NOWA EKONOMIA INSTYTUCJONALNA
Transkrypt
NOWA EKONOMIA INSTYTUCJONALNA
INSTYTUCJE GOSPODARKI RYNKOWEJ Jerzy Wilkin i Jan Fałkowski Konspekt wykładu 4 Nowa ekonomia instytucjonalna Pojęcie kosztów transakcji PROBLEM ALOKACJI VERSUS PROBLEM WYMIANY I KOORDYNACJI: • „Transformacja ekonomii w matematykę inŜynierii społecznej” James Buchanan (1979), • Przykład Buchanana: Robinson Crusoe i Piętaszek • Wymiana i koordynacja stanowią istotę problemu ekonomicznego (Hockuba 2001) 2 NOWA EKONOMIA INSTYTUCJONALNA • Nowy nurt w ekonomii, rozwijający się bardzo szybko zwłaszcza od lat 1970-tych. • Oliver Williamson Markets and Hierarchies (1975). • Synteza osiągnięć instytucjonalizmu i ekonomii głównego nurtu. 3 1 NOWA EKONOMIA INSTYTUCJONALNA • Główne pytanie • Podstawowe załoŜenie • Analiza nietypowych problemów wyboru • Zasadnicze kierunki NEI 4 NOWA EKONOMIA INSTYTUCJONALNA • NEI nie jest jednorodna metodologicznie • Próba uporządkowania dziedziny badań: Oliver Williamson (2000) cztery poziomy badań zjawisk społecznych 5 SCHEMAT WILLIAMSONA poziom analizy częstotliwość zmiany (lata) Instytucje nieformalne L1 kultura, zwyczaje, tradycje, normy 102 -103 formalne reguły gry, prawa własności (polityka, biurokracja) optymalizacja 10-102 L3 struktur formalnych wybór ekonomiczny 1-szego stopnia optymalizacja Zarządzanie: Przebieg gry, kontakty, dostosowywanie struktur zarządzania do cech transakcji w sposób spontaniczny Środowisko instytucjonalne L2 cele działania Zmiana następuje struktur zarządzania: 1-10 wybór ekonomiczny 2-giego stopnia optymalizacja Alokacja zasobów L4 i zatrudnienie, ceny i ilości, dostosowywanie bodźców struktur produkcji: ciągła zmiana wybór ekonomiczny 3-ciego stopnia 6 2 EKONOMIA KOSZTÓW TRANSAKCJI • Szczególne znaczenie kategorii KT • Koszty transakcji to: „koszty funkcjonowania systemu gospodarczego” (K. Arrow) • Ronald Coase „The Nature of the Firm” 1937 • Olivier Williamson i Douglass C. North 7 RODZAJE KOSZTÓW TRANSAKCJI Według O. Williamsona: – Ponoszone przez władze publiczne i jednostki prywatne – Ex ante i ex post – Koszty wejścia do systemu gospodarczego i pozostania w nim 8 KONCEPCJA KOSZTÓW TRANSAKCJI D. NORTHA Wymiana gospodarcza (transakcje) kosztuje Koszty te mają zupełnie inny charakter niŜ tradycyjne koszty produkcji. Koszty transakcji związane są z utrzymaniem instytucji i obiegiem informacji Postęp specjalizacji i podziału pracy wynika z dąŜenia do obniŜki kosztów produkcji Im bardziej zaawansowany podział pracy i specjalizacja, tym większy zakres rynku i relacji kontraktowych. Zwiększa się ryzyko i niepewność oraz złoŜoność transakcji i ich kosztów Reakcja na ryzyko i niepewność - ograniczenie specjalizacji i wymiany Inna reakcja - doskonalenie instytucji decydujących o kosztach transakcji 9 3 TEORIA KOSZTÓW TRANSAKCJI • Twierdzenie Coase’a • Wallis i North (1986): udział kosztów transakcji • DuŜą część kosztów transakcji ponosi państwo • Prywatne koszty transakcji 10 KOSZTY TRANSAKCJI WEDŁUG O. WILLIAMSONA • Ekonomia jako nauka kontraktu • Współczesny świat gospodarki jako skomplikowany system zarządzania (world of governance). 11 „TARCIE I SMAR” Koszty transakcji w gospodarowaniu to samo co „tarcie” w zjawiskach fizycznych, a instytucje to rodzaj „smaru” zmniejszającego tarcie (ułatwiającego transakcje). 12 4