny – aktywiści podkreślali, że ważne jest, aby miejsce spotkań było otwarte dla wszystkich grup społecznych biorących udział w życiu Supraśla. Chodziło szczególnie o różne grupy wiekowe i grupy zainteresowań, oraz dostępność dla turystów odwiedzających miasto. Oczekiwane funkcje miejsca Wizja łatwo dostępnego i bezpiecznego miejsca spotkań pozwoliła uczestnikom określić wyższe potrzeby wiązane z taką przestrzenią publiczną. Miałaby ona umożliwiać wypoczynek, rozwój i aktywność społeczno-kulturalną. Jednocześnie zdefiniowano oczekiwany zakres funkcji tego potencjalnego miejsca – obejmuje on: przestrzeń wystawienniczą; salę projekcji zdjęć i filmów; przestrzeń do prowadzenia zajęć edukacyjnych, terapeutycznych i warsztatowych; salon gier i zabaw; miejsce spotkań nieformalnych grup, kawiarnię, klub; salę koncertów i spektakli kameralnych; salę do organizacji przyjęć rodzinnych, tematycznych i biznesowych; salon dyskusyjny; czytelnię. Potencjał miejsc istniejących w Supraślu Uczestnicy dostrzegali potencjał wielu miejsc istniejących w przestrzeni publicznej Supraśla, zaliczyli do nich w szczególności: Akademię Supraską; Dom Ludowy; Centrum Kultury i Rekreacji; 9 RAPORT Diagnoza oczekiwań społecznych w Supraślu, oprac. Charyton M. A., Supraśl 2014 r. Liceum Plastyczne im. Artura Grottgera; plebanię Parafii Rzymskokatolicka pw. Świętej Trójcy; Powiatowy Ośrodek Sportu i Rekreacji „Bukowisko”; nieużytkowane obiekty pofabryczne. Analizy SWOT wykazały, że obecnie żadne z tych miejsc nie stanowi satysfakcjonującej odpowiedzi na zgłaszane zapotrzebowanie społeczne. Jednocześnie uczestnicy doceniali lokalizację i wyposażenie wspomnianych obiektów zapewniające zaplecze sanitarne oraz dostęp do nowoczesnych mediów. WNIOSKI Podstawowe oczekiwania wiązane przez supraślan z potencjalnym miejscem spotkań nie są rozbudowane. Ograniczają się do tego, by stworzono bezpieczną i dostępną przestrzeń publiczną. Dopiero jej wyobrażenie wyzwala ogromny potencjał i ukazuje szeroki wachlarz możliwości, jakie aktywiści w niej dostrzegają. Istnieje zatem potrzeba udostępnienia miejsca o szerokim profilu działalności, umożliwiającym wypoczynek, rozwój i aktywność społeczno-kulturalną. CELE Ekspertyza określa cel jako wypracowanie lokalnych partnerstw umożliwiających przystosowanie istniejących w Supraślu przestrzeni publicznych do nadrzędnej potrzeby mieszkańców, którą jest dostęp do bezpiecznego miejsca spotkań. Zapewni ono jeszcze lepsze wykorzystanie potencjału społecznego miasta. 10
