kontakty instytucji archeologicznych łodzi z czechosłowackimi

ISSN 0323-0570
Acta Mus. Moraviae, Sci. soc.
XCIX: 1, 77–86, 2014
KONTAKTY INSTYTUCJI ARCHEOLOGICZNYCH ŁODZI
Z CZECHOSŁOWACKIMI
STYKY ARCHEOLOGICKÝCH INSTITUCÍ V LODŽI S ČESKOSLOVENSKÝMI PARTNERY
MARIA MAGDALENA BLOMBERGOWA
Łódź
ABSTRACT:
All archaeological institutions in Lodz were in lively scientific contacts with archaeological workplaces in
Czechoslovakia, both institutes of the Academy of Sciences and universities and museums. They organized
together research projects and exhibitions, prepared publications. The main expression of favour was the mutual
participation in jubilee festivities and the co-authorship of jubilee publications. Contacts were carried out also in
form of exchange of students working at excavations.
KEY WORDS: Archaeology, Łodz, Prague, Jan Filip, Konrad Jażdżewski
O kontaktach Łodzi z instytucjami archeologicznymi w Czechosłowacji możemy
mówić dopiero od 1945 r. Łódzki ośrodek archeologiczny zaczął się kształtować po drugiej
wojnie światowej i swoje powstanie oraz dynamiczny rozwój zawdzięcza szczęśliwemu
przypadkowi, który sprawił, że ze zniszczonej wojną Warszawy przybył Konrad Jażdżewski.
W mroźny dzień 26 lutego 1945 r., gdy na zachodzie trwała jeszcze wojna, w poszukiwaniu
warunków życia i pracy przyjechał K. Jażdżewski do Łodzi. Wychowanek prof. J. Kostrzewskiego miał we wrześniu 1939 r. rozpocząć pracę na Uniwersytecie w Wilnie. Wojna stanęła temu na przeszkodzie. Pozostał w Warszawie a następnie przybył do Łodzi i tu objął
posadę dyrektora Muzeum Archeologicznego, jednocześnie wszedł do grona uczonych,
którzy organizowali uniwersytet (JAŻDŻEWSKI 1995). Jako jeden z pierwszych otrzymał
nominację na kierownika, specjalnie dla niego utworzonego Zakładu Archeologii
Uniwersytetu Łódzkiego. Placówka ta rozwijała się w miarę zdobywania dyplomów przez
kolejne pokolenia kończące studia archeologiczne. Z czasem Zakład został przemianowany na Katedrę z dwoma Zakładami: Archeologii Polski i Powszechnej oraz Archeologii
Wczesnego Średniowiecza. Kierownikiem drugiego Zakładu został jeden z pierwszych
absolwentów – Andrzej Nadolski (BLOMBERGOWA 1995, 7–43).
W okresie przygotowań obchodów Tysiąclecia Państwa Polskiego (1949–1953) funkcjonowała specjalna placówka badawcza po nazwą Kierownictwo Badań nad Początkami
Państwa Polskiego. Do planowych badań związanych z przygotowaniem wielkiej rocznicy
włączyli się również archeologowie łódzcy. Kierowniczą rolę i na tym polu badawczym
pełnił prof. Konrad Jażdżewski. W 1953 r. na bazie Kierownictwa Badań został utworzony
Instytut Historii Kultury Materialnej Polskiej Akademii Nauk. Wówczas w Łodzi zaczął
działać Zakład Archeologii Polski Środkowej – podlegający Instytutowi HKM PAN. –
Kierownictwo tej placówki powierzono Andrzejowi Nadolskiemu. Jak widzimy w ciągu nie
całych dziesięciu lat w Łodzi powstały trzy placówki archeologiczne. Osobowość prof. dr
hab. Konrada Jażdżewskiego spowodowała, że we wszystkich tych instytucjach zajmował
miejsce szczególne – był największym autorytetem.
Po wojnie do Łodzi, do miasta, które uniknęło zniszczenia, przybywali uczeni z terenów
zabranych Polsce, a więc Wilna i Lwowa a także ze zniszczonej Warszawy. Mieszkańcy
77