Spis - Księgarnia Internetowa Grzbiet.pl
Transkrypt
Spis - Księgarnia Internetowa Grzbiet.pl
http://grzbiet.pl/sklep/ostatnia-twierdza-hitlera-breslau-1945 Przykładowy rozdział książki: Ostatnia twierdza Hitlera Breslau 1945 Spis treści Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 Podziękowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 Mapy.......... ................... .............. 13 Prolog. Plac . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 l. Szczęśliwe połączenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 2. Przyczółek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88 3. Bóg odwrócił się od świata .................. ..... 4. Nastał dzień odpłaty ................. ........... 5. Na przekór śmierci i samemu diabłu ................ 6. Wrocławska metoda ................. ........... 7. Starego Breslau już nie ma .................. ...... 8. Każde dalsze poświęcenie byłoby zbrodnią ............ 9. Kraina umarłych ................. .............. l O. Cicha Odra ................. ................. . 122 179 220 269 326 376 421 464 i dzielnice Wrocławia l Breslau ............. 485 Ulice, place i kościoły Wrocławia l Breslau .............. 488 Przypisy ................. ................. ....... 491 Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 519 Indeks ................. ................. ........ 528 Miejscowości Książki historyczne Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej. http://grzbiet.pl/sklep/ostatnia-twierdza-hitlera-breslau-1945 Przykładowy rozdział książki: Ostatnia twierdza Hitlera Breslau 1945 Wprowadzenie Wrbierzcie się któregoś letniego dnia na spacer ulicą Marii Cu rie-Skłodowskiej we Wrocławiu. Nowoczesne autobusy przegu bowe z ekranami telewizyjnymi i elektronicznymi biletomatarni walczą o miejsce na nadrzecznym bulwarze ze starszymi żółtymi au wbusami i tramwajami, które w regularnych odstępach przetaczają się na osi wschód-zachód. Po mniej więcej dziesięciu minutach do trzecie do mostu Zwierzynieckiego rozpiętego ponad jednym z nie zliczonych kanałów Odry. Ten most stoi tu od 1897 roku- do dzi siaj można na nim dostrzec inskrypcję na cześć jego budowniczych, którzy poświęcili dwa lata na jego postawienie. Ale tak jak wszystkie ślady niemieckiej przeszłości miasta, tabliczka umieszczona kiedyś ponad tą datą zniknęła. Znacznie trudniej było zatrzeć ślady toczą cej się tutaj przed laty bitwy, gdyż podobnie jak wiele innych wroc ławskich mostów także ten nosi liczne ślady po pociskach wystrze lonych wiosną 1945 roku. Po przejściu przez most znajdziecie się w dzielnicy pełnej alei wysadzanych drzewami. Ulica Marii Curie -Skłodowskiej przechodzi w ulicę Zygmunta Wróblewskiego- to już czwarta nazwa, jaką nosiła ta ulica w ciągu minionego stulecia. Po prawej stronie będziecie mieli ogród zoologiczny, a po lewej - ulicę Adama Mickiewicza. Po przejściu kolejnych stu pięćdziesięciu me trów ujrzycie aleję prowadzącą do jednej z perełek architektonicznych Książki historyczne Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej. http://grzbiet.pl/sklep/ostatnia-twierdza-hitlera-breslau-1945 Przykładowy rozdział książki: Ostatnia twierdza Hitlera Breslau 1945 8 Ostatnia rwierdza Hitlera. Breslau 1945 Wrocławia: Hali Stulecia, czyli imponującego koloseum z betonu i srali zbudowanego przez słynnego Maxa Berga w 1913 roku, z oka zji setnej rocznicy wyzwolenia Niemiec od napoleońskiego jarzma. Dwa rzędy wysokich kolumn prowadzą do niewielkiego skweru, nad którym góruje gigantyczna metalowa Iglica wzniesiona w 1948 ro ku dla uczczenia "powrotu Śląska do macierzy". Po lewej znajduje się Pawilon Czterech Kopuł, w którym od 1952 roku mieści się sie dziba Wytwórni Filmów Fabularnych*. Przed budynkiem wznoszą się cztery betonowe modernistyczne posągi. Wejścia są okratowane, a drzwi pokrywają graffiti. Popękana posadzka portyku jest usiana zeschłymi liśćmi, niedopałkami, wyrzuconymi opakowaniami po słodyczach i innymi śmieciami. Na jednym końcu tego najwyraź niej zapomnianego portyku znajduje się zachowana w raczej kiep skim sranie ogromna rablica pamiątkowa ku czci polskiego żołnie rza, który u boku Armii Czerwonej przeszedł w latach 1944-1945 szlak bojowy ze wschodu na zachód od Bugu i Wisły przez zburzoną Warszawę, Pomorze, przez Odrę i Nysę aż do Berlina. Odwróćcie się o sto osiemdziesiąt stopni, a znajdziecie kolejną ogromną kamienną inskrypcję, a nad nią hełm z czerwoną gwiazdą w wieńcu lauro wym, poszczerbiony i odbarwiony po ponad sześćdziesięciu larach oddziaływania na niego warunków atmosferycznych. Poniżej znaj duje się prawdziwa litania zwycięstw Armii Czerwonej, m.in. Mo skwa, Stalingrad, Kursk, Leningrad. Don, Dniepr. Mińsk, Warszawa. Budapeszt, Bukareszt, Belgrad, Wiedeń, Praga i Berlin oraz nazwa tego miasta- Wrocław. Podobnie jak każdy pomnik. cmentarz woj skowy czy grób poświęcony poległym w 1945 roku, również te gi gantyczne rablice pamiątkowe przed Halą Stulecia wydają się roz sypywać, chylić ku upadkowi, zarośnięte chwastami, niekochane i zapomniane. • W dniu 9lismpada 2011 roku Wytwórnia Filmów Fabularnych we Wrocławiu w Centrum Technologii Au zakończyła swoją działalność i została przekształcona diowizualnych (CeTA) (przyp. tłum.). Książki historyczne Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej. http://grzbiet.pl/sklep/ostatnia-twierdza-hitlera-breslau-1945 Przykładowy rozdział książki: Ostatnia twierdza Hitlera Breslau 1945 Wprowadzenie 9 Niegdyś w tym mieście szalała straszliwa bitwa. Oblężenie Bre slau - jak wtedy nazywało się to miasto - trwało dłużej niż walki o którekolwiek miasto bronione przez Niemców w 1945 roku. To miasro znajdowało się w okrążeniu dłużej niż Berlin (dziesięć dni), Budapeszt (sześćdziesiąt dni), a nawet Stalingrad (siedemdziesiąt trzy dni). W tej bitwie wszelki wysiłek obrońców poszedł jednak na marne. Nie osiągnęli bowiem niczego poza tym, że miasto, które jeszcze na początku 1945 roku było niemal nietknięte przez wojnę, do czasu kapitulacji w dniu 6 maja zamieniło się w morze ruin. Znisz czenia w Breslau były większe niż w Berlinie, większe niż w Dreźnie, stanowiącym przecież synonim zniszczenia w czasie drugiej wojny światowej, i równe tym w Hamburgu, kolejnej metropolii niemal zrównanej z ziemią przez alianckie bombowce*. W niecały tydzień co najmniej 18 tysięcy mieszkańców Breslau zmarło, podejmując w środku srogiej zimy próbę ucieczki z miasta przed nacierającą Ar mią Czerwoną. Kolejne 25 tysięcy ludzi - żołnierzy, cywilów, cudzo ziemskich robotników przymusowych i więźniów- zginęło w czasie trwających dwanaście tygodni walk o miasto. Ta hisroria i cierpienia mieszkańców nie skończyły się jednak wraz z kapitulacją twierdzy. Ocalałych Niemców czekał gorzki los: żołnierzy - wędrówka do obozów jenieckich w głąb Związku Radzieckiego; cywilów- gwałty, rabunki, głód i w końcu wysiedlenie z ich ojczystej ziemi, gdy Śląsk ponownie stał się polski, a Breslau stał się Wrocławiem. Dla przyby wających na te ziemie polskich osadników, z których wielu, podobnie jak Niemcy, utraciło własne domy na Wschodzie, rozpoczynały się długie dziesięciolecia trudu i znoju przy odbudowie stolicy Śląska. Tym ostatnim się jednak udało. Dzisiaj Wrocław znowu jest kwitnącym miastem, czwartym pod względem liczby mieszkań• W czasie wojny mniej więcej co piąty budynek w Berlinie został zniszczony; w Dreźnie ten odsetek był dwukrotnie wyższy; w Hamburgu i Wrocławiu dwie trzecie budynków nie nadawało się do zamieszkania; w centrum Akwizgran u znisz czeniu uległo cztery na pięć budynków; szacuje się, że w Kolonii dziewięćdziesiąt pięć procent starówki przestało istnieć. Książki historyczne Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej. http://grzbiet.pl/sklep/ostatnia-twierdza-hitlera-breslau-1945 Przykładowy rozdział książki: Ostatnia twierdza Hitlera Breslau 1945 10 Ostatnia twierdza Hitlera. Breslau 1945 ców w Polsce, ślady wojny w większości zostały zatarte, a zabudowa podniesiona z ruin lub odnowiona. Obecnie jest to silny ośrodek akademicki, centrum polskiego przemysłu elektronicznego i kolejo wego, ośrodek bankowo-finansowy i atrakcja turysryczna odwiedza na co roku przez tysiące turystów. Większość z tych gości nie wie, że kilkadziesiąt lat wcześniej w tym miejscu toczyła się zaciekła bitwa. Uczestnicy tych zmagań nie byli co prawda tak znaczący jak w przypadku szturmu Berlina, stawka nie była tak wysoka jak w Sta lingradzie, cierpienia mieszkańców nie trwały tak długo jak w Leningradzie, ale oblężenie Breslau stanowiło przerażający i praw dziwie poruszający dramat. Przez wzgląd na uczestniczących w nim ludzi, niezależnie od ich narodowości, ta historia zasługuje na to, żeby ją opowiedzieć. Gosport, listopad 2010 Książki historyczne Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej. http://grzbiet.pl/sklep/ostatnia-twierdza-hitlera-breslau-1945 Przykładowy rozdział książki: Ostatnia twierdza Hitlera Breslau 1945 Podziękowania Nie sposób podjąć się badania historii oblężenia Breslau bez zapo znania się z dwoma fundamentalnymi opracowaniami historyczny mi poświęconymi temu tematowi. Monumentalna Breslauer Apo kalypse pod redakcją Horsta Gleissa wraz z zamieszczonymi w niej tysiącami dokumentów i relacji uczestników wydarzeń stanowi wy jątkowe osiągnięcie w historiografii drugiej wojny światowej; zawar te w niej materiały stały się kręgosłupem niniejszej książki. Z kolei książka Mikrokosmos pióra Normana Daviesa i Rogera Moorhouse'a sranowi wspaniałą historię Breslau/Wrocławia, zrównoważoną i bar dzo pouczającą. Jan-Hendrik Wendler zasługuje na szczególne wyróż nienie za udostępnienie mi dokumentów dotyczących Grupy Armii Schornera i dziejów mniej znanych jednostek niemieckich. Ponadto personel niemieckiego Archiwum Federalnego we Fryburgu Bryz gowijskim jak zwykle okazał się niezwykłe się pomocny, podobnie jak pracownicy Wydziału Dokumentów w londyńskim Imperial War Museum; Public Record Office w Kew; jak również bibliotek: uniwersytetów w Nottingham, Manchesterze, Sussex, Portsmouth i Warwiek oraz bibliotek w Lancashire, Portsmouth i Nottingham shire, a ponadto bibliorek publicznych w Nowym Jorku oraz British Newspaper Library. Chciałbym również podziękować: Jasonowi Pi pesowi i jego kolegom z www.feldgrau.net; Michaelowi Millerowi Książki historyczne Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej. http://grzbiet.pl/sklep/ostatnia-twierdza-hitlera-breslau-1945 Przykładowy rozdział książki: Ostatnia twierdza Hitlera Breslau 1945 Indeks Ahlfen von Hans 220 losy po wojnie 471 mianowanie na komendanta twierdzy Bałtermanc 219 rozkaz egzekucji dezerterów 263 spotkanie z Niehoffem 264 spór z Hankem 261 Appelt Heineich 220 Armia Czerwona, zob. również: jednost ki wojskowe, radzieckie dyscyplina 105 motywacja 119-120 siła pod koniec 1944 roku 94 służba kobiet 99 życie szeregowych żołnierzy 99 Arnhold Paul dotarcie do Breslau 245-246 losy po wojnie 473 na przyczółku puławskim 91 odlot z Breslau 245-246 ucieczka w kierunku pozycji niemiec kich 235-237 walki w czasie radzieckiej operacji wi ślańsko-odrzańskiej 129-130, 131 Aschner Lena 133, 146, 147, 156, 172, 180,202,204 Auschwitz 64, 189-191, 200, 462 Axmann Artur 229, 230 Dmirrij 293 Bannert Peter 306 losy po wojnie 475 Nowy Rok 1945 40-41 obrona Gądowa Małego 349-350 prześladujące go wspomnienia 477 478 udział wałki w operacji .,Bartołd" 74-:'6 w Parku Południowym 253- 254 Baselt Max 249, 250. 344, _1'i1-353, 384 386,397.475 BischofConrad 257. 269. 288. 290,305 381. 417. 452. 474 Biskupin 374. 426, 448. 459 Blachownia Sląska 7CJ Blecken Heineich 201. 202 Block Johannes 93 Bli:ihs Wałter 110. 111 Bodzów 145 Breslau ewakuacja mieszkańców 158-166 historia 44-48 Książki historyczne Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej. http://grzbiet.pl/sklep/ostatnia-twierdza-hitlera-breslau-1945 Przykładowy rozdział książki: Ostatnia twierdza Hitlera Breslau 1945 Indeks kapitulacja twierdzy 389-41 O koszty obrony 410-415 leczenie chorych i rannych 285-286, 370-371 linia "Bartold" 73-74 lotnicze zaopatrzenie miasta 245246.317-318.371-372 morale w mieście pod koniec 1944 ro ku 85-86 obchody 56. urodzin Hitlera 366367 odjazd ostatniego pociągu z miasta 226 ogłoszenie Breslau "twierdzą" ISO potęga przyrody 323-324 reakcje na radziecką operację wiślań sko-odrzańską I31-143 rola duchownych w czasie oblężenia 208-209 rozrywka w mieście 58 siły garnizonu 217-218 skutki obrony 414-415 umocnienia 74-75 w czasie pierwszej wojny światowej 46 w Republice Weimarskiej 49 walki uliczne 249-250, 273-277, 292-301 wybuch wojny w 1939 roku 56-58 załamanie się zwykłego życia w mieście 157-158 zamknięcie okrążenia 232-233, 239240 zbrodnie wojenne 311-312 życie mieszkańców w czasie oblężenia 206-207, 279-280 życie w mieście w czasie drugiej wojny światowej 62-63, 71-72 Brochów 200, 247, 248, 273 Brux Albert 136 Brzeg Brzeg Dolny 188, 189, 223, 224 529 BUrek Herbert van 307, 380, 381, 475 Byczyna 165 Bystrzyca Kłodzka 40, 73. 230, 231, 232, 246,247 Christoph Rudi 257, 258, 260, 275, 276, 27~278,301-302,350,351 Chutsch Wolfgang 216-217, 317, 467 Cieszków 285, 234 cmentarze 63, 181, 254p, 308,351,443, 479-480 Cohn Willy 54, 55, 56, 60, 63, 64 Czafisow Naim 124 Częstochowa 115, 141, 142, 153, 284 Dippel Ernst 122, 124, 125 Dittman Ursel172, 175, 226 Dobrzeń Wielki 182, 183 Domanowice 34, 134 Dornasław 232 Dragunski Dawid 122, 125, 128 Drobner Bolesław 424, 425, 428, 436, 443,448,452 Eckle Vera 168, 169, 478 Erenburg Ilja 119, 187 FAMO, zakłady 57, 66, 155, 250, 279, 296, 306, 348, 386, 453 Frank Hans 143, 149, 307 Franke Klaus 304, 324, 328, 355-356, 395,402,403,474 Friedrich Krupp-Bertha Werke, zakłady 6~68, 155.188,409 Frodien Ulrich 25, 61, 62-63 ewakuacja z Breslau 157-158 losy po wojnie 472 na początku radzieckiej operacji wi ślańsko-odrzańskiej 134 opuszcza Breslau 36-37 powrót do Breslau 154 Książki historyczne Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej. http://grzbiet.pl/sklep/ostatnia-twierdza-hitlera-breslau-1945 Przykładowy rozdział książki: Ostatnia twierdza Hitlera Breslau 1945 Ostatnia twierdza Hitlera. 530 w chwili przejęcia władzy przez nazi stów w 1933 roku 52 w czasie "nocy kryształowej" 55-56 w czasie Święta Niemieckiej Gimna styki i Sportu w 1938 roku 33-34 Funfteichen, obóz pracy 67, 462 Galowice 233 Gądów Mały 58,237,245,251,259-261, 270, 273, 297. 317-320, 323, 348, 349,352,354,38~406,411 Gleiss Horst 181, 368, 374, 376 losy po wojnie 475 na temat strat 308-309, 311, 312 w chwili kapitulacji 392, 395, 406 w czasie bombardowania twierdzy 289-290 w czasie bombardowania wielkanoc nego 343 w czasie ewakuacji Breslau 162-163 wysiedlenie 443, 445 Głuzdowski Władimir 242-243, 248249, 252, 363-364, 368, 399, 406, 414,449,472 w czasie kapitulacji Breslau 392393 Goebbels Joseph 85, 127, 140, 151, 208, 221,380 na temat Hankego 198 na temat radzieckich zbrodni 194 w Breslau w 1938 roku 30-31 w Breslau w 1944 roku 68-69 w Nowy Rok 1945 40-42 wizyta w Lubaniu 279 Goebbels Magda 68, 198 Golasowice 153 Garing Hermann 27, 54, 58, 116, 151, 211 Gorlitz 109, 176, 439-440, 445, 446, 474 Gottwald Hans 181,286,310,325,356, Bresłau 1945 357. 358, 360, 361, 370, 371, 373 379 408,437 Grabiszyn 288, 445 Graser Fritz-Herbert 112, 113 Grieger Friedrich 269, 337, 339, 341343,419 Gross Rosen, obóz koncentracyjny 189 190,462 Grund Werner 322-323 Grunow Martin 285, 310 Gryfów Śląski 217 Guderian Heinz 112, 113, 116 Haas Georg 286, 287, 288, 316, 333, 336,372,373,473 Hala Stulecia 8, 29, 48, 51, 54, 58, 62, 68, 69, 70, 86, 146, 160, 229, 345, 389, 413, 476, 480 Hanke Karl apele o zachowanie spokoju 162 bezwzględność 196-197 budowa pasa startowego koło Gwiaz dy Szczytnickiej (ob. plac Grun waldzki) 320-321 losy po wojnie 476-477 nakaz egzekucji "zdrajców" 196-197. 200-201 odmowa ewakuacji Breslau 78 odmowa kapitulacji 383-384 ogłoszenie Breslau "twierdzą" 179-180 pochodzenie 199 pochwały pod jego adresem za obronę Breslau 365-366 reakcja na radziecką ofensywę zimową 1945 roku 126-128 reakcja na śmierć Hitlera 379-380 sformowanie Volkssturmu 80, 180- 181 spotkanie z Niehoffem 271 spór z von Ahlfenem 260-261 ucieczka z Breslau 389 Książki historyczne Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej. http://grzbiet.pl/sklep/ostatnia-twierdza-hitlera-breslau-1945 Przykładowy rozdział książki: Ostatnia twierdza Hitlera Breslau 1945 Indeks w .,Dniu Pamic;ci Bohaterów" 305 wystąpienie radiowe 270 Hardlitschke Alfred 204, 289, 314, 315 Hartmann Hans JUrgen 88, 94, 102, III. 112, 121. 12.1. 12'i, 128,129,130,148 Hartmann Leo 240, 2<J9-300 losy po wojnie 473-474 próba wydostania się z Breslau 232- 233 w czasie kapitulacji twierdzy 390, 397 walki wielkanocne 351-352, 353 Hanung Hugo 78, 79 chrzest bojowy 214-215 losy po wojnie 472-473 na temat bombardowania wielkanocnego 327, 332, 333 na temat życia za linią frontu 300-301 przy budowie linii "Banold" 75-76 w czasie świąt Bożego Narodzenia 1944 roku 87 w obronie lotniska na Strachawicach 238 w szpitalu 285 w walkach o Kuźniki 251-252 zwolnienie z niewoli 435-436 Hassenbach Eberhard 329, 346, 347 Henkei Hans Eberhard 62, 175, 464, 469,471 Henlein Konrad 29, 31, 32 Herzog Ono 242, 385, 386 Himmler Heinrich 31, 33, 82, 95, 104, 109, 190, 199, 380 Hirsch Herbert 229, 407 Hitler Adolf negowanie doniesień z frontu wschodniego 112, 113 obchody jego 56. urodzin 366-367 ogłoszenie jego śmierci 377-378 pochwały pod adresem Hankego 366 przemówienie noworoczne w 1945 roku42 531 przemówienie z 30 stycznia 1945 roku 207 wizyta w Breslau w 1936 roku 54-55 wizyta w Breslau w 1938 roku 31 wizyta w Breslau w 1943 roku 493 Hornig Ernst 243, 244, 274, 280, 311, 382,398,400,474 Hoss Rudolf 189, 190 Hiibler Hanne 145-146 I-Werk 41 310, 324, 354, 355 walki o fon 478 liimer JUrgen 132, 157, 158, 163-166 Jarosławice 186, 216 Jauer Georg 137 jednostki wojskowe, niemieckie Grupa Armii "A" 113, 140 GrupaArmii "Środek" 218,221,261, 264,265,471 4. Armia Pancerna 95, 104, llO, l12, l17, 124 XXIV Korpus Pancerny 137 LVI Korpus Pancerny 91, 93, 130, 133,209,236 3. Dywizja Pancerna 199 5. Dywizja Pancerna 57 6. Dywizja Piechoty, potem 6. Dywi zja Grenadierów Ludowych 103, 136 7. Dywizja Pancerna 199 16. Dywizja Pancerna 377 17. Dywizja Pancerna 129, 136, 141 17. Dywizja Piechoty 136, 137 18. Dywizja Piechoty 57 18. Dywizja Grenadierów Pancernych SS 476 19. Dywizja Pancerna 136 20. Dywizja Grenadierów Pancernych 137 25. Dywizja Pancerna 149 Książki historyczne Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej. http://grzbiet.pl/sklep/ostatnia-twierdza-hitlera-breslau-1945 Przykładowy rozdział książki: Ostatnia twierdza Hitlera Breslau 1945 532 Ostatnia twierdza Hitlera. Breslau 1945 28. Dywizja Piechoty 57 72. Dywizja Piechoty 104 221. Dywizja Piechoty 57, 61 269. Dywizja Piechoty 184, 233, 237, 242 291. Dywizja Piechoty 104 304. Dywizja Piechoty 126 371. Dywizja Piechoty 264 408. Dywizja Piechoty 233 609. Dywizja Piechoty 241, 242 Dywizja Grenadierów Pancernych "Brandenburg" 151, 222, 313 Dywizja Fancerno-Spadochronowa "Hermann Giiring" 151, 211, 221 25. pułk spadochronowy 257 26. pułk spadochronowy 257 514. pułk piechoty 88, 102, 103, 112, 120, 121, 125 pułk "Besslein" 246, 247, 316 pułk "Hanf' 296 pułk "Schulz" 247, 309 jednostki wojskowe, polskie 2. Armia Wojska Polskiego 364, 365, 368,444 5. Dywizja Piechoty 444 10. Dywizja Piechoty 424, 444 jednostki wojskowe, radzieckie l. Front Ukraiński 114, 115, 116, 117, 183,193,223,278,293.363 3. Armia Pancerna Gwardii 117, 278 4. Armia Pancerna 48, 95. 104, 110, 112, 117. 124, 129 5. Armia Gwardii 232 6. Armia 90, 232, 242, 248, 293, 294, 298.364,37~393,394,399,414. 472 6. Korpus Zmechanizowany Gwardii 183 107. Dywizja Piechoty 191 135. Dywizja Picchoty 386, 398 181. Dywizja Picchoty 243 213. Dywizja Piechoty 99 218. Dywizja Piechoty 243,254, 28 273. Dywizja Piechoty 243, 254 294. Dywizja Piechoty 243 309. Dywizja Piechoty 243, 254 359. Dywizja Piechoty 243, 254 55. Brygada Pancerna Gwardii 122 667. pułk piechoty 254p JungkRobert 441 Kamieniec Ząbkawieki 178 Kaps Johannes 433, 434 Karlowice 61. 62, 161. 242, 361, 431 Kąty Wrocławskie 35, 186 "marsz śmierci" 167-170 Kędzierzyn 79 Kindler Hubertus 145, 146, 438, 439 Klimow Grigorij 179, 192 Klose Theo 315, 331, 332, 344 Kluczbork 183, 185 Kłodzko 73 Knappe Siegfried 218, 237 konferencja poczdamska 442-443 Koniew Iwan losy po wojnie 472 odrzucenie możliwości szturmu Bre· slau 364 w czasie operacji dolnośląskiej 2.:!1222 w czasie operacji wiślańsko-odrzań· skiej 115. 116, l J7 żądania przywrócenia dyscypliny wAr· mii Czerwonej 194 życiorys 113-114 Konapińska Joanna 426. 427, 429. 432. 444, 447. 448, 453. 458-459. 46.l 475 KonradJoachim 59.290.382.401.419. 420.460 Koriakow Michaił 192, 193 Kostomloty 234 Książki historyczne Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej. http://grzbiet.pl/sklep/ostatnia-twierdza-hitlera-breslau-1945 Przykładowy rozdział książki: Ostatnia twierdza Hitlera Breslau 1945 Indeks Korowice 185, 345, 364 Korowicz Waldemar 364 Kozanów 351 Kraeker Herbert 228 Kraków 115, \\6, 128, 136, 143, 144, 149,428 Kratzig Hermann 194, 217, 309 Krause Johannes 77. 78, 180, 201, 218, 219 Krawczenko Siergiej 292-293 Kreuter Georg 77. 78, 180, 201, 218, 219 Krobielowice 185 Krzeprów 215, 216 Księże Małe 254p, 435 Księże Wielkie 254p Kuligowski Kazimierz 421, 422 Kuźniki 247, 250, 251, 273, 291 Langner Maria 282, 283 Laskowice Oławskie 67, 188 Lassmann Walter 313, 325, 337, 342, 343,34~376,378,435,474,477 Legnica 43, 44, 57, 127, 168, 181, 224, 225.387 Leśnica 212, 230, 231, 246, 247, 327 Liapunow, pułkownik 422, 434 Linke-Hofmann, zakłady48, 51, 57, 66, 251.32~348,351,423,453 Lubań 197, 278, 279 Liidke Christian 132, 410 Lutynia 204, 233, 327 Łódź 136, 142, 144, 149, 150 Malinin Wasilij Iwanowicz 292, 300, 318 na przyczółku sandomierskim 90 na temat walk ulicznych w Breslau 248-249,273 o kapitulacji twierdzy 403-404 533 Marcinkawice 203 Martynuszkin Iwan 191 Matuszczyk Annelies 226, 424, 431, 432,456,458 Merken Willi 281, 358, 359, 360 Międzybórz 73, 74, 76, 86 Międzylesie 178 Milicz 74 Miłoszyce 67, 409, 437, 438 Mohr Walter-Peter 242, 263, 348 MondwurfFriedrich 430, 431, 457 Moring Klaus-Andreas 222 Muchobór Mały 260, 296, 348, 411 Muchobór Wielki 132, 273 Namysłów 39, 72, 74, 184 Narodowy Komitet "Wolne Niemcy" (National Komitee "Freies Deutsch land"- NKFD) 240, 387 Nehring Walther 137 Neugebauer Fritz 168, 203, 204 Niehoff Hermann decyzja o kapitulacji 382-384 losy po wojnie 471-472 mianowanie na komendanta twierdzy 264 negocjacje w sprawie złożenia broni 391-393 przybycie do Breslau 265-266, 271 spotkanie z Hankem 270-271 w czasie walk kwietniowych 348, 349 w dniu 56. urodzin Hitlera 366-367 w "Dniu Pamięci Bohaterów" 305 w niewoli 456 Niemakin Nikołaj 249 "noc kryształowa" (Kristallnacht) 55, 56 Nordmann Wilfried 150, 151 Nowack Hermann 181, 269, 280, 281, 321,340,344,380,381 Nysa 8, 61, 425, 439, 440, 441, 442, 446,468 Książki historyczne Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej. http://grzbiet.pl/sklep/ostatnia-twierdza-hitlera-breslau-1945 Przykładowy rozdział książki: Ostatnia twierdza Hitlera Breslau 1945 534 Ostatnia twierdza Hitlera. Breslau 1945 Oerteł Karl Friedrich 217, 315 ofiary 145, 193, 196-197, 215, 308,404 grzebanie ofiar 145,214,308,309,455 Olesno 61 Oleśnica 73, 135, 156, 159, 184, 185, 267,286,429 Oława 43, 407, 408 operacja "Bartold" 74, 76, 77. 152, 153 operacja dolnośląska 223 operacja wiślańsko-odrzańska początek 122-126 przygotowania 115-116 Oporów 35, 163, 181, 273 Ostrów Wielkopolski 151, 152 Otto Albrecht 152, 267, 290, 391, 456 Oven Wilfred von 41, 70, 221 Ozanna Christa 154, 158 Ozanna Joseph 153 Paffrach Reinhard 276, 277, 297, 302 Paneck Gustav 369, 370 partia nazistowska dojście do władzy 52 przejawy opozycji wobec jej rządów 371 struktura organizacyjna 59 wpływ na życie w Breslau 53-54 wzrost wpływów w Breslau 52-53 Partynice 164, 166, 273 pas startowy koło Gwiazdy Szczytnickiej (ob. plac Grunwaldzki) 322, 405, 411, 476 Peikert Paul losy po wojnie 474 na temat "wielkiej ucieczki" 156-157 na temat traktowania zmarłych 309310 na temat życia pod rządami Polaków 434,435 o bombardowaniu wielkanocnym 327, 329,330,331,335,340 o zniszczeniu Breslau 243-244, 290291 wizyta w obozie dla robotników przy· musowych 283-284 Pierreoko Wasilij 191 Pisarzowice 203, 212, 213, 214, 216 plac Zamkowy w Breslau polska defilada zwycięstwa w 1945 ro ku 424 Święto Niemieckiej Gimnastyki i Spor tu w 1938 roku 25-33 wiec Volkssrurmu w 1945 roku 80 pociąg pancerny "Porsel" 296-297 pociąg pancerny "Porsel" 296-297 Folanowice 424 Polewoj Borys na temat losu uchodźców 146 na temat operacji dolnośląskiej 225 o wyzwoleniu Auschwitz 190-191 w czasie operacji wiślańsko-odrzań skiej 123, 124 Popowice 51. 296, 348. 358. 359, 360. 362, 411. 413p Poświętne 278, 310, 378 Preussner Manfred 182. 230 przyczółek baranawsko-sandomierski 88. 91. 94, 95. (F, 102. llO, 112, 113. l P. 122. 126, 134 przyczółek puławski 131. 133. 136 Psary 162 Psie Pole 66, 86, 154, 203 obóz jeniecki 409, 426. 438 Racibórz 264 Raclwanice 3l'i Ratusz w Breslau 39, 87, 184, 413 Rędzin 162 Rheinmetall-Borsig, zakłady 6. 67, 86, 154 Rogalla Otto 156, 162, 167 Rogów Sobócki 176 Książki historyczne Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej. http://grzbiet.pl/sklep/ostatnia-twierdza-hitlera-breslau-1945 Przykładowy rozdział książki: Ostatnia twierdza Hitlera Breslau 1945 Indeks Rommel Erwin 199 Rothkugel Otto 160, 182, 250, 294, 295, 312.416,45~458,474 Różanka 160,242,330,398,402,443 Rudel Hans-Ulrich 140, 141 Riihlemann Herbert 66, 96, 164, 155 Sachsenheimer Max 136, 137, 233-234 Salfe Wilhelm 330-331 Sandornim 88, 90, ll5, 123 Schliepkorte Hełga 320, 321 Scholz Ursula 148, 165, 173, 312, 313, 321, 324, 444 Schonfełder Erich 244, 245, 281, 341, 396.437,453,454 Schorner Fetdinand bezwzględność 220-221 kontratak pod Lubaniem 278-279 losy po wojnie 471 mianowanie Nieholfa komendantem rwierdzy 264-265 mianowany dowódcą Grupy Armii ,,A" 140 reakcja na śmierć Hitlera 379-380 usunięcie Krausego ze stanowiska komendanta Festung Breslau 218219 zakazuje Niehalfowi kapitulacji 382 Schulz Friedrich 85, 159, 160, 242, 265 Schułze van Loon Albrecht 258, 259, 300,301,396,397 Seidłitz-Sandreczki Adolf hrabia von 378,379 Sępolno 51, 374, 384, 400, 418 Skała Ryszard 364 Sobocisko 216 Speer Albert 198, 200, 365, 366, 476 Spiełhagen Wolfgang 196-197, 200 Stabłowice 247 Strachawice 78, 87, 153, 155, 214, 215, 238,239,301 535 Strzegom 109 Strzełin 188 Siissmuth Richard 440, 441 Syców 74 Scinawa 183, 212, 220, 223 Sląski Zakład Kształcenia Niewidomych 350 Sroda Sląska 168 Swidnica 165, 166, 176, 226, 227, 259, 266,271,381,389,459,476 Święto Niemieckiej Gimnastyki i Sportu w 1938 roku 27, 28 Tamogaj 254 Tausk Wałter 56, 60, 61, 64 Tenschert Giinther 184 Tiesler Kurt "Papa" 267, 476 Trzebnica 71, 85, 168, 234, 398 Uniwersytet Wrocławski 45p, 481 Uraz 223 Vetton Hendrik 417, 435 losy po wojnie 473 po kapitulacji twierdzy 402 w czasie walk o Pisarzowice 212214 w obronie Leśnicy 230-232, 246, 247 w walkach o Kuźni ki 250-251 Viedt Horst 387 Volkel Carl 279, 280, 386 Volkssturm powołanie 80-81, 180-183 szkolenie 83-84 udział w walkach 151-152 wyposażenie 82 Wachniewski Aleksander 443 walki uliczne 249, 254p, 275, 294, 358. 360 Książki historyczne Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej. http://grzbiet.pl/sklep/ostatnia-twierdza-hitlera-breslau-1945 Przykładowy rozdział książki: Ostatnia twierdza Hitlera Breslau 1945 536 Ostatnia twierdza Hitlera. Breslau 1945 Wehrmacht, zob. również: jednostki wojskowe, niemieckie dyscyplina 105 nazistowska indoktrynacja 104105 stan pod koniec 1944 roku 57, 68, 96, 97, 104, llO, ll8 stan w lutym 1945 roku 220 wiara w Hitlera 104 życie w armii 103-104 Westend 51, 348 Wiclawa 132, 181, 426 więzienie przy ul. Kleczkowskiej 282, 283,37Z388,438,439,475 Wisła 72, 88, 90, 91, 92, 93, 94, 95, 104, llO, ll2, 115, 116, 117, 126, 129, 131, 134, 150, 222, 223, 246, 249, 264, 428,473 Wojtkawice 185 Wolter Karl Heinz 2ll, 212 Wołów440 Wrocław czarny rynek 432 decyzje konferencji poczdamskiej 442-443 defilada zwycięstwa 424 odbudowa miasta 447, 450 "odniemczanie" 448,449-450 osadnicy ze Lwowa 446-447 przybycie pierwszych polskich pior rów 425-428 rządy bezprawia 429 traktowanie Niemców 428-432, 44 441 wysiedlenia Niemców 442-444, 4 446-447, 456-457 Xylander Wolfdietrich von 113, 117 Zacisze 416 Ząbkowice Śląskie 153 Werner 247, 248, 455, 456 273 Zwoleń 129, 131, 133 Zilłich Złotniki Żar 232 Żerniki 251 Żmigród 74, 75, 234 Żydzi "ostateczne rozwiązanie kwestii dowskiej" 64-65, 199-200 prześladowania 55-56 ż Książki historyczne Internetowa księgarnia historyczna Grzbiet.pl Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.