planowanie energetyczne w gminach

Gospodarka niskoemisyjna
w gminach: Nowa misja
– niska emisja
Planowanie energetyczne w gminie
podstawa kształtowania gospodarki
niskoemisyjnej
BOŻENA HERBUŚ
NACZELNIK WYDZIAŁU KOMUNALNEGO - INŻYNIER MIEJSKI
Przewodnicząca Komisji ds. Lokalnej Polityki Energetycznej
przy Śląskim Związku Gmin i Powiatów
Sekretarz Regionalnej Rady ds. Energii
Lider Koalicji na rzecz utworzenia Krajowego Systemu
Zrównoważonego Gospodarowania Energią
www.nowamisja-niskaemisja.pl
Gospodarka niskoemisyjna
Gospodarka*, której wzrost osiąga się w wyniku integracji wszystkich
jej aspektów wokół:




niskoemisyjnych technologii i praktyk,
wydajnych rozwiązań energetycznych,
czystej i odnawialnej energii,
proekologicznych innowacji technologicznych.
W ramach takiej gospodarki w sposób efektywny zużywa się/lub
wytwarza energię i materiały, a także usuwa, bądź odzyskuje odpady
metodami minimalizującymi emisję gazów cieplarnianych.
*) Źródło: Budowa gospodarki niskoemisyjnej, Podręcznik dla regionów europejskich, INTERREG IVC, grudzień 2011
Efekty kształtowania i wdrażania gospodarki niskoemisyjnej:
 zmniejszenie zapotrzebowania na energię pierwotną w JST
 zredukowanie emisji gazów cieplarnianych i zanieczyszczeń
 zwiększenie wykorzystania lokalnych zasobów OZE
 wprowadzenie systemów zarządzania energią w obiektach
użyteczności publicznej
 poprawa lokalnego bezpieczeństwa energetycznego
 energetyczne wykorzystanie odpadów komunalnych
 utworzenie lokalnych miejsc pracy
 stosowanie innowacyjnych rozwiązań na szczeblu lokalnym
 zrównoważona produkcja i konsumpcja
Cele planowania energetycznego na poziomie samorządu:











zapewnienie bezpieczeństwa i jakości dostaw energii dla odbiorców
indywidualnych i instytucjonalnych, usług oraz przemysłu
zintegrowany rozwój energetyki ( wytwarzanie, dystrybucja i użytkowanie energii)
minimalizowanie negatywnego oddziaływania energetyki na środowisko, w tym
przede wszystkim poprawa jakości powietrza
rozwój społeczno-gospodarczy gminy
wykorzystanie lokalnych i regionalnych zasobów energii w tym OZE
rozwój infrastruktury energetycznej pod inwestycje oraz perspektywiczne
zaopatrzenie terenów rozwoju
szeroko rozumiana edukacja członków społeczności lokalnej w obszarze realizacji
określonej strategii energetycznej
poprawa efektywności wykorzystania energii oraz paliw
tworzenie nowoczesnych platform współpracy pomiędzy samorządem,
przedsiębiorstwami energetycznymi, światem nauki, niezależnymi ekspertami
zmniejszenie kosztów dla odbiorców za przyłączenie się do sieci energetycznych
rozwój infrastruktury energetycznej pod inwestycje itp.
Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię
elektryczną i paliwa gazowe
Interpretując zamierzenia ustawodawcy można założyć, że jego
celem było gmina posiadała lokalną politykę energetyczną i
strategię jej realizacji, a cel stanowić powinna lokalna
gospodarka niskoemisyjna.
Polskie Prawo energetyczne przewiduje dwa rodzaje
dokumentów planistycznych:
● Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną
i paliwa gazowe,
● Plan zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa
gazowe.
Dokumenty te powinny być zgodne z założeniami polityki
energetycznej
państwa,
miejscowymi
planami
zagospodarowania przestrzennego oraz ustaleniami zawartymi
w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego gminy, a także spełniać wymogi ochrony
środowiska.
Planowanie energetyczne w gminie- obszar inwentaryzacji
Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło energię elektryczną i
paliwa gazowe powinny zawierać informacje analityczne oraz
inwentaryzacyjne w następujących obszarach:
• płożenie geograficzne gminy i struktura terenu
• sytuacja demograficzna gminy
• warunki klimatyczne
• budownictwo mieszkaniowe (wielorodzinne, jednorodzinne)
• obiekty użyteczności publicznej
• sytuacja ekonomiczna gminy
• sektor usługowy
• przemysł i sektor wytwórczy
• utrudnienia w rozwoju systemów sieciowych lub w transporcie paliwa:
- zagospodarowanie terenu
- elementy ukształtowania terenu, cieki wodne itp
- obszary podlegające ochronie.
Jedną z podstawowych danych niezbędnych do prawidłowych analiz i
planowania jest określenie zapotrzebowanie na energię w gminie.
Biorąc pod uwagę obszar objęty opracowaniem oraz zróżnicowanie
zagospodarowania terenu należy zastanowić się nad podziałem gminy
na energetyczne jednostki bilansowe.
Przy określeniu podziału należy się kierować :
• podziałem na rejony urbanistyczne wynikającym z uchwalonego Studium
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego
•energochłonnością obszarów przynależnych do poszczególnych jednostek
bilansowych
•przynależnością terenu do dzielnicy
•zgrupowaniem w jednostkach energetycznych zabudowy o jednorodnym w
miarę możliwości charakterze i funkcji użytkowania
•w miarę możliwości jednorodnym sposobem zaopatrzenia w energię
cieplną
•potencjalnymi utrudnieniami w rozwoju systemów energetycznych.
Podział na energetyczne
jednostki bilansowe
SYSTEMY
ENERGETYCZNE MIASTA
Bilans zapotrzebowania na moc i energię cieplną
Opracowując bilans cieplny dla gminy, określający zapotrzebowanie mocy i
energii cieplnej u odbiorców wykorzystać należy następujące dane:
• zapotrzebowanie mocy i energii cieplnej z systemu ciepłowniczego określone
na podstawie informacji lokalnego przedsiębiorstwa energetyki cieplnej
• zużycie gazu sieciowego oszacowane na podstawie informacji przekazanych
przez Spółkę zaopatrującą teren w gaz sieciowy
• informacje z poszczególnych kotłowni lokalnych na podstawie rozesłanych
ankiet
• inwentaryzację lub szacunkowe określenie potrzeb dla zabudowy
indywidualnej określone wskaźnikowo na podstawie powierzchni użytkowej
lub kubatury obiektu
• wartości zapotrzebowania energii dla odbiorców przemysłowych oraz
instytucjonalnych określone na podstawie rzeczywistej wielkości zużycia energii
podanej w ankietach.
Wielkość zapotrzebowania ciepła u odbiorcy należy określić dla
poszczególnych jednostek bilansowych i dla całości gminy przyjmując
następujące kategorie odbiorców:
• budownictwo mieszkaniowe (wielorodzinne i jednorodzinne)
• obiekty użyteczności publicznej (urzędy, oświata, kultura, służba zdrowia,
sport i rekreacja)
• spółki gminne
• przemysł i sektor wytwórczy
• sektor usługowy
ZAOPATRZENIE W CIEPŁO
OCENA STANU TECHNICZNEGO
Bezpieczeństwo zasilania w ciepło - zależy w głównej mierze od ciągłości pracy systemu ciepłowniczego
Źródła ciepła
- Podać rezerwy rezerwa mocy w źródłach zasilających system
- Podać czy źródła będą wymagać odbudowy mocy wytwórczej w perspektywie roku…..
System dystrybucji ciepła:
- Podać dane dotyczące koniczności modernizacji (udział sieci preizolowanych);
- Podać dane dotyczące strat ciepła na przesyle;
- Podać dane dotyczące stanu technicznego węzłów cieplnych (ile węzłów cieplnych wymaga modernizacji);
- Zawrzeć informacje czy wszystkie węzły wyposażone są w automatykę pogodową i w system zdalnego odczytu.
Pozostałe źródła ciepła:
- Ocena stanu technicznego kotłowni lokalnych,
- informacja na temat zinwentaryzowanych ogrzewań piecowych stanowiących źródła “niskiej emisji” ;
WNIOSKI Z OCENY STANU
Czy utrzymanie bezpieczeństwa zasilania w systemie zaopatrzenia gminy w ciepło wymaga:
-podjęcia działań odtworzeniowych w systemowych źródłach ciepła
-- modernizacji i usprawnienia systemu dystrybucyjnego (sukcesywna modernizacja sieci na preizolowane);
- obniżenia poziomu emisji zanieczyszczeń z procesów energetycznych, między innymi poprzez rozbudowę
systemu ciepłowniczego;
- dywersyfikacji układu zasilania poprzez zastosowanie źródeł i nośników lokalnych i odnawialnych.
ZAOPATRZENIE W ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ
OCENA STANU TECHNICZNEGO
- Podać podstawowe elementy zaopatrzenie w energię elektryczną (WN) (stacje systemowe220/110 kV)
- Podać jaki układ sieci i stacji funkcjonuje (pierścieniowy, promieniowy)
- Podać czy pracują źródła lokalne.
- Przeprowadzić analizę występujących rezerw w systemie dosyłu
Źródła energii elektrycznej na terenie gminy
- Dokonać analizy mocy zainstalowanej w kontekście zapotrzebowania w szczycie zimowym na terenie gminy
-- Podać ocenę stanu technicznego.
W zakresie sieci średniego napięcia i stacji transformatorowych (SN)
- Dokonać analizy pracujących sieci (problem stanowi występowanie obok sieci 15 kV, również sieci 6 kV i 30 kV).
–Podać ocenę stanu technicznego pracujących stacji energetycznych
Podać ocenę stanu techniczny sieci nn
WNIOSKI
Zamieścić ocenę czy istnieje bezpieczeństwo zasilania w energię elektryczną gminy oraz czy planowane i
realizowane działania inwestycyjne przedsiębiorstw elektroenergetycznych dają prawo do stwierdzenia
bezpieczeństwa zasilania w perspektywie krótkookresowej i strategicznej.
ZAOPATRZENIE W GAZ SIECIOWY
OCENA STANU TECHNICZNEGO
System dosyłu gazu do gminy:
• Podać czy stanie obecnym, przy braku zakłóceń w krajowym systemie gazowniczym przepustowość systemu
przesyłowego jest wystarczająca i zapewnia możliwości zaspokojenia potrzeb odbiorców indywidualnych oraz
przemysłu i wytwórczości
System dystrybucji gazu :
• Podać ocenę stanu technicznego istniejącej sieci
• Przeanalizować konieczność uzbrajania nowych obszarów rozwojowych.
WNIOSKI Z OCENY STANU
Dokonać analizy stopnia bezpieczeństwa energetycznego zaopatrzenie w gaz sieciowy po kątem system
dosyłu gazu do gminy oraz systemu dystrybucyjnego
ŹRÓDŁA ENERGII ODNAWIALNE - stan istniejący i możliwości rozwoju
Biomasa
Biogaz
Mała energetyka wodna
Energia wiatru
Kolektory słoneczne
Fotowoltaika
Energia geotermalna
Istotne jest podanie szacunku udziału odnawialnych źródeł energii w pokryciu
zapotrzebowaniu na ciepło w gminie
PRODUKCJA SKOJARZONA i LOKALNE ŹRÓDŁA ENERGII
STAN ISTNIEJĄCY I MOŻLIWOŚCI ROZWOJU
Paliwa lokalne, paliwo alternatywne
NAJWAŻNIEJSZE ZADANIA WYNIKŁE Z OPRACOWANIA ZAŁOŻEŃ
PERSPEKTYWA I ANALIZA ROZWOJU GMINY
Zaopatrzenie w ciepło:
•zaopatrzenie nowych terenów rozwoju;
• zapewnienie bezpieczeństwa zasilania poprzez odbudowę potencjału wytwórczego pozostałych źródeł i
modernizację systemu dystrybucji ciepła;
•zabezpieczanie odbiorców ciepła sieciowego przed nadmiernym wzrostem kosztów ogrzewania mogącym
wystąpić w wyniku realizacji wymaganych działań odtworzeniowych jw.;
• racjonalizacja użytkowania ciepła (miedzy innymi: likwidacja niskiej emisji, termomodernizacja, obniżenie
kosztów ogrzewania) oraz stymulowanie wzrostu wykorzystania lokalnych nośników energii
i wysokosprawnej produkcji skojarzonej.
Zaopatrzenie w energię elektryczną:
• zaopatrzenie nowych terenów rozwoju;
• zapewnienie bezpieczeństwa zasilania wszystkich odbiorców (między innymi: ujednolicenie poziomu
napięć w sieci SN)
Zaopatrzenie w paliwa gazowe:
.
• zaopatrzenie nowych terenów rozwoju;
• zwiększenie bezpieczeństwa zasilania w gaz;
• wymiana starych odcinków stalowych sieci gazowych;
• ewentualna rozbudowa stacji redukcyjno-pomiarowych.
ANALIZA ROZWOJU GMINY
Podstawa:
• dokumenty planistyczne kraju
•miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego oraz
harmonogram ich realizacji
• dokumenty planistyczne gminy – w tym „Studium uwarunkowań...”
Przyjęte okresy rozwoju
miasta:
Przyjęte grupy obszarów
rozwoju:
• budownictwo mieszkaniowe
• w latach 2016 - 2020
• zabudowa usługowa
• w latach 2021 - 2025
• zabudowa przemysłowa
• w latach 2026 - 2030
• tereny sportowo-rekreacyjne
ANALIZA ROZWOJU MIASTA
SYSTEMY
ENERGETYCZNE MIASTA
Celem analizy rozwoju gminy jest określenie i zlokalizowanie terenów rozwoju oraz ich
przeznaczenia z uwzględnieniem nowej zabudowy, które skutkują przyrostami i
zmianami zapotrzebowania energii.
Prognoza rozwoju gminy, na której opierać się będą
stosowne analizy opierać się musi na rzetelnej analizie
zawierającej:
• Prognozę demograficzną
• Kierunki rozwoju zabudowy mieszkaniowej
• Kierunki rozwoju zabudowy usługowej
• Kierunki zmian w sektorze przemysłowym
• Kierunki rozwoju terenów sportowo-rekreacyjnych
Do analizy należy przyjąć okres co najmniej 15 letni, tak
jak wskazuje ustawa oraz okresy 3 letniej perspektywy
(określone jako okresy aktualizacji założeń).
Głównym czynnikiem warunkującym zaistnienie zmian w zapotrzebowaniu
na wszelkiego typu nośniki energii jest dynamika rozwoju gminy w wielu
płaszczyznach, a elementy wpływające bezpośrednio na rozwój to:
- zmiany demograficzne uwzględniające dynamikę ilości oraz struktury
wiekowej i zawodowej ludności, warunkujące zasobność populacji
generującą korzystanie z dóbr cywilizacyjnych
- migracje ludności
- rozwój zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej oraz jednorodzinnej
- rozwój zabudowy oraz terenów rekreacyjnych
- rozwój sektora wytwórczego (przemysł)
- rozwój sektora usług
- rozwój transportu i komunikacji miejskiej
- rozwój usług kulturalnych
- konieczność przeciwdziałania negatywnym zmianom środowiska
naturalnego oraz likwidowania występujących zagrożeń ekologicznych.
Analiza obejmować musi i odnosić się powinna również
do elementów generujących obciążenie dla środowiska
naturalnego:
• zanieczyszczenia środowiska wynikający z procesów
energetycznych
• zanieczyszczenia powietrza na obszarze gminy
• zmiany obciążenia środowiska związane z procesami
zaopatrzenia gminy energię
• zmiany obciążeń środowiska w wyniku modernizacja
ogrzewań indywidualnych
• zmiany obciążenia środowiska w wyniku termomodernizacji
składnika budowlanego
• poprawę jakości atmosfery w wyniku wykorzystania energii
odnawialnej
Zasadniczą część założeń w obszarze perspektywy
rozwoju
samorządu
zajmuje
prognoza
zmian
zapotrzebowania na nośniki energii:
• ciepło dla nowych obszarów rozwoju
• gaz dla nowych obszarów rozwoju
• energia elektryczna dla nowych obszarów rozwoju
• bilans przyszłościowy zapotrzebowania na energię
• prognoza zmian w strukturze zapotrzebowania na energię (w
tym ciepło)
• analiza możliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii
• analiza możliwości wykorzystania lokalnych zasobów energii
• zapewnienie
odpowiedniego
stopnia
bezpieczeństwa
energetycznego w zakresie zaopatrzenia w: ciepło sieciowe,
energię elektryczna i gaz sieciowy
Katalog przedsięwzięć racjonalizujących użytkowanie
ciepła, energii elektrycznej i paliw gazowych
W tym obszarze należy wyartykułować działania
inwestycyjne zarządcze i edukacyjne oraz postawić jasne
cele:
• ograniczenie
zużycia
energii
przy
jednoczesnym
zapewnieniu oczekiwanego stopnia rozwoju cywilizacyjnego
gminy i jej mieszkańców
• minimalizację szkodliwych dla środowiska skutków
funkcjonowania na obszarze miasta sektora paliwowoenergetycznego
• wzmocnienie bezpieczeństwa i pewności zasilania w
zakresie dostaw ciepła, energii elektrycznej i paliw gazowych
• włączenie
jak
najszerszej
grupy
mieszkańców
(użytkowników energii) w realizację zamierzeń mających na
celu zrównoważony rozwój lokalnej gospodarki energetycznej
Instrumenty jakie należy uwzględnić w założeniach, mające
na celu poprawę efektywności wykorzystania energii w
gminie:
• zdobycie szczegółowej wiedzy o sytuacji energetycznej gminy na potrzeby
określenia zapotrzebowania na energię oraz przygotowanie katalogu działań
optymalizujących jej zużycie
• przygotowanie i wdrożenie programowych działań przez struktury gminne
• przygotowanie gminy do pełnienia wzorcowej roli w wypełnianiu obowiązku
zmniejszenia zużycia energii w jednostkach sektora publicznego
• rozwój procesu zarządzania energią i środowiskiem
•zwrócenie uwagi na zagadnienia związane z efektywnością energetyczną w
sektorze transportu
• zwiększenie efektywności wykorzystania energii w obiektach gminy
• tworzenie nowoczesnych platform współpracy pomiędzy wszystkimi
uczestnikami runku energii
• prowadzenie działań informacyjnych i edukacyjnych dla szeroko
rozumianej grupy odbiorców energii
• identyfikacja potrzeb inwestycyjnych poprawiających efektywność
wykorzystania energii przez końcowych odbiorców
Jednym z zasadniczych elementów założeń jest wskazanie
zakresu współpracy z gminami sąsiednimi
Zgodnie z art.19 ust.3 pkt 4 Prawa energetycznego, „Projekt założeń ...”
powinien określać możliwy zakres współpracy pomiędzy gminami odnośnie
sposobu pokrywania potrzeb energetycznych. W ramach prac związanych z
opracowaniem
„Założeń ...” należy dokonać analizy istniejących i
przyszłych możliwych powiązań pomiędzy sąsiednimi gminami.
Określony na tej podstawie zakres obecnej, i możliwej w przyszłości,
współpracy powinien zostać zaprezentowany zleceniodawcy założeń, po
czym przedstawiony gminom sąsiednim.
Opracowanie powinno zawierać identyfikację możliwości współpracy
międzygminnej w oparciu o funkcjonujące połączenia systemów
ciepłowniczych, elektroenergetycznych oraz gazowniczych, jak
również przewidywać możliwe kierunki współpracy w perspektywie
czasowej określonej w dokumencie oraz w obszarach przewidzianych
funkcjonującym stanem prawnym i obowiązującymi dokumentami
strategicznymi.
Wymagania jakie należy postawić autorowi opracowania w
warunkach szczegółowych do specyfikacji
W ramach opracowania założeń należy dokonać:
• Oceny stanu zapotrzebowania na ciepło, energię elektryczną i paliwa
gazowe oraz zmian na te media z horyzontem do …. roku.
• Pełnej charakterystyki energetycznej gminy oraz bilansu energii i paliw z
uwzględnieniem racjonalizacja zużyć nośników energii.
• Określenia zasobów odnawialnych źródeł energii oraz analizy ich
wykorzystania w lokalnej gospodarce energetycznej z uwzględnieniem
zabudowy mieszkaniowej i obiektów użyteczności publicznej
• Analizy możliwości zagospodarowania ciepła odpadowego z instalacji
przemysłowych.
Wymagania jakie należy postawić autorowi opracowania w
warunkach szczegółowych do specyfikacji
W ramach opracowania założeń należy dokonać c.d.:
•Analizy możliwości wykorzystania lokalnych zasobów paliw i energii z
uwzględnieniem wytwarzania ciepła i energii elektrycznej w procesie
kogeneracji.
• Określenia propozycji przedsięwzięć racjonalizujących zużycie ciepła,
energii elektrycznej, paliw gazowych oraz paliw stałych w podziale na:
- obiekty użyteczności publicznej
- sektor mieszkalnictwa
- sektor przemysłu
- sektor usług
- spółki miejskie
- sektor przemysłu energetycznego
- sektor transportu
Przy realizacji opracowania należy ponadto:
• uwzględnić uwarunkowania zewnętrzne zaopatrzenia w energię
• współpracować na bieżąco z przedsiębiorstwami energetycznymi
działającymi na terenie gminy.
• podzielić gminę na jednostki energetyczne.
• przeanalizować obecne i docelowe zapotrzebowanie na energię i jej
zużycie dla każdego obszaru energetycznego gminy.
• przygotować propozycję zasad oraz metod budowy wieloletniego programu
zmniejszenia kosztów energii na lata …….. oraz założeń perspektywicznych
do roku …. .
• w bilansie energetycznym gminy uwzględnić wariantowe rozwiązanie
zawierające możliwość wykorzystania odnawialnych źródeł energii oraz
skojarzonego rozproszonego wytwarzania energii.
•dokonać analizy możliwości wywiązania się gminy ze zobowiązań Polski
określonych w przedziale do 2020 roku.
• ocenić możliwości techniczne oraz ekonomiczne i obszary współpracy z
sąsiednimi gminami w zakresie wykorzystania źródeł energii, wzajemnego
połączenia systemów sieciowych, wspólnych inwestycji w zakresie nowych
źródeł energii, rezerwowania się systemu elektroenergetycznego.
• w toku opracowania nawiązać współpracę ze wszystkimi podmiotami
mającymi wpływ na gospodarkę energetyczną gminy.
W ramach założeń należy dokonać opracowania:
Prognozy oddziaływania na środowisko treści zawartych w „Założeniach do
planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe”
Prognoza powinna zawierać:
• informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego
powiązaniach z innymi dokumentami,
• informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy,
• propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji
postanowień projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania,
• informacje o możliwym oddziaływaniu na środowisko
Prognozę oddziaływania na środowisko należy wykonać zgodnie z zapisami
ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku (…)
oraz przy spełnieniu następujących wymagań:
• informacje zawarte w Prognozie powinny być opracowane stosownie do stanu
współczesnej wiedzy i metod oceny oraz dostosowane do zawartości i stopnia
szczegółowości projektowanego dokumentu,
• należy uwzględnić informacje zawarte w prognozach oddziaływania na środowisko
sporządzonych dla innych, przyjętych już dokumentów, powiązanych z projektem
dokumentu będącego przedmiotem zamówienia,
• zakres i stopień szczegółowości informacji wymaganych w Prognozie należy
uzgodnić z właściwymi organami opiniującymi.
Opracowanie powinno być zgodne z następującymi aktami prawnymi:
• ustawą z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym
• ustawą z dnia 10 kwietnia 1997r. Prawo energetyczne
• ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska
• ustawą z dnia 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o
środowisku i jego ochronie udziale społeczeństwa w ochronie środowiska
oraz o ocenach oddziaływania na środowisko
• ustawą z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym
• ustawą z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane
• ustawą z dnia 21 listopada 2008 roku o wspieraniu termomodernizacji i
remontów
• ustawą z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów
• ustawą o z dnia 15 kwietnia 2011 roku o efektywności energetycznej
Plan Gospodarki Niskoemisyjnej
Plan Gospodarki Niskoemisyjnej (PGN) ma charakter strategicznego dokumentu gminy,
który po przyjęciu uchwałą Rady Gminy będzie służył zwiększeniu możliwości
pozyskiwania finansowania dla inwestycji i działań nieinwestycyjnych w latach 20142020 programowania środków unijnych. Stanowić on będzie również deklaracje
odnośnie planowanej redukcji emisji gazów cieplarnianych (CO2).
Obszary, które powinien obejmować PGN:
drogownictwo
transport
działania termomodernizacyjne budynków użyteczności publicznej oraz mieszkalnych
zarządzanie budynkami użyteczności publicznej w obszarze wykorzystania paliw i
energii,
wykorzystanie odnawialnych źródeł energii,
podniesienie sprawności w procesie produkcji energii
ograniczenie strat podczas przesyłu i dystrybucji energii.
PGN mają się przyczynić do osiągnięcia celów pakietu klimatycznoenergetycznym UE w perspektywie 2020.
 redukcji emisji gazów cieplarnianych,
 zwiększenia udziału energii pochodzącej z źródeł odnawialnych,
 ograniczenia zużycia energii.
Podstawowym celem PGN jest zwiększenie efektywności wykorzystania paliw
i energii oraz poprawa jakości powietrza.
Działania takie mają być zgodne przyjętymi w gminie programami:
 POP (Program Ochrony Powietrza)
 PONE (Program Ograniczenia Niskiej Emisji)
 Założeniami do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe
PGN po ich uchwaleniu stanowić będzie rodzaj zobowiązania samorządu do realizacji
zaplanowanych działań, które w znacznym zakresie nie będą zależne od ich woli np.
likwidacja niskiej emisji w budynkach mieszkalnych zależy od woli i zamożności
współwłaścicieli i mieszkańców, którzy muszą przyjąć na siebie obciążenia związane z
zaproponowanymi zmianami.
PGN powinny uwzględniać działania w sposób zrównoważony z punktu widzenia
budżetowego oraz przeprowadzonych wyników analizy funkcjonalnej, kosztów i
korzyści.
Przedsięwzięcia Gminy i działających na jej terenie podmiotów, uwzględnione w PGN
będą działaniami o statucie priorytetu w procesie aplikowania o dofinansowanie ze
środków UE z nowej perspektywy finansowej 2014-2020.
Opracowanie PGN pozwoli zaplanować inwestycje w perspektywie do roku 2020 oraz
wskazać optymalne z punktu widzenia gminy kosztów i korzyści rozwiązania
pozwalające wdrażać gospodarkę niskoemisyjną
Podstawę PGN winna stanowić inwentaryzacja emisję gazów cieplarnianych w
poszczególnych sektorach i branżach gospodarki i obiektach budowlanych na terenie
gminy.
Inwentaryzacja bazowej emisji opracowana w formie aktywnego arkusza
kalkulacyjnego z założeniami, wyliczeniami i ich zestawionymi wynikami, obejmować
powinna:
 szczegółową inwentaryzację obiektów gminy
 inwentaryzację pozostałych obiektów w układzie grupowym (zabudowa
mieszkaniowa);
 inwentaryzację oświetlenia miejsc i dróg publicznych
 ogólną inwentaryzację pozostałych źródeł emisji
 zużycie energii (elektrycznej, cieplnej, pozostałych nośników energii i paliw)
 wielkości emisji gazów cieplarnianych;
 identyfikację na terenie miasta obszarów problemowych pod względem emisji do
powietrza (na podstawie struktury źródeł emisji),
Zakres Planu Gospodarki Niskoemisyjnej
Struktura PGN, zgodna z wymogami NFOŚiGW powinna obejmować:
1. Ogólną strategię oraz streszczenie;
2. Cele strategiczne i szczegółowe;
3. Stan obecny;
4. Identyfikację obszarów problemowych;
5. Aspekty organizacyjne i finansowe w tym: zaangażowane strony, budżet,
źródła finansowania inwestycji, środki finansowe na monitoring i ocenę
prowadzonych działań;
6. Wyniki bazowej inwentaryzacji emisji dwutlenku węgla;
7. Działania i środki zaplanowane na cały okres objęty planem (opis,
harmonogram, koszty, wskaźniki);
8. Długoterminową strategię, cele i zobowiązania;
9. Krótko/średnioterminowe cele.
Założenia PGN
• objęcie planem całego obszaru gminy,
• zaplanowanie działań mających na celu poprawę efektywności
energetycznej,
• zwiększenie wykorzystanie OZE, powodujących zmniejszenie emisji
zanieczyszczeń i ograniczenie emisji gazów cieplarnianych
• zaplanowanie działań mających na celu wspieranie produktów i usług
efektywnych energetycznie,
• zaplanowanie działań mających wpływ na zmiany postaw konsumpcyjnych
użytkowników energii (współpraca z mieszkańcami i zainteresowanymi
stronami, działania edukacyjne),
• zapewnienie współuczestnictwa podmiotów będących producentami i
odbiorcami energii,
• zapewnienie spójności z Założeniami do planu zaopatrzenia w ciepło,
energię elektryczną i paliwa gazowe oraz Programem Ochrony
Powietrza.
• uwzględnienie korzyści środowiskowych, ekonomicznych i społecznych
Działania przewidziane w PGN powinny zostać zaplanowane kompleksowo
w następujących obszarach, wskazujących na zmniejszenie:
• zużycia energii w budynkach użyteczności publicznej
• zużycia energii w obszarze mieszkalnictwa
• zużycia energii dla potrzeb oświetlenia dróg i miejsc publicznych
• zużycia energii w transporcie (transport publiczny, tabor gminny, transport
prywatny i komercyjny, transport szynowy), w tym poprzez wdrażanie systemów
organizacji i sterowania ruchem;
Powinny uwzględniać:
• wprowadzenie odpowiedniej gospodarki odpadami przy założeniu wykorzystania
frakcji o znaczeniu energetycznym
• poprawę sprawności w procesie wytwarzania energii
• ograniczenie strat w procesie przesyłu i dystrybucji energii
• wykonywanie zadań nie inwestycyjnych, opartych na działaniach planistycznych,
edukacyjnych oraz informacyjnych z założeniem promowania gospodarki
niskoemisyjnej.
Plan Gospodarki niskoemisyjnej powinien zawierać określone procedury
realizacji, monitorowania i weryfikowania zaplanowanych działań.
Wybór przedsięwzięć* do PGN
Gmina sporządza swój plan gospodarki niskoemisyjnej; rozważa realizację
szeregu działań służących rozwojowi tej gospodarki na szczeblu lokalnym.
Trzy obowiązkowe kryteria optymalizacji, odzwierciedlające cele Polityki
Energetycznej Polski i zobowiązania międzynarodowe:
Oszczędność energii pierwotnej,
Zwiększenie udziału OZE w bilansie energii,
Zmniejszenie emisji CO2.
Pozostałe kryteria oceny przedsięwzięć służących poprawie efektywności
energetycznej ustalone zostaną w oparciu o cele i priorytety gminy np.:
Minimalizacja kosztów inwestycyjnych,
Wzorcowa rola sektora publicznego,
Zwiększenie wpływów do budżetu JST,
Minimalizacja emisji NOx i SOx,
Minimalizacja emisji pyłów zawieszonych,
Zmniejszenie bezrobocia,
Zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego gminy.
*) Materiał udostępniony przez Koalicję na rzecz utworzenia Krajowego Systemu Zrównoważonego Gospodarowania Energią
Przykładowe działania do uwzględnienia w PGN
 Kompleksowa termomodernizacja mieszkalnych budynków komunalnych
 Kompleksowa termomodernizacja budynków użyteczności publicznej gminy
wraz ze zmniejszeniem zapotrzebowania na ciepłą wodę użytkową
 Modernizacja oświetlenia dróg i miejsc publicznych
 Wymiana sprzętu na efektywny energetycznie
 Budowa budynku niskoenergetycznego
 Zastosowanie kolektorów słonecznych w budynkach prywatnych
 Zastosowanie paneli fotowoltaicznych w obiektach gminy
 Wymiana taboru autobusowego na nowy spełniający wysokie normy
 Wprowadzenie rozwiązań w zakresie organizacji ruchu
 Kampania informacyjna mająca na celu zmianę sposobu transportu z
indywidualnego na zbiorowy
 Zarządzanie energią i środowiskiem w obiektach użyteczności publicznej
gminy
Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko.
Zostanie wykonane uzgodnienie z Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska
potrzeby przeprowadzenia SOOŚ dla projektu PGN.
Biorąc pod uwagę zwartość PGN, mającego na celu poprawę jakości
atmosfery, RDOŚ może odstąpić od przeprowadzenia oceny.
W przypadku wymagalności przeprowadzenia SOOŚ należy wykonać:
1.Uzgodnienie zakresu i stopnia szczegółowości informacji wymaganych w
prognozie oddziaływania na środowisko.
2. Opracowanie prognozy oddziaływania na środowisko dla projektu PGN
obejmującej m.in.:
analizę projektu dokumentu,
analizę i ocenę istniejącego stanu środowiska,
charakterystykę oddziaływania na środowisko,
prezentację rozwiązań zapobiegających, ograniczających lub kompensujących
działania negatywne dla środowiska,
przedstawienie rozwiązań alternatywnych,
metody zastosowane przy sporządzaniu prognozy,
metody analizy skutków realizacji PGN,
streszczenie w języku niespecjalistycznym.
Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko.
3. Uzyskanie opinii RDOŚ dla projektu PGN oraz sporządzonej prognozy.
4. Zapewnienie udziału społeczeństwa w procedurze:
podanie projektu dokumentu i prognozy oddziaływania na środowisko do publicznej
wiadomości,
zebranie uwag i ich analiza – rozpatrzenie i uwzględnienie zasadnych uwag.
5. Sporządzenie pisemnego podsumowania zawierającego uzasadnienie
wyboru przyjętego dokumentu w odniesieniu do rozpatrywanych rozwiązań
alternatywnych.
ustalenia zawarte w prognozie oddziaływania na środowisko,
opinie właściwych organów,
zgłoszone uwagi i wnioski społeczeństwa,
propozycje dotyczące metod i częstotliwości przeprowadzania monitoringu
skutków realizacji postanowień dokumentu.
Krótkoterminowe cele PGN
 redukcja emisji CO2,
 zwiększenie udziału OZE w bilansie energetycznym gminy
 zmniejszenie zużycia energii
 ochrona powietrza
 zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego,
 zmniejszenie zużycia paliw kopalnych i uzależnienia od ich importu.
 pobudzenie wzrostu gospodarczego na terenie gminy z zachowaniem zasad
zrównoważonego rozwoju
 analiza potrzeb inwestycyjnych gminy w aspekcie wpływu na rozwój
gospodarki niskoemisyjnej na szczeblu lokalnym
 identyfikacja obszarów problemowych w aspekcie emisji gazów
cieplarnianych i zanieczyszczeń oraz bezpieczeństwa energetycznego gminy i
wskazanie działań służących rozwiązaniu tych problemów,
 określenie potencjału wdrażania przedsięwzięć niskoemisyjnych na terenie
gminy, zwłaszcza w odniesieniu do Odnawialnych Źródeł Energii,
nowoczesnych technologii oraz innowacji,
 optymalizacja wykorzystania funduszy UE z perspektywy finansowej 2014 –
2020,
Długoterminowe cele PGN
Długoterminowe cele sporządzania i wdrażania PGN








Rozwój niskoemisyjnych źródeł energii,
Poprawa efektywności energetycznej,
Poprawa efektywności gospodarowania surowcami i paliwami,
Rozwój i wykorzystanie technologii niskoemisyjnych,
Zapobieganie powstawaniu oraz poprawa efektywności gospodarowania
odpadami,
Promocja nowych wzorców konsumpcji,
Rozwój nowych kierunków kształcenia i umiejętności
 (slajdy 38,41, 42 – na podstawie prezentacji p. Ewy Winkowskiej)
Cel główny Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko
(POIiŚ 2014-2020)
Wsparcie gospodarki efektywnie korzystającej z zasobów i przyjaznej
środowisku oraz sprzyjającej spójności terytorialnej i społecznej.
„Podstawą jest budowa gospodarki niskoemisyjnej, w ramach której najbardziej
oszczędnym sposobem redukcji emisji jest efektywne korzystanie z istniejących
zasobów energii.
W przypadku Polski obszary wykazujące największy potencjał poprawy
efektywności energetycznej to budownictwo (w tym publiczne i mieszkaniowe),
ciepłownictwo oraz transport.
W dalszym ciągu należy zatem podejmować działania związane z
modernizacją energetyczną budynków, z uwzględnieniem wysokosprawnych
źródeł ciepła oraz modernizacji sieci dystrybucji ciepła, jako przynoszących
najwyższy efekt oszczędności energii.”
*) Slajdy 43 – 50 na podstawie Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014 – 2020
oraz prezentacji p. Ewy Winkowskiej
Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 (POIiŚ)
Głównymi beneficjentami nowego programu będą podmioty publiczne, w tym
jednostki samorządu terytorialnego oraz przedsiębiorcy, w szczególności duże
firmy.
Priorytety POIiŚ 2014-2020 to:
 Zmniejszenie emisyjności gospodarki - poprawa efektywności energetycznej
i wykorzystanie odnawialnych źródeł energii w przedsiębiorstwach, sektorze publicznym
i mieszkaniowym, promowanie strategii niskoemisyjnych, rozwój i wdrażanie
inteligentnych
systemów dystrybucji,
a także promowanie
wykorzystania
wysokosprawnej kogeneracji;
 Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu - rozwój infrastruktury
środowiskowej, ochrona i zahamowanie spadku różnorodności biologicznej, poprawa
jakości środowiska miejskiego, dostosowanie do zmian klimatu, gospodarka wodnościekowa i gospodarka odpadowa;
 Rozwój infrastruktury transportowej przyjaznej dla środowiska i ważnej w skali
europejskiej - rozwój drogowej i kolejowej infrastruktury, połączeń niskoemisyjny
transport miejski, transport morski i śródlądowy, poprawa bezpieczeństwa w ruchu
lotniczym, inteligentne systemy transportowe;
 Poprawa bezpieczeństwa energetycznego - rozwój inteligentnych systemów
dystrybucji, magazynowania i przesyłu gazu ziemnego i energii elektrycznej, budowa i
rozbudowa magazynów gazu ziemnego;
I. OŚ PRIORYTETOWA - Zmniejszenie emisyjności gospodarki
Zakres wsparcia (ogólnie):
 produkcja oraz wykorzystanie odnawialnych źródeł energii (OZE) oraz sieci
przesyłu i dystrybucji dla OZE;
 poprawa efektywności energetycznej w przedsiębiorstwach;
 poprawa efektywności energetycznej w sektorze publicznym
i mieszkaniowym;
 rozwój i wdrażanie inteligentnych systemów dystrybucji, np. budowa
inteligentnych sieci dystrybucyjnych średniego i niskiego napięcia;
 inwestycje na rzecz ograniczenia strat energii
 kogeneracja.
•
I. OŚ PRIORYTETOWA - Zmniejszenie emisyjności gospodarki
•
Przykładowi potencjalni Beneficjenci:

jednostki samorządu terytorialnego i działające w ich imieniu jednostki
organizacyjne;

jednostki administracji rządowej oraz podległe jej organy;

organizacje pozarządowe;

spółdzielnie oraz wspólnoty mieszkaniowe;

przedsiębiorcy oraz podmioty świadczące usługi publiczne.
III. OŚ PRIORYTETOWA POIiŚ
Rozwój infrastruktury transportowej przyjaznej dla środowiska i ważnej
w skali europejskiej
W ramach osi III. połączono wybrane priorytety inwestycyjne
z celów tematycznych 4. i 7., tj.
Wspieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich sektorach
oraz
Promowanie zrównoważonego transportu i usuwanie niedoborów
przepustowości w działaniu najważniejszych infrastruktur sieciowych
Zakres wsparcia (ogólnie): wsparcie transportu publicznego
Przykładowi potencjalni Beneficjenci: organizatorzy transportu publicznego,
zarządcy infrastruktury służącej transportowi miejskiemu oraz operatorzy
publicznego transportu zbiorowego.
Priorytety Inwestycyjne z CT (cel tematyczny) 4, Oś I
PI (priorytet inwestycyjny) 4.1. Wspieranie wytwarzania i dystrybucji energii
pochodzącej ze źródeł odnawialnych, wsparcie w szczególności na
budowę i rozbudowę:
lądowych farm wiatrowych;
instalacji na biomasę;
instalacji na biogaz;
sieci przesyłowych i dystrybucyjnych umożliwiających przyłączenia jednostek
wytwarzania energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych do KSE
PI 4.2. promowanie efektywności energetycznej i korzystania z
odnawialnych źródeł energii w przedsiębiorstwach:
modernizacja i rozbudowa linii produkcyjnych na bardziej efektywne
energetycznie;
modernizacja energetyczna budynków w przedsiębiorstwach;
zastosowanie technologii efektywnych energetycznie w przedsiębiorstwie;
budowa, rozbudowa i modernizacja instalacji OZE;
zmiana systemu wytwarzania lub wykorzystania paliw i energii, zastosowanie
energooszczędnych technologii produkcji i użytkowania energii, w tym
termomodernizacja budynków;
wprowadzanie systemów zarządzania energią, przeprowadzania audytów
energetycznych (przemysłowych).
Priorytety Inwestycyjne z CT 4, Oś I
PI 4.3. wspieranie efektywności energetycznej, inteligentnego zarządzania
energią i wykorzystania odnawialnych źródeł energii w infrastrukturze
publicznej, w tym w budynkach publicznych, i w sektorze
mieszkaniowym:
modernizacja energetyczna budynków;
budowa lub modernizacja wewnętrznych instalacji odbiorczych oraz likwidacja
dotychczasowych źródeł ciepła (w tym przyłączenie do sieci ciepłowniczej);
wprowadzanie systemów zarządzania energią.
PI. 4.5. promowanie strategii niskoemisyjnych dla wszystkich rodzajów
terytoriów, w szczególności dla obszarów miejskich, w tym wspieranie
zrównoważonej multimodalnej mobilności miejskiej i działań
adaptacyjnych mających oddziaływanie łagodzące na zmiany klimatu;
budowa, rozbudowa lub modernizacja sieci ciepłowniczej i chłodniczej,
również poprzez wdrażanie systemów zarządzania ciepłem i chłodem wraz z
infrastrukturą wspomagającą;
wymiana źródeł ciepła,
rozwój transportu zbiorowego, podniesienie jego bezpieczeństwa, jakości,
atrakcyjności i komfortu, wsparcie transportu szynowego lub innych
niskoemisyjnych form transportu miejskiego.
Priorytety Inwestycyjne z CT 4, Oś I
PI 4.7. promowanie wykorzystywania wysokosprawnej kogeneracji ciepła i
energii elektrycznej w oparciu o zapotrzebowanie na ciepło użytkowe:
budowa lub przebudowa jednostek wytwarzania energii elektrycznej i
ciepła w skojarzeniu (w tym z OZE);
budowa lub przebudowa jednostek wytwarzania ciepła w wyniku której
jednostki te zostaną zastąpione jednostkami wytwarzania energii w skojarzeniu
(w tym z OZE);
budowa przyłączeń do sieci ciepłowniczych do wykorzystania ciepła
użytkowego wyprodukowanego w jednostkach wytwarzania energii elektrycznej
i ciepła w skojarzeniu wraz z budową przyłączy wyprowadzających energię do
krajowego systemu przesyłowego.
Rola PGN w perspektywie finansowej 2014 – 2020
Warunkiem uzyskania wsparcia w ramach
Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 20142020 będzie wpisanie przedsięwzięcia do uchwalonego na
terenie gminy Planu Gospodarki Niskoemisyjnej.
Planowanie energetyczne w gminie
podstawa kształtowania gospodarki niskoemisyjnej
Dziękuję za uwagę
BOŻENA HERBUŚ
NACZELNIK WYDZIAŁU KOMUNALNEGO
INŻYNIER MIEJSKI
Przewodnicząca Komisji ds. Lokalnej Polityki Energetycznej
przy Śląskim Związku Gmin i Powiatów
Sekretarz Regionalnej Rady ds. Energii
Członek Doradczej Rady Biznesu
przy Wydziale Zarządzania Politechniki Częstochowskiej
Lider Koalicji na rzecz utworzenia Krajowego Systemu
Zrównoważonego Gospodarowania Energią