Pobierz artykuł

WSTĘP
Ze względu na złożoność otaczającej nas rzeczywistości badania społeczne
stają się przedsięwzięciami o wysoce skomplikowanej naturze. Są one swoistymi
projektami, zmierzającymi do określania możliwych rozwiązań problemów utrudniających nam społeczną egzystencję, które wyłaniają się w wyniku przeobrażeń
cywilizacyjnych. Nie są one łatwe, ale naukowcy podejmują trud zarówno wyjaśniania, jak i podawania sposobów rozwiązania interesujących nas kwestii, wykorzystując przy tym wielość dostępnych metod badawczych, wspartych orężem
metodologicznych założeń. Znaczenie przypisywane więc społecznym badaniom
empirycznym nie słabnie, lecz wzmaga się w postępie geometrycznym w stosunku do występujących niedogodności życia społecznego; badania te umożliwiają
też dokonywanie naukowych eksploracji nowych zagrożeń.
Współczesność dostarcza wielu różnorakich wyzwań dla bezpieczeństwa,
dlatego też obecnie badania w sferze zagrożeń traktuje się priorytetowo. Wiemy bowiem, iż brak bezpieczeństwa wywołuje wiele negatywnych konsekwencji, które nie są przez nikogo pożądane. Stan ten komplikuje upowszechnianie
się techniki, której użytkowanie wiąże się z ryzykiem nieprzewidywalnych zagrożeń. Dlatego też w wysoce zorganizowanych strukturach organizujemy się
w taki sposób, aby nie oddziaływały na nas negatywne konsekwencje technizacji.
W ostatnich kilkunastu latach wprowadzono systemowe rozwiązania zmierzające
do wzmocnienia bezpieczeństwa w każdej sferze życia społecznego, często ograniczając swobodę działania ludzi, ich komfort czy wygodę na rzecz dobra wspólnego. Jednak nie każdy system techniczny, który określa się mianem systemu
antropotechnicznego (człowiek-technika-otoczenie) posiada zdolność do zażegnania ewentualnych katastrof i ich nieprzewidywalnych skutków. Zdolne do tego
są natomiast profesjonalne struktury utworzone w systemie bezpieczeństwa publicznego, czyli grupy dyspozycyjne.
Od wielu lat naukowcy prowadzą intensywne badania społeczne zmierzające do eksploracji tego wycinka rzeczywistości społecznej, którym jest sfera bezpieczeństwa publicznego. Stosunkowo nowa, ale jednocześnie niezwykle ważna we współczesnej socjologii i w innych dyscyplinach nauki jest problematyka
teoretycznej podbudowy analizy uwarunkowań działania grup dyspozycyjnych1.
Teoretyczne uzasadnienie tożsamości społecznej członków grup dyspozycyjnych
1
J. Maciejewski, Grupy dyspozycyjne. Analiza socjologiczna, Wrocław 2012.
Socjologia LVI, 2014
© for this edition by CNS
socjologia_56.indd 9
2014-04-19 09:55:23
10
Wstęp
ułatwia percepcję kryzysów i wydaje się niezbędne do formułowania przedsięwzięć badawczych w sferze bezpieczeństwa.
Prawie dwudziestoletni już rozwój socjologii grup dyspozycyjnych w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Wrocławskiego wskazuje na szczególne funkcje, jakie nauka o zorganizowanych strukturach zawodowych pełni w zakresie
bezpieczeństwa na rzecz skupisk ludzkich. Przedmiotem prowadzonych badań
jest eksploracja funkcjonowania rozmaitych wyspecjalizowanych tworów w sferze bezpieczeństwa i podejmowanych przez nie wszelkich zadań, jakie są im stawiane w życiu społeczno-gospodarczo-politycznym określonego kraju. Grupy
dyspozycyjne są więc szczególnym przypadkiem grupy społecznej wykonującej
specjalistyczne zawody, a poziom ich zorganizowania wyznacza samozagrażająca
sobie cywilizacja. Specjalizacja zadaniowa tychże grup wynika więc ze specyfiki
zagrożeń, których przybywa stale i których natura jest nieprzewidywalna. Nadrzędnym dysponentem grup dyspozycyjnych jest społeczeństwo, a więc użytkownicy danych miejsc zamieszkania czy też relacji społecznych.
Oddany do rąk Czytelnika kolejny tom sprofilowanej podserii Acta Universitatis Wratislaviensis — „Grupy Dyspozycyjne” pod tytułem Metodologiczne
problemy badań nad grupami dyspozycyjnymi ma znaczącą wagę naukową, unikalna bowiem w skali światowej socjologia grup dyspozycyjnych zawiera w sobie
ważne naukowo rozważania i wyniki badań, pełne inspirującej refleksji intelektualnej, dające podstawę do prezentowania wielu różnorodnych podejść badawczych i stanowisk teoretycznych. Niezmiernie cieszy Redaktorów fakt, iż pomimo wielu różnorodnych i czasami futurystycznych spojrzeń na podjętą w książce
problematykę odczuwa się wyraźnie współodpowiedzialność za podejmowane
badania nad grupami dyspozycyjnymi, nie tylko ze strony środowiska naukowego, ale i ze strony decydentów w sferze bezpieczeństwa publicznego państwa.
Publikacja składa się z czterech części tematycznych poprzedzonych wstępem. Zapraszamy Czytelników do zapoznania się z interesującymi artykułami
i wynikami badań.
Jan Maciejewski
Małgorzata Stochmal
Socjologia LVI, 2014
© for this edition by CNS
socjologia_56.indd 10
2014-04-19 09:55:23