Model zarządzania zasobami ludzkimi na lokalnym rynku pracy

POLITECHNIKA POZNAŃSKA
WYDZIAŁ INŻYNIERII ZARZĄDZANIA
ROZPRAWA DOKTORSKA
STRESZCZENIE
MODEL ZARZĄDZANIA ZASOBAMI LUDZKIMI
NA LOKALNYM RYNKU PRACY
mgr Tomasz Telep
Promotor:
dr hab. Agnieszka Merkisz-Guranowska, Profesor Politechniki Poznańskiej
Poznań, 2014
Praca poświęcona jest zagadnieniu zarządzania lokalnym rynkiem pracy, które ma
prowadzić do ograniczenia poziomu bezrobocia w skali lokalnej.
Wyjątkowo duże możliwości w tym zakresie stwarza rynek pracy w Polsce, bowiem okres
transformacji systemowej wywołał bezrobocie w niepokojąco dużej skali ze wszystkimi
negatywnymi konsekwencjami, a podejmowane działania zmierzające do ograniczenia
bezrobocia nie przynoszą zadowalających rezultatów.
Negatywne skutki bezrobocia są przedmiotem szczególnego zainteresowania władz
państwowych, w tym organizacji rządowych oraz samorządów terytorialnych. Podejmowane
są różnorodne przedsięwzięcia i powoływane instytucje, których zadaniem jest ograniczenia
rozmiarów bezrobocia lub przeciwdziałanie temu zjawisku. Działalność publicznych służb
zatrudnienia jest regulowana przepisami prawnymi i prowadzona przez powołane w tym celu
instytucje państwowe, które tworzą system zarządzania rynkiem pracy w skali lokalnej,
regionalnej i państwowej. Jak dotąd działalność tego systemu jest mało skuteczna, o czym
świadczy wielkość stopy bezrobocia utrzymująca się na dwucyfrowym poziomie. Stosowane
przez urzędy pracy aktywne formy ograniczenia bezrobocia są często nieuzasadnione w
określonym środowisku, a w skali kraju nie rozwiązują problemów bezrobocia. Analiza
efektów podejmowanych w Polsce przedsięwzięć w zakresie ograniczenia bezrobocia
wskazuje na potrzebę zmian tej działalności, w kierunku wprowadzenia systemowych
rozwiązań zmierzających do zapewnienia ciągłości zatrudnienia.
Zasadne jest więc pytanie o celowość dalszego funkcjonowania systemu zarządzania
zasobami ludzkimi w aktualnym układzie i prowadzenia tego typu polityki ograniczenia
bezrobocia, a w następstwie poszukiwanie skutecznych rozwiązań. Istnieje zatem potrzeba
wdrażania innych rozwiązań, które dotyczą głównie zmian organizacyjnych i funkcjonalnych
organizacji odpowiedzialnych za zarządzanie bezrobociem oraz szerzej zasobami ludzkimi.
Zarządzanie lokalnym rynkiem pracy nie może ograniczać się do pośrednictwa między
pracodawcami i poszukującymi pracy oraz do podejmowania mało efektywnych form
przeciwdziałania zjawisku bezrobocia. Powinno zapewnić pracownikowi utrzymanie ciągłości
zatrudnienia
przez
sprawnie
funkcjonujący
system
wykorzystujący
szczegółową
i
systematyczną analizę, który w odpowiednim czasie będzie sygnalizował konieczność podjęcia
określonych działań dla zachowania ciągłości zatrudnienia. Szczególnego znaczenia nabiera w
tym kontekście działalność agencji pośrednictwa pracy, których zakres działań powinien zostać
2
rozszerzony o analizę informacji dotyczących pracownika i pracodawcy oraz o realizację
procesu dopasowania pracownika do popytu na pracę.
Stosowane przez te instytucje aktywne formy ograniczenia bezrobocia są często
nieuzasadnione w określonym środowisku, a w skali kraju nie rozwiązują problemów
bezrobocia. Zasadne jest więc pytanie o celowość dalszego prowadzenia tego typu polityki
ograniczenia bezrobocia oraz o możliwość wprowadzenia innych rozwiązań.
Istota głównego problemu badawczego sprowadza się do odpowiedzi na pytanie w jaki
sposób zarządzać lokalnym rynkiem pracy, aby osiągnąć wysoki poziom zatrudnienia i w jaki
sposób dobierać narzędzia polityki prozatrudnieniowej uwzględniające specyfikę rynku.
Należy zatem określić jak powinien funkcjonować system zarządzania lokalnym rynkiem
pracy zapewniający jak najpełniejsze wykorzystanie zasobów siły roboczej.
Hipotezę badawczą sformułowano w następujący sposób:
Uwzględnienie specyfiki lokalnego rynku pracy w sposobie dostosowania popytu do podaży
siły roboczej i wprowadzenie rozwiązań na poziomie lokalnym, a nie ogólnokrajowym,
przyczyni się do ograniczenia stopy bezrobocia.
Zasadniczym celem rozprawy jest opracowanie modelowego systemu zarządzania
lokalnym rynkiem pracy, który umożliwi ograniczenie poziomu bezrobocia i pozwoli na
wykorzystanie potencjału gospodarczego regionu.
Sformułowane w powyższy sposób założenia metodologiczne, w postaci celów i
problemów badawczych oraz hipotezy badawczej wyznaczają układ pracy i sposób
postępowania prowadzący do rozwiązania powyższych problemów, wyodrębniając w tym
układzie następujące części pracy: teoretyczną, analityczną, badawczą i koncepcyjną.
W części teoretycznej zaprezentowano wybrane elementy nauki o zarządzaniu (rozdział 1),
które wykorzystano do opracowania, innego niż aktualnie obowiązujący, sposobu zarządzania
lokalnym rynkiem pracy. W elementach teorii zatrudnienia, bezrobocia i rynku pracy (rozdział
2), uwzględniono głównie pojęcie, typy, przyczyny i skutki bezrobocia, odnosząc je do rynku
pracy w Polsce.
Część analityczna (rozdział 3) odnosi się do badania rozmiarów i struktury bezrobocia w
różnych przekrojach, w wybranych czterech powiatach: mińskim, żyrardowskim, łomżyńskim,
człuchowskim. Wnioski z analizy bezrobocia i oceny skuteczności stosowanych przez
powiatowe urzędy pracy metod ograniczenia bezrobocia, w wybranych powiatach, wskazują
na potrzebę zmiany podejścia do zarządzania rynkiem pracy w skali lokalnej.
3
W części badawczej zaprezentowano opis procesu badawczego oraz wyniki badań wraz
z ich oceną dokonaną na podstawie kryteriów oceniających elementy systemu zachowania
ciągłości zatrudnienia.
Nowy model lokalnego systemu wykorzystania zasobów siły roboczej zawiera koncepcję
zarządzania lokalnym rynkiem pracy. Podstawą tej koncepcji jest schemat postępowania z
osobą tracącą pracę, w którym wyodrębniono różne stany w jakich mogą się znaleźć elementy
systemu zachowania ciągłości zatrudnienia.
Na podstawie wyników badań, analizy aktualnie funkcjonującego systemu ograniczenia
bezrobocia i dorobku nauki o zarządzaniu zaprezentowano strukturę organizacyjną i
funkcjonalną lokalnego systemu wykorzystania zasobów siły roboczej, określając elementy,
zadania i ich powiązania funkcjonalne.
Dla potwierdzenia praktycznych możliwości wykorzystania proponowanego sposobu
funkcjonowania lokalnego rynku pracy zaprezentowano hipotetyczne rozwiązanie w powiecie
łomżyńskim, wykorzystując dane zawarte w charakterystyce tego powiatu.
4