Problemy inwentaryzacji typologicznej

Transkrypt

Problemy inwentaryzacji
typologicznej, fitosocjologicznej oraz siedlisk przyrodniczych
w ramach prac urządzeniowych
Roman Zielony
Zakład Urządzania Lasu SGGW
Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej, Zarząd
DGLP, BULiGL, WL.SGGW; Nagórzyce 12-13 listopada 2014 r.
Problemy inwentaryzacji typologicznej, fitosocjologicznej oraz siedlisk przyrodniczych w ramach prac urządzeniowych
Siedlisko leśne podstawą wielofunkcyjnej gospodarki leśnej, 22-23 X.1998 r.
w Ośrodku Szkolenia Ekologicznego Lasów Państwowych w Jedlni Letnisku k/ Radomia.
Zadania siedliskoznawstwa dla trwale zrównoważonej gospodarki leśnej i ochrony
siedlisk przyrodniczych; Sulęczyno 1-3 czerwca 2005 rok
Szkolenia BULiGL
Problemy określania stanu siedliska oraz typu lasu.
Zasady komputerowego wspomagania opracowania wyników pac siedliskowych
Ostrów Mazowiecka 28-29 wrzesień 2004; SIG Niepołomice 2009
Nieudane ; Siedliska bagienne (Wrocław, Lublin)
Do diagnozowania siedlisk leśnych w Polsce od początku lat 50. XX wieku
stosowana jest metoda, w której na podstawie danych o glebie, roślinności runa
oraz drzewostanie określane są typy siedliskowe lasu.
Przez ponad 60 lat stosowania metoda ta, zwaną ekologiczną, kombinowana, IBL;
była doskonalona. Niezmienne zostały jednak główne jej założenia metodyczne
i podstawowa wyróżniana jednostka – typ siedliskowy lasu.
Dzięki konsekwentnemu stosowaniu jednej metody mamy w Polsce
zdiagnozowane i skartowane wszystkie powierzchnie leśne zalesione; bez względu
na formę własności gruntów.
Najpełniejsze informacje o siedliskach leśnych posiadamy
dla terenów w zarządzie Lasów Państwowych
Grupy wilgotnościowe siedlisk w Lasach Państwowych w latach 1968-2010
1968
2000
2010
260,0
4,0
51,8
0,7
17,3
suche
świeże
wilgotne
bagienne
5 435,7
535,0
235,0
6 465,7
84,1
8,3
3,6
100,0
5 923,1
699,4
278,8
6 953,1
85,2
10,1
4,0
100,0
Stan w roku
2010
5 989,1
748,5
317,0
7 072,0
Siedliska
suche
świeże
2000
wilgotne
bagienne
1968
0%
20%
40%
60%
Powierzchnia
80%
100%
0,2
84,7
10,6
4,5
100,0
Grupy żyznościowe siedlisk w Lasach Państwowych w latach 1968-2010
1968
2810,7
43,5
1664,5
25,7
852,5
13,2
1138,0
17,6
6465,7
100,0
Bory
Bory mieszane
Lasy mieszane
Lasy
Ogółem
2000
2017,9
29,0
2127,1
30,6
1442,0
20,7
1366,1
19,6
6953,1
100,0
2010
1537,0
2108,1
1849,0
1578,3
7072,4
21,7
29,8
26,1
22,3
100,0
Stan w roku
2010
Siedliska
Bory
2000
Bory mieszane
Lasy mieszane
Lasy
1968
0%
20%
40%
60%
powierzchnia
80%
100%
Ograniczone informacje o siedliskach leśnych posiadamy
dla terenów poza Lasów Państwowych,
szczególnie własności prywatnej (ponad 1,5 mln ha)
Metoda typologiczna IBL wykorzystywana była i jest
• do diagnozowania (żyzności i wilgotności siedlisk) typów siedliskowych lasu do lat 80 . XX w.
• do diagnozowania (żyzności i wilgotności siedlisk) typów siedliskowych oraz
stanu siedlisk – od lat 80. XX w.
Wyniki prac siedliskowych były i są powszechnie wykorzystywane do planowania
hodowlano-urządzeniowego
Zagadnieniami klasyfikacji i kartowania siedlisk leśnych zajmowały i zajmują się
specjalistyczne grupy pracowników BULiGL (drużyny siedliskowe), które zaczęto
tworzyć od początku lat 70. XX w.)
Od połowy lat 90. XX w. rozpoczęto wykonywanie opracowań fitosocjologicznych
(głównie dla LKP ); które zazwyczaj wykonują siedliskoznawcy, często przy
współpracy z fitosocjologami (zawodowymi i amatorami).
Transformacja systemu gospodarczego w końcu XX wieku, zmiana ustawy o
lasach oraz wdrażanie zasad trwałej zrównoważonego gospodarki leśnej; a także
wprowadzanie naszym kraju rozwiązań przyjętych w krajach Unii Europejskiej,
w tym wyznaczanie obszarów Natura 2000; sprawiają, że przed typologią siedlisk
leśnych; siedliskoznawcami, pojawiają się nowe wyzwania, nowe zadania.
Od połowy I dekady XXI w. rozpoczęto inwentaryzację siedlisk przyrodniczych, do
której wykorzystywane są informacje zgromadzone przez BULiGL,
siedliskoznawców;
Na terenach leśnych, w szczególności w zarządzie Lasów Państwowych znaczą
część tych prac wykonują pracownicy BULiGL
W nowej sytuacji warto:
• dokonać oceny obecnego stanu typologii siedlisk leśnych w Polsce (zasad
klasyfikacji, zawansowania kartowania siedlisk leśnych, zasobów kadrowych);
• dokonać oceny zakresu przydatności i wykorzystania danych, które dostarczają
siedliskoznawcy;
• wyznaczyć kierunki rozwoju typologii siedlisk leśnych w Polsce na przyszłość
(raczej 20-40, niż 5- 10 lat).
W nowej sytuacji warto:
• dokonać oceny zakresu informacji uzyskiwanych w wyniku wykonywanych
opracowań fitosocjologicznych (inwentaryzacji
kartograficznych i opisowych)
• dokonać oceny przydatności danych z opracowań fitosocjologicznych dla
potrzeb gospodarki leśnej; w szczególności urządzania i hodowli lasu;
• wyznaczyć kierunki wykorzystania fitosocjologii w gospodarce leśnej, w lasach
gospodarczych w szczególności, na okres (raczej 20-40, niż 5- 10 lat).
Problemy inwentaryzacji
fitosocjologicznej
siedliskowej
siedlisk N2000
optymalizacja okresu wykonania prac
uaktualnienie
weryfikacja celu
doprecyzowanie celu
(weryfikacja) celu
i zakresu opracowania
korekty instrukcji
istotna nowelizacja
opracowanie
instrukcji
instrukcji
Przygotowanie kadr, wykorzystanie wyników
Pytania na które siedliskoznawcy oczekuję odpowiedzi to między innymi
• Co jest głównym celem prac siedliskowych
• Rozpoznanie warunków siedliskowych?
• Planowanie hodowlane?
• Jakie powinny być wskazówki w zakresie planowania ogólne czy szczegółowe?
• Czy obecne zasady określania stanu siedliska są wystarczające dla celów
gospodarki leśnej?
Celem ogólnym prac siedliskowych jest określenie i skartowanie (na terenie
nadleśnictwa, obrębu) typów siedliskowych lasu,
zgodnie z procedurą opisaną w
instrukcji urządzania lasu oraz ustaleniami z zleceniodawcą prac (RDLP)
Wynikiem prac siedliskowych jest opracowanie dokumentacji siedliskowej
zawierającej
• część opisową
• mapy (część kartograficzną)
Z problemów zgłaszanych przez siedliskoznawców na uwagę m.in zasługuje
potrzeba doprecyzowania głównego celu prac siedliskowych, czy jest to
1. Opisanie przyrodniczych warunków produkcji w obiekcie poprzez określenie
zasięgu poszczególnych typów siedliskowych lasu i jednostek wyróżnianych w
ich granicach oraz przygotowanie propozycji w zakresie planowania
hodowlanego (typów drzewostanów, składów odnowieniowych upraw)
2. Opisanie przyrodniczych warunków produkcji w obiekcie poprze określenie zasięgu
poszczególnych typów siedliskowych lasu i jednostek wyróżnianych w ich
granicach; a także przygotowanie propozycji w zakresie planowania hodowlanego
(typów drzewostanów, składów odnowieniowych upraw)
Przyjęcie 1 lub 2 rozwiązania istotnie wpływa na pracę i wynik prac siedliskoznawców
W przypadku 1 pracują oni jak eksperci; wyniki ich pracy nie zależą od poglądów
gospodarza terenu, zapisów w siedliskowych podstawach hodowli lasu
W przypadku 2 pracują oni pod presją, wyniki ich pracy są uzależnione od poglądów
gospodarza terenu, od zapisów w siedliskowych podstawach hodowli lasu
Jest przyjęte, że po pracach terenowych taksatorzy prezentują leśniczym,
nadleśniczemu mapy, gdzie są pokazane zasięgi wyróżnionych typów
siedliskowych lasu i innych jednostek siedliskowych oraz glebowych
Praktyka tych konsultacji dowodzi, że głównym przedmiotem zainteresowania
pracowników LP (odbiorcy prac) jest jakie są propozycje w zakresie planowania
hodowlanego; szczególnie na siedliskach borów mieszanych świeżych i lasów
mieszanych świeżych
Gospodarze terenu nie chcą dość często godzić się na określenie danego płatu
jako LMśw (co wynika z danych zgromadzonych przez siedliskoznawców)
argumentując
„a tu obecnie rośnie piękny drzewostan sosnowy” lub z „panującą sosną”
lub przedstawiają argument
„poza sosną tu nic innego tu nie urośnie”
Czasami próbują wetować ustalony typ siedliskowy lasu
do pozostałych informacji dostarczanych przez siedliskoznawców, np.: do podtypu
gleby, stanu siedliska itp. gospodarze terenu często przywiązują mniejszą uwagę
• Za jeden ze słabiej opracowanych rozdziałów dokumentacji siedliskowej z kolei
często można uznać rozdział rola lasotwórcza gatunków drzew w obiekcie co
powinno być podstawą propozycji dla hodowli lasu
• W rozdziale tym powinien być przedstawiony szeroki opis występowania
gatunków drzew, rzadziej gatunków krzewów, w ramach typów siedliskowych
lasu oraz jednostek siedliskowych niższego rzędu (wariantu uwilgotnienia TSL,
stanu siedliska) i jednostek glebowych (utworów geologicznych, typów, podtypów
gleb i gatunków gleb)
Rola lasotwórcza gatunków w kartowanym obiekcie oraz spodziewane zmiany warunków
siedliskowych (uwilgotnienia gleb, zmian klimatycznych?) powinny być podstawą do propozycji
w zakresie planowania hodowlanego
Propozycje siedliskoznawców w zakresie planowania hodowlanego powinny być ogólne
i uwzględniać nie tylko TSL ale także wariant uwilgotnienia TSL (LMśw1, LMśw 2)
oraz rodzaj siedliska (utwór geologiczny oraz typ i podtyp gleby - jeżeli jest taka
potrzeby geologię)
Propozycje do planowania zawarte w operatach siedliskowych są obecnie
Propozycje dobre, zbyt szczegółowe
Leśnictwo
Utwór geol.
Podtyp gleby
Jw., Lp, Św
A
BRk, BRb
Jw., Lp, Św
B
BRb, Bw
TSL
Typ
drzewostanu
Gat. dom. I
p
Gat.
pomocnicze I p
LMGśw 1
Bk
Jd, Md, Św
LMGśw 2
Jd
Bk, Md, Św
Gat. pan. I
współpan.
IIp
Propozycje złe, nie powinny być przyjęte
TSL
LMśw
Typ d-stanu
Orientacyjny skład odnowień
Db-So
So 40% Db 30 i inne 30
So-Db
Db 50% So 30% Lp, Jw i inne 20
Jd
Jd 70% So i inne 30%
Bk
Bk 70% Jd, Db, Jw., Lp i inne 30%
Propozycje do planowania jakie powinny
Propozycje
Leśnictwo
Utwór geol.
Podtyp gleby
Db-Bk
A
BRk, BRb
So-Jd
B
BRb, Bw
TSL
Typ lasu
LMGśw 1
LMGśw 2
Gat. dom. I
p
Gat.
pomocnicze I p
Gat. pan. I
współpan.
IIp
W obecnie obowiązujący instrukcjach pojawił się podział
Typ drzewostanu
Przyrodniczy typ drzewostanu
Czy to jest z przyrodniczego pkt widzenia własciwe?
Propozycje które zgłaszają siedliskoznawcy to między innymi
• Zmiany w zakresie wykorzystanie SIGu
nie tylko dla wybranych wzorcowych powierzchni typologicznych
szczególnie w płatach na pograniczu LM/BM itp.
• Zmiany w liczbie wykonanych powierzchni typologicznych i analiz
Czy powinny być wykonywane analizy dla 20 powierzchni wzorcowych
reprezentujących ten sam podtyp gleby
Propozycje RZ
Przyjąć, że np. dane z 20% powierzchni typologicznych – dane o glebie
powinny być poddane dodatkowym analizom;
gleby porolne;
Tereny osuszone
biologia gleb
nie zwiększać kosztów opracowana
Propozycje które zgłaszają siedliskoznawcy to między innymi
•
Zmiany w technologii prac, by każdy podtyp gleby był reprezentowany przez
przynajmniej jedną powierzchnię typologiczną, dla której wykonane zostaną analizy
laboratoryjne gleby
Siedliskoznawcy oczekują nowej wersji
siedliskowych podstaw hodowli lasu
w obecnych SPHL jest wiedza z lat 70-80 XX wieku
Wytyczne do planowania hodowlanego powinny być dla określonych obszarów
Polski np. dla grup mezoregionów przyrodniczo-leśnych
Problemy inwentaryzacji fitosocjologicznej
Opracowania fitosocjologiczne zlecane przez RDLP, wykonywane na powinny
być według procedur określonych w
„Instrukcji wyróżniania i kartowania w Lasach Państwowych typów
siedliskowych lasu oraz zbiorowisk roślinnych” ; wydanej w roku 2012.
Opracowania fitosocjologiczne wykonywane są zazwyczaj przez specjalistyczne
drużyny BULiGL we współpracy z fitosocjologami - pracownikami jednostek
badawczo-naukowych lub prywatnych firm specjalistycznych firm bądź organizacji
pozarządowych
Opracowania fitosocjologiczne wykonywane BULiGL są obecnie bardzo różne pod
względem treści
często różnią się istotnie od zapisów instrukcji
zawierają rozwiązania zaproponowane przez lokalnych ekspertów
Niektóre nie zawierają wskazówek w zakresie planowania hodowlanego
Uwagi jakie zgłaszają wykonawcy opracowań fitosocjologicznych
• Nazewnictwo zespołów roślinnych – lista jest dowolna,
• ranga jednostek jakie są opisywane i kartowane jest różna (dowolna)
Największe problemy są z wyróżnianiem zespołów na granicy, poza granicami ich
zasięgu (kierują się podręcznikiem prof. J.M. Matuszkiewicza)
Są problemy z nazewnictwem jednostek roślinności aktualnej
Uwagi jakie zgłaszają wykonawcy opracowań fitosocjologicznych cd
Są problemy z określaniem stanu zbiorowisk; szczególnie w młodszych fazach
rozwojowych lasów gospodarczych
Zapisy instrukcji są być może dobre z fitosocjologicznego punktu widzenia,
są złe pkt widzenia gospodarczego, głównie odnośnie stanu zbiorowiska formy
zniekształcenia (np. juwenalizacja, wątpliwe – neofityzacja,
Uwagi jakie zgłaszają wykonawcy opracowań fitosocjologicznych cd
Jakie są wytyczne fitosocjologów dla planowania hodowlanego?
Hodowla lasu, urządzanie lasu nie znają zespołów roślinnych? –
jaką rębnię i TD proponować dla grądu wysokiego,
dla różnych podzespołów świetlistej dąbrowy
Propozycją TD podawane w opracowaniach fitosocjologicznych są najczęściej
budowane w oparciu o siedliskowy typ lasu?
Inne propozycje odnośnie z zakresu wykorzystania informacji
zdobywanych na powierzchniach typologicznych i fitosocjologicznych
Jeden wspólny formularz do opisu powierzchni
Wykorzystanie wyników w zależności od potrzeb
Inne propozycje odnośnie z zakresu wykorzystania informacji
zdobywanych na powierzchniach typologicznych i fitosocjologicznych
Jeden wspólny formularz do opisu powierzchni
Wykorzystanie wyników w zależności od potrzeb
Vaccinium myrtyllus
4.4
III
2200
6
Vaccinium myrtyllus
(4)4
4
(5) 7
Prace siedliskowe, klasyfikacja i kartowania siedlisk leśnych, na
zlecenie RDLP wykonywane są według procedur określonych w
„Instrukcji wyróżniania i kartowania w Lasach Państwowych typów
siedliskowych lasu oraz zbiorowisk roślinnych”; wydanej w roku 2012.
Jest to część II Instrukcji urządzania lasu, która jest załącznikiem do
Zarządzenia nr 55 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dnia
21 listopada 2011r.
Opracowania dotyczące siedlisk przyrodniczych, zlecane
zazwyczaj przez RDOŚ, rzadziej RDLP, wykonywane na powinny
być według procedur określonych w
Brak Instrukcji; wykorzystywane są informacje podane w
przewodniku oraz materiały dostępne w RDOŚ, a szczególnie w
nadleśnictwach
Opracowania dotyczące siedlisk przyrodniczych wykonywane są zazwyczaj
przez specjalistyczne drużyny BULiGL we współpracy z fitosocjologami pracownikami jednostek badawczo-naukowych lub prywatnych firm
specjalistycznych firm bądź organizacji pozarządowych

Problemy inwentaryzacji typologicznej

Transkrypt

Podobne dokumenty

Tematy prezentacyjnej sesji terenowej

INSTYTUCJA: Politechnika Gdańska, Dział Ewidencji Majątkowej i

Firmy Leśne - Przeciw komisji

więcej

Zarządzenie Nr 34/2006 Wójta Gminy Krasne z dnia 29 grudnia

Zarządzenie nr 14 W sprawie rocznej inwentaryzacji magazynu

Zaborski Park Krajobrazowy - Inwentaryzacja sów leśnych