Efektywność pomocy społecznej w gminach wiejskich

Badanie współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Efektywność
pomocy społecznej
w gminach wiejskich
Analiza wywiadów indywidualnych - uzupełnienie raportu.
Obserwatorium Integracji Społecznej w Rzeszowie
Rzeszów 2014
Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Rzeszowie ul. Hetmańska 120, 35-078 Rzeszów, tel. 17/ 74 70 600, fax. 17/ 74 70 601
Obserwatorium Integracji Społecznej w Rzeszowie tel. 17/ 74 02 330, 17/74 02 331, www.ois.rops.rzeszow.pl
Spis treści
Analiza wyników badania jakościowego ................................................................................................. 2
Wnioski .................................................................................................................................................... 8
Aneks ..................................................................................................................................................... 10
1
Analiza wyników badania jakościowego
Jednym z etapów realizowanego badania były indywidualne wywiady pogłębione
przeprowadzone w wybranych gminach Podkarpacia. Zgodnie z założeniami zrealizowano
10 wywiadów w gminach wiejskich. Poniżej przedstawione są wyniki badania podzielone na
bloki tematyczne zgodnie ze scenariuszem wywiadu.
Działania zwiększające efektywność pomocy społecznej
W większości zrealizowanych wywiadów respondenci zwracali uwagę na problem
braku środków finansowych. Uważam, że na pewno trzeba zwiększyć środki finansowe.
Zmniejszyć pewną dysproporcje środków finansowych. Jeżeli na utrzymanie ośrodka,
w którym pracuje 6 osób, otrzymujemy 60 tysięcy to to jest zdecydowanie za mało (wywiad
1). Jednocześnie najbardziej skutecznym działaniem, jakie może podjąć gmina w celu
zwiększenia efektywności pomocy społecznej jest wzrost, przekazywanych na pomoc
społeczną, środków finansowych. … bardzo istotnym elementem zwiększenia efektywności
są finanse (wywiad 8). Wiąże się to z ilością zatrudnionych pracowników w ośrodku, których
głównym zadaniem powinna być praca w terenie. … istnieje (…) duża potrzeba, żeby
zwiększyć liczbę pracowników socjalnych, którzy najwięcej czasu powinni spędzać w terenie.
Tymczasem niedobór środków finansowych powoduje, że w dużej mierze pracownicy
socjalni zajmują się sprawami administracyjnymi (wywiad 8). Ponadto: Przyznanie pomocy
nie powinno wymagać każdorazowego sporządzenia wywiadu środowiskowego. Jest znana
rodzina, jest wywiad środowiskowy, pewne elementy są już pracownikowi socjalnemu znane
więc po co ponownie wykonywać tą samą robotę. To czasowo zabiera czas, który mógłby
być przeznaczony na realne kontakty z rodziną, odwiedzanie częste, nie tylko wtedy, gdy jest
składany wniosek o pomoc i konieczne sporządzenie wywiadu środowiskowego (wywiad 8).
Do czynników zwiększających efektywność pomocy społecznej zaliczono również:
uczestniczenie pracowników w szkoleniach podnoszących kwalifikacje zawodowe,
dopracowanie zakresu obowiązków pracownika socjalnego do jego możliwości czasowych
(…) i współpraca ośrodka z innymi instytucjami samorządowymi, powiatowy urząd pracy,
powiatowe centrum pomocy rodzinie np. i projekty z zakresu aktywnej integracji,
aktywizujące osoby zagrożone wykluczeniem społecznym (wywiad 7).
Przykłady skutecznych działań na rzecz przeciwdziałania problemom społecznym
Jednym ze skutecznych działań zapobiegających powstawaniu problemów
społecznych jest aktywność projektowa jednostki. … udział w nawet projektach tzw.
systemowych, (…) wiem, że przynosi to pewien efekt, bo braliśmy udział przez kilka lat
w projekcie, został on realizowany przez nasz GOPS i tutaj oprócz tego, że były szkolenia
specjalistyczne, bo chodziło o przeciwdziałanie wykluczeniom społecznym osób,
bezrobotnych, aktywizacja osób wykluczonych społecznie to były w ramach tego realizowane
staże i wiem, że skończyły się tym też, że zmniejszyła się liczba osób korzystających
z pomocy społecznej, bo te osoby dostały zatrudnienie (wywiad 2). Jednostki dzięki środkom
pozyskanym w ramach projektu mają możliwość poszerzenia oferty kierowanej do osób
najbardziej potrzebujących.
Jeden z badanych uważa, że trudno mówić o skuteczności w pomocy społecznej.
Zadowalająca skuteczność jest ściśle związana z otoczeniem, możliwością znalezienia
2
pracy, infrastrukturą i posiadaniem odpowiednich zasobów. Ta skuteczność, jej nigdy nie uda
się uzyskać na wysokim poziomie. Nie znam takich przykładów skutecznego działania tak,
żeby podopieczni, osoby objęte pomocą społeczną były w pełni zadowolone. Bo jednak
przyznawanie pomocy, ono pomaga jakoś w utrzymaniu rodziny, ale nigdy nie zaspokoi
wszystkich potrzeb. Zadowolenia rodzin objętych pomocą nie będzie nigdy (wywiad 8).
Deinstytucjonalizacja pomocy społecznej
Proces deistytucjonalizacji pomocy społecznej w gminach odbywa się często przy
aktywnym udziale organizacji pozarządowych. … aktywnie przejawiają działalność te właśnie
kościelne organizacje charytatywne w pomocy społecznej, (…) które świadczą pomoc
finansową i takie wsparcie tym potrzebującym (wywiad 3). Są również inicjatywy oddolne.
Pierwszymi takimi ogniwami, w zasadzie w każdej miejscowości działa jakieś
stowarzyszenie, gdzie też się do nich przychodzi z problemem. Oni znają daną rodzinę. Są
blisko tej rodziny. Albo zgłaszają tutaj do GOPS-u jeżeli jest to jakieś takie doraźne czy
incydentalne wydarzenie, jak również we własnym zakresie to rozwiązują. I zostaje to
z dobrym skutkiem załatwione (wywiad 10). W gminach funkcjonuje również wsparcie
środowiskowe: Jako nieliczna gmina na Podkarpaciu, dzięki pomocy wojewody, udało nam
się otworzyć Środowiskowy Dom Samopomocy. Ponad 30 osób niepełnosprawnych znalazło
tam swoje miejsce (wywiad 1). Jeden z badanych uznał, że w jego gminie nie występuje tego
typu proces i pomoc społeczna skupiona jest tylko w ośrodku pomocy społecznej. … nie
słyszałam żeby takie grupy oddolne powstawały. Tzn. u nas społeczeństwo nie wiem
dlaczego jest bardzo niechętne (wywiad 4). W innej gminie w tym momencie taki proces nie
jest przeprowadzany (wywiad 8), być może sytuacja ulegnie zmianie i powstanie centrum
usług wspólnych.
Uwagi zgłaszane przez kierowników odnośnie zadań realizowanych w ośrodku
pomocy społecznej
W większości badanych gmin kierownicy często zgłaszają uwagi dotyczące
realizowanych zadań. Kierowniczka na bieżąco zgłasza nam uwagi dotyczące pracy,
wydatków, perspektyw (wywiad 1). Praktycznie codziennie mam konsultacje z Panią
kierownik GOPS’u, bo zależy mi na tym, żebym ja również znał problemy, jakie aktualnie
występują na gminie (wywiad 5). W niektórych gminach spotkania władz gminy
z kierownikiem ośrodka pomocy społecznej odbywają się cyklicznie. … tzn. tak, uwagi są
zgłaszane na bieżąco, bo co tydzień mamy spotkania z kierownikami poszczególnych
jednostek administracyjnych i są uwagi zgłaszane jak najbardziej… (wywiad 2). W dwóch
gminach kierownicy ośrodków nie zgłaszają problemów przy realizacji swoich zadań. Muszę
Panu powiedzieć, że ja nie słyszałam, żeby miała jakieś uwagi (wywiad 4). … problemy
jakieś na pewno są, ale w tej chwili na myśl nie przychodzi mi jakaś konkretna sytuacja,
(…) wydaje mi się, że funkcjonuje się jakoś sprawnie i pomaga się wszystkim, którzy tej
pomocy od nas oczekują (wywiad 3). W jednej gminie uwagi zgłaszane są 2–3 razy w roku
szczególnie przy sprawozdaniach rocznych i opracowywaniu budżetu.
Gminna strategia rozwiązywania problemów społecznych
W 8 gminach (na 10 w których przeprowadzono badanie) jest sporządzona
i obowiązuje gminna strategia rozwiązywania problemów społecznych. Większość gmin,
które posiadają tego typu strategię również na bieżąco ją aktualizują. W jednym przypadku
przy tworzeniu gminnej strategii skorzystano z pomocy firmy zewnętrznej, pozostałe
3
dokumenty powstały w oparciu o własne zasoby kadrowe. Nie wszyscy respondenci
pamiętali jak długo i kiedy taki dokument powstał. No powiem Pani, że powstawał bardzo
długo. Nie umiem w tej chwili ... trzeba mi było wcześniej powiedzieć, to bym znalazła tą
uchwałę, w którym to było roku, ale strategia jest na pewno opracowana (wywiad 3). Jedna
gmina jest w trakcie opracowywania nowej strategii, ponieważ zakończył się okres
obowiązywania dotychczasowego dokumentu. Powstał kiedyś i działał, ale teraz niestety nie
mamy aktualnej strategii rozwiązywania problemów społecznych. Była do końca 2013 roku,
a w tej chwili jest w trakcie opracowywania (wywiad 2). Jedna gmina nie posiada tego typu
strategii.
Realizacja działań wynikających z gminnej strategii rozwiązywania problemów
społecznych
Gminy, które posiadają strategię rozwiązywania problemów społecznych starają się
również ją realizować. Myślę, że jak najbardziej były realizowane (…) tylko ciężko mi teraz
wymienić co, ale były różne działania związane z tzw. integracją i działania na rzecz osób
wykluczonych, także były podejmowane (wywiad 2). Jest realizowana myślę, że dość
szczegółowo (wywiad 10). Gminy tworzyły strategie głównie w oparciu o swoje zasoby
kadrowe i analizując wypowiedzi respondentów można odnieść wrażenie, że są to
dokumenty mające duże znaczenie. Bardzo wnikliwie pracowaliśmy nad tym, żeby ją
doprowadzić do tego, żeby to nie była tylko taka sztampowa zbieranina artykułów i zdań
skądkolwiek ściągniętych, tylko żeby ta stratega dotyczyła gminy i mieszkańców tej gminy
i problemów (wywiad 5).
Sposoby i metody wypracowywania programów współpracy z organizacjami
pozarządowymi w zakresie rozwiązywania problemów społecznych
Gminy nie przedstawiły sposobów i metod wypracowywania programów współpracy
z organizacjami pozarządowymi. W niektórych przypadkach jedynie zwrócono uwagę, że
taka współpraca się odbywa. Współpraca taka istnieje, ale wie Pan nie jest ona
sformalizowana, w postaci jakiś tam opracowanych programów (wywiad 7). Jedna z gmin ma
opracowany specjalny program współpracy z organizacjami pozarządowymi w zakresie
rozwiązywania problemów społecznych. Przedstawiciele badanych gmin mają często
problem z pozyskaniem partnerów gotowych do podjęcia współpracy. Powodem jest albo
brak organizacji pozarządowych na danym terenie albo niechęć do współpracy. Organizacji
pozarządowych na terenie naszej gminy nie ma, (…) tutaj nie ma z kim współpracować
(wywiad 4). Tych organizacji pozarządowych chętnych do współpracy nie jest dużo, i ogólnie
mało jest tych takich naszych lokalnych, także jakieś problemy społeczne no to ja nie
przypominam sobie, żebyśmy wspólnie z jakąś organizacją pozarządową rozwiązywali
(wywiad 3). W jednym przypadku organizacji działających na terenie gminy jest dość dużo
zwłaszcza tych nowopowstałych ale cele statutowe tych stowarzyszeń są nie współbieżne
jakby do pomocy społecznej. Bardziej są cele dotyczące rozwoju oświaty, rozwoju rolnictwa,
rozwoju swoich miejscowości. Natomiast pomoc społeczna niestety w niewielkim zakresie
(wywiad 8).
Lokalne grupy działania
Wśród gmin objętych badaniem w czterech działają lokalne grupy działania, przy
czym dwie jednostki wchodzą w skład takiej grupy. My jesteśmy w lokalnej grupie działania
jako samorząd. Owa grupa działania jest zlokalizowana, nazywa się "Serce Roztocza"
4
i siedziba jest w Cieszanowie, nie u nas (wywiad 3). Niestety respondenci albo nie potrafili
odpowiedzieć na pytanie „Jaki jest efekt ich działania w zakresie rozwiązywania problemów
społecznych?” albo dana grupa nie zajmowała się działaniami związanymi z pomocą
społeczną. Lokalna grupa działania to są świeże tematy. Na razie oni się tym zajęli, czyli
tradycją i kulturą. Może w trakcie wejdą też w te sprawy związane z szeroko rozumianą
opieką społeczną (wywiad 9). W jednej gminie brak takiej grupy spowodowany jest tym, że
nie ma osób, które zaangażowałyby się w taką inicjatywę. … gdyby byli tacy ludzie chętni to
by te grupy na pewno powstały, ale tak jak mówię małe zainteresowanie ludzi takimi
grupami, nie wiem czy to jest spowodowane, ale nie chętnie się angażują (wywiad 4).
Ocena działalności lokalnych organizacji pozarządowych w zakresie rozwiązywania
problemów społecznych
Respondenci niechętnie oceniali działalności lokalnych organizacji pozarządowych
pod kątem skuteczności w rozwiązywaniu problemów społecznych. W wypowiedziach
powtarzał się na ogół opis działalności tych organizacji i charakterystyka beneficjentów
pomocy. Stowarzyszenie działające też stara się pozyskać jakieś środki na działalność i są
też realizowane takie projekty, które też tutaj mają na celu pomoc dla rodzin, takich
wielodzietnych, skierowane do rodzin, dzieci, bo była też możliwość wyjazdu na jakiś basen,
czy organizacja zajęć świetlicowych, no to też było pozyskiwane przez to stowarzyszenie. No
jakieś wycieczki wchodziły w grę, no jak jest możliwość i uda się pozyskać jakieś środki,
wiadomo, że nie są to środki stricte, żeby można było w ramach tego przekazać komuś jakiś
zasiłek, czy jakąś pomoc pieniężną, ale to jest w jakiś sposób pomoc (wywiad 2).
W przypadku oceny działalności organizacji pozarządowych można powiedzieć, że
jest ona niekompletna, ponieważ część gmin nie wypowiedziała się w tej kwestii, w kilku też
nie działają tego typu organizacje bądź działa ich bardzo mało.
Konsultacje społeczne w zakresie pomocy społecznej
W większości badanych gmin oficjalne konsultacje społeczne odbywały się jedynie
w trakcie tworzenia gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych. No niestety,
takich stricte konsultacji społecznych to nie było. Były jedynie na etapie opracowywania tej
strategii rozwiązywania problemów społecznych (wywiad 2). Respondenci zwracali uwagę,
że w gminach z niewielką liczbą mieszkańców można obyć się bez konsultacji a wszelkie
potrzebne informacje można pozyskać w inny sposób. Pewnie jakoś bez tych konsultacji
udaje nam się te problemy rozwiązać i pomagać. Nie ma takiej potrzeby może na razie
(wywiad 2). Co nie zmienia faktu, że konsultacje z prawdziwego zdarzenia byłyby bardzo
przydatne. Jakby były takie prawdziwe konsultacje, to może byłby jakiś pełniejszy obraz tego
naszego społeczeństwa (wywiad 2). Konsultacje na zasadzie rozmowy władz gminy
z kierownikiem ośrodka pomocy społecznej, sołtysami, radnymi i przedstawicielami lokalnych
organizacji odbywają się w większości jednostek. Tymi konsultantami są tutaj poszczególne
rady sołeckie. W skład takiej rady obligatoryjnie wchodzi sołtys i radni z danej miejscowości,
ale też szef OSP, szef LGD, szef klubu sportowego (wywiad 9). Ilość i częstotliwość
konsultacji jest ściśle uzależniona od tematyki spotkania. Efektem konsultacji najczęściej
było opracowanie strategii lub programu. W jednej z gmin w zakresie pomocy społecznej
konsultacji nie było, były inne, ale nie w zakresie pomocy społecznej (wywiad 9).
Zasoby infrastruktury pomocy społecznej na terenie gminy a potrzeby mieszkańców
5
Biorąc pod uwagę zasoby instytucjonalne ośrodków pomocy społecznej z wypowiedzi
badanych można stwierdzić, że są na ogół wystarczające, tylko jeden z respondentów
zwrócił uwagę na problem z tym związany. Może jeżeli chodzi o wyposażenie to nie jest tak
źle, ale pomieszczenia są zdecydowanie za małe i po prostu duszą się tam można
powiedzieć (…) i te osoby, które pracują to się cisną w tych trzech pomieszczeniach. Nawet
ten pan, który przychodzi, który współpracuje z tymi takimi rodzinami, to on nie ma nawet
gdzie sobie usiąść. Jest za mało pomieszczeń (wywiad 4). Niemal we wszystkich gminach
objętych badaniem występuje problem związany z lokalami socjalnymi. … właściwie to nie
mamy zasobu mieszkaniowego. Stąd pomysł aby stary budynek poczty adaptować na
budynek socjalny. (…) niestety nie dysponujemy mieszkaniami socjalnymi. Mamy pokój
interwencyjny, można tam kogoś umieścić na kilka dni (wywiad 1). Część badanych
odpowiedziała, że na ich terenie nie funkcjonuje żadna placówka sektora pomocy
społecznej, potrzebujący kierowani są wówczas do jednostek zlokalizowanych na terenie
innych gmin.
Planowane inwestycje w obszarze zwiększenia infrastruktury pomocy społecznej
Większość gmin nie planuje inwestycji w najbliższym czasie, powodem jest brak
środków finansowych. … nie mamy pieniędzy. Mamy bardzo mocno rozwiniętą strukturę
szkolną, to nas bardzo obciąża finansowo (wywiad 1). Planów inwestycyjnych nie ma także
kilka gmin które uważają, że nie ma potrzeby tworzyć tego typu placówek ponieważ te, które
funkcjonują obecnie spełniają swoje zadania. Także infrastruktura jest na dobrym poziomie
można powiedzieć. (…) to na potrzeby gminy jest wystarczające (wywiad 8). Gminy zdają
sobie również sprawę z tego, że w przyszłości nowe inwestycje są nieuniknione wiąże się to
z coraz większą liczbą osób starszych w naszym społeczeństwie. Oczywiście, taka potrzeba
będzie, każda władza idzie do jakiegoś wniosku, że jakoś tymi ludźmi starszymi trzeba się
zająć. (…) I sądzę, że to jest przyszłość, właśnie budowanie czy organizowanie takich
domów pomocy społecznej lokalnych czy tez domów dziennego pobytu, bo to wydaje mi się
koniecznością w jakiejś perspektywie czasowej (wywiad 6).
Niektóre gminy planują inwestycje zwiększające infrastrukturę pomocy społecznej, dotyczy to
przeważnie mieszkań socjalnych, których gminy wiejskie prawie w ogóle nie posiadają. To,
co wspomniałam, nad czym się zastanawiamy i będziemy analizować z panem wójtem, to
ewentualnie kwestia zaadoptowania jakichś pomieszczeń na kilka lokali socjalnych. To by
było wszystko (wywiad 10). … planujemy budować, albo adaptować, bo tu mamy też takie
budynki, żeby one były jako mieszkania socjalne. Zobaczymy, zobaczymy, bo pewnie od
tego nie uciekniemy, biorąc pod uwagę, że coraz więcej jest osób starszych (wywiad 7).
Działania rekomendowane przez gminy w celu zwiększenia efektywności pomocy
społecznej
Zdaniem władz gmin, w których przeprowadzono badanie jakościowe aby zwiększyć
efektywność pomocy społecznej w pierwszej kolejności trzeba zwiększyć środki finansowe.
Najważniejsze są środki, mało możemy gospodarować na pomoc celową, na zasiłki
okresowe również (wywiad 1). Jest to szczególnie ważne ponieważ mając dodatkowe
fundusze można zaplanować więcej działań dodatkowych albo poszerzyć zakres już
realizowanych. Na pewno wszystko się rozbija o wysokość środków finansowych. Jeżeli tych
środków będzie więcej to i możliwości będzie więcej (wywiad 3). Zdaniem respondentów
wzrost efektywności będzie również następował poprzez wykorzystanie środków
6
finansowych pozyskanych z innych źródeł niż budżet gminy. Na pewno kontynuacja jakichś
takich programów finansowanych z tych unijnych środków, które pomagają aktywować tą
naszą społeczność, naszych mieszkańców, nasze społeczeństwo w różnej formie (wywiad
3). Efektywność pomocy społecznej zwiększyć można poprzez zatrudnienie dodatkowych
pracowników, dzięki temu można będzie dotrzeć do większej liczby potrzebujących. Więcej
działań byłoby realizowanych w środowisku zamieszkania tych osób a nie w urzędzie.
…wszystko jest związane z tymi środkami finansowymi, ale myślę, że jeśli by była możliwość
zatrudnienia dajmy na to dodatkowego pracownika to byłby jakiś plus, bo by była ta praca
w terenie taka rzeczywista (…) możliwość dotarcia do większej ilości osób (wywiad 2).
Pracownicy socjalni powinni mieć więcej czasu na pracę w terenie a nie poświęcanie
większej ilości swojego czasu na prace administracyjne (wywiad 8).
Należy zwrócić uwagę czy nie nakłada się na pracowników nadmiernej liczby obowiązków,
ponieważ z wypowiedzi respondentów można wywnioskować, że działanie to prowadzi do
zmniejszenia efektywności ich pracy. …jeżeli chodzi o pracowników socjalnych, że zakres
obowiązków musi być dopasowany do jego możliwości czasowej. Wiadomo, że nie będzie
robił dwadzieścia cztery na godzinę a nie raz do takich rzeczy dochodzi (wywiad 7).
Zwiększenie efektywności odbywa się także przez wzrost kompetencji pracowników. No
i jednak cały czas trzeba się szkolić. Także pracownicy powinni być, podnoszone po winne
być ich kwalifikacje zawodowe (wywiad 7). Do rekomendowanych działań zaliczyć należy
również zwiększenie zasobów infrastruktury pomocy społecznej. Może mamy jeszcze za
mało świetlic środowiskowych, żeby to można było jakoś czy oddzielnie, czy w innych dniach
jakoś zorganizować i udostępnić. I pewnie problem mamy z takim dziennym pobytem dla
osób starszych i niepełnosprawnych. To jeszcze te 2 mankamenty, które by trzeba było coś
w tym temacie jeszcze zrobić, za wyjątkiem tych mieszkań socjalnych (wywiad 10).
7
Wnioski
W opinii respondentów najbardziej skutecznym działaniem, jakie może podjąć gmina w celu
zwiększenia efektywności pomocy społecznej jest wzrost, przekazywanych środków
finansowych na pomoc społeczną. Wiązać się to będzie ze zwiększeniem liczby
zatrudnionych pracowników socjalnych w ośrodku, których głównym zadaniem powinna być
praca w terenie.
Jednym ze skutecznych działań zapobiegających powstawaniu problemów społecznych jest
zwiększenie aktywności w realizacji projektów. Jednostki dzięki środkom pozyskanym w
ramach projektu mają możliwość poszerzenia oferty kierowanej do osób najbardziej
potrzebujących.
Proces deistytucjonalizacji pomocy społecznej w gminach odbywa się często przy aktywnym
udziale organizacji pozarządowych. Jednak nie w każdej gminie taki proces można
zaobserwować.
W 8 gminach (na 10 w których przeprowadzono badanie) jest sporządzona i obowiązuje
gminna strategia rozwiązywania problemów społecznych. Jedna gmina jest w trakcie
opracowywania nowej strategii, ponieważ zakończył się okres obowiązywania
dotychczasowego dokumentu, inna z kolei nie posiada tego typu strategii. Większość gmin,
które posiadają tego typu strategię również na bieżąco ją aktualizują.
Gminy nie przedstawiły sposobów i metod wypracowywania programów współpracy z
organizacjami pozarządowymi. Przedstawiciele badanych gmin często mają problem z
pozyskaniem partnerów gotowych do podjęcia współpracy. Powodem jest brak działających
organizacji pozarządowych na danym terenie albo niechęć do współpracy.
Wśród gmin objętych badaniem w czterech działają lokalne grupy działania, przy czym dwie
jednostki wchodzą w skład takiej grupy.
W większości badanych gmin „oficjalne” konsultacje społeczne odbywały się jedynie w
trakcie tworzenia gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych, natomiast
konsultacje na zasadzie rozmowy władz gminy z kierownikiem ośrodka pomocy społecznej,
sołtysami, radnymi i przedstawicielami lokalnych organizacji odbywają się w większości
jednostek.
Biorąc pod uwagę ośrodek pomocy społecznej i zatrudnionych tam pracowników zasoby
lokalowe z tym związane są na ogół wystarczające. Niemal we wszystkich gminach objętych
badaniem występuje problem związany z brakiem mieszkań socjalnych. Część badanych
odpowiedziała, że na ich terenie nie funkcjonuje żadna placówka sektora pomocy
społecznej.
Większość gmin nie planuje inwestycji w najbliższym czasie, powodem jest brak środków
finansowych lub brak takiej potrzeby. Gminy zdają sobie jednak sprawę z tego, że w
przyszłości nowe inwestycje są nieuniknione wiąże się to z coraz większą liczbą osób
starszych w naszym społeczeństwie.
8
Zdaniem respondentów zwiększenie efektywności pomocy społecznej odbywa się poprzez
nabywanie nowych umiejętności w trakcie szkoleń i kursów podnoszących kwalifikacje
zawodowe pracowników.
9
Aneks
Scenariusz IDI z przedstawicielami władz samorządowych, badanie – „Efektywność pomocy
społecznej w gminach wiejskich”
Efektywność pomocy społecznej – jest to rezultat podjętych działań, opisany relacją
uzyskanych efektów do poniesionych nakładów.
CEL: Wypracowanie wniosków odnośnie zwiększenia efektywność pomocy społecznej
w gminach wiejskich.
Spotkaliśmy się tutaj po to, żeby porozmawiać o efektywności działań w pomocy społecznej
podejmowanych przez gminy wiejskie.
Skuteczność pomocy społecznej.
1. Jakie działania może podejmować gmina, żeby zwiększyć efektywność pomocy
społecznej? (np. zwiększenie środków finansowych, zwiększenie liczby pracowników
socjalnych do ustawowej liczby itp.)?
2. Czy zna Pan/Pani przykłady skutecznych działań na rzecz przeciwdziałania
problemom społecznym?
3. Jak w Pana/Pani gminie przebiega proces deinstytucjonalizacji pomocy społecznej?
(np. rozwój wsparcia środowiskowego)
4. Czy kierownicy OPS zgłaszają uwagi odnośnie zadań realizowanych przez ich
jednostkę? Jeżeli tak, jak często je zgłaszają, czego one dotyczą i jakie działania
wobec nich są podejmowane?
Gminna strategia rozwiązywania problemów społecznych
5. Opracowanie gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych
obowiązkiem każdej gminy. Czy u Pana/Pani w gminie jest taki dokument?
jest
Jeśli tak - kiedy został uchwalony, kto go opracowywał, jak długo powstawał?
Jeśli nie – Kiedy zostanie opracowany i dlaczego do tej pory nie został?
Czy strategia jest aktualizowana?
6. Czy działania wynikające ze strategii są w Pana/Pani gminie realizowane?
Czy może to jest dokument, który jest, bo musi być, aby aplikować o środki unijne z
nowego okresu programowania?
10
7. Jakie są sposoby i metody wypracowywania programów współpracy z organizacjami
pozarządowymi w zakresie rozwiązywania problemów społecznych?
8. Czy na terenie gminy działają Lokalne Grupy Działania? Jaki jest efekt ich działania
w zakresie rozwiązywania problemów społecznych?
9. Co w zakresie rozwiązywania problemów społecznych robią lokalne NGO’sy?
Jak oceniane są ich działania?
10. Czy w gminie odbywają się konsultacje społeczne w zakresie pomocy społecznej?
Jakie? Ile jest takich konsultacji? Jak często się odbywają? Czego dotyczą? Co jest efektem
tych konsultacji?
Zasoby instytucjonalne
11. Czy zasoby infrastruktury pomocy społecznej na terenie gminy są wystarczające
w stosunku do potrzeb mieszkańców?
12. Czy w najbliższym czasie planowane są inwestycje w obszarze zwiększenia
infrastruktury pomocy społecznej?
Wnioski dotyczące zwiększenia efektywności pomocy społecznej
13. Biorąc pod uwagę charakterystykę Pana/Pani gminy (zasoby, kadra pracowników,
uwarunkowania
społeczno-demograficzne
itp.)
podjęcie
jakich
działań
rekomendowałby Pan/Pani w celu zwiększenia efektywności pomocy społecznej?
11