Stany zapalne sutka - etiologia, rozpoznanie i leczenie

genetyk.pl
Stany zapalne sutka - etiologia, rozpoznanie i
leczenie
Zapalenie gruczołu sutkowego może występować w czasie lub poza okresem laktacji. Pod
względem etiologicznym, najczęściej występuje zakażenie gronkowcem złocistym, rzadziej
paciorkowcami lub bakteriami beztlenowymi. Istotne jest wczesne rozpoznanie na
podstawie charakterystycznych objawów i wdrożenie leczenia. W niektórych przypadkach,
jeżeli dochodzi do wytworzenia ropnia, konieczna jest interwencja chirurgiczna.
Zapalenie gruczołu sutkowego jest najczęstszym powikłaniem okresu laktacji. Szacuje się, że
występuje u około 20% kobiet w przypadku 6-miesięcznego okresu karmienia piersią [1]. Zapalenie
sutka może dotyczyć tkanki łącznej znajdującej się pomiędzy przewodami mlecznymi (cellulitis),
przewodów mlecznych (adenitis) lub może dojść do wytworzenia ropnia. Adenitis rozwija się u
około 24% kobiet z cellulitis, natomiast ropień piersi dotyczy 5% kobiet cierpiących na zapalenie
sutka [2].
Zapalenie sutka może wystąpić także poza okresem laktacji, choć zdarza się to znacznie rzadziej.
Jest to tzw. pozapołogowe zapalenie sutka. Obserwuje się dwa szczyty zachorowania - u kobiet
przed 30 rokiem życia (60% przypadków) i pomiędzy 50 a 60 rokiem życia.
Etiologia
Pod względem mikrobiologicznym, połogowe zapalenie sutka najczęściej spowodowane jest
infekcję gronkowcem złocistym (Staphylococcus aureus) - 95% przypadków. Zupełnie inne
spektrum bakteriologiczne obserwuje się w przypadku pozapołogowego zapalenia sutka - w 40%
Staphylococcus aureus, w pozostałych - gronkowce koagulozoujemne, paciorkowce tlenowe oraz
beztlenowce. Częściej występują także zakażenia mieszane [3].
Punktem wyjścia dla zapalenia sutka w okresie laktacji są zazwyczaj przewody mleczne, w których
doszło do zastoju, spowodowanego najczęściej nieprawidłowym opróżnianiem piersi podczas
karmienia, bądź pęknięć w obrębie brodawki sutkowej. Uszkodzenia brodawki sutkowej często
zdarzają się w pierwszych dniach karmienia. Źródłem patogenów jest zwykle jama ustna dziecka.
"Nieprawidłowe wydzielanie w gruczole piersiowym
pojawia się zazwyczaj w efekcie zaburzeń hormonalnych.
Nadmiernie wysoki poziom prolaktyny, który może mieć
charakter przewlekający się lub przerywany, może być
spowodowany działaniem leków, stresu lub hormonów. "
Czynniki predysponujące do wystąpienia połogowego zapalenia sutka to [4]:
© 2000-2017 Activeweb Medical Solutions. Wszelkie prawa zastrzeżone.
str. 1/3
genetyk.pl
- sporadyczne karmienie piersią,
- nieprawidłowe przystawianie dziecka do piersi,
- nadmierne wytwarzanie mleka,
- uszkodzenie brodawki sutkowej,
- choroba matki lub dziecka,
- ucisk piersi (zbyt ciasny biustonosz, pasy samochodowe itp.),
- stres i przemęczenie matki,
- niedożywienie lub anemia u matki.
W przypadku zapalenia pozapołogowego, dochodzi zazwyczaj do wtórnego nadkażenia
bakteryjnego w przypadku zastoju w przewodach mlecznych. Nieprawidłowe wydzielanie w
gruczole piersiowym pojawia się zazwyczaj w efekcie zaburzeń hormonalnych. Nadmiernie wysoki
poziom prolaktyny, który może mieć charakter przewlekający się lub przerywany, może być
spowodowany działaniem leków, stresu lub hormonów. W efekcie pojawia się wyciek z piersi, a
jeśli wydzielina z jakichś powodów nie może znaleźć ujścia na zewnątrz, dochodzi do zastoju i
poszerzenia przewodów mlecznych.
Objawy i leczenie
"Ropnie gruczołu sutkowego zazwyczaj mają postać
stożka, zwróconego podstawą do ściany klatki piersiowej.
Na ogół nie stwierdza się powiększenia węzłów chłonnych
pachy, natomiast może pojawiać się gorączka, żywa
bolesność uciskowa oraz samoistna."
Jednym z pierwszych objawów połogowego zapalenia sutka jest zaczerwienienie skóry nad
zajętym fragmentem piersi. Pojawia się bolesność miejscowa, zwiększenie spoistości i obrzęk.
Czasami występuje gorączka i dreszcze. We wczesnym okresie zapalenia zwykle zastosowanie
antybiotykoterapii oraz systematyczne udrożnianie zatkanego przewodu poprzez przystawianie
dziecka do piersi lub masaż, prowadzi do szybkiego wyleczenia. W przeciwnym razie dochodzi do
wytworzenia ropnia. Zgodnie z wytycznymi WHO, należy pobrać mleko do badania
bakteriologicznego i określenia antybiogramu, w przypadku braku poprawy po dwóch dniach
stosowania empirycznej antybiotykoterapii, ale także w przypadku nawracającego zapalenia piersi,
zapalenia piersi, do którego doszło w trakcie hospitalizacji lub w ciężkich przypadkach [5].
W okresie przed zropieniem można podawać leki hamujące laktację (bromokryptyna).
Ropnie gruczołu sutkowego zazwyczaj mają postać stożka, zwróconego podstawą do ściany klatki
piersiowej. Na ogół nie stwierdza się powiększenia węzłów chłonnych pachy, natomiast może
pojawiać się gorączka, żywa bolesność uciskowa oraz samoistna. W niektórych przypadkach może
pojawiać się objaw chełbotania. Ropnie, które są zlokalizowane blisko skóry, mogą ulec
samoistnemu przebiciu i opróżnieniu.
Jeżeli ropień jest duży, wielokomorowy, konieczna jest interwencja chirurgiczna. Ropień nacina się
pod kontrolą USG, lub jeżeli nie ma takiej możliwości, w miejscu największej bolesności w
© 2000-2017 Activeweb Medical Solutions. Wszelkie prawa zastrzeżone.
str. 2/3
genetyk.pl
znieczuleniu miejscowym. Istotne jest, aby dokładnie otworzyć jamę ropnia i rozerwać wszystkie
komory. Po otwarciu, prowadzi się drenaż ropnia przez osobne nacięcie lub ranę pierwotną. Należy
pamiętać o stosowaniu antybiotykoterapii, najlepiej na podstawie antybiogramu z posiewu treści
ropnej. Niestety w około 50% przypadków dochodzi do zaniku laktacji.
W przypadku pozapołogowego zapalenia sutka, wiodącym objawem jest bolesny, powierzchowny
naciek na granicy otoczki brodawki sutkowej. Skóra nad zmianą jest ocieplona i zaczerwieniona.
Zmiany mogą ustąpić samoistnie lub doprowadzić do powstania ropni. Dzieje się tak w około 50%
przypadków.
Leczenie polega na nakłuciu ropnia i pobraniu materiału do badania bakteriologicznego, a
następnie antybiotykoterapia celowana. W niektórych przypadkach konieczne jest nacięcie i
tamponowanie ropnia. Niektóre ropnie, które są położone w okolicy podsutkowej mogą przebić się
samoistnie. Niestety schorzenie to często nawraca (30% przypadków), dlatego też istotne jest
znalezienie przyczyny nadmiernego wydzielania prolaktyny i mastopatii z rozszerzonymi
przewodami mlecznymi [6].
W różnicowaniu zmian zapalnych sutka, należy także wziąć pod uwagę nowotworowy charakter
zmian - postać zapalną raka sutka i chorobę Pageta.
Podsumowując, właściwe postępowanie w stanach zapalnych sutka, obejmuje przede wszystkim
skuteczną prewencję. Większość połogowych zapaleń sutka występuje u pierworódek, dlatego tak
istotna jest odpowiednia edukacja i pomoc pacjentkom jeszcze podczas pobytu w szpitalu
położniczym. W przypadku pojawienia się objawów zapalenia, należy szybko wdrożyć odpowiednie
postępowanie terapeutyczne.
W pozapołogowym zapaleniu sutka, istotne jest znalezienie przyczyny, gdyż schorzenie często
przybiera charakter nawracający i przewlekły.
© 2000-2017 Activeweb Medical Solutions. Wszelkie prawa zastrzeżone.
str. 3/3