dr hab. Ireneusz Gielata

Imię i nazwisko: Ireneusz Gielata
Tytuł/stopień naukowy: doktor habilitowany
Obszar/dziedzina nauk: nauki humanistyczne
Dyscyplina: literaturoznawstwo
Stanowisko pracy na Wydziale Humanistyczno-Społecznym ATH: prof. nadzwyczajny ATH w
Katedrze Literatury i Kultury Polskiej
Kontakt/e-mail: [email protected]
Tytuł magistra filologii polskiej (UŚ, 1992)
Praca magisterska: Funkcja źródła w powieści „Tylko Beatrycze” Teodora Parnickiego
Stopień doktora nauk humanistycznych (UŚ, 1999)
Rozprawa doktorska: „Rozdwojony w sobie” Teodora Parnickiego – ujęcie tematyczne (książka:
Nad studnią Ateny. O „Rozdwojonym w sobie” Teodora Parnickiego, Bielsko-Biała 2006).
Stopień naukowy doktora habilitowanego (UŚ, 2012)
Rozprawa habilitacyjna: Bolesław Prus na progu nowoczesności, Bielsko-Biała 2011.
Główne zainteresowania badawcze (w formie opisu, w punktach):
Zajmuje się zagadnieniami dotyczącymi teorii i historii powieści, teorii narracji historycznej, a w
obrębie historii literatury – genealogią polskiej (szerzej europejskiej) nowoczesności oraz badaniem
związków muzyki i plastyki dziewiętnastowiecznej z literaturą; w szczególności zajmuję się
twórczością Bolesława Prusa i Henryka Sienkiewicza oraz doświadczeniem „straty” w nowoczesności
(pracuję nad monografiami: Utracone strony bycia, Nowocześni w świecie Darwina)
Najważniejsze książki/monografie naukowe (autorskie i pod redakcją):
AUTORSKIE KSIĄŻKI NAUKOWE
1. I. Gielata, Nad studnią Ateny. O „Rozdwojonym w sobie” Teodora Parnickiego. Wyd. ATH
Bielsko-Biała 2006, s. 192.
2. I. Gielata, Bolesław Prus na progu nowoczesności. Wyd. ATH Bielsko-Biała 2011, s. 245.
3. Teodor Parnicki, Tylko Beatrycze. Wstęp R. Koziołek, opracowanie tekstu i komentarze I.
Gielata, BN I, nr 304, Wrocław 2001.
PUBLIKACJE ZBIOROWE POD REDAKCJĄ
1. Pytanie o nowoczesność, „Świat i Słowo” nr 1 (4) 2005, red. I. Gielata, R. Koziołek, s. 289.
2. Fotografia. Spojrzenie literackie i filmowe, Katowice, 2009, wstęp i red. I. Gielata, T. Bielak, s.
113.
3. Zmagania z Darwinem, „Świat i Słowo” nr 1 (14) 2010, red. I. Gielata, R. Koziołek, s. 266.
4. Granice ludzkiej natury, „Świat i Słowo” nr 1 (18) 2012, red. I. Gielata, R. Koziołek, s. 216.
5. Zaczytani, Tom jubileuszowy dla Profesor Anny Węgrzyniak, Bielsko-Biała 2012,
wprowadzenie i red. I. Gielata, M. Bernacki, T. Bielak, K. Koziołek, s. 330.
6. T. Parnicki, Tylko Beatrycze, przypisy I. Gielata, Warszawa 2009 w serii Biblioteka „Polityki”
– Polska literatura współczesna t. XXX.
Lista najważniejszych recenzowanych artykułów naukowych odzwierciedlających główne
zainteresowania badawcze:
ARTYKUŁY W CZASOPISMACH I ROZDZIAŁY W PRACACH ZBIOROWYCH
1. I. Gielata, „Nie-samowite” lustra. Z rozmyślań nad „Lalką” Bolesława Prusa, [w:] „Świat
i Słowo” nr 1 (2) 2004, s. 185-201.
2. I. Gielata, R. Koziołek, Nasza szkapa – przypowieść antropologiczna, [w:] „Świat i
Słowo” nr 1 (4) 2005, s. 169-184.
3. I. Gielata, Jan Paweł II wobec nowoczesności, [w:] Hermeneutyka w nauczaniu Jana
Pawła II, pod redakcją A. Węgrzyniak i ks. L. Łysienia, Wyd. <<scriptum>>, BielskoBiała 2006, s. 103-110.
4. I. Gielata, Martwe wody. O pewnym środkowoeuropejskim toposie, [w:] Człowiek w
świecie kultury, języka, edukacji, pod red. D. Pluty-Wojciechowskiej i W. Adamczyka,
Bielsko-Biała 2006, s. 303-308.
5. I. Gielata, „Pani Darwin” – o odstąpionym temacie Miłosza, [w:] „Świat i Słowo” nr 1
(6) 2006, s. 247-26.
6. I. Gielata, Motyw Mannowej studni w „Rozdwojonym w sobie” Teodora Parnickiego, [w:]
Świat techniki i humanistyki, pod red. E. Tokarza, Bielsko-Biała 2007, s. 255-257.
7. I. Gielata, Przeszłość w kolorach sepii („Esther” Stefana Chwina), [w:] Literatura polska
po przełomie 1989 roku, redakcja S. Gawliński, S. Siwor, Kraków 2007, s. 93-98.
8. I. Gielata, Waga dymu. O gadaninie w filmie „Dym”, [w:] „Świat i Słowo” nr 2 (11) 2008,
s. 193-203.
9. I. Gielata, Niemoc słowa. O formie „powieści sztafetowej” Teodora Parnickiego, [w:]
Przez słowo – w słowach – o słowach, pod red. ks. T. Borutki i A. Węgrzyniak, przy
współudziale A. Matuszek, Bielsko-Biała, 2009, s. 183-191.
10. I. Gielata, Kronikarze nowoczesności – Słonimski i Prus, [w:] Czytanie Dwudziestolecia
II. Pod red. E. Hurnikowej i E. Wróbel, Częstochowa 2009, s. 151-158.
11. I. Gielata, Piętno darwinizmu, [w:] „Świat i Słowo” nr 1 (14) 2010, s. 49-62.
12. I. Gielata, Nowoczesny panteizm – o wspólnocie wielkomiejskiego tłumu, [w:] Wspólnoty
opisane. Zjawisko wspólnotowości w perspektywie interdyscyplinarnej, red. M. Kopczyk,
Bielsko-Biała 2011, s. 146-153.
13. I. Gielata, R. Koziołek, Coraz piękniejsze potwory, [w:] „Świat i Słowo” nr 1 (18) 2012, s.
9-11.
14. I. Gielata, Zasłuchana i zapatrzeni… – O „Damie z pieskiem” Czechowa i „Lektorze”
Schlinka, [w:] Zaczytani, Tom jubileuszowy dla Profesor Anny Węgrzyniak, pod red. M.
Bernackiego, T. Bielaka, I. Gielaty, K. Koziołek, Bielsko-Biała 2012, s. 319-330.
15. I. Gielata, M. Bernacki, T. Bielak, K. Koziołek, Zaczytani, Tom jubileuszowy dla Profesor
Anny Węgrzyniak, pod red. M. Bernackiego, T. Bielaka, I. Gielaty, K. Koziołek, BielskoBiała 2012, s. 5-7.
16. I. Gielata, Rozbieranie rodziny Horniczów. O „Braciach” Elizy Orzeszkowej, [w:] Sekrety
Orzeszkowej, pod red. G. Borkowskiej, M. Rudkowskiej, I. Wiśniewskiej, Warszawa
2012, s.103-114.
17. I. Gielata, Paryż i Warszawa, Yonville-l Abbaye i Iksinów – miasta i miasteczka w
twórczości realistów, [w:] „Świat i Słowo” nr 2 (19) 2012, s. 161-176.
18. I. Gielata, Zawód – nowoczesny felietonista (przypadek Henryka Sienkiewicza i Bolesława
Prusa), w: Transdyscyplinarność badań nad komunikacją. T. 3 Tożsamość dziennikarza,
pod red. M. Kity i M. Ślawskiej, Katowice 2013, s. 178-196, ISSN 0208-6336, ISBN 97883-226-2213-1.
19. I. Gielata, Obrazy czy wyrazy? Prusa uwagi o relacji między znakiem a rzeczywistością,
[w:] Realiści, realizm, realność. W stulecie śmierci Bolesława Prusa, red. naukowa: E.
Paczoska, B. Szleszyński, D.M. Osiński, Warszawa 2013, s. 291-302, ISBN: 978-837982-001-6.
20. I. Gielata, Narracyjne wyrwy. „Rozdwojony w sobie” w świetle „Dzienników z lat
osiemdziesiątych” Teodora Parnickiego, [w:] „Świat i Słowo”, nr 1 (20) 2013, s. 101-112;
ISSN 1731-3317.
21. I. Gielata, Pompa nowoczesności. Bolesław Prus o pieniądzach i giełdzie, [w:] „FA-art" nr
3 (93) 2013, s. 12-25.
22. I. Gielata, „Zmierzch zaimków dzierżawczych” – lampa naftowa i gazowa a
doświadczenie nowoczesności, [w:] „Świat i Słowo”, nr 2 (21) 2013, s. 235-247; ISSN
1731-3317.
23. I. Gielata, Uwagi o życiu wędrownym, [w:] Góry i wędrownie, Prace ofiarowane
Profesorowi Tomaszowi Stępniowi, red. J. Pacuła, Bielsko-Biała 2014, s. 192-204 ISBN:
978-83-63713-67-6.
24. I. Gielata, Zjeżone włosy Stanisława Wokulskiego a Prusowska teoria gestu, [w]: Poetyka
gestów. Język – literatura – kultura, pod red. T. Bielaka, J. Pacuły i L. RomaniszynZiomek, Bielsko-Biała 2014, s. 106-116; ISBN 978-83-63713-66-9 (książka w wersji
elektronicznej: www.projektowanie-komunikacji.ath.bielsko.pl/index.php/aktualnosci/)
25. I. Gielata, Choroba czytania, [w:] Zamieranie fikcji, red. M. Ładoń, G. Olszański,
Katowice 2014, s. 213-235; ISBN 978-83-64844-00-3.
26. I. Gielata, Zmierzch różnic, [w:] Dostrzec różnicę, red. T. Bielak, R. Pysz, Bielsko-Biała
2014, s. 39-52; ISBN 978-83-63713-79-9.
27. I. Gielata, „Święta” Sońka „od Niezliczonych Boleści” (o „Sońce” Ignacego
Karpowicza), [w:] „Świat i Słowo”, nr 2 (23) 2014, s. 185-195; ISSN 1731-3317.
28. I. Gielata, „Szalejący morbus” nowoczesności. O chorobach poza prawami i taksonomią
medyczną (wokół „Dzieła Garrenów” Sándora Máraiego), [w:] Literatura piękna i
medycyna, red. M. Gonczar, P. Wilczek, Kraków 2015, s. 239-257; ISBN 978-83-7354553-3.
29. I. Gielata, Iperyt – o cezurze w nowoczesności (felietonistyka Antoniego Słonimskiego i
Bolesława Prusa), [w:] Skamander. T. 11, Reinterpretacje, pod red. M. Tramera i A.
Wójtowicz, Katowice 2015, s. 59-71; ISBN 978-83-8012-384-7; ISSN 0208-6336.
30. I. Gielata, „Tak być musi? – wariacje na temat interpretacji na przykładzie „Wielkiego” Elizy
Orzeszkowej [w:] „Świat i Słowo”, nr 1 (24) 2015, s. 47-58; ISSN 1731-3317.
Członkostwo w zespołach redakcyjnych, radach wydawniczych i innych instytucjach
naukowych:
Członek Komitetu Redakcyjnego pisma naukowego „Świat i Słowo” (od 2004) [8 pkt. KBN]
Członek Komisji Historycznoliterackiej PAN, Oddział w Katowicach (od 2006)
Członek Towarzystwa Literackiego im. Teodora Parnickiego
Znajomość języków obcych:

język angielski