okadka PT_3_2015.indd

NR 3 (27) ROK 1436/2015 (VII) ISSN 2080-0541
MODLITWA O POKÓJ I SPRAWIEDLIWOŚĆ NA ŚWIECIE
BOHONIKI, 23 MAJA 2015 R.
P R Z E G L ĄD
T AT A R S KI
K WA R TA L N I K S P O Ł EC Z N O - K U LT U R A L N Y P O Ś W I ĘC O N Y TATA R O M W P O L S C E I N A Ś W I EC I E
Przybyli duchowni różnych wyznań...
Głos zabr
ał Mufti
Tomasz
RP Tom
...oraz pr
zewodn
icząc
Wyznanio
wej w Bi a Muzułmańsk
iej Gminy
ałymsto
ku Lejla
Majews
ka
icz
Miśkiew
asz Miśk
iewicz...
rewicz
Przy bohonickim meczecie
e za
zzasadzono
zasad
asa
ssad
ad
a
dzon
zzo
on
no
er Baza
Aleksand
drzewko przyjaźni
nii
n
ził imam
prowad
litwę po
... a mod
W NUMERZE:
Sokólskie „Czytanie w bramie”
Tatarski ułan na angielskiej ziemi
Katoliccy duchowni, wojskowi i inni goście
Zdjęcia: Krzysztof Mucharski
ufti RP
M
branych
ze
Powitał
O Tatarach z mojej Wileńszczyzny i Litwy (1)
Tatarskie biografie. Porucznik Aleksander Kryczyński
O Janie Beyzymie na podstawie listów
Tajemniczy książę Rustem
Mauzoleum Bej-Jude Sułtan
Pismo dofinansowano ze środków Ministra Administracji i Cyfryzacji
SZANOWNI PAŃSTWO,
MODLITWA
TATARIADA
STRÓJ
SADOGA
Nasza tatarska wspólnota wchodzi w kolejny etap swojego istnienia, które można także
mierzyć okresami kulturalnych wpływów innych, zewnętrznych kultur muzułmańskich na
naszą religijność, obyczajowość, tradycję. W okresie staropolskim był to wpływ Chanatu
Krymskiego i Turcji Osmańskiej. W wieku XIX, zwłaszcza w jego drugiej połowie, dużą rolę
odgrywała wśród nas, tj. polsko-litewskich Tatarów, obyczajowość tatarska z Kazania, ale
i Krymu. W okresie międzywojennym z kolei zaznaczyła swoją obecność obyczajowość oraz
kultura emigrantów krymskich Tatarów. Pod koniec lat trzydziestych nastąpiło nawet małe
odrodzenie tatarskiej tradycji, widoczne w imionach, nauce języka kymskotatarskiego, publikacjach, powstawaniu dziecięcych i młodzieżowych zespołów taneczno-wokalnych. Przerwała to brutalnie druga wojna światowa, po której Tatarzy zostali odcięci od wszelkich
zagranicznych kontaktów.
Władza komunistyczna widziała w nas „mniejszość etnograficzną”, czyli ciekawostkę na
Białostocczyźnie. Cenzura PRL zabraniała używania nazwy Tatarzy polscy, stąd sztuczne określenie „polscy muzułmanie”, jako synonim nazwy etnicznej. Zabraniano tworzenia organizacji narodowej. Tradycja tatarska przygasła, wydawało się, że zaniknie. Kiedy
w roku 1990 rzuciłem hasło odnowy Związku Tatarów, napotkałem wśród samych Tatarów opór, wręcz niechęć. Ówcześni działacze
byli nieufni, bali się, wyrażali niepewność, co było rezultatem polityki wewnętrznej PRL. W okresie Polski Ludowej ówczesne władze
próbowały nas nakłonić do współpracy z Palestyńczykami i Libijczykami, będącymi w większości komunistami, często działającymi
„pod płaszczykiem islamu”. Dopiero po upadku Związku Sowieckiego zwrócili się ku religii, zostając fundamentalistami i ortodoksami. Często byli to ci sami ludzie, którzy wcześniej mienili się marksistami.
Współcześnie znowu wśród naszych Tatarów pojawił się kulturalny wpływ zarówno Tatarów nadwołżańskich (kazańskich) z Tatarstanu, jak i Tatarów krymskich, zwłaszcza ich emigracji po roku 2014. Tak na przykład, już od paru lat w różnych ośrodkach organizowany jest „sabantuj”, czyli święto pługa obchodzone przez nadwołżańskich Tatarów. Jeszcze w okresie międzywojennym i po wojnie
aż do lat 90. XX stulecia nie było ono wśród polskich Tatarów znane i praktykowane. Zanikła za to bardzo stara tradycja Aszurejnego
Bajramu, święta szyickiego, obchodzonego przez polsko-litewskich Tatarów w swoistej formie. Może warto do tego wrócić ?
Takie oto refleksje miałem tego lata 2015 roku, gdy akurat trwał jeszcze ramadan, czas postu, rozmyślań, kształtowania cierpliwości.
Selim Chazbijewicz
W NUMERZE:
Odbyły się konferencje........................................................................................................................................................................ 1
Gratulujemy odznaczonym ................................................................................................................................................................. 1
Tatarski Dzień Dziecka ........................................................................................................................................................................ 1
HALWA
Oto Człowiek – Dżenneta Bogdanowicz! ............................................................................................................................................ 2
Tatarskie dni Lwowa w Krakowie ........................................................................................................................................................ 3
Sokólskie „Czytanie w bramie”............................................................................................................................................................ 4
Zakończyła się nauka .......................................................................................................................................................................... 5
Czas na „Tatariadę”! ............................................................................................................................................................................6
Tatarski album ....................................................................................................................................................................................6
Tatarski ułan na angielskiej ziemi........................................................................................................................................................8
O Tatarach z mojej Wileńszczyzny i Litwy (1) ....................................................................................................................................11
Historia Muzułmańskiej Gminy Wyznaniowej w Gdańsku po 1945 roku (2)........................................................................................14
Tatarskie biografie. Porucznik Aleksander Kryczyński .................................................................................................................... 18
O Janie Beyzymie na podstawie listów .............................................................................................................................................. 19
O Jakubowskich rodem z Uzdy...........................................................................................................................................................21
Tajemniczy książę Rustem ................................................................................................................................................................ 22
Garbarze tatarscy w dawnej Rzeczypospolitej (3)............................................................................................................................. 23
Mauzoleum Bej-Jude Sułtan ...............................................................................................................................................................27
Wybrane fakty na temat sytuacji Tatarów Krymskich na półwyspie i emigrantów w Polsce ............................................................. 28
Wspomnienia (11) ..............................................................................................................................................................................31
Przegląd Tatarski, kwartalnik społeczno-kulturalny poświęcony Tatarom w Polsce i na świecie
ISSN 2080-0541
Współpraca: Związek Tatarów Rzeczypospolitej Polskiej
Przewodniczący Rady Redakcyjnej: Selim Chazbijewicz, [email protected]
Rada Redakcyjna: Aleksander Miśkiewicz, Barbara Pawlic-Miśkiewicz, Tomasz Miśkiewicz, Halina Szahidewicz, Dżemila Smajkiewicz-Murman
Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych. Zastrzega też sobie prawo redagowania i skracania tekstów, zmiany tytułów oraz obróbki zdjęć.
Redakcja nie zawsze zgadza się z poglądami Autorów tekstów.
Skład i druk: Agencja Wydawnicza ARGI s.c., ul. Żegiestowska 11, 50-542 Wrocław, www.argi.pl
Pismo dofinansowano ze środków Ministra Administracji i Cyfryzacji
nakład 500 egz.
WOJSKO
Redaktor naczelny: Musa Czachorowski, tel.+48 604 136 386, [email protected]
Ilustracje: Aleksandra Omelak
Koncepcja i redakcja: Katarzyna Jędrzejczyk-Kuliniak, Barbara Pawlic-Miśkiewicz
Wydanie I, Białystok 2014
Publikacja ukazała się dzięki dotacji Ministra Administracji i Cyfryzacji
SYMBO
LE
Wydawca: Najwyższe Kolegium Muzułmańskiego Związku Religijnego w RP
ul. Piastowska 13 F, 15-207 Białystok, tel. +48 85 732 40 23, +48 605 612 137, [email protected], www.mzr.pl